Tài liệu Báo cáo " ĐÁNH GIÁ CÁC VẤN ĐỀ THỰC TRẠNG TRONG TỔ CHỨC MÔI TRƯỜNG Ở TÁI ĐỊNH CƯ DO CÁC DỰ ÁN PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ" ppt

KếT QUả NGHIÊN CứU Và ứNG DụNG

Số 13/8-2012
Tạp chí khoa học công nghệ xây dựng
84

NH GI CC VN THC TRNG
TRONG T CHC MễI TRNG TI NH C
DO CC D N PHT TRIN ễ TH

Nguyn Th Thanh Mai
1


Túm tt: Cú th thy cụng tỏc tỏi nh c i kốm theo cỏc d ỏn phỏt trin ụ th
luụn c xem l bi toỏn khú v ht sc phc tp i vi chớnh quyn thnh ph.
Vn ny khụng ch xy ra Vit Nam m cũn thy cỏc nc ang phỏt trin,
trong giai on chuyn i mnh m. Hin nay, th gii hỡnh thnh hai xu hng rừ
nột v cỏch thc t chc tỏi nh c, tng
ng vi c im th ch chớnh tr. Mt
l xem cụng tỏc tỏi nh c nh nhim v quan trng v khụng th thay th ca
chớnh quyn trung ng. Hai l xem chớnh quyn trung ng nh ngi ch o
chung, ch ra ng li v to hnh lang phỏp lý cho cỏc thnh phn xó hi thc
hin. Hin nay, Vit Nam vn xu hng th nht. Trong nhiu nm qua, nh
nc ó c gng hon thin h
thng vn bn phỏp lý v t ai, n bự tỏi nh
c nhm to thun li cho cụng tỏc thc hin. Tuy nhiờn, quỏ trỡnh trin khai trờn
thc t vn cũn nhiu bt cp do cỏch thc thc hin, cng nh s bt n nh
ca nn kinh t th trng. Kt qu l cuc sng ca ngi dõn tỏi nh c vn cũn
gp nhiu khú khn, ch
t lng ni cha c ci thin. Thụng qua nghiờn cu

thc trng, kho sỏt cỏc khu tỏi nh c ti cỏc thnh ph ln ca Vit Nam, bỏo
cỏo tng kt cỏc vn thc trng trong cụng tỏc t chc mụi trng tỏi nh c,
rỳt ra nhng bt cp v kin ngh nhng thay i cn thit trong phng phỏp tip
cn trin khai thc hin, cú th
t ti hiu qu cao hn i vi cỏc d ỏn phỏt
trin cú kốm theo di dõn v tỏi nh c.
T khúa: Di dõn, tỏi nh c, chớnh sỏch qun lý, cht lng , s tham gia ca
cng ng dõn c.
Summary: Resettlement work is always considered as a difficult and complicated
question with city governments. This problem occurs not only in Vietnam but also in
developing countries. There are recently two trends to implement the resettlement
projects that depend on political economy conditions. In the first trend, the central
government plays an important role to give decision in resettlement process.
Another trends, the governments considered as a directors leading community to
implement under the legal framework. Currently, Vietnam is still belongs to the first
trend. For years, the government has tried to change the legal documents on land
compensation and on resettlement work. But in practice the conducting process
remains face with constraints by the negative impacts of the market economy. This
report summarizes reality issues on the resettlement work, focus on assessment of
living habitat for resettler. The author would like to give recommendation to improve
the way to deploy resettlement project aiming at the best results.
Keywords: relocation, resettlement, community participation, urban management,
living quality.

Nhn ngy 02/7/2012, chnh sa ngy 20/7/2012, chp nhn ng ngy 30/8/2012

1
TS, Khoa Kin trỳc v Quy hoch, Trng i hc Xõy dng. E-mail:
KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ øNG DôNG

