LUẬN VĂN: Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá pptx

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG………………..

LUẬN VĂN
Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng
mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hố

LỜI NĨI ĐẦU

1


Việt Nam nằm ở bán đảo Đông Nam Á, bên bờ Thái Bình Dương, với
vùng lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn, có diện tích trên 1 triệu km2,
gấp ba lần so với diện tích đất liền. Bờ biển Việt Nam trải dài 3260 km gần
tuyến đường hàng hải quốc tế xuyên Á- Âu và khu vực. Nhờ vị trí có điều kiện
tự nhiên lý tưởng này mà hàng năm Việt Nam xuất khẩu và nhập khẩu khoảng
95 triệu tấn hàng hố thơng qua hệ thống cảng biển. Trong số đó, chiếm tỷ trọng
lớn là hàng lỏng như xăng dầu, dầu thô..., hàng khô như gạo, cafe, than, xi
măng... Điều này cho thấy vai trò quan trọng của vận tải biển đối với sự phát
triển giao lưu thương mại giữa Việt Nam và các nước khác.
Trong vận tải đường biển, những hàng hố có tính đồng nhất, khối lượng
lớn thường được chuyên chở bằng tàu chuyến. Song đối với các doanh nghiệp
Việt Nam, nhìn chung nghiệp vụ thuê tàu chuyến khá phức tạp, đòi hỏi người
thuê tàu phải có sự am hiểu cả về chun mơn lẫn thị trường thuê tàu. Thuê tàu
chuyến là hoạt động không thể tách khỏi chuỗi hoạt động thương mại quốc tế, đó
là: hoạt động mua bán, vận tải và bảo hiểm. Khi ký kết hợp đồng thuê tàu
chuyến, người ta phải căn cứ vào hợp đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo
hiểm hàng hoá. Nếu những quy định trong hợp đồng thuê tàu chuyến không
thống nhất với quy định trong hợp đồng mua bán quốc tế và trong hợp đồng bảo
hiểm hàng hố, thì sẽ phát sinh tranh chấp mà đơi khi hậu quả của nó là rất lớn.

Vì vậy, việc nghiên cứu mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp
đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá, đồng thời đưa ra một số
lưu ý về những tranh chấp phát sinh từ mối quan hệ giữa ba hợp đồng, giúp bạn
đọc hiểu rõ hơn về mối quan hệ trên là rất cần thiết.
Kết cấu của đề tài nghiên cứu: gồm ba chương
Chương 1: Khái quát chung về các hợp đồng.

2


Chương 2: Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng mua bán
quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu chuyên chở bằng đường
biển.
Chương 3: Một số lưu ý về những tranh chấp thường phát sinh từ mối quan hệ
giữa ba hợp đồng
Hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu, em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn
nhiệt tình, tận tuỵ của thầy giáo PGS, TS Nguyễn Như Tiến cùng các thầy cô
trong bộ môn VẬN TẢI trường ĐHNT-Hà Nội.
Do hạn chế về tài liệu, về trình độ của tác giả, đề tài nghiên cứu khó tránh
khỏi những sai sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của thầy cơ, bạn bè và
các độc giả.
Xin chân thành cảm ơn.
Tác giả.

3


Chương I:
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÁC HỢP ĐỒNG
Trong xu thế tồn cầu hố nền kinh tế thế giới, giao lưu thương mại và

dịch vụ giữa các quốc gia phát triển không ngừng. Hoạt động thương mại và dịch
vụ không chỉ dừng lại ở các nước trong khu vực mà còn vươn tới các nước trên
toàn thế giới. Ngay tại thị trường Việt nam, người tiêu dùng có thể mua những
sản phẩm được sản xuất tại Châu Âu ,Châu Mỹ, Châu Úc ...với chất lượng cao
và giá thành vừa phải. Rồi những sản phẩm đặc trưng của Việt nam như cà phê,
lúa gạo...cũng có mặt trên thị trường các nước khác nhằm đáp ứng nhu cầu của
người tiêu dùng. Kết quả này có được là nhờ sự đóng góp khơng nhỏ của ngành
Giao thông –Vận tải, đặc biệt là vận tải biển. Với ưu thế vượt trội của mình như:
năng lực vận chuyển hàng hố rất lớn (có tàu tới 500.000 tấn), các tuyến đường
chuyên chở hầu hết là tuyến đường giao thông tự nhiên, giá thành vận chuyển
thấp...vận tải biển ln chiếm khoảng 75-80% khối lượng vận chuyển hàng hố
trên thế giới. Trong đó, hầu hết hàng hố có tính chất đồng nhất, khối lượng lớn
đều được chuyên chở bằng tầu chuyến. Song việc đàm phán và ký kết hợp đồng
thuê tàu chuyến lại không phải là vấn đề đơn giản. Bởi vì, mặc dù hợp đồng thuê
tàu chuyến là một hợp đồng độc lập quy định quyền và nghĩa vụ các bên tham
gia ký kết hợp đồng, nhưng nó cịn có mối quan hệ mật thiết với hợp đồng mua
bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá. Vậy để có thể hiểu rõ mối quan hệ
giữa ba hợp đồng trên, trước hết chúng ta hãy tìm hiểu về từng hợp đồng một và
nội dung của mỗi hợp đồng gồm những gì ?
I. HỢP ĐỒNG THUÊ TÀU CHUYẾN

