(SKKN mới NHẤT) cách lựa chọn, sử dụng phương pháp dạy học toán theo hướng dạy học phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh lớp 51 trường tiểu học bình sơn 3

YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập -Tự do - hạnh phúc

MÔ TẢ SÁNG KIẾN

Mã số:..........................
1.Tên sáng kiến: Cách lựa chọn, sử dụng phương pháp dạy học Toán
theo hướng dạy học phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh lớp 5/1
trường Tiểu học Bình Sơn 3, năm học 2020-2021.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Tác nghiệp trong giáo dục
3. Mô tả bản chất của sáng kiến:
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
Mơn tốn ở tiểu học có tầm quan trọng rất lớn vì : mơn Toán cung cấp cho

học sinh những tri thức cơ bản ban đầu, có hệ thống để tiếp lên những bậc học
trên. Bên cạnh đó mơn tốn góp phần vào việc phát triển tư duy, khả năng suy
luận hợp lí và diễn đạt đúng, kích thích học sinh tìm tịi, khám phá chiếm lĩnh
kiến thức mới. Đồng thời rèn luyện cho các em phương pháp học tập, làm việc
khoa học, linh hoạt sáng tạo. Để học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động
lĩnh hội kiến thức, người giáo viên cần lựa chọn những phương pháp giảng dạy
phù hợp với môn học, bài học và với đối tượng học. Bằng kinh nghiệm giảng
dạy lâu năm và qua dự giờ giáo viên trong trường, trong khối tôi nhận thấy thực
trạng sau:
YOPOVN.COM

1

YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
* Thuận lợi: Giáo viên được tập huấn, được tham dự nhiều chuyên đề đổi
mới phương pháp dạy học, đã tích cực vận dụng vào dạy học. Học sinh có ý
thức và thái độ học tập tốt. Phòng học được trang trí các góc thuận tiện cho việc
tổ chức các hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của học sinh. Bên cạnh đó giáo viên nhận được sự đồng thuận và phối
hợp của phụ huynh trong việc giáo dục con em.
* Hạn chế: Đa số giáo viên trong khối phối hợp chưa hiệu quả các phương
pháp dạy học theo dạng bài hình thành khái niệm, biểu tượng; phối hợp các
phương pháp cho dạng bài hình thành hình thành tri thức mới, có mâu thuẫn
chưa linh hoạt; Chưa khai thác hết hiệu quả của việc hợp tác theo nhóm nhỏ.
Đồng thời giáo viên khơng chú trọng đến đặc điểm nhận thức của từng đối
tượng học sinh để lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp. Học sinh chưa
phát huy hết tính tích cực, chủ động trong học tập. Kết quả quả khảo sát đầu
năm của lớp 5/1 cho thấy có 32/37 học sinh trong lớp đạt mức hồn thành mơn
tốn, trong đó chỉ có 9 em đạt mức hồn thành tốt. Điều đó cho thấy chất lượng
mơn tốn của lớp chưa được như kì vọng.
Xuất phát từ thực trạng trên, ngay từ đầu năm học, để nâng cao chất lượng
mơn tốn của học sinh lớp mình, tơi đã lựa chọn sử dụng một số phương pháp
dạy học nhằm pháp huy tính tích cực, chủ động trong học tốn của học sinh, góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục của lớp, của trường.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
3.2.1: Mục đích của giải pháp:
YOPOVN.COM