T¹p chÝ khoa häc c«ng nghÖ x©y dùng
Sè 13/8-2012

85
1. Đặt vấn đề
Quá trình tăng trưởng kinh tế - xã hội nhanh chóng ở Việt Nam trong hơn 20 năm qua đã
thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động xây dựng tại các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà
Nẵng, Huế. Các dự án phát triển đô thị đòi hỏi kèm theo công tác thu hồi đất đai, giải phóng
mặt bằng và tái định cư nhằm cung cấp kịp thời quỹ đất và nhà ở cho các h
ộ dân di dời. Trong
bối cảnh đó, chính sách đất đai cùng các quy định về đền bù, tái định cư cũng liên tục được
điều chỉnh để đáp ứng kịp những biến động về giá cả của thị trường bất động sản. Nhiều văn
bản pháp lý ra đã đời tạo thuận lợi cho quá trình tổ chức thực hiện tái định cư.
Bên cạnh những m
ặt tiến bộ, công tác tái định cư còn có những hạn chế, đặc biệt ở giai
đoạn tổ chức nơi ở và ổn định cuộc sống cho người dân. Công tác quy hoạch, chuẩn bị quỹ đất
xây dựng các khu tái định cư chưa được tính đến trong các phương án quy hoạch tổng thể
thành phố dẫn đến tình trạng bị động về quỹ nhà và đất phục vụ tái định cư
. Các quy định hỗ
trợ, khôi phục cuộc sống còn ở mức sơ lược, khái quát, khó áp dụng trong thực tiễn. Đã có
những quy định yêu cầu về đào tạo nghề, sử dụng lao động tái định cư, nhưng trên thực tế,
người dân sau khi đào tạo vẫn bị coi như chưa đủ trình độ và tay nghề để tham gia công việc.
Quy hoạch chi tiết các khu tái định cư có đặc thù riêng, nhưng do không có mô hình, các quy
định chu
ẩn cho khu tái định cư, nên việc lập quy hoạch vẫn tuân theo các quy định, nguyên tắc
thiết kế các khu ở nói chung.
Đánh giá một cách tổng quan thực trạng quản lý và chính sách, công tác tái định cư hiện
còn tập trung quá nhiều vào chính quyền nhà nước từ khâu hoạch định chính sách, triển khai
thực hiện cho tới quản lý xây dựng khu tái định cư. Vai trò tham gia của cộng đồng dân cư còn
quá mờ nhạt và không được quy định chính thức trong các văn bản pháp lý hiện hành. Ng

ười
dân thường bị động bởi các chính sách và kế hoạch mà chính quyền đề ra. Kết quả của những
bất cập trong công tác quản lý và chính sách đã dẫn đến thực trạng yếu kém của các khu ở tái
định cư. Người dân phải đối mặt với nhiều vấn đề như tình trạng thiếu thốn về hạ tầng dịch vụ,
thiếu các điều kiện sinh sống cơ b
ản, các không gian cho hoạt động cộng đồng, vấn đề về tổ
chức quản lý khu ở, nhà ở,
Theo quan điểm hiện đại ngày nay, cách tiếp cận tốt nhất đối với công tác tái định cư, đó
chính là trao quyền nhiều hơn cho chính quyền địa phương, tạo cơ chế tham gia cho các thành
phần kinh tế, trong đó vai trò chủ chốt là cộng đồng dân cư di dời. Nhà nước chỉ nên tạo hành
lang pháp lý, cơ ch
ế tham gia và cho phép áp dụng phương pháp quy hoạch, tổ chức quản lý
tiên tiến, phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Với môi trường pháp lý rõ ràng và cơ chế mở,
mọi thành phần xã hội, cộng đồng dân cư có thể chủ động triển khai các công việc mà vẫn tuân
thủ các quy định, luật pháp của nhà nước. Có như vậy, người dân mới có điều kiên đóng góp
công sức bằng nhiệt huyết củ
a mình để xây dựng nơi ở, phát triển cuộc sống sau tái định cư.
Bài báo này tập trung đánh giá thực trạng tổ chức môi trường ở các khu tái định cư tại đô
thị lớn (thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Huế, Đà Nẵng trong khoản thời gian 2006 tới 2011)
như các vấn đề về chất lượng ở, điều kiện dịch vụ hay công tác quản lý thực hiện. Báo cáo làm
rõ những b
ất cập hiện nay, tìm hiểu nguyên nhân cũng như kiến nghị biện pháp cải thiện công
tác tái định cư và tổ chức tốt môi trường ở cho dân cư di dời.
Cách tiếp cận nghiên cứu dựa trên các phương pháp truyền thống như điều tra xã hội
học, khảo sát hiện trạng, kế thừa các tài liệu nghiên cứu và tập trung vào phương pháp lấy ý
kiến, thu thập thông tin từ các chuyên gia trong các buổi hội thảo.
2.
Đánh giá thực trạng môi trường ở trong các khu tái định cư
Để đánh giá thực trạng tổ chức môi trường ở trong các khu ở tái định cư, nghiên cứu đã
lựa chọn 4 thành phố để điều tra: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Huế. Trong đó, tại