1. Khái niệm

4


Thuê tàu chuyến (voyage charter) là chủ tàu (ship-owner) cho người thuê
tàu (charterer) thuê toàn bộ hay một phần chiếc tàu để chuyên chở hàng hoá từ
cảng này đến cảng khác. Mối quan hệ giữa người cho thuê tàu (chủ tầu) với
người thuê tàu (chủ hàng) được điều chỉnh bằng một văn bản gọi là hợp đồng

thuê tàu chuyến (voyage charter party), viết tắt là C/P.
Hợp đồng thuê tàu chuyến là hợp đồng chuyên chở hàng hoá bằng đường
biển, trong đó người chuyên chở cam kết sẽ chuyên chở hàng hoá từ một hay
một số cảng này đến một hay một số cảng khác giao cho người nhận, còn người
thuê tàu cam kết sẽ thanh tốn cước phí theo đúng như thoả thuận của hợp đồng .
Từ khái niệm trên chúng ta thấy hợp đồng thuê tàu chuyến là một văn bản
ghi lại sự thoả thuận tự nguyện giữa người thuê tàu và người cho thuê tàu, thể
hiện qua các điểu khoản trong hợp đồng. Chính vì vậy hợp đồng thuê tàu chuyến
có giá trị pháp lý điều chỉnh mối quan hệ giữa người chuyên chở và người thuê
chuyên chở. Trong q trình thực hiện hợp đồng, nếu có những tranh chấp xẩy ra
giữa các chủ thể trong hợp đồng, người ta sẽ lấy hợp đồng chuyên chở để giải
quyết các tranh chấp đó.
Hiện nay, để đơn giản hố và rút ngắn thời gian đàm phán ký kết hợp
đồng, các bên thường dựa vào các hợp đồng mẫu (Standard chaterparty). Song
tuỳ thuộc vào từng trường hợp cụ thể để điền thêm những điều khoản vào chỗ
trống đồng thời gạch đi những câu những từ khơng có thoả thuận và bổ sung
những điều khơng có trong mẫu. Hợp đồng th tàu chuyến mẫu chỉ mang tính
chất bắt buộc khi hai bên đã thống nhất ký kết.
2. Nội dung cơ bản của hợp đồng th tàu chuyến
Mỗi loại hàng hố có tính chất khác nhau đòi hỏi điều kiện chuyên chở
phù hợp với tính chất hàng hố đó. Vì vậy ,hợp đồng chuyên chở tương ứng
cũng gồm những điều khoản khác nhau quy định rõ trách nhiệm và quyền lợi của
5


các bên. Song nhìn chung nội dung cơ bản của hợp đồng thuê tàu chuyến gồm
các điều khoản chủ yếu sau:
2.1. Chủ thể của hợp đồng
Chủ thể của hợp đồng thuê tàu chuyến gồm: Người cho thuê tàu là chủ
tàu (ship-owner) hoặc là người thuê tàu của người khác để kinh doanh lấy cước

(carrier). Người thuê tàu là người xuất khẩu hoặc là người nhập khẩu tuỳ theo
điều kiện cơ sở giao hàng được áp dụng trong hợp đồng mua bán quốc tế .
Nếu đại lý hoặc người môi giới được uỷ thác để ký hợp đồng thuê tàu thì
phải ghi rõ ở cuối hợp đồng dòng chữ “as agent only” (chỉ là đại lý) nhằm xác
định tư cách của người ký hợp đồng.
2.2. Điều khoản về tàu
Đây là điều khoản quan trọng bởi vì tàu là cơng cụ để vận chuyển hàng
hố, do đó điều khoản này quy định rất cụ thể và rõ ràng các đặc trưng cơ bản
của con tàu chuyên chở :
- Tên tàu: ví dụ The MS Love River
Nếu chủ tàu muốn giành được quyền thay thế tàu thì bên cạnh con tàu sẽ ghi
thêm “hoặc một tàu thay thế khác – or/and Substitute sister ship”. Khi phải thay
thế tàu, chủ tàu phải thông báo trước cho người thuê biết và đảm bảo tàu thay thế
phải có những đặc điểm kỹ thuật tương tự như tàu cũ và phải chở hết hàng hoá.
- Quốc tịch tàu: thể hiện qua cờ tàu
- Chất lượng tàu: phản ánh qua tuổi tàu (là tàu trẻ hay tàu trung bình hay
tàu già)
- Động cơ tàu, Trọng tải tàu, Dung tích tàu
- Mớn nước tàu

6


- Vị trí con tàu hiện đang ở đâu?
2.3. Điều khoản về thời gian tàu đến cảng xếp hàng và ngày huỷ hợp đồng.
Thời gian tàu đến cảng xếp hàng là thời gian tàu phải đến cảng xếp hàng
nhận hàng để chuyên chở theo quy định của hợp đồng.
Có nhiều cách quy định thời gian tàu đến cảng xếp hàng như: quy định
ngày cụ thể (ví dụ: ngày 1/12/2002 tàu phải có mặt tại cảng xếp hàng) hay quy
định theo khoảng (ví dụ: từ ngày 1/12/2002 đến ngày 10/12/2002 tàu phải có mặt

tại cảng xếp hàng) hoặc quy định sau.
Nếu tàu đến sớm hơn so với thời gian quy định, người thuê tàu không nhất
thiết phải giao hàng, nhưng nếu giao hàng thời gian sẽ tính vào thời gian làm
hàng; Ngược lại, tàu đến theo đúng quy định mà chưa có hàng để giao thì số
ngày tàu phải chờ hàng sẽ tính vào thời gian làm hàng.
Thơng thường, chủ tàu phải thông báo cho người thuê tàu biết dự kiến thời
gian tàu đến cảng xếp hàng( estimated time of arrival ).
Ngày huỷ hợp đồng là ngày cuối cùng của thời gian tàu phải đến cảng xếp
hàng. Khi đã huỷ hợp đồng, tồn bộ chi phí điều tàu đến cảng là chủ tàu phải tự
gánh chịu. Song trên thực tế không phải tàu đến muộn là người thuê tàu huỷ hợp
đồng, mà việc huỷ hợp đồng hay khơng cịn phải căn cứ vào từng trường hợp cụ
thể. Nếu tàu gặp sự cố trên đường đi đến cảng xếp hàng và thông báo kịp thời
cho người thuê tàu, hoặc tàu đến châm so với thời gian quy định nhưng không
ảnh hưởng đến quyền lợi của người thuê, hay tàu đến muộn nhưng chủ tàu cam
kết chịu chi phí lưu kho lưu bãi thì khơng huỷ hợp đồng.
2.4. Điều khoản về hàng hố
Trong điều khoản này cần quy định rõ tên hàng, bao bì đóng gói, các đặc
điểm của hàng hố. Nếu người thuê tàu muốn giành quyền lựa chọn hàng (cargo
7