2


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ

THI...
3.2.1.1 Mục tiêu chung:
Linh hoạt trong lựa chọn, sử dụng phương pháp dạy học Toán theo hướng
dạy học phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh; nâng cao trình độ tay
nghề của bản thân giáo viên.
3.2.1.2. Mục tiêu cụ thể:
Nhằm nhân rộng đến 100% giáo viên trong khối áp dụng việc lựa chọn,
phối hợp linh hoạt các phương pháp dạy học toán theo dạng bài, theo đặc điểm
nhận thức và kĩ năng hợp tác của học sinh. Đồng thời phát huy tối đa cho học
sinh năng lực học tập, tính tích cực, chủ động và sáng tạo. Phấn đấu 100% học
sinh đạt mức hoàn thành và hoàn thành tốt mơn tốn, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục.
3.2.2.Nội dung của giải pháp.
3.2.2.1: Các giải pháp chính thực hiện:
i) Giải pháp 1: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành khái niệm,
biểu tượng.
ii) Giải pháp 2: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành tri thức
mới, có mâu thuẫn.
iii) Giải pháp 3: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành tri thức
mới, địi hỏi phải có sự hợp tác giữa các cá nhân.
iiii) Giải pháp 4: Sử dụng phương pháp căn cứ vào đối tượng học sinh.
3.2.2.2. Cách thực hiện các giải pháp
YOPOVN.COM

3


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
i) Giải pháp 1: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành khái

niệm, biểu tượng.
Các bài tốn hình thành biểu tượng thường là những bài tốn về dạng hình
học. Đối với loại bài mục tiêu là hình thành biểu tượng, khái niệm về các đối
tượng tốn học thì tơi lựa chọn phương pháp quan sát, kết hợp với các phương
pháp vấn đáp, quy nạp, suy luận để tổ chức các hoạt động dạy học.
Ví dụ: Khi dạy bài “Mét khối” (sách HDH tốn 5, tâp 2, tr 47). Tơi cho
học sinh quan sát hình lập phương có thể tích 1m3 được vẽ thu nhỏ, có chia các
cạnh thành 10 phần bằng nhau, tôi giới thiệu cho học sinh biết khái niệm về mét
khối, biểu tượng, cách đọc, viết mét khối, sau đó u cầu học sinh quan sát hình
vẽ trả lời các câu hỏi để tìm hiểu về quan hệ giữa m 3 và dm3 từ đó thấy được
hình lập phương có thể tích 1m 3 được chia thành 10 lớp, mỗi lớp có 10 hàng,
mỗi hàng có 10 hình lập phương nhỏ. Mỗi hình lập phương nhỏ có thể tích 1
dm3, qua đó học sinh tính được hình lập phương có thể tích 1m 3 chứa 1000 hình
lập phương nhỏ có thể tích 1dm3 và suy ra 1m3 = 1000dm3. Từ đó học sinh có
được biểu tượng về m3 và độ lớn của m3.

1 dm3

h
à
n
g

1
0

10 lớp
10 hàng
hag2hàn
ghàng

YOPOVN.COM

4


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...

Việc lựa chọn, phối hợp các phương pháp như trên học sinh tiếp thu kiến
thức một cách tự nhiên, tích cực và nhớ lâu các kiến thức đã học.
ii) Giải pháp 2: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành tri
thức mới, có mâu thuẫn.
Nếu mục tiêu của bài học yêu cầu hình thành tri thức mới, mà tri thức mới
đó có mâu thuẫn với tri thức đã học, thì tơi sử dụng phương pháp nêu và giải
quyết vấn đề, kết hợp với phương pháp vấn đáp gợi mở để tổ chức hoạt động
dạy học.
Ví dụ: Khi dạy bài “Cộng hai số thập phân” (sách HDH toán 5, tập 1, tr
80)
Trong bài này việc hình thành kiến thức mới cho học sinh được thực hiện
trong hoạt động 2 của hoạt động cơ bản. Theo sách HDH toán 5, hoạt động này
được thực hiện theo logo nhóm. Với các đối tượng học sinh lớp 5/1 tôi sẽ đổi
logo hoạt động 2 này sang logo cả lớp.
Tôi nêu vấn đề bằng bài tốn “Đường gấp khúc ABC có hai đoạn thẳng
AB dài 1,36m và đoạn thẳng BC dài 2,93m. Hỏi đường gấp khúc đó có độ dài
bao nhiêu mét”. Tơi u cầu học sinh trả lời câu hỏi gợi mở: Để tính được độ
dài đường gấp khúc ta phải thực hiện phép tính gì? (Phép tính cộng 1,36m +

