Kiến thức về sinh sản

Kiến thức về sinh sản
Chuẩn bị cho quá trình thụ thai và sinh con
KIẾN THỨC SINH SẢN


CHUẨN BỊ CHO QUÁ TRÌNH THỤ THAI VÀ SINH CON
Phần này mô tả quá trình thụ thai và cung cấp thông tin về
vấn đề trứng thụ tinh và phát triển thành phôi, sau đó trong
suốt 9 tháng của thai kỳ. Thông tin về thai kỳ đối với những sự
thay đổi trong thân thể của người mẹ.
 Sự thụ thai
 Sự thụ tinh
§ Sự phát triển của phôi và bào thai

SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này

sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào

khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai

nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn

còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần

lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm

lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.
• Sự thụ tinh
• Sự phát triển của phôi và bào thai


SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây

là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu

kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang

nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và

sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có

thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ

sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.


SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta

phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,

trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH

Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI SỰ PHÁT
TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)

Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.

Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên

không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.

Sinh lý quá trình thụ thai và mang thai
KIẾN THỨC SINH SẢN


CHUẨN BỊ CHO QUÁ TRÌNH THỤ THAI VÀ SINH CON
Phần này mô tả quá trình thụ thai và cung cấp thông tin về
vấn đề trứng thụ tinh và phát triển thành phôi, sau đó trong
suốt 9 tháng của thai kỳ. Thông tin về thai kỳ đối với những sự
thay đổi trong thân thể của người mẹ.
 Sự thụ thai
 Sự thụ tinh
§ Sự phát triển của phôi và bào thai

SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình

thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.

Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất

tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại

trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.

Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái

mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.
• Sự thụ tinh
• Sự phát triển của phôi và bào thai


SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46

nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm

trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.

Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)

Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.

Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.


SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra

đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).

Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào
tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh

trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng
tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI SỰ PHÁT
TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta

vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc
phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,

thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.
Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ

mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.

Những điều cần biết khi làm mẹ
KIẾN THỨC SINH SẢN


CHUẨN BỊ CHO QUÁ TRÌNH THỤ THAI VÀ SINH CON
Phần này mô tả quá trình thụ thai và cung cấp thông tin về
vấn đề trứng thụ tinh và phát triển thành phôi, sau đó trong
suốt 9 tháng của thai kỳ. Thông tin về thai kỳ đối với những sự
thay đổi trong thân thể của người mẹ.
 Sự thụ thai
 Sự thụ tinh
§ Sự phát triển của phôi và bào thai

SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).

Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con
người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với

buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng
trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong
khoảng từ 12 đến 24 giờ, còn không, trong vòng 48 tiếng,
trứng sẽ phân rã.
Tinh Trùng
Tinh trùng là một tế bào sinh dục nam trưởng thành, một
trong những tế bào nhỏ nhất trong cơ thể nam giới. Mỗi một tế
bào có chiều dài khoảng 0,05mm. Tinh trùng bình thường có 3
đoạn. Ðoạn trên cùng là đầu chứa 23 nhiễm sắc thể, phần
đóng góp của người cha vào hợp tử. Ðoạn giữa cung cấp lực
để tinh trùng di chuyển. Ðoạn cuối là đuôi quất tới lui để tinh
trùng ngoi lên. Tinh trùng được sản sinh trong các tiểu quản
chứa tinh dịch của tinh hoàn.
Phải mất khoảng bảy mươi đến bảy mươi tư ngày, từ khi được
tạo ra, tinh trùng mới trưởng thành. Trong sáu mươi ngày đầu
chúng được chứa trong các tiểu quản chứa tinh dịch, khoảng
mười hai ngày chót của giai đoạn tạo tinh, chúng ở trong mào

