Phương pháp so sánh trong sử thi Ramayana pdf

SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 1

MC LC
Mc lc 1

CHÛÚNG MÚÃã ÀÊÌU 6
I. Lđ do chổn àïì tâi 6
1. Vïì khoa hổc : 6
2.Vïì nghiïåp v: 7
3.Vïì bẫn thên: 7
II. Phûúng phấp nghiïn cûáu: 8

III. Phẩm vi nghiïn cûáu: 8
1. Vïì vùn bẫn: 8
2. Vïì vêën àïì àùåt ra (Th phấp so sấnh trong sûã thi
Ramayana): 8
IV. Lõch sûã vêën àïì: 8

1. Vïì sûã thi Ramayana: 8
2. Vïì th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana: 10
Phêìn nưåi dung 11

I. Khấi niïåm so sấnh, th phấp so sấnh: 11
1. Khấi niïåm so sấnh: 11
2. Th phấp so sấnh: 11
3. Xấc àõnh phẩm vi th phấp so sấnh trong àïì tâi: 13
II. Phên loẩi vâ cêëu trc ca th phấp so sấnh trong sûã thi
Ramayana: 15

1. So sấnh chi tiïët (xem thưëng kï úã bẫng cëi) 15
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 2

2. So sấnh hònh tûúång: 17
3. So sấnh trong tû duy nhên vêåt: 20
III. Giấ trõ ca th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana: 21

1. Giấ trõ nhêån thûác ca th phấp so sấnh trong sûã thi
Ramayana 21
2. Vai trô ca th phấp so sấnh trong viïåc xêy dûång nhên
vêåt ca sûã thi Ramayana: 36
3. Vai trô ca th phấp so sấnh àưëi vúái kïët cêëu tấc phêím:
49
IV. Mưåt vâi nết àưëi chiïëu vïì th phấp so sấnh giûäa sûã thi
Ramayana vúái sûã thi Iliất vâ trûúâng ca Àùm Sùn: 54

1. Sûã thi Iliất - nhûäng àiïím tûúng àưìng vâ khấc biïåt 54
2. Trûúâng ca Àùm Sùn - nhûäng àiïím tûúng àưìng vâ khấc
biïåt 59
3. Nhêån xết chung: 61
Phêìn kïët lån 62

Ph Lc 64

Cấc so sấnh chi tiïët chó mâu sùỉc trong sûã thi Ramayana 129
Trđch mưåt sưë vđ d so sấnh chi tiïët tiïu biïíu trong sûã thi Iliất
- Ưàixï 134

Trđch mưåt sưë vđ d so sấnh chi tiïët tiïu biïíu trong trûúâng ca
Àùm Sùn 143
Thû mc tham khẫo 146

SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 3

LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU

1. Nhâ vùn êën Àưå R. K Narayan khi biïn soẩn lẩi sûã thi Ramayana àậ nối
vïì sûác sưëng trûúâng cûãu ca tấc phêím àố nhû sau: “Chuån
nghe cố vễ khố tin
nhûng tưi sùén sâng nối rùçng gêìn nhû tûâng ngûúâi mưåt trong sưë nùm trùm triïåu
ngûúâi sưëng trïn àêët êën àưå say mï chuån Ramayana úã nhiïìu mûác àưå khấc nhau.
Bêët cûá úã tíi vâo, bêët cûá quan àiïím nâo, hổc hânh giấo dc ra sao, hóåc võ trđ
xậ hưåi nhû thïë nâo, ai vng giïët nhûäng phêìn ch ëu trong bẫn anh hng ca vâ
khêm phc, kđnh trổng nhûäng nhên vêåt chđnh ca tấc phêím - Rama vâ Xita ”

Khưng phẫi hổ nhêån thêëy úã nhûäng nhên vêåt lđ tûúãng êëy cấi chên lđ bêët
biïën mâ lâ cấi chên lđ trong quấ trđnh phưi thai, cố nhiïìu trẫ giấ bùçng nhûäng va
vêëp, bêìm giêåp. Hònh ẫnh nhûäng anh hng khưng hoân hẫo chđnh lâ hiïån thên
cho khất vổng vïì sûå hoân hẫo tuåt mơ ca con ngûúâi ÊËn Àưå. Trong nhêån thûác
àố khưng thïí khưng cố vai trô ca th phấp so sấnh.
2. Vêỵn lâ nhûäng con ngûúâi khao khất àïën cìng nhiïåt nhêån thûác bẫn
chêët ca thïë giúái. Trong niïìm khao khất êëy lâ mưåt sûác sưëng trễ trung cìng
nhiïåt nống bỗng dûä dưåi nhûng trêìm tõnh úã chiïìu sêu têm linh. Nố dêỵn àïën
nhûäng kïët lån nhêån thûác nhiïìu khi vûúåt lïn rêët xa trđ tûúãng tûúång bònh thûúâng
ca con ngûúâi. Trong khi àố thïë giúái Hi Lẩp cån dêng trâo sống búãi tham
vổng chinh phc, tham vổng ài xa trïn cú súã tû duy phên tđch tónh tấo. Sûå sưëng
têm linh con ngûúâi êën Àưå gùỉn vúái khưng gian v tr trẫi dâi, trẫi rưång theo
nhûäng cấnh rûâng sêu thùèm cëi cng ht sêu trong cội suy tû. Àúâi sưëng con
ngûúâi núi ni rûâng Têy Ngun lẩi gùỉn vúái khưng gian sinh tưìn.
Chó tûâ mưåt ëu tưë nhỗ lâ th phấp so sấnh thưi cng gip chng ta khấm
phấ vâi nết thïí hiïån têìm vùn hoấ ca sûã thi Ramayana.
3. Tuy nhiïn, ngûúâi viïët bâi nây chûa cẫm thêëy thoẫ àấng trong viïåc tòm

hiïíu giấ trõ nhêån thûác ca th phấp so sấnh. đt nhiïìu côn cố thïë khai thấc tđnh
chêët bi hng ca nố. Hún nûäa viïåc so sấnh cấc bưå sûã thi vúái nhau khưng thïí chó
dûâng úã viïåc khẫo sất th phấp so sấnh mâ côn trïn nhiïìu phûúng diïån khấc nhû
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 4

nghïå thåt xêy dûång nhên vêåt, cẫnh khốc thûúng ngûúâi anh hng, vêën àïì trẫ th
trong sûã thi
Mưåt thiïëu sốt lúán ca bâi viïët nây lâ khưng cố àiïìu kiïån khẫo sất cấc bưå
sûã thi dûúái dẩng ngun tấc. Chùỉc chùỉn viïåc tiïëp xc vúái vùn bẫn gưëc sệ àûa
àïën khấ nhiïìu kïët lån th võ. Trong thúâi gian túái, chng tưi sệ cưë gùỉng khùỉc
phc.

SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 5









Qua nghïå thåt so sấnh, thïë giúái Têy Ngun hiïån lïn nhû mưåt cêåu bế lêìn
àêìu
nhòn thïë giúái vúái bao ngúä ngâng, thđch th, àùåt nhûäng cêu hỗi ngêy thú
ngổng nghõu “cấi nây lâ cấi gò, nố giưëng cấi gò?”, thïë giúái Hi Lẩp lẩi giưëng mưåt
châng trai trễ hùng hấi ài xa trẫ lúâi cho bùçng àûúåc cêu hỗi: “cố àiïìu gò úã chên
trúâi kia, ta lâm gò àïí túái àûúåc àố “ vâ thïë giúái Ên Àưå lẩi lâ mưåt ngûúâi àûáng tíi
trẫi àúâi, àem cấi sưi nưíi mưåt thúâi trễ trung dưëc cho nhûäng suy tû vơnh viïỵn vïì
àúâi ngûúâi “ta lâ lâ ai, ta cố quan hïå thïë nâo vúái thïë giúái nây? “










SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 6

CHÛÚNG MÚÃ ÀÊÌU

I. Lđ do chổn àïì tâi
1. Vïì khoa hổc :
1.1 Nhû àậ biïët, Ramayana lâ mưåt kiïåt tấc vùn chûúng thïë giúái, cố ẫnh
hûúãng sêu rưång khưng chó vúái vùn hổc êën Àưå mâ lan rưång ra cẫ phûúng Àưng
vâ phûúng Têy. Ngûúâi êën Àưå tûå hâo vïì Ramayana, úã àêu hổ cng nối: “Chûâng

nâo sưng chûa cẩn ni chûa môn thò Ramayana côn lâm mï say
lông ngûúâi vâ cûáu gip hổ ra khỗi tưåi lưỵi“ (tr. 63).