hai thành phố Hà Nội và Huế, công tác điều tra xã hội học, phỏng vấn sâu người dân đã được
KếT QUả NGHIÊN CứU Và ứNG DụNG

Số 13/8-2012
Tạp chí khoa học công nghệ xây dựng
86
thc hin. i vi thnh ph H Chớ Minh v Nng, cỏc s liu iu tra xó hi hc c tỏc
gi x lý da trờn cỏc ti liu v kt qu nghiờn cu ca a phng, nh y ban nhõn dõn
thnh ph v S Xõy dng. Bờn cnh ú, cỏc phng phỏp kt hp nh kho sỏt thc a v
phng vn nhanh cng c tin hnh nhm lm sỏng t thc trng v b
sung thụng tin vo
kt qu iu tra. Quỏ trỡnh iu tra cho thy mt s vn thc trng liờn quan ti cht lng
trong cỏc khu tỏi nh c kho sỏt:
a) H thng dch v v h tng k thut cũn thiu hoc cha c xõy dng hon chnh
khi ngi dõn chuyn n sinh sng, thm chớ vi nm sau tỏi nh c. Tỡnh trng chung ca
c dõn u ri vo tỡnh c
nh sinh sng thiu thn dch v hoc s dng nh dch v ca khu
dõn c k cn (trng hc, in, nc). Vớ d ti khu Phỳc Xỏ, mc dự dõn c chuyn n
sinh sng t nm 2000 nhng cho ti 2005 vn cũn mt b phn dõn c khụng cú in sinh
hot, phi t mua in t khu dõn c lõn cn. Hay vic ngi dõn sau th
i gian di chuyn n
vn phi s dng nc ging khoan, hoc t tỡm kim bng cỏch mua nc, mc dự v trớ ni
rt gn vi Nh mỏy nc Yờn Ph. H thng thoỏt nc khụng c lp t, chy t do,
ngi dõn t xõy dng manh mỳn. Sau hai ba nm a vo s dng, h thng giao thụng v
h thng cng ti khu vc ny mi c tip tc hon thi
n. Khu Vnh phỳc, Cng V, h thng
thu gom rỏc thi cha c lp t ng b, khin cỏc h dõn phi rỏc trờn hố v ng i.
Tỡnh trng ny cng cú th thy cỏc khu tỏi nh c Hng S, Bói Dõu v Kim Long (Hu).

Hỡnh 1. Khu tỏi nh c Nam Trung Yờn

(H Ni) nm tỏch bit khi tuyn ng vnh
ai 3 v cỏc khu dõn c xung quanh
Hỡnh 2. Sõn chi trong khu tỏi nh c Bói
Dõu (Hu) khụng thu hỳt c nhiu ngi
dõn ti õy
b) Hỡnh thnh khu vc dõn c tỏch bit khi tng th ụ th xung quanh, xa h thng giao
thụng thnh ph. Cỏc khu t bao quanh, k sỏt ng giao thụng thng cú li ớch kinh t
hn c s dng cho mc ớch kinh doanh. Cha k ti kh
nng ngp ỳng do nn t cỏc
khu vc d ỏn xung quanh quy hoch cao hn so vi khu tỏi nh c. Mt s khu tỏi nh c
c u t xõy dng khỏ tt, cú y h thng giao thụng v thoỏt nc thi (khu Nam
Trung Yờn, n L, thnh ph H Ni hay Hng S, Kim Long, thnh ph Hu), tuy nhiờn li
i mt vi cỏc vn nh chờnh lch iu kin h tng, ng xỏ gi
a bờn trong v bờn
ngoi hng ro khu . Vic chuyn n ca nhúm dõn c mi lm tng mt dõn s ti vựng
tip nhn. H thng h tng k thut v dch v cụng cng ó c, tr nờn quỏ ti do quy mụ dõn
s tng lờn. Vic tip cn cỏc khu tỏi nh c cng ht sc khú khn, thụng qua h thng
ng nh, dng ngừ xúm chy ngon nghốo, mi cú th i vo
c khu chung c. Hin nay,
mc s dng trờn tuyn ng ny tng lờn khỏ cao do phc v khụng ch ngi dõn trong
khu lng c m c ngi dõn mi di chuyn n. Trong quỏ trỡnh xõy dng cỏc khu chung c,
cng nh sau mt thi gian s dng, cht lng ng xỏ ó xung cp, vi nhiu h sõu v
mụ t nhp nhụ. Vic gii quyt khụng ng b h thng thoỏt nc ma, nc th
i sinh
KếT QUả NGHIÊN CứU Và ứNG DụNG

