TIỂU LUẬN: TỔNG QUAN MÔ HÌNH CAMELS ppt

1








TIỂU LUẬN


TỔNG QUAN MÔ HÌNH CAMELS













2


I. NHỮNG TIẾP CẬN VỀ MÔ HÌNH CAMELS
Phân tích theo chỉ tiêu CAMELS là một phương pháp hoặc một công cụ

dùng để phân tích tình hình hoạt động và rủi ro của ngân hàng.
Phân tích theo chỉ tiêu CAMELS dựa theo sáu yếu tố cơ bản được sử
dụng để đánh giá hoạt động của một ngân hàng : đó là Mức độ an toàn vốn,
Chất lượng tài sản có, Quản lý, Lợi nhuận, Thanh khoản và Mức độ nhạy
cảm thị trường ( viết tắt bằng tiếng anh là CAMELS).
1. Capital Adequacy – Mức độ an toàn vốn
Mức độ an toàn vốn thể hiện số vốn tự có để hỗ trợ cho hoạt động kinh
doanh của ngân hàng. Ngân hàng càng chấp nhận nhiều rủi ro (ví dụ như
trong phạm vi một danh mục cho vay) thì càng đòi hỏi phải có nhiều vốn tự
có để hỗ trợ hoạt động của ngân hàng và bù đắp tổn thất tiềm năng liên quan
đến mức độ rủi ro cao hơn.
* chỉ tiêu sử dụng để phân tích vốn:
 Cơ cấu vốn
 Chất lượng cổ đông có ảnh hưởng lớn
 Hệ số đòn bẩy tài chính L = tổng nợ phải trả/ vốn chủ sở hữu
 Hệ số tạo vốn nội bộ
 Chất lượng và khả năng tài chính của các cổ đông…
2. Asset Quality – Chất lượng tài sản vốn có
Chất lượng tài sản có là nguyên nhân cơ bản dẫn đến các vụ đổ vỡ ngân
hàng. Thông thường điều này xuất phát từ việc quản lý không đầy đủ trong
chính sách cho vay – cả trước kia cũng như hiện nay. Nếu thị trường biết
rằng chất lượng tài sản kém thì sẽ tạo áp lực lên trạng thái nguồn vốn ngắn
3

hạn của ngân hàng, và điều này có thể dẫn đến khủng hoảng thanh khoản,
hoặc dẫn đến tình trạng đổ xô đi rút tiền ở ngân hàng.
3. Management – Quản lý
Các chính sách về quản lý con người, các chính sách quản lý chung của tổ
chức, các hệ thống thông tin, các chế độ kiểm soát và kiểm toán…đều được
xem xét một cách riêng rẽ để phản ánh toàn bộ chất lượng của hoạt động

quản lý.
Nhiều nhà phân tích chuyên nghiệp coi quản lý là yếu tố quan trọng nhất
trong hệ thống phân tích CAMELS, bởi vì quản lý đóng vai trò quyết định
đến thành công trong hoạt động của ngân hàng. Đặc biệt, các quyết định của
người quản lý sẽ ảnh hưởng trự tiếp đến những yếu tố như:
 Chất lượng tài sản có
 Mức độ tăng trưởng của tài sản có
 Mức độ thu nhập
 Khả năng lập kế hoạch…
4. Earnings – Lợi nhuận
Đây là nhân tố quan trọng của việc phân tích doanh thu và chi phí, bao
gồm cả mức độ hiệu quả của hành động và chính sách lãi suất cũng như các
kết quả hoạt động tổng quát được đo lường bằng các chỉ số. Cụ thể hơn,
lợi nhuận là chỉ số quan trọng nhất để đánh giá công tác quản lý và các hoạt
động chiến lược của nhà quản lý thành công hay thất bại. Lợi nhuận sẽ dẫn
đến hình thành thêm vốn, đây là điều hết sức cần thiết để thu hút thêm vốn
và sự hỗ trợ phát triển trong tương lai từ phía các nhà đầu tư. Lợi nhuận còn
cần thiết để bù đắp các khoản cho vay bị tổn thất và trích dự phòng đầy đủ.
Bốn nguồn thu nhập chính của ngân hàng là:
 Thu nhập từ lãi
4