tinh. Tinh trùng sống ở mào tinh khoảng vài tuần thì phải được
phóng thích ra, còn không chúng sẽ chết, được hấp thu lại vào
cơ thể, và thay thế tinh trùng mới.
Sau khi thành niên, đàn ông sinh tinh liên tục, nhưng khó ước
lượng tinh trùng trung bình do đàn ông tạo ra là bao nhiêu
trong suốt cuộc đời, rõ ràng phải tới hàng tỉ vì mỗi tần xuất
tinh có đến 300 triệu tinh trùng được phóng ra.
Tinh trùng mang theo nó sự di truyền của người cha, nó cũng
quyết định giới tính của đứa bé, một cặp nhiễm sắc thể bình
thường 23 cặp sẽ quyết định giới tính cho một cá thể. Tinh
trùng mang nhiễm sắc thể hoặc là X (nữ) hoặc là Y (nam)
trong khi đó trứng luôn mang nhiễm sắc thể X, hợp tử có hai
nhiễm sắc thể X sẽ trở thành bé gái. Nếu tinh trùng mang
nhiễm sắc thể Y hợp tử sẽ có một X của mẹ và một Y của cha
và sẽ thành bé trai.
SỰ THỤ TINH
Qúa trình trứng và tinh trùng phối hợp để tạo thành hợp tử
được gọi là thụ tinh hoặc thụ thai, thụ tinh chỉ xảy ra khi tinh
trùng xâm nhập vào bao ngoài của trứng cho phép phối hợp
hai mươi ba nhiễm sắc thể ở trứng và tinh trùng. Trình tự đó
xảy ra ở vòi trứng (thường thường khoảng một phần ba ống
bên ngoài). Tuy nhiên sự thụ tinh không xảy ra nếu tinh trùng
không vượt qua đoạn đường dài và nhiều may rủi từ âm đạo
đến vòi trứng. Tinh trùng bơi nhanh nhất cũng mất 1giờ 30
phút. Cơ thể phụ nữ cũng tạo nên một chướng ngại vật, như
môi trường âm đạo có độ axít cao, và chất này giết chết một
số tinh trùng. Sự khó tìm thấy cổ tử cung nếu kết cấu của chất
nhầy ở đây không hợp cách, một số tinh trùng khác bị chết bởi
các kháng thể của phụ nữ (một loại kháng thể khác tương tự
sinh ra để chống lại sự viêm nhiễm). Khoảng nửa số tinh trùng

tới được vòi trứng nhưng do bơi sai hướng, nghĩa là vào ống
không chứa trứng, nên ngay cả việc tới đúng chỗ nhưng vẫn
không thành công. Tinh trùng cũng có thể bị kẹt ở các mao
(đám nhô lên như tóc mịn). Cuối cùng, một khi đã xảy ra sự
thụ tinh, một lớp phủ bảo vệ hình thành quanh hợp tử và ngăn
chặn tinh trùng khác đi vào. Tất cả số tinh trùng khác còn lại
trong vòi trứng sẽ bị hủy tại đây.
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHÔI VÀ BÀO THAI
Thai kỳ có thể được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn chúng ta
vừa thảo luận được xem như là thời kỳ đầu kéo dài khoảng
chừng hai tuần đầu của thai kỳ. Từ hai đến tám tuần lễ (hai
tháng) bé phát triển như một phôi thai thời kỳ phôi. Giai đoạn
còn lại (từ tuần thứ chín đến khi sinh) gọi là thời kỳ bào thai và
sinh vật phát triển được gọi là bào thai.
Thời kỳ phát triển phôi (tuần lễ thứ hai đến thứ tám)
Trước khi được sinh ra thai nhi phát triển qua nhiều giai đoạn.
Ví dụ: Não và tim bắt đầu phát triển trước đường tiêu hóa, bộ
xương và các cơ. Những chi tiết như tóc và mi mắt xuất hiện
chậm hơn nhiều. Nếu có một yếu tố nào làm ảnh hưởng đến
giai đoạn phát triển, đặc biệt thuốc uống hay bức xạ thì sự tổn
thương sẽ xảy ra.
Ví dụ: Ngón tay, ngón chân được hình thành từ tuần lễ thứ sáu
đến thứ tám của thai
kỳ. Nếu có điều gì đó can thiệp vào sự
phát triển của chúng thì chúng sẽ không sửa chữa được sau
này. Phần lớn các giai đoạn phát triển các cơ quan quan trọng
diễn ra trong 12 tuần đầu vì thế phôi đang phát triển có thể bị
tổn hại nghiêm trọng bởi thuốc uống hay bệnh hoạn trong thời
gian này. Một khi các bộ phận và các hệ bộ phận ở đúng vị trí,
chúng ít khi bị tổn hại. Ðó là điều tại sao bệnh sởi Ðức bộc