option) thì cần chú ý ghi chữ “và/ hoặc” để tránh tranh chấp sau này.
VD:10 000MT of Rice or/ and Maize
Căn cứ vào đặc điểm của hàng hoá mà người ta tính số lượng hàng hố
chun chở, có thể tính theo trọng lượng hay thể tích. Song để thuận tiện cho các
chủ thể của hợp đồng, người ta ít khi quy định chính xác số lượng hàng hố th
chun chở mà thường kèm theo một tỷ lệ dung sai (tolerance).
VD: 10 000MT of Rice or/ and Maize  5%
Và khi gửi thông báo sẵn sàng xếp hàng, thuyền trưởng sẽ là người tun
bố chính thức số lượng hàng hố chun chở. Người thuê tàu có trách nhiệm

cung cấp đầy đủ tồn bộ số lượng hàng hố được thơng báo (full and complete
cargo). Nếu số lượng hàng hoá người thuê tàu giao ít hơn so với số lượng hàng
hố quy định, thì người chun chở có quyền thu tiền cước khống (Dead
Freight). Cịn nếu người chun chở khơng nhận hết số lượng hàng hố quy định
thì phải chịu những chi phí liên quan đến số hàng hoá bị bỏ lại (như chi phí vận
chuyển và lưu kho lưu bãi số hàng hố đó).
2.5. Điều khoản về cảng xếp-dỡ
Trong hợp đồng có thể quy định tên một hoặc một vài cảng xếp hàng (Port
of shipment), một hoặc một vài cảng dỡ hàng (Port of destination).Tuy nhiên cả
cảng xếp hàng và cảng dỡ hàng phải là cảng an toàn về mặt hàng hải và an tồn
về mặt chính trị xã hội. Có nghĩa là về mặt hàng hải phải đảm bảo cho tàu ra, vào
và đậu một cách thuận tiện “always afloat or safe aground” (tàu luôn luôn đậu
nổi hoặc chạm đất an tồn); Về mặt chính trị xã hội, cảng khơng có chiến tranh,
binh biến, biểu tình, bãi cơng.
Nếu quy định một số cảng bốc dỡ hàng hoặc khu vực cảng bốc dỡ (Range
of port), thì phải quy định thêm thứ tự địa lý của cảng xếp dỡ (Port to be in

8


Geographitical rotation) để giảm thời gian và chi phí đi lại của tàu. Số lượng
cảng bốc dỡ có ảnh hưởng trực tiếp đến mức cước thuê tàu. Vì vậy, người thuê
tàu chuyến cần cố gắng xác định rõ cảng xếp dỡ cụ thể, tránh ký kết chung
chung về cảng xếp dỡ.
2.6. Điều khoản về cước phí thuê tàu
Cước phí thuê tàu chuyến (Freight) chính là giá cả của hợp đồng thuê tàu
chuyến, do chủ tàu và người thuê tàu thương lượng và quy định rõ trong hợp
đồng thuê tàu. Nó gồm những nội dung sau:
+ Mức cước (Rate of freight): là tiền cước tính cho mỗi đơn vị hàng hố
(Freight unit).Tuỳ vào đặc điểm hàng hố mà đơn vị tính cước có thể là đơn vị

trọng lượng (tấn phổ thơng, tấn Anh, tấn Mỹ) đối với hàng nặng, hàng rời
(Weight cargo) hoặc đơn vị thể tích m3 đối với hàng nhẹ, hàng cồng kềnh
(measurement cargo) hay đơn vị tính cước khác như: standard (hàng gỗ), gallon
(dầu mỏ), bushels (lúa mì) v.v...
Mức cước thuê bao (lumpsum freight) không phụ thuộc vào loại hàng và
số lượng hàng hóa chun chở mà tính theo đơn vị trọng tải hoặc dung tích tàu.
Bên cạnh mức cước thuê tàu, hai bên còn phải thoả thuận chi phí xếp dỡ thuộc
về ai.
+ Khối lượng hàng hố tính cước: tiền cước có thể tính theo khối lượng
hàng hoá xếp lên tàu ở cảng gửi hàng (intaken quantity), căn cứ vào khối lượng
hàng hoá ghi trên vận đơn (Bill of lading quantity); Hoặc tính theo khối lượng
hàng hố thực nhận ở cảng đến (Deliveried quantity), căn cứ vào biên bản dỡ
hàng ROROC. Đối với hàng rời có giá trị thấp như than đá, quặng sắt...việc cân
lại hàng ở cảng đến là rất tốn kém nên người ta thường quy định cước phí tính
theo khối lượng hàng hố ghi trên vận đơn, sau đó trừ đi 2% thay cho việc cân
lại hàng hoá ở cảng đến.
9


+ Thời gian thanh tốn tiền cước: có thể quy định theo các cách sau:
- Cước trả trước: là cước phí thanh tốn ở cảng bốc hàng (freight payable
at port of loading), tức là toàn bộ tiền cước phải thanh toán khi ký vận đơn (on
signing of loading) hoặc sau khi ký vận đơn mấy ngày.
- Cước thu sau: là cước thanh toán ở cảng đến (freight payable at port of
destination). Thời gian thanh tốn cước phí cảng dỡ được quy định cụ thể hơn
như: cước phí trả trước khi dỡ hàng (freight payable before breaking bulk); cước
phí trả sau khi dỡ hàng xong (freight payable after complete of discharge); cước
phí trả cùng việc dỡ hàng trong mỗi ngày (freight payable concurent with
discharge).
Trên thực tế, cách tốt nhất là quy định cước phí trả trước khoảng 80-90%

tổng số tiền cước, số tiền cịn lại sẽ để tính thưởng phạt xếp dỡ.
Và trên hợp đồng còn quy định địa điểm thanh toán, tỷ giá hối đoái của
đồng tiền thanh toán, phương thức thanh tốn, tiền cước phí ứng trước...
2.7. Điều khoản về chi phí bốc dỡ
Chi phí bốc dỡ chiếm tỷ lệ khá cao trong giá cước chun chở hàng hố.
Thơng thường có các điều kiện chi phí bốc dỡ sau:
+ Điều kiện chi phí bốc dỡ theo tàu chợ: nghĩa là chủ tàu có trách
nhiệm bốc dỡ hàng hố, chủ hàng khơng phải bận tâm đến chi phí xếp dỡ vì chi
phí đã được tính gộp cả vào cước th tàu.
+ Điều kiện miễn chi phí bốc hàng cho người chuyên chở (free in=FI):
nghĩa là chủ tàu được miễn chi phí xếp hàng lên tàu, nhưng vẫn phải chịu chi phí
dỡ hàng ra khỏi tàu. Bên cạnh đó cũng cần quy định rõ chi phí sắp đặt hàng
(Stowage) và san cào hàng (Trimming) trong hầm tàu. Có thể quy định:

10


FIS (Free in and stowage): miễn chi phí bốc hàng và sắp đặt hàng trong hầm tàu
cho người chuyên chở, hoặc
FIT (Free in and trimming): miễn chi phí bốc hàng và san cào hàng trong hầm
tàu cho người chuyên chở
+ Điều kiện miễn chi phí dỡ hàng cho người chuyên chở (Free out=FO)
nghĩa là người chuyên chở được miễn trách nhiệm dỡ hàng nhưng vẫn phải chịu
trách nhiệm bốc hàng lên tàu.
+ Điều kiện miễn chi phí bốc dỡ hàng cho người chuyên chở (Free in
and out =FIO): nghĩa là người chuyên chở được miễn cả chi phí bốc hàng lên tàu
và chi phí dỡ hàng ra khỏi tàu. Cũng có thể thoả thuận miễn thêm cả chi phí sắp
đặt và san cào hàng cho người chuyên chở bằng cách quy định trong hợp đồng là
FIOS hoặc FIOT.
Vậy khi nào chúng ta quan tâm đến chi phí bốc dỡ hàng? Chỉ khi ta giành

được quyền thuê tàu thì mới quan tâm đến chi phí bốc dỡ. Và để lựa chọn điều
kiện chi phí nào cho phù hợp cần căn cứ vào điều kiện cơ sở giao hàng trong hợp
đồng mua bán quốc tế, sao cho phân định rõ ràng trách nhiệm giữa các bên, tránh
trả chi phí hai lần cho người chuyên chở hoặc cho người bán và tạo điều kiện
thuận lợi cho việc bốc dỡ hàng hoá lên xuống tàu.
VD: Trong hợp đồng mua bán quốc tế quy định: bán 10.000MT gạo CIF cảng
Hải phòng. Người bán là người thuê tàu hộ người mua và trong hợp đồng thuê
tàu chuyến, người bán sẽ chọn điều kiện chi phí bốc dỡ FO là đúng nhất.
2.8. Điều khoản về thời gian bốc dỡ
Thời gian bốc dỡ (laytime) là thời gian mà tàu phải lưu lại tại cảng để tiến
hành bốc dỡ hàng hoá. Thời gian này thường do hai bên thoả thuận trong hợp
đồng thuê tàu chuyến. Nếu người thuê tàu tiến hành việc bốc dỡ hàng hoá nhanh

11


hơn thời gian quy định trong hợp đồng thì người thuê tàu sẽ được chủ tàu thưởng
một khoản tiền gọi là tiền thưởng bốc dỡ nhanh (Despatch money). Ngược lại,
nếu người thuê tàu tiến hành công bốc dỡ chậm hơn thời gian quy định trong hợp
đồng thì người thuê tàu sẽ bị chủ tàu phạt một khoản tiền gọi là tiền phạt bốc dỡ
chậm (Demurrage money).
Để tính thời gian cho phép bốc dỡ hàng, trong hợp đồng có thể quy định
thành một số ngày cụ thể hoặc theo mức xếp dỡ hàng hố và có thể phân ra các
loại ngày làm hàng sau đây:
+ Ngày theo lịch( days): là ngày liên tục 24 tiếng tính từ 0h đêm hơm
trước đến 0h đêm hôm sau, gồm cả ngày làm vịêc, ngày chủ nhật và ngày lễ.
+ Ngày làm việc(Working days): là những ngày làm việc chính thức tại
các cảng do luật pháp của từng nước quy định.
VD: ở Việt nam ngày làm việc tính từ thứ 2 đến thứ 6, giờ làm việc bắt đầu từ 8h
đến 4h30 chiều

+ Ngày làm việc 24 tiếng (Working days of 24 hours ): là khi làm 24
tiếng mới tính là một ngày cho dù trên thực tế phải mất nhiều ngày mới làm đủ
24 tiếng
+ Ngày làm việc 24 tiếng liên tục (Working days of 24 consecutive hours
): là ngày làm việc 24 giờ liên tục bất kể ngày hay đêm, dù thời tiết có thuận lợi
hay khơng, khơng tính chủ nhật ngày lễ.
+ Ngày làm việc tốt trời (Weather working days): là những ngày thời tiết
tốt cho phép tiến hành công việc bốc dỡ hàng hóa. Ngày mưa gió bão...là thời
tiết xấu khơng thể tiến hành bốc dỡ hàng hố nên khơng tính.
Tuy nhiên, theo hợp đồng Nubaltwood, nếu số giờ làm việc bị ngưng trệ
do thời tiết ít hơn 1/2tổng số giờ làm việc chính thức của mỗi ngày thì ngày đó
12


sẽ được tính là 1 ngày làm việc đầy đủ. Ngược lại, nếu số giờ bị ngưng trệ này
nhiều hơn 1/2tổng số giờ làm việc của một ngày theo hợp đồng, ngày đó sẽ được
tính là 1/2ngày làm việc.
+ Ngày chủ nhật (Sundays), ngày lễ (Holidays): thường là ngày nghỉ làm
việc, nhưng cũng có thể tiến hành bốc dỡ hàng hoá tuỳ theo quy định của hợp
đồng.
Vậy để tránh những tranh chấp xẩy ra, cần phải hiểu thời gian cho phép
bốc dỡ hàng hố khác hẳn so với ngày tính trên lịch thông thường. Chẳng hạn
quy định thời gian cho phép bốc dỡ hàng hoá trong hợp đồng thuê tàu chuyến
theo các cách sau:
+ Thời gian cho phép bốc và dỡ hàng là 10 ngày làm việc tốt trời 24 giờ
liên tục, không kể chủ nhật, ngày lễ (Cargo to be loaded and discharged in 10
weather working days of 24 consecutive hours, sundays, holidays excepted
=WWD,S.H.E.X)
+ Thời gian cho phép bốc và dỡ hàng là 10 ngày làm việc tốt trời 24 giờ
liên tục, không kể chủ nhật, ngày lễ, trừ phi có sử dụng (Cargo to be loaded and

discharged in 10 weather working days of 24 consecutive hours, sundays,
holidays excepted, unless used = WWD,S.H.E.X.U.U).
Có thể quy định riêng cho thời gian bốc hàng và dỡ hàng, tức là tính
thưởng phạt riêng cho từng cảng, hoặc quy định thời gian cho phép chung cả bốc
và dỡ hàng, tức là sau khi hồn thành việc dỡ hàng mới tính thưởng phạt.
Mốc để bắt đầu tính thời gian cho phép bốc dỡ hàng phụ thuộc vào ngày
giờ đưa hoặc chấp nhận thông báo sẵn sàng bốc dỡ (Notice of readiness to load
=NOR).