Ramayana cng lâ àïì tâi vư têån cho cấc nhâ vùn, nhâ thú úã thïë kó sau.
Ramayana tòm àûúåc qụ hûúng thûá hai ca mònh úã Àưng Nam ấ vúái Ramakiïn
ca Thấi Lan, Ramayana ca Inàưnïxia, kõch ca Mianma, trûúâng ca Riïmkï
ca Campuchia, Dẩ Thoa Viïn ca Viïåt Nam Ramayana lẩi àûúåc dõch sang
tiïëng Anh (àêìu tiïn vâo nùm 1852 do Kirtee Bass dõch), tiïëng (do S.Goesio
dõch), tiïëng Phấp (do Hypolite Fauch dõch) vúái lúâi múâi gổi: “Ngûúâi nâo àậ
hoẩt àưång
vâ ham mën nhiïìu hậy ëng cẩn cưëc rûúåu nây (Misúlï 1798 -
1874). Viïåc
nghiïn cûáu sûã thi Ramayana lâ ngìn say mï ca khưng đt cấc nhâ
khoa hổc .
Tuy nhiïn, cho àïën nay, viïåc nghiïn cûác tấc phêím côn hẩn hểp, chûa
xûáng àấng vúái têìm vốc ca nố. Thûåc ra, cng cố mưåt sưë bâi viïët giúái thiïåu vïì bưå
Sûã thi Ramayana trong cấc giấo trđnh Cao àùèng, Àẩi hổc, mang tđnh chêët nïìn
tẫng; mưåt sưë bâi àùng tẫi trïn tẩp chđ vùn hổc, tẩp chđ nhên dên ài sêu vâo mưåt
sưë phûúng diïån c thïí ca tấc phêím, song, côn rêët hiïëm nhûäng bâi viïët chun

sêu.
Viïåc chổn àïì tâi: “Th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana”, chng tưi
hi vổng sệ gốp phêìn nhỗ bế vâo viïåc nghiïn cûáu bưå sûã thi àưì sưå nây.
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 7

1.2 Misúlï (1798-1874) nối: “Hậy cho tưi hûúáng vïì Chêu Ấ cao cẫ vâ
Àưng phûúng thêm trêìm trong pht giêy”. Thûåc ra nguån vổng trúã vïì vúái
nhûäng giấ trõ vùn hoấ phûúng Àưng lâ xu hûúáng chung trong têm thûác nhên loẩi
ngây nay.
Viïåt Nam cng cêìn quay trúã vïì vúái cưåi ngìn Chêu Ấ ca mònh. Viïåc
giẫi mậ mưåt sưë vêën àïì thåc vùn hoấ ÊËn Àưå qua nghïå thåt so sấnh trong sûã thi
Ramayana phêìn nâo àấp ûáng àûúåc nhu cêìu trúã vïì vúái cưåi ngìn Chêu Ấ àố.
1.3 Nhòn vâo thïí loẩi sûã thi ca vùn hổc nûúác nhâ, theo cấc nhâ nghiïn
cûáu, dên tưåc kinh cng cố sûã thi song àậ bõ phên rậ, vúä vn thânh truìn thuët.
Trong khi àố, cấc dên tưåc đt ngûúâi lẩi giûä àûúåc nhûäng bẫn anh hng bêët têån êëy
(Trûúâng ca Àùm Sùn ca àưìng bâo Têy Ngun, sûã thi “Àễ àêët àễ nûúác” ca
dên tưåc Mûúâng). Nghiïn cûáu nghïå thåt so sấnh trong sûã thi Ramayana cố thïí
gip chng ta khấm phấ nhûäng àùåc trûng thåc vïì thi phấp thïí loẩi. Vúái tinh
thêìn “hổc ngûúâi àïí hiïíu mònh “, cấc bưå sûã thi ca Viïåt Nam sệ àûúåc nghiïn cûáu
khoa hổc hún vâ hiïåu quẫ hún, àng nhû tấc giẫ Phẩm Thu Hiïìn nhêån àõnh:
“Hêìu nhû chûa cố cú súã àïí nối túái nhûäng
ẫnh hûúãng ca sûã thi ÊËn Àưå vúái sûã thi
Viïåt nam nhû nghơ túái sûå tûúng àưìng thò hoân toân cố cùn cûá.”

2.Vïì nghiïåp v:
Riïng trong cấc trûúâng PTTH, ÀH, viïåc giẫng dẩy sûã thi Ramayana côn
thiïëu nhiïìu tâi liïåu. Nưåi dung ca tấc phêím phêìn lúán àậ àûúåc nhêët trđ song hònh
thûác tấc phêím vêỵn lâ cấnh cûãa bỗ ngỗ. Vúái bấo cấo nây chng tưi hi vổng viïåc
giẫng dẩy Sûã thi Ramayana trong nhâ trûúâng phưí thưng àûúc tưët hún
3.Vïì bẫn thên:

Trong quấ trònh tiïëp xc tòm hiïíu sûã thi êën Àưå nối chung, Sûã thi
Ramayana nối riïng, tưi cẫm thêëy bõ lưI cën vâo xûá súã “trân àêìy ấnh nùỉng mùåt
trúâi
rûåc rúä ( ), chan chûáa êm àiïåu du dûúng, toất ra bêìu khưng khđ n lânh vâ
mưåt tònh u thûúng vư bïën búâ”(tr. 64, 25) thưng qua cấc hònh ẫnh so sấnh

trng àiïåp dưìn dêåp trong tấc phêím. Thiïët nghơ nghïå thåt so sấnh cng lâ mưåt
trong nhûäng ëu tưë lâm nïn giấ trõ tấc phêím vâ cố thïí gip chng ta hiïíu
phong ph hún vïì tu tûâ nghïå thåt so sấnh, chng tư àậ chổn àïì tâi: “Th phấp
so sấnh trong sûã thi Ramayana “
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 8

Àêy lâ cưng trònh khoa hổc thûá ba ca bẫn thên vïì sûã thi ÊËn Àưå, hi vổng
gốp phêìn lđ giẫi sûác sưëng trûúâng tưìn ca sûã thi Ramayana nối riïng vâ sûã thi êën
Àưå nối chung
II. Phûúng phấp nghiïn cûáu:
-Phûúng phấp thưëng kï hoa hổc
-Phûúng phấp so sấnh khoa hổc
-Phûúng phấp phên tđch tưíng húåp
III. Phẩm vi nghiïn cûáu:
1. Vïì vùn bẫn:
Chng tưi sûã dng bẫn dõch Ramayana ca Phẩm Thy Ba (Vùn Hổc,
1998) Bẫn dõch Iliất- Ưàixï ca Phan Thõ Miïën (Vùn hổc, H, 2001), Trûúâng ca
Têy Ngun (Giấo Dc, H, 1975), Mahabharata ca Cao Huy Àónh vâ Phẩm
Thu Ba ( Khoa hổc xậ hưåi, H, 1979)
2. Vïì vêën àïì àùåt ra (Th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana):
Chng tưi hiïíu àố lâ biïån phấp tu tûâ nghïå thåt. Song, bấo cấo nây,
chng tưi mẩnh dẩn àïì xët thïm mưåt cấch hiïíu khấc vïì loẩi so sấnh diïỵn ra
trong tû duy

IV. Lõch sûã vêën àïì:
1. Vïì sûã thi Ramayana:
Ramayana mưåt mùåt thïí hiïån àùåc trûng thi phấp thïí loẩi sûã thi, mưåt mùåt
thïí hiïån nhûäng nết àưåc àấo ca ÊËn Àưå, ca phûúng Àưng trïn cấc phûúng diïån
têm hưìn, tû tûúãng, bt phấp vùn chûúng. Nhû àậ biïët, ẫnh hûúãng ca sûã thi
Ramayana khưng chó bố hểp trong ÊËn Àưå mâ côn múã rưång ra hêìu hïët thïë giúái.
Cêu chuån vïì châng Rama vơ àẩi àậ àûúåc nghiïn cûáu trïn nhiïìu phûúng diïån
khấc nhau.
1.1 Uill Durrant - mưåt sûã gia nưíi tiïng ngûúâi Canada àậ coi Ramayana
“lâ tấc phêím ghi lẩi truìn thưëng triïët hổc, tưn giấo, àẩo àûác ca dên tưåc ÊËn
Àưå. Tấc giẫ cng so sấnh tấc phêím nây vúái trûúâng ca Ưài xï ca Hi Lẩp.
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 9

Tulsiàatx sûu têìm vâ ghi chếp sûå tđch vïì Rama thânh thïí loẩi nghïå thåt vïì
Rama - Xita nhû thú, kõch, ma hất dên gian.
Nhiïìu nûúác úã vng Àưng Nam Ấ àậ mûúån cưët truån Ramayana àïí sấng
tấc nhiïìu trûúâng ca bêët h mang mêìu sùỉc àưåc àấo ca dên tưåc mònh nhû
Ramakiïn úã ThấI Lan, Ramayana úã Inàưnïxia
1.2 ÚÃ Viïåt Nam, viïåc nghiïn cûáu sûã thi Ramayana cng àậ àẩt àûúåc
mưåt sưë thânh cưng. Trûúác tiïn phẫi nối túái nhûäng àống gốp ca
G.S Lûu Àûác Trung trong viïåc khấm phấ giấ trõ nưåi dung vâ nghïå
thåt ca tấc phêím. Theo G.S: “Àùåc àiïím nưíi bêåt lâm cho