 Thu nhập từ lệ phí, hoa hồng
 Thu nhập từ kinh doanh, mua bán
 Thu nhập khác

5. Liquidity – Thanh khoản
Có hai nguyên nhân giải thích tại sao thanh khoản lại có ý nghĩa đặc biệt
quan trọng đối với ngân hàng. Thứ nhất, cần phải có thanh khoản để đáp ứng
yêu cầu vay mới mà không cần phải thu hồi những khoản cho vay đang

trong hạn hoặc thanh lý các khoản đầu tư có kỳ hạn. Thứ hai, cần có thanh
khoản để đáp ứng tất cả các biến động hàng ngày hay theo mùa vụ về nhu
cầu rút tiền một cách kịp thời và có trật tự. Do ngân hàng thường xuyên huy
động tiền gửi ngắn hạn (với lãi suất thấp) và cho vay số tiền đó với thời hạn
dài hạn (lãi suất cao hơn) nên ngân hàng về cơ bản luôn có nhu cầu thanh
khoản rất lớn.
Thanh khoản ảnh hưởng đến lòng tin của người gửi tiền và người cho vay.
Thanh khoản kém, chứ không phải là chất lượng tài sản có kém, mới là
nguyên nhân trực tiếp của hầu hết các trường hợp đổ vỡ ngân hàng.
Nói chung có thể đánh giá mức độ thanh khoản dựa trên khả năng của ngân
hàng trong việc đáp ứng nhu cầu về vốn cho hoạt động của mình. Những yếu
tố cần xem xét bao gồm mức độ biến động của tiền gửi, mức độ phụ thuộc
vào nguồn vốn nhạy cảm với rủi ro, khả năng sẵn có của những tài sản có
thể chuyển đổi nhanh chóng thành tiền mặt, khả năng tiếp cận đến thị trường
tiền tệ, mức độ hiệu quả nói chung của chiến lược, chính sách quản lý tài sản
nợ và tài sản có của ngân hàng, tuân thủ với các chính sách thanh khoản nội
bộ ngân hàng, nội dung, quy mô và khả năng sử dụng dự kiến của các cam
kết cấp tín dụng.
* Khả năng thanh khoản:
5

 Tỷ lệ thanh toán của tài sản = tài sản thanh khoản/ tổng tài sản (20-
30%)
 Hệ số đảm bảo tiền gửi = tài sản thanh khoản/ tổng tiền gửi (30-45%)
 Hệ số thanh khoản ngắn hạn = tài sản thanh khoản/ tổng nợ ngắn hạn
(30%)…
6. Sensitivity to Market Risk – Mức độ nhạy cảm với rủi ro của thị
trường
Phân tích S nhằm đo lường bằng mức độ ảnh hưởng của
của thay đổi về lãi suất hoặc tỷ giá đến giá trị của lợi nhuận hay vốn cổ

phần. Phân tích S quan tâm đến khả năng của ban lãnh đạo ngân hàng trong
việc xác định, giám sát, quản lý và kiểm soát rủi ro thị trường, đồng thời đưa
ra những dấu hiệu, chỉ dẫn định hướng rõ ràng và tập trung.

TÓM TẮT VỀ CAMELS
Hệ thống phân tích CAMEL được áp dụng nhằm đánh giá độ an toàn, khả
năng sinh lời và thanh khoản của ngân hàng. An toàn được hiểu là khả năng
của ngân hàng bù đắp được mọi chi phí và thực hiện được các nghĩa vụ của
mình. Tiêu chí an toàn được đánh giá thông qua đánh giá mức độ đủ vốn,
chất lượng tín dụng (tài sản có) và chất lượng quản lý. Khả năng sinh lời là
việc ngân hàng có thể đạt được một tỷ lệ thu nhập từ số tiền đầu tư của chủ
sở hữu hay không. Thanh khoản là khả năng đáp ứng được mọi nhu cầu về
vốn theo kế hoạch hoặc bất thường. Cần luôn luôn lưu ý là các báo cáo tài
chính không thể cung cấp đầy đủ mọi thông tin mà người phân tích muốn có
để đánh giá mức độ an toàn, khả năng sinh lời và thanh khoản của ngân
hàng. Do đó, cần kết hợp việc phân tích theo CAMEL với những đánh giá
định tính của ngân hàng để có thể thu đuợc kết quả phân tích ngân hàng kỹ
lưỡng và hữu ích.
6