13


Theo mẫu hợp đồng GENCON quy định: nếu NOR được đưa và chấp
nhận trước 12h trưa buổi sáng ngày làm việc thì thời gian bốc dỡ bắt đầu tính vào
lúc 13h chiều cùng ngày; Nếu NOR được đưa và chấp nhận vào buổi chiều ngày
làm việc thì thời gian bốc dỡ bắt đầu tính vào lúc 6h sáng ngày hơm sau.
Nếu người thuê tàu tiến hành công việc bốc dỡ hàng hoá nhanh hơn thời
gian quy định trong hợp đồng thì người thuê tàu sẽ được chủ tàu thưởng một
khoản tiền gọi là tiền thưởng bốc dỡ nhanh (Despatch money). Ngược lại, nếu
người thuê tàu tiến hành công bốc dỡ chậm hơn thời gian quy định trong hợp
đồng thì người thuê tàu sẽ bị chủ tàu phạt một khoản tiền gọi là tiền phạt bốc dỡ
chậm (Demurrage money). Mức tiền thưởng thông thường chỉ bằng 1/2 mức tiền
phạt.
Nguyên tắc của phạt bốc dỡ chậm là khi bị phạt thì ln luôn bị phạt
(Once on demurrage, always on demurrage), tức là khi đã bị phạt thì những ngày
tiếp theo kể cả chủ nhật, ngày lễ, ngày xấu trời đều bị phạt.
Nhưng tiền thưởng lại quy định theo hai trường hợp: thưởng cho tất cả
thời gian tiết kiệm được( all time saved) và thưởng cho thời gian làm việc tiết
kiệm được (working time saved).
2.9. Điều khoản về trách nhiệm và miễn trách của người chuyên chở

Trách nhiệm của người chuyên chở:
+ Phải cung cấp tàu có đủ khả năng đi biển: nghĩa là tàu phải bền chắc,
chịu đựng được sóng gió; được trang bị biên chế đầy đủ và các hầm quầy hàng
phải thích ứng với việc chun chở hàng hố
+ Phải có trách nhiệm hướng dẫn hàng hố lên xuống tàu và bảo quản
hàng hố trong suốt q trình vận chuyển kể từ khi nhận hàng hoá để chuyên chở
cho tới khi giao xong hàng .

14


+ Phải chịu trách nhiệm đối với những tổn thất xẩy ra với hàng hoá do lỗi
lầm sơ suất hoặc khuyết điểm của thuyền trưởng và thuỷ thủ trong thuật đi biển
và quản trị tàu.
+ Điều khiển tàu chạy trên biển với tốc độ hợp lý, không cho phép tàu đậu
đỗ ở bất kỳ nơi nào khơng có trong hành trình trừ trường hợp bất khả kháng.
+ Sau khi nhận hàng hoá để chở phải cấp cho người gửi hàng vận đơn theo
yêu cầu của người gửi hàng.
Miễn trách cho người chuyên chở (exemptions from liability) đối với những hư
hỏng, mất mát của hàng hoá do các nguyên nhân và trường hợp sau:
+ Do thiên tai, tai nạn bất ngờ ngoài biển, cướp biển
+ Do ẩn tỳ của tàu và máy móc
+ Do bản chất của hàng hố
+ Do cháy, nhưng không do lỗi của sĩ quan, thuỷ thủ trên tàu
+ Do chiến tranh và các hoạt động bị bắt, tịnh thu ...của chính phủ
2.10. Các điều khoản khác
Hợp đồng th tàu chuyến cịn có các điều khoản khác cần phải lưu ý
như: điều khoản về trọng tài (arbitration clause), điều khoản về hai tàu đâm nhau
cùng có lỗi (both to blame collision clause), điều kiện thông báo tàu (expected
time of arrival), điều khoản kiểm đếm (tally clause)...

II. HỢP ĐỒNG MUA BÁN QUỐC TẾ

1. Khái niệm
Hợp đồng mua bán quốc tế còn gọi là hợp đồng xuất nhập khẩu hoặc hợp
đồng mua bán ngoại thương là sự thoả thuận giữa những đương sự có trụ sở kinh
doanh ở các nước khác nhau, theo đó một bên gọi là bên xuất khẩu (bên bán) có
15


nghĩa vụ chuyển vào quyền sở hữu của một bên khác gọi là bên nhập khẩu (bên
mua) một tài sản nhất định, gọi là hàng hố; Bên mua có nghĩa vụ nhận hàng và
trả tiền hàng.
Đặc điểm: Trước hết hợp đồng mua bán quốc tế là một hợp đồng mua bán
nên nó có các đặcđiểm sau:
+ Là hợp đồng ưng thuận (consensual contract): là văn bản ghi lại sự thoả
thuận tự nguyện giữa các bên đương sự và có hiệu lực ngay từ khi ký kết nếu
khơng có quy định gì khác.
+ Là hợp đồng song vụ (synallagmtic contract): có nghĩa là có hai nghĩa
vụ, bên bán có nghĩa vụ giao hàng đúng theo như thoả thuận trong hợp đồng và
bên mua có nghĩa vụ thanh tốn tiền hàng đầy đủ và kịp thời.
+ Là hợp đồng đối thường (onerous contract): hay cịn gọi là hợp đồng có
bồi thường cho nhau, bên bán giao hàng hoá và nhận được một số tiền tương
ứng, cịn bên mua nhận hàng hố và trả một số tiền có giá trị tương đương.
+ Có sự di chuyển quyền sở hữu .
Hợp đồng mua bán quốc tế là một hợp đồng mua bán có yếu tố nước ngồi, được
thể hiện ở chỗ:
+ Hàng hố được di chuyển ra ngoài biên giới quốc gia.
+ Đồng tiền thanh toán là ngoại tệ đối với một trong hai bên tham gia ký
kết hợp đồng.
+ Các bên tham gia ký kết hợp đồng có trụ sở kinh doanh ở các nước khác

nhau.

