Quy hoạch môi trường

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TPHCM
KHOA MÔI TRƯỜNG

XÁC ĐỊNH CÁCH TIẾP CẬN MÔI TRƯỜNG


XÁC ĐỊNH CÁCH TIẾP CẬN

01

03

05

07

MÔI TRƯỜNG

TIỀN ĐỀ TRIẾT HỌC

XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN
MÔI TRƯỜNG

XÂY DỰNG THEO HƯỚNG BỀN
VỮNG

02

04

06

08

BẢN CHẤT CỦA QUY
HOẠCH MÔI TRƯỜNG

SINH THÁI HỌC

CÁC NGUYÊN TẮC HƯỚNG DẪN LẬP
KẾ HOẠCH MƠI TRƯỜNG

TĨM LƯỢC


XÁC ĐỊNH CÁCH
TIẾP CẬN MÔI
TRƯỜNG

01


Môi trường truyền tải nhiều ý nghĩa khác nhau trong việc lập kế hoạch. 



Môi trường tự nhiên cung cấp đất cần thiết để phù hợp với sự tăng trưởng và
phát triển.

 



Môi trường mô tả một tập hợp các nguồn tài nguyên được sử dụng, bảo tồn
và tái tạo.



Môi trường xác định một loạt các chức năng tự nhiên cần được duy trì, các
mối nguy hiểm cần tránh và cơ hội được khai thác.


Việc lập kế hoạch này buộc nhà quy hoach phải nhìn xa hơn các điều kiện
trước mắt của thị trường đất đai và các mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế. 

Mơi trường địi hỏi phải xem xét rộng rãi tất cả các yếu tố liên quan đến việc
quy hoạch và định hình cảnh quan.

Mơi trường đóng vai trị là tiêu chí quyết định trong q trình lập kế hoạch và phát triển


ƯỜ
NG
02


Phát triển kinh tế - xã hội

Phát triển đô thị

QHMT là q trình hoạch định sắp xếp, bố trí các thành
phần môi trường, theo không gian, thời gian, phù hợp với
chức năng môi trường của vùng lãnh thổ để đạt được

Thống nhất quản lý

Phát triển địa

những định hướng mục tiêu chiến lược BVMT và PTBV

phương

Quản lý tài nguyên và
Cơ sở hạ tầng

sử dụng đất


Nhất quán về thị trường kinh tế
Tính khả thi của cơ sở hạ
tầng

Chức năng, cấu trúc
Các vấn đề liên quan đến

của hệ sinh thái

sự tiện nghi hoặc độ thẩm

Mục đích của việc lập kế hoạch là quá

mỹ

trình phân bổ các chức năng cho từng vị
trí khơng gian phù hợp với tiêu chí của
mơi trường:

Phù hợp bối cảnh chính
trị địa phương

Tối ưu hóa trong việc cung
cấp dịch vụ


Mục tiêu quan trọng nhất của quy hoạch môi trường là việc
cân bằng nhu cầu của con người với các tính chất tạo nên mơi
trường. 
Sự cân bằng là một việc khó đạt được vì nhiều lý do, và do đó
vẫn là một thách thức thúc đẩy sự phát triển của hình thức lập
kế hoạch. 


Các yếu tố làm cản trở việc cân bằng nhu cầu của con người với chất lượng môi trường bao gồm:

Khó khăn trong việc thiết lập các ưu tiên mơi

Sự phức tạp với đến các vấn đề và giải pháp mơi

trường

trường

Khó khăn trong việc đạt được các mục tiêu mơi

Thường xun bỏ sót hoặc giảm giá hàng hóa và

trường địi hỏi những thay đổi đáng kể trong lối sống

dịch vụ mơi trường trong q trình phân tích giá trị
thơng thường

Thiếu thông tin và công cụ hỗ trợ cần thiết cho việc
ra quyết định môi trường hợp lý

Thiếu cam kết nhất qn về tài ngun đối với
các chương trình mơi trường

Xung đột giữa các mục tiêu môi trường và các mục
tiêu phát triển cộng đồng


Tiền đề triết
học

03


Mạng lưới mơi trường hình thành dựa trên một một số nguyên tắc cơ bản:

Bảo tồn là việc sử dụng hiệu quả

Duy trì sự hài hịa giữa con người

Quyền tự nhiên và sự tồn tại

tài nguyên: nguyên tắc này nhận ra

và thiên nhiên: khi các hoạt động

chung của con người và thiên

rằng sử dụng môi trường tự nhiên để

của con người đưa ra sự gián đoạn

nhiên: nguyên tắc này có nghĩa là

đáp ứng nhu cầu vật chất là một điều

ảnh hưởng đến các hệ thống tự

không chỉ đối với con người mà

cần thiết. Tuy nhiên, nguồn tài nguyên

nhiên, cần phải duy trì sự cân bằng

các vật thể tự nhiên và động vật

rất khan hiếm và phải xem xét việc sử

giữa con người và thiên nhiên và bảo

đều được hưởng “quyền” đảm bảo

dụng hiệu quả và giảm thiểu chất thải

tồn tính toàn vẹn của các hệ thống tự

sự tồn tại của chúng

nhiên


Những nguyên tắc cơ bản trên tạo thành nền tảng cho ý thức chúng ta hiểu thêm về môi trường. Bên cạnh đó những
ngun tắc trên sẽ giúp cho mơi trường:

Duy trì sự sống cần thiết cho mơi
trường phải kiểm sốt các hành động
của con người

Giữ nguyên tắc bảo tồn và sử dụng
tài nguyên khôn ngoan

Kiềm chế các hành động của con người ảnh
hưởng xấu đến môi trường


SINH THÁI
HỌC

04


Cá thể sinh vật:
Ở cấp độ của sinh vật, mục tiêu của sinh thái học là giải thích cách
các cá nhân bị ảnh hưởng và các yếu tố ảnh hưởng đến mơi trường
của các cá thể.

Vai trị của sinh thái trong quy hoạch và quản lý môi trường được
công nhận rất rộng rãi.

Quần thể được xác định là cá thể cùng loài:

Sinh thái học liên quan đến việc nghiên cứu cấu trúc và chức năng

củavàcác
sinh vật và môi trường của chúng.
Ở cấp độ quần thể, sinh thái học mô tả xu hướng
biến
động của một loài cụ thể và các yếu tố ảnh hưởng đến sự
hiện diện hoặc vắng mặt của nó

Sinh thái học tìm cách giải thích mối quan hệ giữa các sinh vật sống và môi trường
Cộng đồng:

của chúng và cách chúng tương tác.

Sinh
ở ba

Ở cấp độ cộng đồng, sinh thái
tìm thái
cáchhọc
xác tiến
địnhhành
cấu trúc
vàcấp độ:
thành phần của cộng đồng và các quá trình ảnh hưởng đến
các yếu tố trong cộng đồng.


VD:
Sinh thái học đô thị (STHĐT) sau gần 90 năm phát triển đã trở
thành một lĩnh vực khoa học liên ngành, tích hợp sinh thái –
địa lý – quy hoạch và khoa học xã hội. Chất lượng cuộc sống
con người là trọng tâm chính của các dự án phát triển bền
vững đơ thị.

Do đó, nội dung chính của STHĐT tập trung nghiên cứu chủ yếu
vào các khía cạnh: Đa dạng sinh học, quá trình sinh thái và các
dịch vụ hệ sinh thái trong mối liên hệ với cảnh quan đô thị.



TRƯ
ỜNG
05


Quy trình lập kế hoạch mơi trường

»

Mục đích về việc lập kế hoạch môi trường là lồng ghép các cân nhắc về mơi
trường vào q trình lập kế hoạch. Với việc bao gồm mơi trường, người lập
kế hoạch có thể khám phá nhiều giải pháp thay thế hơn và hiểu rõ hơn về
các tác động không gian của chúng

»

Trong quá trình này, người lập kế hoạch mơi trường sẽ sắp xếp các chỉ số và
quy trình một cách hợp lí và đảm bảo rằng các giải pháp thay thế thúc đẩy
phát triển bền vững sẽ không bị tổn hại.