Ramayana sưëng mậi trong lông ngûúâi àổc tûâ àúâi nây qua àúâi khấc
lâ sûác gúåi cẫm ca nố ( ). Nhûäng nhên vêåt xët thên lâ thêìn
thấnh nhû Rama-Xita, nhûäng nhên vêåt lâ loâi vêåt nhû q Ravana,
khó Hanuman àïìu àûúåc hònh tûúång hoấ vâ mang àêìy à tđnh ngûúâi
rêët sinh àưång vâ chên thûåc” (tr. 73, 25).
Nhûäng àống gốp nây côn
thïí hiïån trong cấc tẩp chđ nhû bấo Nhên Dên vúái bâi: “Hanuman

nhên vêåt thêìn thoẩi ÊËn Àưå” (Bấo Nhên Dên Tïët Canh Thên 1980),
tẩp chđ Vùn Hổc vúái bâi: “Vùn hổc ÊËn Àưå”(Tẩp chđ vùn hổc têåp 2-
1991)

Lâ mưåt nhâ nghiïn cûáu lõch sûã, khi àïì cêåp àïën sûã thi Ramayana, GS.
Nguỵn Thûâa H ch àïën cưët lội lõch sûãû ca cën sûã thi. Ưng nhêån àõnh
Ramayana àïí lẩi cưng àûác vâ sûå nghiïåp ca hoâng tûã Rama, mưåt nhên vêåt lđ
tûúãng ca àùèng cêëp qu tưåc v sơ Ên Àưå. Song tấc giẫ chó coi cưët truån cú bẫn
ca tấc phêím lâ cåc àúâi li kò ca “cùåp anh hng - giai nhên.” (tr. 146, 5)

Bïn cẩnh àố, phẫi kïí cưng lao ca nhâ nghiïn cûáu Phan Ngổc vúái nghïå
thåt phên tđch têm lđ nhên vêåt trong lúâi giúái thiïåu bẫn dõch Ramayana ca
Phẩm Thu Ba. Ưng khùèng àõnh: “
Ngay cẫ àïën Sïcxpia cng khưng thïí diïỵn tẫ
àûúåc sûå thưi thc ca nhûäng têm tònh cìng nhiïåt trong lông ngûúâi mưåt cấch
sưëng àưång, chên thûåc vâ mẩnh cế ghï gúán nhû àậ thêëy trong Ramayana”. (tr.

234, 27)
Ngoâi ra mưåt sưë lån vùn cao hổc, khoấ lån tưët nghiïåp ca cấc anh, chõ
ài trûúác cng àậ àïì cêåp àïën mưåt sưë khđa cẩnh nưåi dung vâ nghïå thåt ca tấc
phêím nối riïng vâ sûã thi ÊËn Àưå nối chung. Lån vùn ca Tuët Thu àïì cêåp àïën
“Hònh tûúång Acgiunna trong sûã thi Mahabharata”, Ấnh Tuët àïì cêåp àïën “Tđnh
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 10

chêët bi hng trong sûã thi Ramayana”, Bi Thõ Hûúng nghiïn cûáu: "Bưå ba hònh
tûúång Rama-Xita-Ravana”, trong sûã thi Ramayana tûâ gốc àưå Thiïån - ấc.
Àùåc biïåt, chng tưi quan têm àïën lån vùn tiïën sơ ca tấc giẫ Phan Thu
Hiïìn vïì vêën àïì: “Mưåt sưë àùåc trûng thi phấp ca sûã thi Mahabharata”.
Nối chung, nhûäng bâi viïët ca cấc nhâ nghiïn cûáu, cấc bâi khoấ lån ca
cấc anh chõ àậ cố nhûäng àống gốp nhêët àõnh vïì mưåt sưë vêën àïì trong sûã thi

Ramayana. Song viïët vïì nghïå thåt so sấnh thò côn rêët đt, nïëu khưng nối lâ chûa
cố. Chng hi vổng vúái àïì tâi nây sệ gốp phêìn gip cho viïåc nghiïn cûáu vâ
giẫng dẩy cố nhiïìu thânh cưng hún.
2. Vïì th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana:
Nhòn chung, cấc nhâ nghiïn cûáu khưng ai ph nhêån tđnh chêët àấng ch y
ca th phấp so sấnh trong sûã thi nối chung. Nhâ nghiïn cûáu Nguën Vùn Khoẫ
àậ dânh khoẫng mưåt tran sấch phên loẩi th phấp so sấnh trong sûã thi Iliất -
Ưàixï. Khi nghiïn cûáu sûã thi Àùm Sùn, cấc nhâ nghiïn cûáu chó nhùỉc qua sûå
hiïån diïån ca th phấp so sấnh .
Vúái bưå Ramayana, GS. Lûu Àûác Trung cng chó nhùỉc àïën th phấp so
sấnh qua nhêån àõnh “Nhûäng nết hoang àûúâng siïu nhiïn kïët húåp mưåt cấch sinh
àưång vúái tđnh cấch con ngûúâi trêìn thïë” (tr. 73, 25)

Tuy thïë chûa cưng trònh nâo ài sêu khẫo sất cng nhû giấ trõ àđch thûåc
ca th phấp so sấnh. Bâi viïët nây hi vổng gốp phêìn lêëp àêìy khoẫng trưëng àố








SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 11




PHÊÌN NƯÅI DUNG
I. Khấi niïåm so sấnh, th phấp so sấnh:

1. Khấi niïåm so sấnh:
Tûâ gốc àưå têm lđ, so sấnh, thûåc chêët, lâ mưåt thao tấc tû duy. Cng vúái
phên tđch - tưíng húåp, khấi quất hoấ - trûâu tûúång hốa, thao tấc so sấnh thïí hiïån
quy låt nưåi tẩi ca tû duy. Àố lâ quấ trònh dng trđ ốc àïí xấc àõnh sûå giưëng
nhau hay khấc nhau, sûå àưìng nhêët hay khưng àưìng nhêët, sûå bùçng nhau hay
khưng bùçng nhau giûäa cấc àưëi tûúång nhêån thûác (sûå vêåt, hiïån tûúång). Thao tấc
nây liïn quan chùåt chệ vúái thao tấc phên tđch tưíng húåp vâ rêët quan trổng úã giai
àoẩn àêìu àûáa trễ nhêån thûác thïë giúái xung quanh.
Trong nghïå thåt, ngûúâi ta phên biïåt so sấnh lån lđ vâ so sấnh vúái tû
cấch lâ mưåt th phấp. So sấnh lån lđ lâ sẫn phêím ca thao tấc tû duy so sấnh úã
mûác sú àùèng nhêët, ch ëu àấp ûáng nhu cêìu thûåc dng ca àôi sưëng. úã so sấnh
lån lđ, cấi “àûúåc so sấnh” vâ cấi “àïí so sấnh” lâ nhûäng cấi àưìng loẩi. Mc àđch
ca so sấnh lån lđ lâ xấc lêåp mưëi liïn hïå giưëng hay khấc ca hai àưëi tûúång cng
loẩi. Thưng thûúâng, nhûäng so sấnh thåc loẩi nây dïỵ phất triïín thânh nhûäng cêu
cûãa miïång khi ngûúâi ta giao tiïëp vúái nhau
Vđ d:
Nhanh nhû giố
Àỗ nhû than
Trùỉng nhû mêy
L l nhû trấi ni
2. Th phấp so sấnh:
Khấc vúái so sấnh lån lđ, so sấnh nghïå thåt da vâo tđnh chêët khưng
trong cng loẩi “cấi àûúåc so sấnh“vâ cấi “àïí so sấnh”, nhùçm diïỵn tẫ mưåt cấch
cố hònh ẫnh àùåc àiïím ca àưëi tûúång. Giûäa hai àưëi tûúång àem ra so sấnh tuy
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 12

khấc loẩi nhûng cố nết chung cấ biïåt. Nết chung cấ biïåt lâ hẩt nhên ca th
phấp so sấnh
Cấc nhâ nghiïn cûáu Tiïëng Viïåt, tûâ xûa, thûúâng thưëng nhêët vúái nhau vïì
cấch hiïíu nưåi hâm ca khấi niïåm nghïå thåt so sấnh. Àinh Trổng Lẩc trong

cën “99 phûúng thûác vâ biïån phấp tu tûâ Tiïëng Viïåt” (Giấo Dc,1994) àõnh
nghơa nhû sau: “ So sấnh tu tûâ lâ cấch àưëi chiïëu hai hay nhiïìu àưëi tûúång khấc
loẩi
cố cng mưåt dêëu hiïåu chung nâo àêëy (nết giưëng nhau) nhùçm diïỵn tẫ mưåt
cấch hònh ẫnh àùåc àiïím ca àưëi tûúång”I

Vđ d: “
Nûúác da àen ca y bï bïët nhûäng mấu lâ mấu, cho nïn lc àố
nom y
nhû mưåt rấng mêy chiïìu nhëm nhûäng tia nùỉng àỗ thùỉm ca mùåt trúâi sùỉp
tân” (tr. 132, 22).
“
Cẫ hai àïìu chõu nhûäng nhất kiïëm nùång nïì vâ vúái thên mònh rông rông
mấu
, nom hổ nhû hai cêy Kinxuka àûáng sûâng sûäng trong mâu hoa àỗ thùỉm” (tr.
169, 22).
“
Châng bên bònh tơnh chõu àûång nhûäng mi tïn ca y, nhû mưåt con bô
mưång nhùỉm mùỉt chõu mưåt trêån mûa thu àưåt ngưåt dưåi xëng” (tr. 103, 22).