phát trong suốt 12 tuần đầu có thể dẫn đến những sự bất
thường nghiêm trọng.
Ở tuần thứ tám, phôi bắt đầu tượng hình, mặc dù còn nhỏ xíu
nhưng cánh tay, chân có các ngón, mắt và tai bắt đầu hình
thành. Có điều, nó chưa thể tự sống, nghĩa là chưa thể sống
ngoài môi trường tử cung.
Thời kỳ bào thai (tuần lễ thứ chín đến khi sinh)
Chúng ta bắt đầu nói về thời kỳ phát triển cơ thể thai nhi khi đ-
ược ba tháng. Khi phần lớn các cơ quan đã được hình thành,
thời kỳ bào thai dành hết hoàn toàn cho sự tăng trưởng và
hoàn chỉnh các bộ phận. Bào thai có thể phát triển và sống
được (có khả năng sống ngoài tử cung) khoảng 24 đến 26 tuần
lễ (180 ngày sau khi thụ thai), Mặc dù các kỹ thuật tân tiến có
thể giúp bào thai sinh non sống sót, nhưng phần lớn trẻ sinh
quá non bị chết.
Bào thai lớn nhanh, đặc biệt ba tháng cuối thai kỳ. Lúc sáu
tháng, bào thai có chiều dài trung bình từ 25 đến 30cm và cân
nặng từ 454g hoặc 681g cân Anh. Thai nhi lên cân nhanh
khoảng 900g mỗi tháng và tiếp tục lên để trẻ sinh ra bình quân
cân nặng từ 2,7kg đến 3,8kg, chiều dài khoảng 52,5cm. Trọng
lượng trên 2,2 kg được coi là bình thường.
Sự phát triển các cơ quan sinh dục
Các cơ quan sinh dục được phát triển trong thời kỳ đầu bào
thai. Cho tới khi điều này xảy ra, tất cả phôi đều có hình dạng
giống nhau. Chúng cũng có cơ quan sinh dục gọi là tuyến sinh
dục và sau đó trở thành tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể nam XY (đã nói ở trước,
một chất gọi là kháng nguyên HY sẽ bắt đầu sản sinh trong
tuần thứ bảy của thai kỳ. Chất kháng nguyên HY sẽ tạo ra
tuyến sinh dục trung tính trước đó để tạo thành tinh hoàn.

Tinh hoàn này bắt đầu sản xuất hóc môn nam testosterons.
Testosterons cũng làm hệ sinh sản nam và cơ quan sinh dục
ngoài phát triển. Với dương vật có thể thấy vào khoảng tuần
mười hai của thai kỳ.
Nếu những ảnh hưởng của hóc môn nam không hiện diện ở
thời điểm này, đứa bé sẽ phát triển đặc tính thể lý của bé gái
mặc dù nó có cặp nhiễm sắc thể XY.
Nếu bào thai có cặp nhiễm sắc thể XX, các tuyến sinh dục chưa
phân biệt sẽ phát triển thành buồng trứng. Từ tuần lễ thứ
mười bốn, cơ quan sinh dục ngoài sẽ là của bé gái.
Cảm nhận bào thai chuyển động
Có một sự kiện xảy ra trong thời kỳ, thường là nỗi quan tâm
lớn cho cha mẹ. Ðôi khi vào khoảng bốn tháng rưỡi người mẹ
sẽ cảm thấy bào thai máy động. Ðầu tiên, đơn giản chỉ là một
cảm giác mơ hồ được biết như một sự máy động. Tuy nhiên
không lâu sau đó bào thai sẽ cử động khá mạnh làm cho có
cảm giác như bị thúc và có thể thấy được ở bụng người mẹ,
nhất là từ tháng thứ năm trở đi. Nhưng tới cuối thai kỳ, những
cử động đó không còn thấy rõ nữa (mặc dù chúng vẫn còn) vì
bào thai di chuyển xuống dưới hơn.
• Sự thụ tinh
• Sự phát triển của phôi và bào thai