Tạp chí khoa học công nghệ xây dựng
Số 13/8-2012

87

hot, h thng cng rónh, ó tỏc ng khụng nh ti mụi trng sng v v sinh khu ca c
ngi dõn di di v dõn c vựng tip nhn. Kốm theo cỏc ụ nhim v ngun nc, thu gom rỏc
thi sinh hot, tc nghn h thng cng rónh
c) H thng khụng gian m, sõn vn, din tớch chung hn ch, ớt quan tõm ti thit k
cnh quan, kin trỳc, khụng thun tin cho cỏc hot ng sinh hot thng ngy, c
a ngi
dõn. Trong phm vi cụng trỡnh, khu vc snh v hnh lang cỏc tng thng nh, tip xỳc hn
ch vi thiờn nhiờn, ớt thu hỳt ngi dõn tham gia cỏc hot ng giao tip. Chỳng tr thnh
nhng khụng gian cht, tỏch bit cỏc h gia ỡnh trờn mt tng nh, hay trong cụng trỡnh. S
lng cỏc cn h trờn mt tng quỏ nhiu to nờn nhng dóy hnh lang hp chy di, thiu
ỏnh sỏng, thụng thoỏng kộm (10 n 12 cn h/tng - khu tỏi nh c Dch Vng v nh tỏi
nh c Trung Hũa, Nhõn Chớnh). Ngc l
i, nh ti khu di dõn Cng V li khụng cú hnh
lang chung trờn cỏc tng. Kt qu cú ti 73% ý kin khụng tha món vi hỡnh thc xõy dng
nh ti õy. Theo h, õy l nguyờn nhõn chớnh lm gim nhu cu i li v mi quan h gia
cỏc h gia ỡnh trờn cựng tng.
cp khu , vic hon thin h thng sõn, vn, khụng gian m thng chm v kộo di,
hỡnh thnh nhng lụ t trng, b hoang. H thng trang thit b
tin nghi (ốn, gh ngi ) cha
hon thin, cõy xanh tha tht, chc nng nghốo nn, gõy cm giỏc bun t, n iu, kộm hp
dn ngi dõn n tham gia sinh hot v vui chi. i vi khu nh tỏi nh c chia lụ, tỡnh trng cú
kh quan hn do cỏc ngụi nh u tip xỳc vi tuyn ng ni b. Chỳng c s dng nh
nhng khụng gian giao lu xúm ging, ni ngh ngi, núi chuyn v vui chi c
a tr em. Tuy vy,
theo ỏnh giỏ chung ca ngi dõn, din tớch dnh cho sinh hot chung vn cũn quỏ nh hoc
khụng cú. Hỡnh thc sp xp theo dóy khú to ra cỏc khong sõn chung gia nhúm nh.
d) Nhõn t to vic lm, thu nhp khụng c tớnh n. Cỏc hot ng kinh doanh buụn
bỏn nh rt cn thit cho cuc sng ca mt b phn dõn c, nhng hin vn din ra theo
hng t phỏt, do khụng c quy hoch t trc. Mt s tr
ng dy ngh cú b trớ trong khu