16


Tuy nhiên đặc điểm thứ nhất có thể khơng xẩy ra khi hợp đồng mua bán
quốc tế được ký kết giữa một xí nghiệp trong khu chế xuất với một xí nghiệp
ngồi khu chế xuất.
Vậy hợp đồng mua bán quốc tế là một văn bản có giá trị pháp lý điều
chỉnh mối quan hệ giữa các bên ký kết hợp đồng. Nó buộc chủ thể của hợp đồng
phải thực hiện đúng như nội dung của hợp đồng. Nếu bên nào khơng thực hiện
đúng như quy định của hợp đồng có nghĩa là vi phạm hợp đồng và sẽ phải chịu
hoàn toàn trách nhiệm đối với những hậu quả xẩy ra do hành động vi phạm của
mình gây nên.
2. Các điều khoản quan trọng trong hợp đồng mua bán quốc tế
2.1. Chủ thể của hợp đồng
Chủ thể của hợp đồng là Bên bán (bên xuất khẩu) và Bên mua (bên nhập
khẩu). Bên bán giao một giá trị nhất định và để đổi lại, bên mua phải trả một đối
giá(counter value) cân xứng với giá trị được giao (contract with consideration).
Tại Việt nam, theo nghị định 57/1998/NĐ-CP ngày 31/7/1998, chủ thể
của hợp đồng mua bán quốc tế phải là doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh (theo
thủ tục thành lập doanh nghiệp) và đã đăng ký mã số kinh doanh xuất nhập khẩu
tại cục hải quan tỉnh, thành phố.
2.2. Điều khoản về tên hàng
Tên hàng là điều khoản quan trọng của hợp đồng, nó nói lên chính xác đối
tượng mua bán trao đổi. Nếu tên hàng mà ghi sai, chúng ta sẽ không mua được
những thứ cần mua, bán được những thứ cần bán. Vì vậy, người ta ln tìm cách
diễn đạt chính xác tên hàng theo một trong những cách sau đây:
+ Tên thương mại của hàng hoá ghi kèm với tên thơng thường và tên
khoa học của nó. VD: vitamin C, tức axit Ascortic, tức laroscorbol

17


+ Tên hàng và địa danh sản xuất ra hàng hố đó. VD: Bohemia Crytal
+ Tên hàng và nhãn hiệu, VD: MH2021 TV set
+ Tên hàng và công dụng của hàng hố đó
VD: saw blade for resirous wood (lưỡi cưa để cưa gỗ có dầu)
+ Tên hàng và mã hiệu của hàng hoá trong danh mục hàng hoá thống
nhất. VD: mô-tơ điện, mục 100.101
Tuy nhiên, trên thực tế, tên hàng hố được ghi gồm: tên chính xác của
hàng hố, quy cách chính của hàng hố, nhãn hiệu của hàng hố, cơng dụng của
hàng hố, năm sản xuất, và nơi sản xuất.
2.3. Điều khoản phẩm chất
Đây là điều khoản quy định mặt chất của đối tượng- hàng hoá mua bán,
nghĩa là nói lên tính năng, quy cách, kích thước, tác dụng, cơng suất, hiệu
suất...của hàng hố đó. Và mặt chất này được thể hiện thông quy nhiều chỉ tiêu.
Do tập quán khác nhau mà có nước coi trọng chỉ tiêu này, coi nhẹ chỉ tiêu khác,
vì vậy điều khoản phẩm chất thường hay tranh chấp nhất. Để tránh tranh chấp và
có những quy định chính xác mặt chất của hàng hố, trong hợp đồng mua bán
quốc tế người ta vận dụng những phương pháp xác định phẩm chất sau:
+ Dựa vào mẫu hàng (Sales by sample): nghĩa là chất lượng của hàng hoá
được xác định căn cứ vào chất lượng của một số ít hàng hố, gọi là mẫu hàng.
Mẫu này có thể do bên bán đưa ra ; hoặc do bên mua đưa ra và bên bán sẽ sản
xuất ra 3 mẫu gọi là 3 mẫu đối (counter sample) và người ta ký kết hợp đồng trên
cơ sở mẫu đối, bởi vì chỉ có mẫu do bên bán sản xuất mới nói lên năng lực sản
xuất của bên bán.

18

Cần làm thành 3 mẫu hàng: Bên bán giữ một để căn cứ vào đó giao hàng,
Bên mua giữ một để đối chiếu và một mẫu được giao cho bên thứ ba do hai bên
chỉ định để khi cần thì lấy ra làm chứng.
VD: Quality as per sample, submitted by the Seller, signed and sealed by both
parties, in possession of the Buyer, the Seller and Vinacontrol (54 Trân Nhân
Tông-Ha noi).
+ Dựa vào phẩm cấp (category) hoặc tiêu chuẩn (standard)
Tiêu chuẩn là những điều mà một cơ quan có thẩm quyền quy định về các
chỉ tiêu chất lượng, phương pháp sản xuất, phương pháp đóng gói bao bì hàng
hố và trên cơ sở ấy, người ta mới chia ra hàng loại 1,2,3...gọi là phẩm cấp của
hàng hoá. Khi ký hợp đồng dựa vào tiêu chuẩn và phẩm cấp cần:
- Quy định số hiệu của tiêu chuẩn đó: mỗi số hiệu nói lên một tiêu chuẩn
- Quy định năm ban hành tiêu chuẩn đó: năm ban hành tiêu chuẩn khác
nhau thì phẩm chất hàng hoá khác nhau
- Người ban hành tiêu chuẩn
VD: Quality to be conformed to the Vietnam State’s Standard No TCVN 321
published in 2001
+ Dựa vào chỉ tiêu đại khái quen dùng
+ Dựa vào hàm lượng chất chủ yếu: đối với những hàng hố nhất là hàng
nơng sản, khống sản, người ta quy định hàm lượng của chất chủ yếu. Hàm
lượng này càng nhiều thì càng dễ phán đốn phẩm chất của hàng hoá .
Khi dựa vào hàm lượng chất chủ yếu cần chú ý chất chủ yếu của hàng hố
là gì, và hàm lượng bao nhiêu là vừa? Và để tránh bị phạt, trong hợp đồng cần