YOPOVN.COM

5

YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
2,93m). Tiếp theo, tôi yêu cầu học sinh nêu dạng của phép tính (cộng hai số
thập phân) sau đó suy nghĩ xem có thể vận dụng kiến thức nào đã học để tìm kết
quả của phép tính. Khi xuất hiện vấn đề có mâu thuẫn (học sinh mới chỉ học
cộng số tự nhiên) như trên, thì học sinh sẽ vận dụng kiến thức đã học là chuyển
các số đo trên ra đơn vị đo là cm, nghĩa là phải chuyển các số thập phân trên
thành số tự nhiên: 1,36m = 136cm; 2,93m = 293cm (kiến thức đã học) rồi tính
136cm + 293cm = 429cm, rồi từ đơn vị đo là 429 cm đổi ra đơn vị đo là m thì
được 4, 29m. Sau đó tơi hướng dẫn các em cách đặt tính cộng hai số thập phân.
Với cách làm này học sinh có thể tự nhận biết và thực hiện được ngay
cách cộng hai số thập phân. Như vậy học sinh đã biết tự giải quyết vấn đề đặt ra
bằng cách chủ động vận dụng kiến thức đã học để lĩnh hội thức tri thức mới,
dưới sự dẫn dắt gợi mở của giáo viên.
iii) Giải pháp 3: Sử dụng phương pháp theo dạng bài hình thành tri
thức mới, địi hỏi phải có sự hợp tác giữa các cá nhân.
Mục tiêu của bài học yêu cầu hình thành tri thức mới, mà tri thức đó cần
có sự đóng góp trí tuệ của tập thể học sinh thì tơi sử dụng phương pháp dạy học
hợp tác theo nhóm nhỏ kết hợp với phương pháp quan sát, vấn đáp.
Ví dụ : Khi dạy bài “Diện tích hình thang” (sách HDH tốn 5, tập 2, tr
6). Để tìm cơng thức tính diện tích hình thang, tơi tổ chức cho học sinh hoạt
B
a
A
A
động theo nhóm đơi, thực hành cắt ghép hình thang ABCD để được hình tam
M
giác ADK, sau đó so sánhM

để thấy: chiều cao h hình tam giác cũng là đường cao
h
h
h của hình thang, cịn độ dài đáy của hình tam giác là tổng độ dài đáy bé a và
D YOPOVN.COM
H
b

C

D

H

b

C
(B)

a 6

K
(A)


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
đáy lớn b của hình thang, mà diện tích hình tam giác bằng diện tích hình thang,
từ đó học sinh sẽ tự hình thành được cơng thức tính diện tích hình thang: S =
(a+b) x h : 2

Khi học sinh được cùng nhau làm việc, ý thức chủ động, tự giác và sự
tương trợ lẫn nhau của học sinh sẽ cao hơn. Mặt khác học sinh được thao tác
trên đồ dùng học tập, được tự tìm tịi tự khám phá để chiếm lĩnh tri thức mới,
điều này giúp học sinh mau hiểu, nắm chắc và nhớ lâu kiến thức đã học.
iiii) Giải pháp 4: Sử dụng phương pháp căn cứ vào đối tượng học
sinh.
Việc lựa chọn sử dụng phương pháp dạy học phù hợp cho từng loại đối
tượng học sinh trong lớp đòi hỏi người giáo viên phải nhạy bén và hết sức linh
hoạt thì mục tiêu bài học mới nhanh chóng đạt được. Vì thế, đối với học sinh có

YOPOVN.COM

7


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
năng lực tự giải quyết tốt các vấn đề trong học tập, tôi lựa chọn, sử dụng phương
pháp nêu và giải quyết vấn đề, động não, vấn đáp,...còn đối với học sinh hồn
thành các u cầu học tập chậm, tơi thường sử dụng phương pháp quan sát,
giảng giải phân tích, làm mẫu,...
Ví dụ: Bài Hỗn số (tiếp theo) sách HDH toán 5, tr 19. Yêu cầu học sinh

so sánh hai hỗn số 6

3
5
và 6
10

9

Đối với học sinh có năng lực học tập tốt, tôi sẽ giao việc: dựa vào cách so
sánh hai phân số cùng mẫu số đã học, hãy tìm cách so sánh hai hỗn số trên.
Đối với học sinh khả năng hoàn thành các yêu cầu học tập chậm, tôi
hướng dẫn cách thực hiện từng bước:
Bước 1: Chuyển hỗn số thành phân số
Bước 2: Quy đồng mẫu số hai phân số trên;
Bước 3: So sánh hai phân số có cùng mẫu số;
Bước 4: Kết luận: 6