Lêëy thiïn nhiïn huy hoâng diïỵn tẫ cẫnh ngûúâi anh hng thêët trêån, cấc so
sấnh mang àêåm mâu sùỉc bi trấng, bi hng.
Nghïå thåt so sấnh àûúåc sûã dng phưí biïën trong cấc thïí loẩi vùn hổc dên
gian, àùåc biïåt lâ ca dao, thânh ngûä -tc ngûä, sûã thi àng nhû nhâ nghiïn cûáu
Folklore Nga X.G Laduchin phất biïíu: “So sấnh lâ biïån phấp tu tûâ phưí biïën,
mïìm mẩi vâ linh hoẩt hún so vúái biïíu tûúång”(dêỵn theo Phẩm Thu ën, Thïë

giúái nghïå thåt ca dao, NXBGD, 1999). So sấnh cố vai trô quan trổng trong
viïåc xêy dûång hònh tûúång, àïën nưỵi Aphúxùngxú thưët lïn: “
Hònh tûúång lâ gò?

chđnh lâ sûå so sấnh”(Dêỵn theo Àưỵ Thu Hoâ, Àùåc àiïím ca nghïå thåt so
sấnh
tu tûâ trong ca dao tònh u ngûúâi Viïåt, Lån vùn tiïën sơ, 2000).
Nghïå thåt so sấnh cng lâ mưåt cưng c gip con ngûúâi nhêån thûác, hiïíu
biïët, khấm phấ thïë giúái thưng qua cấch thûác so sấnh vâ viïåc lûåa chổn cấc hònh
ẫnh “àïí so sấnh”.
Vđ d: Thưng qua cấc phếp so sấnh: “
Bíi chiïìu hiïån ra nhû khoấc mưåt
vẫi ngêm trong mấu”(tr. 275, 22), “ nhûäng ngưi sao bùng nhû nhûäng con àom
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 13

àốm tûâ trïn trúâi sa xëng trong ban ngây”(276) gip chng ta nhêån thûác trònh
àưå hiïíu biïët vâ sûå phất triïín ca tû duy hònh tûúång ca ngûúâi xûa trong mưëi
tûúng quan vúái v tr
.
3. Xấc àõnh phẩm vi th phấp so sấnh trong àïì tâi:
Àïí giẫi quët àïì tâi nây, chng tưi xêy dûång cấch hiïíu vïì th phấp so
sấnh trïn cấc khđa cẩnh sau:
- Thûá nhêët: Th phấp so sấnh theo cấch hiïíu quen thåc, àố lâ cấch àưëi
chiïëu giûäa hai hay nhiïìu àưëi tûúång cố cng mưåt dêëu hiïåu nâo àêëy (nết giưëng
nhau) nhùçm diïỵn tẫ mưåt cấch cố hònh ẫnh àùåc àiïím ca àưëi tûúång.
ÚÃ khđa cẩnh nây, chng tưi xïëp th phấp so sấnh vâo loẩi so sấnh chi tiïët.
Cấc phếp so sấnh nây thûúâng chó tưìn tẩi trong mưåt cêu, gùỉn vúái mưåt hònh ẫnh,
mưåt àưëi tûúång.
-Thûá hai: Xët phất tûâ hoân cẫnh hiïån ra àúâi vâ ni dûúäng sûã thi lâ cấc
cåc chiïën tranh bưå tưåc, bưå lẩc, chng tưi àïì xët thïm khấi niïåm so sấnh
hònh
tûúång.
Nhû ta àậ biïët, tûâ khi cố sûå xët hiïån ca loâi ngûúâi trïn trấi àêët thò song
song vúái sûå sinh tưìn ca hổ lâ mưëi quan hïå ca hổ vúái nhau, vúái thiïn nhiïn, xậ

hưåi. Cåc sưëng con ngûúâi trẫi qua giai àoẩn dâi ca thúâi kò ngun thu vúái tưí
chûác bêìy àân. Do sưë ngûúâi ngây câng àưng, ngìn cung cêëp ca thiïn nhiïn lẩi
thu hểp àậ hònh thânh cấc chng tưåc biïët sûã dng cưng c lao àưång àún giẫn àïí
sẫn xët. Khi cưng c kim khđ xët hiïån, sẫn xët phất triïín, con ngûúâi cố sẫn
phêím dû thûâa vâ hònh thânh nïëp sưëng tû hûäu. Chïë àưå chiïëm hûäu nư lïå trïn cú súã
àố. Cng tûâ àêëy, chiïën tranh giânh àêët àai, ngûúâi àểp hònh thânh. Àïí giânh
chiïën thùỉng trong chiïën tranh, cưång àưìng nây àïì cao ngûúâi th lơnh ca mònh
trong sûå àưëi sấnh vúái ngûúâi anh hng ca cưång àưìng chng nố, vúái lđ tûúãng cao
àểp nhêët ca thúâi àẩi. Chđnh cú súã xậ hưåi nây khiïën cho ngûúâi anh hng trong
sûã thi khưng bao giúâ xët hiïån àún àưåc, mâ ln ln trong sûå àưëi chiïëu vúái
mưåt anh hng khấc, ngang bùçng vïì sûác mẩnh.
Khấi niïåm so sấnh hònh tûúång dng àïí chó sûå àưëi sấnh giûäa cấc vêåt
nhùçm lâm nưíi bêåt vễ àểp ca mưåt vêåt chđnh. So sấnh nây cố thïí àûúåc diïỵn ra
trïn bïì nưíi ngưn tûâ, cố khi lẩi nùçm sêu trong logic phất triïín ca tấc phêím - tûå
ngûúâi àổc nhêån thêëy.
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 14

- Thûá ba: Th phấp so sấnh diïỵn ra trong tû duy nhên vêåt.
Nhâ nghiïn cûáu Golip nối: “
Hêìu nhû bêët cûá sûå biïíu àẩt hònh ẫnh cng cố
thïí trúã thânh hiïån tûúång so sấnh.”(Dêỵn theo Àinh Trổng Lẩc, 99 biïån phấp
tu
tûâ, NXBGD 1995, tr. 154). Thêåt vêåy, bêët cûá mưåt phất ngưn nâo àïìu lâ kïët quẫ
ca mưåt cåc vêån àưång so sấnh diïỵn ra trong tû duy con ngûúâi, giûäa cấi àậ biïët
vâ hiïån tûúång àûúåc thêëy, hiïån tûúång vâ chín mûåc, bưín phêån vâ hânh àưång
Vđ d: Phất ngưn: “Sao ta lẩi khưën nẩn thïë nây” cố sûå so sấnh giûäa hânh
àưång khưng tưët vúái chín mûåc cấi tưët trong nhêån thûác ca ngûúâi phất ngưn.
Mùåt khấc, sûå gùỉn bố giûäa thïë giúái vâ triïët hổc lâm nẫy sõnh mưåt nết àưåc
àấo trong vùn hổc ÊËn Àưå lâ coi trổng cåc sưëng têm linh, tû duy ln hûúáng vïì
cấi tuåt àưëi phưí quất, niïìm khất khao ln dânh cho cội mïnh mang vư têån.