19


quy định tỷ lệ tăng giá nếu ta giao hàng tốt hơn và giảm giá nếu ta giao hàng xấu
hơn.
VD: Apatit : P205 30% , Bonification +1%, Reflextion - 1%

+ Dựa vào việc xem hàng trước: tức là hàng hoá được người mua xem và
đồng ý, còn người mua phải nhận hàng và trả tiền hàng.
+ Dựa vào số lượng thành phẩm thu được: khi mua bán những hàng hoá
là nguyên vật liệu hay bán thành phẩm, người ta quy định số lượng thành phẩm
được sản xuất ra từ hàng hoá mua bán.
VD: Quality 1000 kg raffined sugar from 1500 kg brut sugar
+ Dựa vào dung trọng hàng hoá: Dung trọng là trọng lượng tự nhiên của
một đơn vị dung tích hàng hố. Nó phản ánh tính chất vật lý như hình dạng, kích
cỡ, trọng lượng... và tỷ trọng tạp chất của hàng hoá. Cách sử dụng dung trọng
thường được kết hợp với các phương pháp khác.
+ Dựa vào hiện trạng của hàng hoá (tale quale): tức là dựa vào tình hình
thực tế của hàng hố lúc giao hàng.
+ Dựa vào nhãn hiệu của hàng hoá: nhãn hiệu của hàng hoá là ký hiệu về
mặt thương nghiệp. Ký hiệu này có thể bằng số, chữ, hình vẽ, hoặc hình chụp.
Khi sử dụng phương pháp này cần chú ý tránh nhầm lẫn với nhãn hiệu tương tự
và phải ghi rõ năm sản xuất( year of production ) và xêry sản xuất của loại hàng
có nhãn hiệu đó.
+ Dựa vào tài liệu kỹ thuật: trong việc mua bán máy móc, thiết bị, hàng
công nghiệp tiêu dùng lâu bền, trên hợp đồng mua bán người ta thường dẫn
chiếu đến một tài liệu kỹ thuật như bản vẽ kỹ thuật, sơ đồ lắp ráp, bản thuyết
minh tính năng và tác dụng, bản hướng dẫn sử dụng. Vì vậy, cần chú ý là dựa
vào tài liệu kỹ thuật nào, do ai xuất bản, năm xuất bản?
20


+ Dựa vào mơ tả hàng hố (sales by description): người ta mơ tả hàng hố
rất đầy đủ, người bán chỉ cần làm theo mơ tả đó là đã phù hợp với hợp đồng.
Vậy chúng ta có rất nhiều cách để quy định chất lượng của hàng hoá khi
ký kết hợp đồng. Lựa chọn cách quy định nào phải dựa vào tập qn sử dụng đối
với hàng hố đó.

2.4. Điều khoản số lượng
Là điều khoản nói lên mặt lượng của đối tượng mua bán. Trong điều khoản
này cần quan tâm đến đơn vị tính số lượng (hoặc trọng lượng của hàng hoá),
phương pháp quy định số lượng và phương pháp xác định trọng lượng.
+ Đơn vị tính số lượng: tuỳ theo tính chất và đặc điểm của hàng hố mà
người ta áp dụng đơn vị tính khác nhau. Đơn vị đó có thể là cái, chiếc (piece,
unit), hay đơn vị đo chiều dài, đơn vị đo diện tích, đơn vị đo khối lượng, đơn vị
đo số lượng tập hợp. Bên cạnh đó, đã xẩy ra những tranh chấp do có sự hiểu trái
ý nhau về đơn vị đo, bởi vì nhiều đơn vị đo lường có cùng một tên gọi nhưng ở
mỗi nước lại có nội dung khác nhau.
VD : Một bao bông ở Ai Cập là 330kg ,ở Braxin là 180kg
Một bì cà phê ở các nước thường là 60 cân Anh(27,13kg), trong khi đó ở
Cơlơmbia lại là 70 cân Anh (31,7kg)
Và một nguyên nhân nữa là sự áp dụng đồng thời nhiều hệ thống đo lường
trong buôn bán quốc tế. Ngoài đơn vị thuộc mét hệ, người ta còn dùng hệ thống
đo lường của Anh, Mỹ...
VD: Metric ton (MT)= 1000kg, Long ton (LT)= 1016kg, Short ton (ST)= 907kg
Vì vậy, phải quy định rất cẩn thận về đơn vị số lượng
+ Phương pháp quy định số lượng:

21


Nhìn chung trong các hợp đồng mua bán quốc tế, số lượng được quy định bằng
hai cách sau:
- Phương pháp quy định dứt khoát số lượng: nghĩa là bên bán và bên mua
quy định cụ thể số lượng giao dịch. Phương pháp này thường dùng với những
hàng tính bằng cái, chiếc.
- Phương pháp quy định số lượng phỏng chừng: theo phương pháp này
bên bán và bên mua quy định phỏng chừng về số lượng hàng hoá giao dịch.