3
5
..... 6
10
9

Lựa chọn sử dụng phương pháp dạy học căn cứ vào đối tượng học sinh
như trên, học sinh có năng lực tự giải quyết vấn đề trong học tập tốt, sẽ được
thỏa sức thể hiện khả năng sáng tạo của bản thân. Trong khi đó, học sinh hồn
thành các u cầu học tập chậm, được quan tâm hỗ trợ kịp thời, các em tự tin,
chủ động hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình.

YOPOVN.COM

8


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...

Việc lựa chọn các phương pháp dạy toán phù hợp nhằm phát phát huy tính
tích cực, chủ động cho học sinh khơng hề đơn giản, địi hỏi mỗi giáo viên phải
tâm huyết, quan tâm đến việc tự nâng cao năng lực chun mơn, tích lũy kinh
nghiệm. Trong từng dạng bài, từng đối tượng học sinh với sự hiểu biết của mình,
giáo viên cần lựa chọn các phương pháp giảng dạy phù hợp để học sinh phát huy
tối đa năng lực tự học, tính tích cực, sáng tạo giúp học sinh hiểu nhanh, nhớ lâu
kiến thức đã học. Quan trọng hơn nữa, thơng qua những tiến bộ của chính mình
học sinh có được động cơ, niềm vui và hứng thú học tập. Có như vậy, chất lượng
mơn học mới được nâng cao, đáp ứng được yêu cầu đổi mới và nâng cao chất
lượng giáo dục.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp
Với các giải pháp trên, tôi đã sử dụng thành cơng vào dạy học mơn Tốn ở
lớp 5/1 và đã được áp dụng trong toàn Khối 5 của trường Tiểu học Bình Sơn 1.
Tơi nhận thấy, các biện pháp trên có thể nhân rộng trong giảng dạy mơn Tốn
lớp 5 trong tồn huyện Hịn Đất.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp:
Khi áp dụng các giải pháp lựa chọn, sử dụng phương pháp dạy học toán
như trên, chất lượng mơn tốn của học sinh trong năm học 2020 - 2021 tăng lên
rõ rệt sau mỗi giai đoạn học tập, cụ thể như sau:

Thời điểm kiểm tra

YOPOVN.COM

Tổng

Hoàn

Hoàn

Chưa hoàn

số

thành tốt

thành

thành

(T)

(H)

(C)

9


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...
HS

T/S

%

T/S

%

T/S

%

37

9

24,3

23

62,2

5

13,5

Chưa áp dụng

Khảo sát đầu

sáng kiến

năm

Sau khi áp

Học kì I

37

14

37,8

21

56,7

2

5,4

Giữa học kì II

37

21

56,7

16

43,2

0

0

dụng sáng kiến

Kết quả trên cho thấy, các giải pháp của sáng kiến giúp học sinh tích cực,
chủ động, hợp tác và sáng tạo trong việc khám phá, lĩnh hội kiến thức. Từ đó
chất lượng mơn học được nâng cao, góp phần lớn vào việc nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường.
3.5.Tài liệu kèm theo:
Đơn yêu cầu cơng nhận sáng kiến.
Bình Sơn,ngày 5 tháng 4 năm
2021
Người mơ tả

YOPOVN.COM

10


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...

YOPOVN.COM

11


YOPOVN.COM - DIỄN ĐÀN TÀI LIỆU, GIÁO ÁN, BÀI GIẢNG, ĐỀ
THI...

YOPOVN.COM

12