tỏi nh c nhng tớnh hiu qu cũn thp. Vớ d ti khu tỏi nh c Kim Long, thnh ph Hu,
theo iu tra, cú mt trng dy ngh c xõy dng, tuy nhiờn kh nng ỏp ng l khụng
cao, ch phc v cho mt b phn lao ng tr. Cũn i tng nhiu tui hn thỡ c hi tỡm
kim vic lm vn rt thp.
S a dng dõn c, kốm theo nhng chờnh lch v trỡnh , s
hiu bit, k nng ngh nghip ó gõy khú khn trong la chn gii phỏp vic lm. Bờn cnh
ú, xut hin l t cỏc ca hng mua bỏn ti tng 1 ca chung c, tuy nhiờn li khụng cung
cp cho ngi dõn, cha núi n kh nng to vic lm, tỡm kim thu nhp cho mt s h
mun kinh doanh buụn bỏn (hỡnh 3 v 4).
Hỡnh 3. Trng dy ngh trong khu tỏi nh c
Kim Long (Tp. Hu)
Hỡnh 4. ng xỏ cha hon thin khi dõn ó
sinh sng (Kim Long, Tp.Hu)
KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ øNG DôNG

Sè 13/8-2012
T¹p chÝ khoa häc c«ng nghÖ x©y dùng
88
e) Về công trình xây dựng, ngoại trừ các khu vực tái định cư phân lô, dân tự xây, dạng
chung cư cao tầng thường kém về chất lượng, thiết kế không phù hợp với đối tượng ở có đặc
điểm xã hội khác nhau (gia đình nhiều thế hệ, xuất phát làm nông nghiệp hay lao động tự
do…). Một số chung cư tái định cư ở Trung Hòa, Nhân Chính cao 6-7 tầng, không có thang
máy khiến các gia đình, đặc biệt người già gặp rất nhiề
u khó khăn trong sinh hoạt. Không gian
hành lang, ban công thường quá nhỏ, không đủ bố trí chỗ ngồi nghỉ hay hoạt động vui chơi cho
trẻ em, cũng như đảm bảo yêu cầu thông thoáng. Sân chung của khu thường đuợc sử dụng
cho nhu cầu cá nhân (phơi phóng), gây mất mĩ quan khu nhà ở (Hương Sơ, Huế, Liên Chiểu,
Vĩnh Phúc, Cống Vị). Hình thức kiến trúc kiểu “chuồng cọp” khá phổ biến. Người dân tự cải tạo,
mở rộng không gian căn hộ cho phù hợp hơn với quy mô, lối sống của từng gia đình (hành lang
phơi phóng, kho, diện tích phụ ). Điều này cho thấy công tác điều tra xã hội người dân trước

khi di dời chưa được thực hiện hoặc đã có nhưng chưa nghiên cứu kỹ càng để khai thác trong
phương án thiết kế nhà ở. Chất lượng của nhà ở tái định cư luôn là nỗi bức xúc cho người dân.
Các c
ăn hộ chung cư mới đưa vào sử dụng đã xuống cấp nghiêm trọng: trần nứt nẻ, vữa trát
bong thành những mảng lớn, đường ống nước rò rỉ… Phần lớn các hộ dân sau khi chuyển đến,
đều phải tiến hành sửa chữa, cải tạo, nâng cấp căn hộ của mình.
Đánh giá chung của người dân đều không mấy thỏa mãn với điều kiện ở cũ
ng như chất
lượng dịch vụ trong các khu tái định cư. Điều này gây ra tâm lý ức chế và có phần bất mãn đối
với dự án phát triển của thành phố. Họ là người mất đất, mất nhà, mất cơ hội làm ăn, họ cũng
chẳng được hưởng các lợi ích kinh tế sau khi dự án hình thành. Vậy mà nơi ở mới lại thiếu các
điều kiện sinh sống cơ bản, nhữ
ng nguồn tạo công ăn việc làm sau tái định cư. Khó khăn tăng
thêm khi mà số lượng các thành viên trong hộ gia đình trở nên thất nghiệp, bởi mất đi cửa hàng
kinh doanh, nguồn sinh sống của cả gia đình trước đây (hình 5).
Đây là những vấn đề xã hội tác động tới tính bền vững của dự án tái định cư. Theo các
chuyên gia, thực trạng trên đây phần lớn bắt nguồn từ đặc
điểm quản lý, cơ chế chính sách liên
quan tới di dân và tái định cư.