Àùåc àiïím nây àậ àùåt cấc nhên vêåt ca sûã thi ÊËn Àưå trong nhûäng trûúâng suy tû
cố cûúâng àưå lúán, mêåt àưå dây àùåc, vúái nhûäng àưëi chiïëu mn thã: Hânh àưång
ca mònh àng chûa so vúái àẩo lđ, hiïån tẩi nhû thïë nây cố àng chûa so vúái quấ
khûá vơnh cûãu
Nết àùåc trûng ca nghïå thåt ÊËn Àưå cng qui àõnh sûå xët hiïånca loẩi
so sấnh trong tû duy nhên vêåt. Àố lâ mưåt nïìn nghïå thåt, mưåt mùåt ài tòm cấi
àểp trong sûå ưn hoâ, mưåt mùåt rêët àiïu luån trong viïåc khùỉc hoẩ tó
mó vâ tư
àiïím àïí thïí hiïån thûåc tẩi têm linh trong thúâi gian bùçng mưåt hònh thûác hoân thiïån
lđ tûúãng nhêët”. Mùåt thûá nhêët lâ àưång lûåc thc àêíy con ngûúâi tòm nhûäng nết
tûúng àưìng gùỉn thïë giúái trong mưåt ngưi nhâ chung. Mùåt thûá hai lẩi thc àêíy con
ngûúâi tòm nhûäng phûúng thûác thïí hiïån nết tûúng àưìng àố “àng nhêët”, “trng
nhêët” trong àố cố phûúng thûác so sấnh. Chđnh vò vêåy, cấc nhên vêåt ca sûã thi êën
Àưå khưng ngûâng dùçn vùåt, àưëi chiïëu, cấi àûúåc cấi chûa àûúåc, cấi tưët - xêëu àïí
hoân thiïån nhên cấch ca mònh.
Th phấp so sấnh diïỵn ra trong tû duy nhên vêåt àem àïën cho sûã thi êën Àưå
bẫn sùỉc riïng, hiïëm cố bưå sûã thi nâo trïn thïë giúái cố àûúåc.
Nhû vêåy, th phấp so sấnh trong bâi viïët, àûúåc xấc àõnh lâ mưåt hïå thưëng
gưìm so sấnh chi tiïët, so sấnh hònh tûúång, so sấnh trong tû duy nhên vêåt. Giấ trõ
vâ cêëu trc ca tûâng loẩi so sấnh nây sệ àûúåc trònh bây chi tiïët úã cấc phêìn tiïëp
theo ca bấo cấo.

SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 15

II. Phên loẩi vâ cêëu trc ca th phấp so sấnh trong sûã thi
Ramayana:
1. So sấnh chi tiïët (xem thưëng kï úã bẫng cëi)
1.1 Phên loẩi:
ÚÃ àêy chng tưi phên loẩi so sấnh chi tiïët dûåa theo àùåc àiïím ca cấi “ àïí
so sấnh”. Vúái tiïu chđ nây, so sấnh chi tiïët cố ba loẩi, trong mưỵi loẩi lúán lẩi cố

nhûäng loẩi nhỗ hún.
- Loẩi so sấnh vúái thiïn nhiïn: Àêy lâ loẩi so sấnh mâ àưëi tûúång àem ra
àïí so sấnh lâ cấc hiïån tûúång thiïn nhiïn nhû: mùåt trùng, mùåt trúâi, biïín, giố,
àưång àêët, tia chúáp,
Vđ d:
“Nhûäng mi tïn nhổn sùỉc lêëp lấnh nhû tia nùỉng mùåt trúâi” (tr. 18,
22)
“
cng nhû cêy cưëi bõ sết àấnh, cấc mi tïn ca châng giưëng nhû lûãa
mang theo khối, gêy tân phấ trong àấm qn Raksaxa” (tr. 280, 22)

Loẩi so sấnh vúái thiïn nhiïn chiïëm 65% trûúâng húåp so sấnh chi tiïët àûúåc
àûa ra khẫo sất.
Trong cấc hiïån tûúång thiïn nhiïn àûúåc “ àïí so sấnh”, cố nhûäng hiïån
tûúång ca v tr nhû mêy, mûa, mùåt trùng, sao bùng, biïín àưång, ; cố nhûäng
hiïån tûúång thåc nhốm rûâng nhû: sû tûã, bô cấi, dêy leo, nai,
Nhốm so sấnh vúái v tr chiïëm 67% sưë lûúång loẩi so sấnh vúái thiïn
nhiïn.
Nhốm so sấnh vúái rûâng chiïëm 21% sưë lûúång loẩi so sấnh vúái thiïn nhiïn.
- Loẩi so sấnh vúái con ngûúâi: Lâ so sấnh mâ àưëi tûúång “àïí so sấnh” lâ
nhûäng khđa cẩnh thåc con ngûúâi vâ chiïëm 17,7% tưíng sưë lûúång so sấnh chi
tiïët.
Vđ d:
“Rûâng Axưka bõ tûúác mêët vễ àểp ( ) hiïån ra nhû mưåt nâng tiïíu
thû àïí ấo qìn tt khỗi ngûúâi” (tr. 208, 22)

“Nâng ngưìi trïn cất nhû mưåt ph nûä dưëc lông sấm hưëi. Vâ chưëc chưëc lẩi
thưët ra nhûäng tiïëng thúã dâi nậo nïì.” (tr. 158, 22)

SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 16

Trong loẩi so sấnh vúái con ngûúâi, àấng ch hún cẫ lâ so sấnh vúái ngûúâi
ph nûä. Vúái sưë lûúång chiïëm 55% loẩi so sấnh chi tiïët, nhốm so sấnh vúái ngûúâi
ph nûä múã àûúâng cho àưåc giẫ khấm phấ nhiïìu khđa cẩnh khấ th võ trong tû
duy ngûúâi ÊËn Àưå cưí àẩi.
- Loẩi so sấnh vúái thêìn linh: Lâ loẩi so sấnh mâ àưëi tûúång “àïí so sấnh”
lâ cấc ëu tưë thêìn linh vâ chiïëm 23,3% tưíng sưë lûúång so sấnh chi tiïët.
Vđ d: “
Châng sệ sưëng nhûäng nùm thấng sung sûúáng nhû Indrax vua chû
thêìn”
. (226-T1)
“Khi con thoa son nây lïn mònh con vâ ngưìi bïn cẩnh châng, thò con sệ
tưn vễ àểp ca Rama lïn, chùèng khấc nûä thêìn Kamla tưn vễ dun dấng ca
thêìn Naragana khi cố mùåt mònh” (246)

- Àïí tiïån àưëi chiïëu giûäa cấc loẩi so sấnh trong so sấnh chi tiïët chng tưi
lêåp bẫng biïíu sau:


.





Cêëu trc:
- So sấnh chi tiïët cố cêëu trc àún giẫn:
Cưng thûác: A nhû B (trong àố A vâ B xët hiïån àún lêåp )
Vđ d: “mùỉt àểp nhû cấnh hoa sen” (tr. 13, 22)
“tay dâi trôn trơnh nhû vôi voi”(tr. 13, 22)

- So sấnh chi tiïët cố cêëu trc triïín khai:
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 17

Cưng thûác: A nhû B (B lâ vêåt thïí àûúåc c thïí hoấ búãi mưåt àùåc àiïím nâo
àố)
Vđ d:
“Con hậy giïët chïët Tầaka nhû ngây xûa Indra giïët chïët
Manthara”
“
Rama may mưåt chiïëc ấo giấp rûåc lûãa vâ ngay tûác thò anh toẫ sấng nhû
mưåt cưåt lûãa giûäa bống tưëi” (tr. 277, 22)

“
Bổn Raksaxa àûáng àưng àùåc, tay cêìm cung vâ cấc thûá v khđ khấc, ấo
giấp vâ cấc thûá trang sûác khấc lêëp lấnh vâ nom chng nhû mưåt àấm mêy xanh
lú vâo lc mùåt trúâi lïn” (tr. 278, 22)

- So sấnh chi tiïët cố cêëu trc tûúng hưỵ:
Cưng thûác: A nhû B nhû C, nhû D. Loẩi so sấnh nây thûúâng àûúåc vêån
dng àïí àùå tẫ mưåt cẫnh ngưå nâo àố ca nhên vêåt.
Vđ d: “
Nom nâng khưën khưí bêët hẩnh nhû Xmiriti bõ vêín àc vò nhûäng
mưëi ngúâ vûåc nhû ca cẫi bõ hao kiïåt nhû sûå tưn trổng bõ mêët ài, nhû sûå thânh
cưng ài kêm thêët bẩi, nhû niïìm hi vổng khưng cố àưëi tûúång àïí mong mën”
(tr.
158, 22)
- So sấnh chi tiïët cố cêëu trc tûúng àưìng:
Cưng thûác: A nhû B, C nhû D
Vđ d:
“Chiïën trûúâng trúã nïn àểp rûåc rúä nhû khu rûâng vâo ma hẩ; cẫ

mưåt vng rưång lúán chùèng khấc gò mưåt con sưng khưng thïí lưåi qua, mâ xấc binh
lđnh chưìng chêët lâ àưi búâ, v khđ lâ bn àùåc quấnh, chên tay vung vậi lâ cỗ, àêìu
lòa xấc lâ cấ, nhûäng con diïìu hêu khất mấu lâ bêìy thiïn nga, múä lêìy nhêìy lâ bổt
sưng vâ tiïëng kïu thết oai hng lâ tóïëng nûúác xoấy àang rếo”
(tr. 103, 22)
2. So sấnh hònh tûúång:
2. 1 Phên loẩi:
- Loẩi so sấnh vúái nhûäng hònh tûúång quấ khûá: Àêy lâ loẩi so sấnh àûúåc
xêy dûång trïn cú súã mâ nhûäng àưëi tûúång àïí “so sấnh” lâ nhûäng ngûúâi, nhûäng
thêìn linh cố chín mûåc àẩo àûác thåc thïë giúái “àậ xẫy ra”; hóåc lâ àïí khun
rùn, ngùn cẫn hay àïí thc àêíy con ngûúâi hânh àưång trong thûåc tẩi.
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 18