SỰ THỤ THAI
Sự mang thai bắt đầu khi một tế bào sinh dục nam duy nhất
(tinh trùng) kết hợp với một tế bào giới tính nữ (trứng hay
noãn) để tạo thành một tế bào mới và duy nhất (được biết như
một hợp tử).
Trứng và tinh trùng đều khác với mọi tế bào trong cơ thể con

người, vì chúng chỉ mang một nửa tính di truyền so với những
tế bào khác, phần lớn tế bào đều có hàng ngàn gien và được
sắp xếp trên các dải mô gọi là các nhiễm sắc thể, trong hầu
hết tế bào có 23 đôi hay tổng số 46 nhiễm sắc thể, nhưng chỉ
có 23 nhiễm sắc thể trong mỗi trứng và mỗi tinh trùng bình
thường, khi trứng và tinh trùng kết hợp, đòi hỏi phải có 46
nhiễm sắc thể được tạo thành cho một tế bào con người mới
xuất hiện. Vì một nửa nhiễm sắc thể của người mẹ và một nửa
nhiễm sắc thể còn lại của người cha do đó con người mới ra
đời giống cả hai nhưng không hoàn toàn giống một trong hai
người. Hơn nữa, các gien mang nhiễm sắc thể từ trứng này
sang trứng khác và từ tinh trùng này sang tinh trùng khác. Ðây
là lý do tại sao người anh và người chị thường nhìn khác nhau
đến như vậy. Nhưng trước khi chúng ta có thể nhận thức được
đặc tính di truyền tạo ra mỗi đứa trẻ như thế nào, chúng ta
phải biết về trứng và tinh trùng nhiều hơn nữa cùng với cách
chúng tìm đến và kết hợp với nhau như thế nào.
Trứng
Trứng có 3 chức năng trong thai kỳ.
1. Trứng chứa yếu tố di truyền mà người mẹ đóng góp cho
đứa trẻ.
2. Trứng giữ " kế hoạch bậc thầy" đối với thai kỳ. Kế hoạch này
xác định tiến trình và thời gian phát triển của đứa bé trong
suốt thai kỳ.
3. Trứng cung cấp chất dinh dưỡng cho hợp tử trong vài ngày
đầu sau khi thụ tinh. Sau đó bào thai sẽ nhận được chất dinh
dưỡng qua dây rốn và nhau thai (sẽ được bàn luận sau). Vì
trong vài ngày đầu cả nhau thai lẫn dây rốn chưa xuất hiện.
Trứng nằm trong buồng trứng phụ nữ. Bé gái được sinh ra với
buồng trứng đã hoàn thành. Không ai biết chính xác buồng

trứng một bé gái sinh ra trung bình có bao nhiêu trứng, nhưng
con số tạm tính cũng khoảng bốn trăm nghìn trứng, nhưng
những trứng này còn non nớt và hoàn toàn nằm trong buồng
trứng. Những trứng chưa hoạt động cho đến tuổi dậy thì, lúc
ấy buồng trứng mới bắt đầu hoạt động và phóng thích trứng.
Trung bình phụ nữ bình thường sẽ sản xuất bốn trăm đến năm
trăm trứng trưởng thành trong suốt cuộc đời. Thông thường
mỗi tháng một lần một trứng sẽ rụng từ một trong hai buồng
trứng. Quá trình này được gọi là phóng noãn (rụng trứng).
Trứng sẽ rụng vào khoảng giữa chu kỳ kinh. Nếu phụ nữ có
chu kỳ kinh hai mươi tám ngày đều đặn, trứng sẽ rụng vào
khoảng ngày thứ mười bốn. Nhưng đa số phụ nữ không có chu
kỳ kinh đều đặn như trên nên việc tính ngày trứng rụng khó
chính xác. Tinh trùng và trứng sẽ phải kết hợp với nhau trong