Hình 5. Biểu đồ đánh giá mức độ thỏa mãn về tiền đền bù
của các hộ dân tái định cư tại 6 khu điều tra tại Hà Nội (2010)
KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ øNG DôNG

T¹p chÝ khoa häc c«ng nghÖ x©y dùng
Sè 13/8-2012

89
3. Đánh giá thực trạng về công tác quản lý tái định cư
3.1 Những thay đổi trong chính sách đất đai liên quan tái định cư

Từ những năm 1990 trở lại đây, luật Đất đai và các quy định về tái định cư liên tục được
điều chỉnh để tìm ra giải pháp phù hợp, đáp ứng đặc thù về quản lý đất đai ở Việt Nam, kết hợp
quan điểm xã hội chủ
nghĩa về sở hữu đất đai trong nền kinh tế thị trường.
Hiện nay, công tác tái định cư được triển khai trên cơ sở luật đất đai 2003, sửa đổi năm
2009. Nhiều văn bản pháp lý dưới luật ra đời cụ thể hóa và tạo điều kiện cho các cấp triển khai
thực hiện công tác tái định cư. Phải kể đến một số văn bản như
Nghị định 197/2004/NĐ-CP
ngày 03-12-2004; NĐ 84/2007/NĐ-CP của Chính phủ ngày 25-5-2007 về việc cấp Giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, giải quyết khiếu nại về đất đai, NĐ 69/2009/NĐ-CP
ngày 13-8-2009 của Chính phủ quy
định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi
đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Nghị định 123/2007/NĐ-CP ngày 27-7-2007 của Chính phủ
sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16-11-2004 về phương
pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất. Nhìn chung các văn bản pháp lý về chính sách
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được
đánh giá ngày càng phù hợp hơn với điều kiện kinh tế xã
hội chung của đất nước.
3.2 Những bất cập trong công tác triển khai thực hiện
- Đối với quy hoạch đất đai và công tác phê duyệt, việc chuẩn bị quỹ đất và quỹ nhà còn
bị động do chưa tính đến địa điểm tái định cư trong quy hoạch phát triển thành phố. Bên cạnh
đó, công tác phê duyệt quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết cũ
ng như các khâu xin đất, thiết kế,
thẩm định dự án xây dựng còn chậm chạp, chưa quy về một mối để xét duyệt. Một số dự án
chưa chuẩn bị được quỹ nhà ở nhưng vẫn tiến hành giải phóng mặt bằng, tạo nên sức ép về
vấn đề nhà ở đô thị.
- Chính sách đền bù giải phóng mặt bằng chưa linh hoạt, chủ yếu đền ti
ền hoặc nhà ở.
Sự bất ổn định giá nhà và đất trên thị trường đã dẫn đến việc người dân không thể mua được

nhà ở sau khi nhận tiền đền bù bởi trượt giá. Lý do chính đó là khoảng thời gian xác định giá
cho tới khi nhận được tiền quá lâu. Bản thân quá trình giải tỏa và di dời người dân được thực
hiện trong thời gian khá dài, các khoản tiền đền bù không giống nhau tại các thời điểm. Do vậ
y,
xuất hiện những mâu thuẫn giữa các hộ dân, với chính quyền bởi sự chênh lệch khá lớn về các
khoản tiền đền bù này.
- Về cơ chế quản lý xây dựng và sử dụng công trình, nhà tái định cư hiện nay vẫn theo cơ
chế nhà nước chỉ định thầu, sau đó phân phối cho người cần tái định cư. Người dân hầu như
không tham gia vào quá trình xây dựng từ giai đoạn đầu. Đ
iều này dẫn đến những tiêu cực trong
xây dựng, nghiệm thu công trình. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của chất lượng nhà
ở tái định cư rất kém. Công tác giám sát sử dụng nguồn vốn chưa hiệu quả, việc thất thoát vốn
vẫn xảy ra khiến các khu tái định cư được xây dựng không đạt được yêu cầu về quy mô diện
tích, chất lượng dịch vụ. Bên cạnh đó, sự buông lỏng quả
n lý các khu nhà ở khi đưa vào sử
dụng cũng gây ra tình trạng xuống cấp các tòa nhà. Việc quản lý tòa nhà do chủ đầu tư thực
hiện ở giai đoạn đầu khi mới đưa vào sử dụng chỉ mang tính tạm thời. Tình trạng vô chủ, vô
trách nhiệm và dân trí thấp của bộ phận dân cư đã dẫn đến tình trạng kém chất lượng của các
khu nhà. Các quy định quản lý đối tượng ở cũng không chặt ch
ẽ, rõ ràng nên gây ra tình trạng
xáo trộn dân cư trong khu tái định cư. Các hoạt động kinh doanh đầu cơ quỹ nhà tái định cư vẫn
diễn ra nhằm chuộc lợi từ chênh lệch giá bán nhà thấp hơn so với thị trường.
KếT QUả NGHIÊN CứU Và ứNG DụNG