Vđ d: “Ngûúâi àậ chiïën thùỉng bổn Uraga ca Bhưgavati, àậ cûúáp Pupaka
- Rata khi àấnh bẩi Kubïra, vua bổn Yaksa, cû ng trong ni Kailaxa vâ kiïu
cùng vò kïët bẩn vúái ngổc hoâng Mahầïva. Vua loâi Àanava lâ Maya, do mën
sưëng trong tònh thêm giao vúái ngûúâi nïn àậ trao cho ngûúâi con gấi ca ưng ta lâ
Manàưdra. Ưng ta kiïu hậnh vâ hng mẩnh, nhûäng ngûúâi àậ hẩ uy thïë ca ưng
ta trong trêån chiïën. Ngûúâi àậ khùỉc phc vua Naga,Vaxuki, Taksaka, Kankha vâ
gian úã cẫ dûúái mùåt àêët. ( ) chùỉc chùỉn Rama sệ phẫi chïët vïì tay ngûúâi.”(tr. 21-
22, 22)

- Loẩi so sấnh vúái hònh tûúång hiïån tẩi: loẩi so sấnh nây àûúåc xët hiïån
khi hai àưëi tûúång tham gia vâo so sấnh thûác àûúåc sûå so sấnh na thưng qua
cấc cåc cổ sất, giao tranh. Hiïíu theo cấch nây thò xët hiïån mưåt so sấnh hònh
tûúång. Cng hiïíu theo cấch nây thò bêët cûá mưåt nhên vêåt nâo xët hiïån, tham gia
vâo sûå phất triïín cêu chuån lâ àậ nùçm trong mưåt hïå àưëi xấnh vúái nhên vêåt
khấc, hóåc lâ tûúng àưìng, hay lâ tûúng phẫn.
2.2. Cêëu trc:
So sấnh hònh tûúång cố cấc dẩng cêëu trc sau:

- Mưåt nhên vêåt kïí cêu chuån A (quấ khûá) khun nhên vêåt khấc hânh
àưång B (hiïån tẩi) (nhû A, hóåc hún A, hóåc khấc A).
Vđ d: Tûâ vđ d trïn cố thïí sú àưì hoấ theo mư hònh sau:
A (quấ khûá) B (hiïån tẩi)
- Thùỉng bổn uraga ca Bhogavati “Rama khưng thïí mẫy may vûúåt lïn
- Cûúáp Pupaka-Rata trïn hổ, êëy thïë mâ têët cẫ àậ bõ ngûúâi
- Àấnh bẩi Kubïra vua bổn Yaksa khët phc, vêåy cúá sao ngûúâi lẩi lo
- Hẩ uy thïë ca Davana kiïu hng lùỉng àïën mûác àố?”
- Khùỉc phc vua Naga, Vaxuki, Taksaka,
Kankha, Giati.




SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 19

- Hai nhên vêåt àûúåc miïu tẫ song song:
nhên vêåt A nhên vêåt B


hânh àưång x hânh àưång x
Vđ d: Cåc giao tranh giûäa Rama vâ Ravana (tr. 208, 22) àûúåc mư hònh hoấ nhû
sau:

Rama Ravana
àưëi chổi
V khđ ganhacva v khđ ganhacva
Phống ra v khđ ganhacva bùỉn v khđ Rakxara
Gara lâ v khđ kễ th ca loâi rùỉn v khđ mang hònh con rùỉn

- Sûå so sấnh giûäa cấc nhên vêåt àùåt trong cêëu trc àôn bêíy: Mưåt loẩt nhên
vêåt A xët hiïån tẩo êën tûúång àïí nhên vêåt sau xët hiïån sau côn tẩo êën tûúång
hún.
Vđ d: úã têåp 2, cấc nhên vêåt thêìn biïín, ni Himalaya, Vali xët hiïån
trûúác lâm àôn bêíy cho Rama
Rama
Vali
Kikinhya
Thêìn Biïín, ni Hymalaya


SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 20

3. So sấnh trong tû duy nhên vêåt:
3.1 Phên loẩi:
- So sấnh nhên vêåt nây vúái nhên vêåt kia:
Vđ d: Xita so sấnh Rama vúái Ravana: “Giûäa Rama vâ mi cố sûå khấc
nhau lúán lao, nhû giûäa sû tûã vâ chố rûâng, giûäa dông sëi vúái con àẩi dûúng,
giûäa mêåt hhoa vúái chấo sng, giûäa vâng vâ sùỉt, giûäa bưåt àân hûúng vâ bn,
giûäa con phûúng hoâng vâ con quẩ. Giûäa con vâ chim ấc lâ, giûäa diïìu hêu vâ
con thiïn nga”
(tr. 324, 22)
- So sấnh bưín phêån - hânh àưång, àẩo lđ - hânh àưång:
So sấnh nây xët hiïån khi nhên vêåt àưëi chiïëu viïåc mònh sùỉp lâm vúái
nhûäng chín mûåc àẩo lđ ca thúâi àẩi.
Vđ d: Lúâi Vaxitha khun Rama khưng nïn vâo rûâng:
“Rama,
con lâ con ca vua Àaaratha, bưín phêån ca con lâ phẫi lïn ngưi
vâ cai trõ àêët nûúác. Àố lâ tc lïå trong dông hổ Ikoaku, lâ ngûúâi
con trûúãng phẫi lïn ngưåi vâ nïëu vi phẩm tc lïå lêu àúâi nây thò àố

lâ àiïìu khưng thđch húåp vúái con. Vêåy con hậy cai trõ trêìn thïë nhû
Àaxaratha cha con”( tr. 239)

3.2 Cêëu trc:
- Cấc so sấnh nây tưìn tẩi dûúái mưåt nhêån àõnh: Nhêån àõnh A bao hâm
trong nố phếp so sấnh ngêìm a hún b, a kếm b, a ngang b.
A


(Rama ( ) cố thïí biïën thânh Lanka thânh àưëng àiïu tân)


Rama hún Ravana
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 21

- Nhên vêåt chûáng kiïën hânh àưång ca mònh àưëi chiïëu kïët quẫ A vúái
chín mûåc B.
Vđ d: Hanuman àưëi chiïëu cẫnh hoang tân àưí nất ca thânh Lanka vúái
bưín phêån duy trò trêåt tûå thïë giúái.
- Nhên vêåt A àûa ra tû tûúãng x, nhên vêåt B àûa ra tû tûúãng y, hai tû tûúãng
x-y nây àưëi chổi hay bưí sung cho nhau, tûå xvâ y àậ bao hâm cấc so sấnh nhỗ.
Vđ d: Àưëi thoẩi giûäa Rama-Gianaki úã chûúng 15-têåp 1

Gianaki Rama


x y
(ngûúâi vúå phẫi chia sễ sưë (em sinh ra trong mưåt gia
phêån vúái chưìng mònh) àònh cao q vâ em cố nhûäng
àûác hẩnh bêím sinh)

hânh àưång ài theo Rama Bưín phêån ca ngûúâi ph nûä Hânh àưång àôi ài Ngìn gưëc vâ
vâo rûâng xấm hưëi ca Xita cao qu theo vâo rûâng àûác hẩnh