Xác định vấn đề

Giám sát

Quản lý kế hoạch

Cài đặt mục tiêu

Lập kế hoạch thực
Phân tích cảnh quan

hiện

Sự tham gia

khu vực

của người dân

Thiết kế chi tiết

Phân tích cảnh quan địa
phương

Quy hoạch cảnh
quan

Nghiên cứu chi tiết

Các kịch bản về khu
vực quy hoạch


Các giai đoạn cơ bản của mơ hình quy hoạch mơi trường có thể được tóm tắt như sau:

01

Xác định các vấn đề và cơ hội lập kế

02

hoạch

»

Thiết lập các mục tiêu lập kế
hoạch

»

Khi các vấn đề cụ thể đã được xác định, các mục tiêu được thiết lập để giải

Bước đầu tiên trong phương pháp lập kế hoạch môi trường này mô tả việc
quyết những vấn đề này.
khám phá các vấn đề liên quan đến mối quan hệ qua lại giữ quá trình phát
Những mục tiêu này cung cấp cơ sở cho quá trình lập kế hoạch và xử lý

»

triển và mơi trường.

»

tình huống trong tương lai.
Việc tìm kiếm này về cơ bản đòi hỏi phải xem xét các cơ hội phát triển có
Việc thiết lập mục tiêu phụ thuộc vào hệ thống chính trị xã hội và cần có sự

»

thể gây xung đột hoặc ảnh hưởng xấu đến tài nguyên môi trường và hoạt
tham gia của tất cả các nhóm ngành liên quan.
động sinh thái


03

»

Phân tích cảnh quan khu vực

Giai đoạn này là việc bắt buộc đối với phương pháp lập kế hoạch môi trường. Phân tích
khu vực mơ tả các đặc điểm của môi trường và thiết lập khu vực quy hoạch

»

Ở quy mô này, cơ sở thông tin thu thập được nhất thiết phải khái quát hóa và được sử
dụng chủ yếu để cho phép người lập kế hoạch có được “bức tranh tổng quan” về khu
vực, hình thức, chức năng và đặc điểm tình huống của khu vực.

Mục đích của việc tiến hành phân tích và kiểm kê khu vực là để cung cấp
thông tin cơ bản về cách thức hoạt động của hệ thống khu vực.


04

Phân tích cảnh quan địa phương

•
•

Đặc điểm chính của phân tích cấp địa phương là bổ sung một bản kiểm kê
Phân tích cảnh quan địa phương tập trung vào việc thu thập thơng tin liên
văn hóa xã hội giúp hình thành biểu hiện rõ ràng về sinh thái nhân văn trong
quan đến các yếu tố vật lý, sinh học và xã hội thích hợp xác định khu vực
khu vực quy hoạch.

quy hoạch.

•
•

Phương pháp này xác định cách thức mà con người tương tác với nhau và
Ở quy mơ phân tích này, mục tiêu là có được sự hiểu biết chi tiết về các quá
với môi trường của họ, cùng với các mối quan hệ mà sự tương tác này mơ
trình tự nhiên và mối quan hệ của chúng với các kế hoạch và hoạt động của
tả.
con người.


05

Nghiên cứu chi tiết

Xác định các thơng tin hoặc

Dự đốn khó khăn của việc

Mục đích của giai đoạn này là: Kết nối việc kiểm kê và phân tích thơng
phương án thay thế có thể

lựa chọn từng phương án

được chọn

tin với các vấn đề và mục tiêu đã xác định trong 4 giai đoạn trước đó
Bên cạnh đó các mơ hình được sử dụng để đánh giá các điều kiện cụ

thể liên quan đến một mục tiêu nhằm hỗ trợ:

Chọn phương án mang lại
điểm cao nhất

Đánh giá điểm theo mục
tiêu của thước đo đã có
sẵn


0607CácQuy
hoạch
cảnh
kịch
bản về
khuquan
vực quy hoạch

» Bước này tập trung vào việc phát triển các kịch bản cho khu vực
của quy hoạch cảnh quan này là giải quyết các ảnh
» Mụcquyđích
hoạch.
củabản
việcquy
sửhoạch
dụngbắt
đất
trongtừtổng
thể mơiántrường
địa

Các kịch
nguồn
các phương
hoặc viễn
» hưởng
phương/
vực
cảnh vềkhu
cách
thức đạt được một mục tiêu/ vấn đề.

»

Những kịch bản này thường được tạo ra thông qua sự kết hợp
của thông tin thu thập được trong giai đoạn kiểm kê và phân tích

»

Quy hoạch cảnh quan có các yêu cầu bắt buộc cụ thể như:

+ Chú trọng đến cảnh quan
+ Coi trọng các yếu tố tự nhiên và xã hội