II. ỨNG DỤNG CAMELS TRONG CÔNG TÁC THANH TRA
TRÊN CƠ SỞ RỦI RO VÀ VẤN ĐỀ XÂY DỰNG MỘT KHUNG
NGHIỆP VỤ GIÁM SÁT TỪ XA TRONG HOẠT ĐỘNG THANH
TRA,GIÁM SÁT NGÂN HÀNG
Điều kiện tiên quyết cho một hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng có
hiệu quả, được Ủy ban BASEL xác định ngay tại nguyên tắc thứ nhất trong
bộ 25 nguyên tắc cơ bản về thanh tra, giám sát ngân hàng, đó là: “Một hệ
thống phân định trách nhiệm và có mục tiêu rõ ràng đối với từng bộ phận
tham gia trong quá trình giám sát các ngân hàng. Mỗi bộ phận đó phải có
nguồn lực hoạt động độc lập và phù hợp. Phải có một khung pháp lý phù

hợp cho việc giám sát nghiệp vụ ngân hàng, bao gồm cả các điều khoản liên
quan đến quyền hạn của các tổ chức ngân hàng và công tác giám sát hiện
nay của chính họ”. Tinh thần cơ bản của nguyên tắc này cho thấy, một hệ
thống thanh tra, giám sát ngân hàng hiệu quả cần 2 yếu tố quan trọng đó là:
một khuôn khổ nghiệp vụ (hay còn gọi là một khung nghiệp vụ) và một
khuôn khổ pháp lý. Nhưng khuôn khổ nghiệp vụ phải là yếu tố tiên quyết,
trên cơ sở khuôn khổ nghiệp vụ của từng bộ phận tham gia trong quá trình
thanh tra, giám sát mà xây dựng một khuôn khổ pháp lý. Đối với hoạt động
thanh tra, giám sát ngân hàng không thể làm ngược lại là xây dựng một
khuôn khổ pháp lý trước khi chưa có một khuôn khổ nghiệp vụ. Khuôn khổ
nghiệp vụ trong hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng là toàn bộ các yếu
tố tạo nên cấu trúc nghiệp vụ cho hệ thống thanh tra, giám sát, là mục tiêu
cho tất cả các thanh tra hướng tới khi tham gia vào quá trình thanh tra giám
sát dưới bất kỳ hình thức nào. Trong khuôn khổ bài viết, chúng tôi chủ yếu
đề cập tới một khung nghiệp vụ thuộc hoạt động giám sát từ xa, tất nhiên là
một khuôn khổ nghiệp vụ giám sát từ xa đặt trong mối liên hệ với thanh tra
7

tại chỗ. Chúng tôi cho rằng, cần ưu tiên trước hết cho việc xây dựng một
khung nghiệp vụ giám sát từ xa vì:
- Chức năng của giám sát từ xa là thu thập, xử lý thông tin liên tục và
cảnh báo nên giám sát từ xa là trung tâm của quá trình thanh tra, giám sát. Vì
vậy, một khuôn khổ nghiệp vụ cho hoạt động giám sát từ xa cũng đồng thời
là định hướng cho các hoạt động thanh tra tại chỗ.
- Do không phải tổ chức đoàn thanh tra, hoạt động giám sát từ xa có
tính độc lập tương đối không bị hạn chế bởi các quy định của Luật Thanh
tra, nên có thể xây dựng một khung nghiệp vụ giám sát từ xa theo hướng đổi
mới - một khung nghiệp vụ có thể bao hàm được các yêu cầu của chuẩn mực
quốc tế về giám sát ngân hàng, làm nền tảng cho đổi mới hoạt động thanh
tra, giám sát.

- Khuôn khổ nghiệp vụ hoạt động giám sát từ xa, còn là cơ sở để thiết
lập hệ thống thông tin quản lý cho toàn bộ hoạt động thanh tra, giám sát.
Nghĩa là chúng ta không thể xây dựng một hệ thống thông tin cho hoạt động
thanh tra, giám sát khi chưa có một khuôn khổ nghiệp vụ. Từ khuôn khổ
nghiệp vụ, chúng ta có thể xây dựng cơ sở dữ liệu cho từng phần riêng
nhưng vẫn đảm bảo tính kế thừa cho việc kết nối thành hệ thống trong tương
lai.

1- Khuôn khổ nghiệp vụ giám sát từ xa trong mối quan hệ với
thanh tra ngân hàng trên cơ sở rủi ro
8