III. Giấ trõ ca th phấp so sấnh trong sûã thi Ramayana:
1. Giấ trõ nhêån thûác ca th phấp so sấnh trong sûã thi
Ramayana
1.1.Th phấp so sấnh vúái khất vổng nhêån thûác thïë giúái ca ngûúâi êën Àưå
cưí àẩi:
Cën àẩi tûâ àiïín bấch khoa Liïn Xư viïët vïì giấ trõ ca anh hng ca nhû
sau: “
anh hng ca phẫi lâ quấ trònh nhêån thûác thiïn nhiïn, thûåc tẩi àúâi sưëng, sûå
khấm phấ vơ àẩi ca con ngûúâi” (dêỵn theo Nguỵn Vùn Khoẫ).
Thûåc ra, bêët cûá
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 22

tấc phêím nâo cng in dêëu êën cấi nïìn lõch sûã xậ hưåi ni dûúäng nố. Song, thûåc
tẩi ca sûã thi lẩi mang cấi vễ ngun sú, hoang dậ ca tha ban àêìu trong lõch
sûã loâi ngûúâi mưåt ài khưng trúã lẩi. Chđnh vò thïë, chùèng úã àêu, ngûúâi ta lẩi àûúåc
khấm phấ mưåt thïë giúái hoânh trấng, dûä dưåi mâ ngêy thú, hưìn hêåu; mưåt thïë giúái
mổi sûå bêët lûåc trong khấm phấ vâ chinh phc lẩi àûúåc diïỵn àẩt trân trïì sinh lûåc;
mưåt thïë giúái mổi nghơ àïìu àûúåc cêët lïn thânh lúâi, àïìu dïỵ dâng chuín hoấ
thânh hânh àưång, khưng êu lo do dûå.
Vúái thûåc tẩi huìn diïåu àûúåc êëp trong mổi ëu tưë nghïå thåt ca tấc
phêím, tûâ cấch nối vđ von giâu hònh ẫnh àïën nhẩc àiïåu, tûâ lưëi kïët cêëu àưëi xûáng
cho àïën tđnh kõch ca ngưn ngûä. Mưỵi ëu tưë nghïå thåt cố chûác nùng riïng
trong viïåc tấi hiïån thïë giúái. Nïëu nhû sûác mẩnh ca êín d lâ biïíu cẫm thò “sûác
mẩnh ca so sấnh lâ nhêån thûác”(Paolú - Dêỵn theo Àinh TrổngLẩc - Phong cấch
hổc Tiïëng Viïåt - tr. 193, NXBGD, 1998). Giấ trõ nhêån thûác ca th phấp so

sấnh thêåt to lúán do hẩt nhên xêy dûång tấc phêím lâ sûå nhêån biïët vïì àùåc àiïím
giưëng nhau giûäa cấc hiïån tûúång. Àiïìu nây cố nghơa so sấnh chó xët hiïån khi
nhêån thûác ca con ngûúâi vïì thïë giúái àậ phất triïín. Sûå ham hiïíu biïët ca con
ngûúâi àûúåc thïí hiïån qua cûúâng àưå,
mêåt àưå, tđnh chêët ca cấc phếp so sấnh.
Khưng mưåt nhên vêåt nâo, mưåt hònh tûúång nâo xët hiïån trong cën sûã thi
Ramayana lẩi khưng àûúåc so sấnh vúái àưëi tûúång khấc. Tûâ nhên vêåt chđnh ca
tấc phêím nhû Xita, Rama, Hanuman, cho àïën nhûäng nhên vêåt ph nhû
Kưxalya, Àaxaratha. Khưng nhûäng thïë, mổi trẩng thấi vui, bìn, àau khưí, dùçn
vùåt ca con ngûúâi cng dïỵ dâng nghe àûúåc, nhòn àûúåc do àûúåc àưëi chiïëu vúái
nhûäng sûå vêåt c thïí. Nïëu lâ giêån dûä thò giêån dûä nhû “ngâythã xûa Namuchi

àíi theo Inàra hay sao Rahu chẩy theo mùåt trùng”, nïëu lâ
giây vô àúán àau vò
oan ûác thò àûúåc vđ nhû “nhûäng mi tïn lûãa chổc thng ( ) lưỵ tai” (tr. 309, 22),
nïëu lâ thêët vổng thò: “ẫm àẩm nhû mưåt àấm mêy” (tr. 22, 22), nïëu lâ hẩnh phc
vò àưën ngưå mưåt chên lđ thò “nom giưëng nhû àïm thu
trùng sấng tỗ” (tr. 203, 22),
nïëu lâ hẩnh phc bõ tan vúä thò àûúåc vđ nhû:
“mưåt chiïëc bê bõ àấnh vúä chòm ngêåp
trong nûúác biïín” (tr. 165, 22) Trong ûúác vổng ca con ngûúâi êën Àưå, sûå nhêån
thûác múã rưång ra cẫ thïë giúái, tûâ thïë giúái vơ mư cho àïën nhûäng àiïìu tïë vi nhêët
trong têm hưìn.
Thêåm chđ, cng mưåt àưëi tûúång nhûng àûúåc so sấnh vúái nhûäng hònh tûúång
khấc nhau vúái cûúâng àưå miïn man khưng dûát. Cng lâ nưỵi àau bõ àe doẩ ca
Xita, khi thò àûúåc vđ nhû: “mùåt trùng sau kò nguåt thûåc” (tr.183, 22), khi thò
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 23

àûúåc vđ nhû ngưi sao “Rưhini trong sûå kòm kểp ca Kïta” (tr.158, 22), khi thò
àûúåc vđ nhû: “con voi lẩc bêìy” (tr.162, 22), khi thò àûúåc vđ nhû: “bưng sen

khưng cố ong qua lẩi” (tr.163, 22). Dûúâng nhû trûúác mưåt sûå kiïån gêy êën tûúång,
kđ ûác
con ngûúâi vïì kinh nghiïåm àậ biïët cìn cån àưí vïì, xư êåp vâo trđ ốc, nưn
nống àưí ra thânh lúâi àêìy hâo hûáng say mï àïí diïỵn àẩt mưåt kinh nghiïåm múái:
“cng nhû tïn khưíng lưì ban àïm bõ sết àấnh ngậ, nhû
Namachi bõ bổt nûúác biïín
giïët, hóåc nhû Vala bõ sết giïët chïët, Khara cng bõ mi tïn bùỉn hẩ”(tr.285, 22).
Mưỵi mưåt phếp so sấnh tûúng hưỵ khi chêëm dûát vêỵn côn
mang dû võ thêm thìng
mën àûúåc vđ von tiïëp nûäa. Khất vổng nhêån thûác vêỵn côn phêåp phưìng cûåa àẩp.
Mưåt phếp so sấnh triïín khai chûa à, chûa thoẫ nhu cêìu khấm phấ bẫn chêët sûå
vêåt.
Khất vổng nhêån thûác ca ngûúâi ÊËn Àưå khưng chó bùçng lông vúái viïåc
xoấy
sêu àïën kiïåt cng bẫn chêët sûå vêåt mâ côn tiïën lïn àêåp vúä àưëi tûúång thânh
tûâng mẫnh vn, rưìi trđ tụå xoấy vâo hiïíu biïët bẫn chêët ca tûâng mẫnh vn àố thò
múái thoẫ cún khất cìng nhiïåt ca lông ham hiïíu biïët. Nưỵi bìn ca vua
Àaxaratha bõ xế thânh nhiïìu mẫnh (tiïëng thúã dâi, tiïëng khốc, nûúác mùỉt) rưìi tûâng
mẫnh àố cûåa qåy lúán lïn thânh mưåt sinh thïí múâi gổi khấm phấ: “ta àang rúi
vâo biïín cẫ mïnh mưng
àau bìn vò Rama vùỉng mùåt, nhûäng tiïëng thúã dâi lâ
sang vâ xoấy lưëc ca nố, nhûäng cûã àưång tay lâ cấ, tiïëng khốc lâ tiïëng thêìm thò
sêu thùèm ca nố, Kekeyi lâ lûãa ngêìm ca nố vâ lúâi nối ca nố lâ cấ sêëu, thìng
lìng, ngûäng ên hụå hûáa hển lâ búâ ca nố vâ sûå mïnh mưng ca nố lâ cåc lûu
àây ca Rama, nhûäng nûúác mùỉt giưëng nhû nhûäng con sưng àang râo rẩt xưng
vâo nố” (tr, 178, 22). úã àêy cố khất vổng khấm phấ vâ khất vổng thïí hiïån kïët
quẫ ca khấm phấ.