Nghĩa là bên cạnh một số lượng cơ bản, người ta cho phép khi giao nhận có dung
sai (tolerance).
Phương pháp này có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc mua bán những
mặt hàng có khối lượng lớn như ngũ cốc, than, quặng, dầu mỏ...bởi vì đây là
những mặt hàng dễ bốc hơi, hút ẩm và có quy định dung sai thì mới thuận tiện
cho việc thuê phương tiện chuyên chở và chuẩn bị hàng.
Trong hợp đồng, cần quy định độ lớn của dung sai là bao nhiêu, ai có
quyền chọn dung sai, và dung sai đó được tính theo giá nào?
+ Phương pháp xác định trọng lượng: người ta thường dùng những
phương pháp sau đây:
- Trọng lượng cả bì
- Trọng lượng tịnh
- Trọng lượng thương mại
- Trọng lượng lý thuyết
Ngoài ra, trong điều khoản số lượng, cần phải quy định địa điểm xác định số
lượng và trọng lượng ở đâu?
2.5. Điều khoản bao bì

22


Bao bì là vật liệu để bảo quản hàng hố khỏi sự va đập và góp phần duy trì
chất lượng của hàng hố trong q trình chun chở. Khi ký kết điều khoản bao
bì, chủ thể của hợp đồng cần chú ý ba vấn đề chính sau:
+ Chất lượng của bao bì: có thể quy định theo một trong hai cách sau:
- Chất lượng của bao bì phải phù hợp với phương thức vận tải hàng hoá.
Sở dĩ, người ta có thể thoả thuận chung chung như vậy mà vẫn hiểu nhau được là
vì, trong bn bán quốc tế đã hình thành một số tập quán quốc tế về các loại bao
bì này
VD: Theo tập quán, bao bì đường biển phải đáp ứng 4 yêu cầu sau: Chắc, bền để

chống đỡ sự va chạm; Thường có hình hộp chữ nhật; Chiều dày của các cạnh
không bao giờ là số lẻ vì số lẻ bao nhiêu cũng tính là số chẵn; Khơng đóng
chung nhiều loại hàng hố có suất cước khác nhau vào cùng một kiện hàng.
- Quy định cụ thể: vật liệu làm bao bì, kích thước của bao bì, hình dáng
của bao bì, sức chứa của bao bì, vật liệu gia cố thêm.
+ Phương thức cung cấp bao bì: bao bì do người bán cung cấp hay do
người mua cung cấp?
+ Phương pháp tính giá bao bì: giá của bao bì đã được tính vào trong giá
của hàng hố chưa? Nó được tính như giá hàng hố hay được tính riêng?
2.6. Điều kiện giao hàng
Nội dung cơ bản của điều kiện giao hàng là sự xác định thời hạn giao hàng
và điạ điểm giao hàng, sự xác định phương thức giao hàng và việc thông báo
giao hàng.
+ Thời hạn giao hàng: là thời hạn mà người bán phải hoàn thành nghĩa vụ
giao hàng. Nếu các bên giao dịch không có thoả thuận gì khác, thời hạn này cũng

23


là lúc di chuyển rủi ro và tổn thất về hàng hố từ người bán sang người mua.
Thơng thường, có ba kiểu quy định về thời hạn giao hàng :
- Thời hạn giao hàng có định kỳ:
VD: giao hàng vào ngày 31/12/2002; hay giao hàng không chậm qua ngày
31/12/2002.
- Thời hạn giao hàng ngay:
- Thời hạn giao hàng không định kỳ:
VD: giao hàng cho chuyến tàu đầu tiên (Shipment by first available steamer)
+ Địa điểm giao hàng: việc lựa chọn địa điểm giao hàng có liên quan chặt
chẽ đến phương thức chuyên chở hàng hoá và đến điều kiện cơ sở giao hàng.
VD: Nếu điều kiện cơ sở giao hàng theo điều kiện FOB Marseille thì địa điểm

giao hàng đã xác định rõ là cảng Marseille
Nếu điều kiện cơ sở giao hàng theo điều kiện CIF, CFR thì địa điểm giao
hàng chưa được xác định. Vậy hai bên cần phải thoả thuận quy định địa điểm
giao hàng.
+ Phương thức giao hàng: thực tiễn giao hàng trong mua bán hàng hoá
đã làm nảy sinh nhiều phương thức giao hàng:
- Giao hàng sơ bộ: thường được tiến hành ơ nơi sản xuất hoặc nơi gửi
hàng nhằm xác định sự phù hợp về số lượng và chất lượng hàng so với quy định
trong hợp đồng.
- Giao hàng cuối cùng: nhằm xác định người bán hoàn thành nghĩa vụ
giao hàng về các mặt số lượng, chất lượng, thời hạn giao hàng
- Giao nhận về số lượng: là xác định số lượng thực tế của hàng được giao
bằng các phương pháp cân, đo, đong, đếm.
24


- Giao nhận về chất lượng: là việc kiểm tra hàng hố về tính năng, cơng
dụng, hiệu suất, kích thước, hình dáng và các chỉ tiêu khác của hàng hố để xác
định sự phù hợp giữa chúng với quy định của hợp đồng.
+ Thông báo giao hàng: người ta thường quy định về số lần thông báo
giao hàng và những nội dung cần được thơng báo.
Ngồi ra, người ta cịn quy định đến việc hàng có được giao hàng từng
phần hay khơng, có được chuyển tải khơng, vận đơn đến chậm có được chấp
nhận hay khơng, vận đơn người thứ ba có được chấp nhận hay khơng?
2.7. Giá cả
Trong giao dịch buôn bán, điều kiện giá cả là một điều kiện quan trọng,
gồm các vấn đề sau: đồng tiền tính giá, phương pháp quy định giá, phương pháp
xác định mức giá, cơ sở của giá cả và việc giảm giá.
+ Đồng tiền tính giá: có thể là đồng tiền của nước người xuất khẩu hay
của nước người nhập khẩu hoặc của nước người thứ ba. đồng tiền tính giá có thể

trùng với đồng tiền thanh tốn. nếu khơng trùng thì phải quy định tỷ giá hối đoái
giữa hai đồng tiền.
+ Phương pháp quy định giá: trên hợp đồng, giá có thể là:
- Giá cố định (fixed price): là giá cả được khẳng định ngay từ khi ký kết
hợp đồng, trong suốt q trình thực hiện hợp đồng giá này khơng đổi.
- Giá linh hoạt (flexible price): là giá đã được ký kết vào lúc thành lập
hợp đồng nhưng giá này còn được xem xét lại nếu gặp một điều kiện nào đó.
- Giá trượt (sliding price): là giá được xác định ngay khi ký kết hợp đồng
nhưng người ta xác định những thành phần cấu tạo nên giá đó và khi thanh tốn
người ta tính tốn di động theo với mức thay đổi của các tỷ lệ các yếu tố cấu
thành.
25