Số 13/8-2012
Tạp chí khoa học công nghệ xây dựng
90
- Qun lý cỏc dch v h tng v duy tu bo dng: Cha cú nhng quy nh c th hay
chớnh sỏch riờng cho cụng tỏc qun lý nh chung c tỏi nh c. Hin nay, ch cú nhng chớnh
sỏch chung cho cụng tỏc qun lý s hu nh , trong ú bt cp nm vic thiu quy nh s

hu din tớch chung v din tớch riờng. Quyn hn, trỏch nhim ca nhng ngi s dng i
vi nhng din tớch ny khụng c xỏc
nh dn ti buụn lng qun lý, thiu kinh phớ úng
gúp duy tu, bo dng i vi phn din tớch chung. Quy nh v qun lý cng nh thnh lp
ban qun lý tũa nh cha c cụng nhn chớnh thc. Bi vy, ngi dõn vn tựy tin s dng
din tớch chung cho mc ớch riờng t lm nh hng ti m quan v cht lng ca khu .
- Chớnh sỏch o to ngh, gii quyt vi
c lm i vi cỏc h gia ỡnh b di chuyn, c
bit l cỏc h nụng dõn mt t nụng nghip cha c c th hoỏ bng cỏc gii phỏp kh thi,
cha quy nh rng buc trỏch nhim vi ch u t nờn gõy nh hng khụng nh n i
sng ca mt b phn ngi dõn b di di tỏi nh c.
- Cha cú mt c ch qun lý cht ch
cng nh thnh lp ban qun lý thu hi vn ngõn
sỏch t cỏc hot ng tỏi nh c t khõu u t xõy dng, hon thnh bn giao, np vo qu
nh qun lý, phõn phi v b trớ cho cỏc h dõn tỏi nh c, thu tin bỏn nh, np ngõn sỏch
thnh ph.
3.3 Nguyờn nhõn
Quỏ trỡnh phõn tớch trờn õy cho thy hu ht cỏc d ỏn phỏt trin tỏi nh c u t
gỏnh nng trỏch nhim lờn chớnh quyn thnh ph. K c cỏc ch u t khi khai thỏc m
t
bng, xõy dng h tng hay cụng trỡnh nh cng do chớnh quyn thnh ph ch nh, trc tip
iu hnh. Vai trũ trỏch nhim ny l khụng th thay th, nú tr thnh quan im ch o v
nguyờn tc chung cho mi cp chớnh quyn, cng ng dõn c. Bi vy, nhng gỡ liờn quan ti
thc trng yu kộm v nh , cht lng dch v, h tng hay cụng tỏc qun lý, chớnh sỏch u
li cho cỏc nh ch
c trỏch. iu ny lý gii cho c ch qun lý tp trung quỏ ln vo chớnh
quyn trung ng ó cú t nhiu nm Vit Nam. Nu xem xột gúc phỏt trin bn vng,
nú khụng phự hp vi tiờu chớ v trao quyn nhiu hn cho chớnh quyn cp c s, khuyn
khớch tớnh t ch ca ngi dõn trong t chc cuc sng.
4. Kt lun v kin ngh