Khất vổng khấm phấ trúã thânh so sấnh nưåi tẩi ca nhên vêåt. Vò thïë,
khưng mưåt nhên vêåt nâo lẩi khưng chưìng chếo trong cấc quan hïå so sấnh,

khưng àống vai trô so sấnh nhên vêåt nây vúái nhên vêåt kia. So sấnh bao hâm so

sấnh, so sấnh lưìng ghếp so sấnh. Cấc lúáp so sấnh àan nhau têìng lúáp.
Vđ d: Phếp so sấnh thêìn Biïín vúái Àunàuphi, Àunàuphi vúái Vali bao
hâm phếp so sấnh giûäa Vali vúái Rama, phếp so sấnh Xita vúái ngûúâi ph nûä
thânh Lanka bao hâm phếp so sấnh Rama - Ravana. Cấc kïët quẫ nhêån thûác khi
cố dõp
àûúåc thïí hiïån thò cưìn lïn tûâng lúáp nống bỗng, lúáp nây chûa kõp tan thò
lúáp kia àậ dưìn túái, chp lêëy lúáp àêìu, cûá thïë, tẩo thânh mưåt vông xoấy ht ngưåp
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 24

thúã nhûäng so sấnh. Chđnh cấi nhiïåt tònh sưi nưíi thïí hiïån àố lâm cho cấc phếp so
sấnh mang àêìy tđnh cûúâng àiïåu, chó ph húåp vúái logic tûúãng tûúång.
Khưng nhûäng thïë, cấc phếp so sấnh côn vûúåt lïn trïn cẫ logic tûúãng

tûúång thânh tûúãng tûúång ca tûúãng tûúång, khiïën cho hònh ẫnh àûúåc so sấnh vûâa
mang tđnh c thïí vûâa hïët sûác trûâu tûúång. Vđ d, ngûúâi ta khố hònh dung hònh
ẫnh Hanuman vúái phếp so sấnh ngưìn ngưån hònh ẫnh nhû thïë nây: “
Chùèng hay
cố phẫi lâ Indra, thêìn sết, hay Yama, hay Vanura, hay thêìn giố, hay lâ lûãa phất
sinh tûâ con mùỉt thûá ba ca Rra, hay lâ Xuria, Chanàra hay Kubïra àố lâ
thêìn chïët hiïån thên hóåc giẫ ngổn lûãa ca Visnu” (tr. 213, 22).
Song, nhên vêåt
vêỵn cûá lung linh, êín hiïån. Ranh giúái tưìn tẩi thûåc bõ xoấ múâ, thïë nhûng chđnh vò
trûâu tûúång àïën cao àưå mâ hònh ẫnh àấp ûáng àûúåc khẫ nùng nhêån thûác ca mổi
ngûúâi úã cấc thúâi àẩi khấc nhau, tẩi cấc àõa àiïím khấc nhau. Nhêån thûác con
ngûúâi mưåt thúâi àậ bûát tung giúái hẩn khưng gian thúâi gian, hûúáng túái chiïëm lơnh
trđ tụå, khẫ nùng tûúãng tûúång ca mổi thúâi mổi núi.
Thã êëu thú, con ngûúâi àưëi diïån vâ cẫm thêëy choấng ngúåp trûúác thïë giúái
khưn cng. Nhêån thûác thïë giúái chđnh lâ àïí tẩo dung mưëi quan hïå bònh àùèng con

ngûúâi vâ tûå nhiïn. Vò thïë so sấnh lâ phûúng tiïån con ngûúâi chinh phc thïë giúái
vư hẩn, hiïíu theo nghơa lâm ch àûúåc cấc quy låt vêån àưång ca thiïn nhiïn,
tûâ àố tûâng bûúác cẫi tẩo thiïn nhiïn. Nghïå thåt so
sấnh khưng chó lâ phûúng
tiïån mâ côn lâ kïët quẫ ca quấ trònh con ngûúâi chinh phc thïë giúái. Àố lâ tû thïë
kiïu hậnh, tûå tin ca con ngûúâi trûúác v tr bđ êín.
Ham mën cìng nhiïåt nhêån thûác vâ thïí hiïån kïët quẫ nhêån thûác àûúåc thïí
hiïån trong tđnh chêët ca cấc phếp so sấnh trong sûã thi Ramayana cng cố cưåi
ngìn tûâ mưi trûúâng khai phống, thoấng múã ca thiïn nhiïn, àêët nûúác, con
ngûúâi ÊËn Àưå.
ÊËn Àưå lâ àêët nûúác rưång lúán vâ àưng dên úã Nam Ấ. Thiïn nhiïn ÊËn Àưå
vûâa trûä tònh, vûâa tûúi mất vûâa dùçn dûä. Ài tûâ Bùỉc xëng Nam, àêìu tiïn lâ dậy
Himalaya hng vơ àûúåc vđ lâ “lêu àâi tuët trùỉng” hay “bưng sen trùỉng vơ
àẩi”;
tiïëp àïën lâ lûu vûåc sưng êën vâ sưng Hùçng àûúåc mïånh danh lâ chêu thưí àêët vâng;
cëi cng lâ dậy Vinàúhia vúái cao ngun Àïcùng rưång lúán tiïëp giấp vúái ni
Gat chẩy dâi xëng búâ biïín êën Àưå Dûúng trân ngêåp ấnh nùỉng. Nhòn tûâ Àưng
sang Têy, cố vng Pengiap do nùm cấnh sưng húåp thânh; tiïëp àïën lâ vng
Casúmia bưën ma xanh tûúi cêy cưëi.
SVTH: PHẨM PHÛÚNG CHI 25

Do àûúåc êëp trong dông chẫy sưng Hùçng bêët têån, àónh ni cao Hymalaya
ngt ngân êëy, tû duy con ngûúâi ÊËn Àưå tûâ thã sú khai àậ cố cấi ngûúäng vổng
hûúáng vïì cấi tuåt àưëi tuåt àđch. Nhêån thûác thïë giúái lâ nhêån thûác bẫn
chêët
ngun sú nhêët, ngun chêët nhêët ca sûå vêåt vâ phẫi huy àưång àïën kiïåt cng
nhêët kho trđ thûác àậ cố, thïí hiïån sùỉc nhêët, nết nhêët kïët quẫ nhêån thûác àïí ài àïën
chên l vơnh hùçng, bêët tûã. Theo cấch àố, so sấnh
lâ phûúng tiïån con ngûúâi àưëi
chiïëu vúái vơnh cûãu vâ cố thïí àûúåc vđ nhû nhûäng lûúäi dao trđ tụå cùỉt cûáa, mưí xễ

mổi ngộ ngấch bđ êín cåc sưëng.
Tuy nhiïn, viïåc xoấy sêu vâo nhêån thûác bẫn thên hay thïë giúái cng lâ àïí
trúã
vïì vúái cấi chên bẫn ca mònh mâ thưi. Theo thïë giúái quan Vềanta, linh hưìn
cấ biïåt (Atman) àưìng nhêët vúái tinh thêìn thïë giúái (Braman) vư ngậ. Nhûng vò
linh hưìn cấ biïåt hoâ nhêåp vâo thên xấc mưỵi con ngûúâi nïn ngûúâi ta ngưå nhêån nố
lâ cấi khấc vúái tinh thêìn tưëi cao vâ bõ râng båc búãi hânh vi ca thïí xấc núi trêìn
tc vưën lâ cấi thûúâng xun biïën àưíi nhû ẫo ẫnh, do àố gêy nïn nghiïåp bấo
(Karma) ln hưìi (Samara). Àïí giẫi thoất khỗi tònh trẩng àố, con ngûúâi phẫi trúã
vïì vúái Chên bẫn bùçng con àûúâng tri thûác (tri thûác khưng phẫI lâ trđ tụå thưng
thûúângmâ lâ sûå nhêån thûác sêu sùỉc mẩng tđnh chêët trẫi nghiïåmvïì nïn tangr tưëi
cao nhû lâ chên ngậ). Nhûäng phếp so sấnh xët hiïån trong mưåt ham mën
cìng nhiïåt cûåc àưå, kiïëm tòm rấo riïët cấi àùåc àiïím mang tđnh vơnh hùçng cng lâ
trúã vïì vúái cấi chên ngậ - àûúåc hiïíu nhû lâ khưng gian cêët dêëu cấi Àểp tinh khưi,
ngun khưi, gẩn lổc mổi xư bưì ca cåc sưëng phûác tẩp vâ dc vổng ca con
ngûúâi têìm thûúâng.
1. 2 Nhêån thûác thïë giúái nhû mưåt thûúác ào têìm vốc con ngûúâi:
Àïí giẫi quët vêën àïì “thûúác ào” têìm vốc con ngûúâi ca thïë giúái, chng
tưi ch ëu khẫo sất tó lïå cấc loẩi so sấnh chi tiïët (so sấnh vúái thiïn nhiïn,
ngûúâi, thêìn linh).
Tûúng quan tó lïå ca phếp so sấnh vúái thiïn nhiïn, so sấnh vúái con
ngûúâi, thêìn linh lâ 6:2:1.
- Sưë lûúång cấc phếp so sấnh vúái thiïn nhiïn chiïëm võ trđ ûu thïë tuåt
àưëi. D lâ thêìn linh hay con ngûúâi thò cấi chiï ûáng vúái chng ch ëu vêỵn lâ
cấc hiïån tûúång tûå nhiïn. Thiïn nhiïn trúã thânh àiïím chín àïí con ngûúâi ào àẩc
cåc sưëng ca mònh. Àiïím chín àïí ào tưëc àưå bûúác nhẫy ca Hanuman lâ bậo
cën (tr. 129, 22); ngûúâi anh hng bõ thûúng lâ cêy “Xinxuka àûáng sûâng sûäng