Trong bi cnh hi
n nay i vi cỏc nc ang phỏt trin giai on chuyn i, sc ộp
v cnh tranh u t kinh t, gii quyt nh , úi nghốo, mụi trng ụ th ó t ra quỏ
nhiu cụng vic khú khn cho cỏc nh lónh o thnh ph. H ang thiu c ngun lc ti
chớnh, con ngi v c thi gian chia s cho mi cụng vic. Bi vy, cn cú cỏch tip cn
mi v
qun lý, xu hng gim nh vai trũ ca chớnh quyn trung ng i vi cỏc hot ng
c th trong phỏt trin xõy dng thnh ph, song song y mnh vai trũ v phỏt huy ti a kh
nng ca cỏc thnh phn xó hi, c bit l cng ng dõn c. Trong cỏc d ỏn phỏt trin
kốm theo tỏi nh c, vic huy ng sc mnh ca ton xó hi li cc k cn thit, gim thiu
nh
ng tỏc ng tiờu cc xó hi i vi mt b phn dõn c b nh hng. Mun vy cn phi
cú c c ch tham gia phự hp, ch rừ trỏch nhim, cụng vic, kh nng úng gúp cng nh
hng li t d ỏn i vi cỏc thnh phn xó hi. c bit, i vi ngi dõn di di, h khụng
th trụng i vo nhng hnh ng t chớnh quy
n, bi vic chm tr ch lm khú khn hn
cho cuc sng ca h. Cng ng dõn c phi ch ng tham gia úng gúp gúp ý kin vo
cỏc cụng on tỏi nh c, phi tham gia úng gúp cụng sc, tin ca, sc mnh cng ng
cho cỏc hot ng trin khai, khụi phc cuc sng cho mỡnh, m bo mụi trng cú cht
lng v bn vng. Mt s ho
t ng cú th k n nh úng gúp ý kin, nguyn vng v ni
mi. Nu cỏc nguyn vng ny c ỏp ng, c th húa trong khụng gian tỏi nh c thỡ
ngi dõn s d dng thớch nghi hn vi cuc sng sinh hot trong ni mi. S tham gia
KếT QUả NGHIÊN CứU Và ứNG DụNG

Tạp chí khoa học công nghệ xây dựng
Số 13/8-2012

91
ca cng ng dõn c di di v cỏc thnh phn xó hi, nh chớnh quyn a phng, nh u

t, cỏc t chc xó hi, ti chớnh ngõn hng phi c lng ghộp trong cỏc giai on thc
hin thụng qua mt chng trỡnh hnh ng c th, kh thi. hon chnh cụng tỏc t chc
tỏi nh c bn vng, vic ỏnh giỏ quỏ trỡnh thc hin mc tiờu v giỏm sỏt cỏc ch s thit k
quy hoch t ra c
c k cn thit.
Nh vy, vn cn nghiờn cu ú l lm sao cú c c ch tham gia hiu qu cho
mi thnh phn xó hi, h úng gúp cụng sc, kh nng vo quỏ trỡnh t chc mụi trng
tỏi nh c, c th tham gia xut, xõy dng, thc hin v kim soỏt cỏc mc tiờu, hnh ng
m bo cỏc tiờu chớ phỏt trin bn vng.

Ti liu tham kho
1. Trnh Duy Luõn (2004), Xó hi hc ụ th, Nh xut bn Xó hi, H Ni.
2. Nguyn Th Thanh Mai (2007), T chc khụng gian tỏi nh c bn vng ti cỏc thnh ph
ln Vit Nam, Lun ỏn tin s.
3. Nguyn Th Thanh Mai (2006), (2010), Bỏo cỏo iu tra xó hi hc ti cỏc khu tỏi nh c
H ni, thnh ph H Chớ Minh, Nng v thnh ph Hu.
4. Trung tõm phỏt trin bn vng, Hi quy ho
ch Vit Nam (2009-2010), Lng ghộp cỏc tiờu
chớ phỏt trin bn vng trong quy hoch chung ụ th, Bỏo cỏo ti cp B Xõy dng.
5. Cỏc vn bn phỏp lý v lut Xõy dng, lut Quy hoch, phỏp lnh dõn ch v quy nh di
lut.
6. Website ca B Xõy dng, B k hoch - u t, Hi Quy hoch Phỏt trin ụ th Vit Nam.