Có thể nói, rủi ro trong hoạt động ngân hàng đang dần được nhận thức
đầy đủ hơn. Các ngân hàng thương mại đã biết chấp nhận rủi ro và từng
bước có biện pháp phòng ngừa nhằm giảm thiểu rủi ro để thu được lợi nhuận
tối đa ngay trong các hoạt động có nhiều rủi ro nhất. Và chính từ nhận thức
được rủi ro mà trên thế giới đã hình thành nên xu hướng thanh tra dựa trên
cơ sở rủi ro trong hoạt động thanh tra giám sát ngân hàng. Cùng với thanh
tra trên cơ sở rủi ro, các thanh tra ngân hàng tại một số quốc gia đã thực hiện
mô hình giám sát ngân hàng theo CAMELS. Điển hình là cơ quan giám sát
ngân hàng Mỹ, CAMELS được các thanh tra sử dụng trong quá trình giám
sát để tạo nên hệ thống cảnh báo và xếp hạng ngân hàng còn gọi là
“CAMELS rating System”. Câu hỏi đặt ra là, thanh tra trên cơ sở rủi ro và
giám sát ngân hàng theo CAMELS có quan hệ với nhau như thế nào? Có
phải thanh tra trên cơ sở rủi ro thuộc hoạt động thanh tra tại chỗ, còn giám
sát ngân hàng theo CAMELS thuộc hoạt động giám sát từ xa? Điều đó cần
được giải đáp cụ thể trong thực tiễn hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng
hiện nay. Chúng tôi cho rằng, trong hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng
thì thanh tra trên cơ sở rủi ro là phương pháp - một phương pháp mới, khác
hoàn toàn với phương pháp cũ là thanh tra tuân thủ. Phương pháp mới, cung

cấp cho các thanh tra cái nhìn toàn diện về rủi ro trong hoạt động ngân hàng
một cách bài bản có cơ sở lý luận rõ ràng, còn CAMELS là khuôn khổ
nghiệp vụ để các thanh tra hướng tới. CAMELS không phải là tiêu chuẩn,
mà chỉ là khung nghiệp vụ để thanh tra viên áp dụng các tiêu chuẩn vào đó
để đánh giá về một tổ chức tín dụng (TCTD), chẳng hạn như tiêu chuẩn đánh
giá về vốn, tiêu chuẩn đánh giá về tài sản Có CAMELS có thể chứa đựng
đầy đủ các yếu tố về rủi ro trong hoạt động của TCTD, nhưng là khuôn khổ
nghiệp vụ; bản thân CAMELS tự nó không phản ánh được các tiêu chuẩn
đánh giá về một ngân hàng, mà cần được tiến hành thông qua quá trình
9

thanh tra, giám sát bằng phương pháp thanh tra mới, thay thế cho phương
pháp thanh tra tuân thủ - một phương pháp đã bộc lộ những khiếm khuyết,
không còn đáp ứng được yêu cầu cho hoạt động thanh tra, giám sát hiện nay.
Sơ đồ 1 biểu diễn mối quan hệ giữa thanh tra trên cơ sở rủi ro và giám sát
ngân hàng theo CAMELS trong quá trình thanh tra, giám sát đối với TCTD.

Sơ đồ 1
Theo sơ đồ 1, quá trình thanh tra, giám sát là quá trình lượng hóa rủi
ro bao gồm các yếu tố định tính và định lượng, cũng chính là quá trình thu
thập và xử lý thông tin của giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ. Giám sát ngân
hàng theo CAMELS, không chỉ là hoạt động riêng lẻ của giám sát từ xa hay
thanh tra tại chỗ, mà đòi hỏi có sự kết hợp giữa hai bộ phận với nhau mới có
thể đánh giá được toàn diện về TCTD; sự kết hợp đó phải được thiết lập
thành quy trình và trở thành kỹ năng thành thục của mỗi thanh tra viên. Theo
BASEL, sự kết hợp giữa giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ là điều kiện
không thể thiếu trong việc tạo nên hiệu quả hoạt động của thanh tra, giám sát
ở bất kỳ quốc gia nào, nhất là đối với những quốc gia tổ chức 2 bộ phận
giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ riêng biệt như Cơ quan Thanh tra, giám
10

sát ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hiện nay thì điều đó lại
càng là vấn đề cấp thiết. Do yêu cầu tiết kiệm nguồn nhân lực và tăng cường
hiệu quả của hoạt động thanh tra, giám sát giữa giám sát từ xa và thanh tra
tại chỗ mà trên thế giới có quốc gia khi thành lập Cơ quan Thanh tra, giám
sát, trên cơ sở cơ cấu lại bộ máy, họ không tổ chức hai bộ phận giám sát từ
xa và thanh tra tại chỗ riêng biệt, mà chỉ tổ chức một bộ phận thực hiện cả
hai nhiệm vụ. Các thanh tra viên, sau khi kết thúc cuộc thanh tra ở TCTD là
tiếp tục thực hiện nhiệm vụ giám sát từ xa. Sự phối hợp giữa hai bộ phận
giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ như thế nào trong quá trình thanh tra,
giám sát khi 2 bộ phận này được tổ chức riêng biệt đòi hỏi được giải quyết
xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, trên cơ sở một khuôn khổ nghiệp vụ với sự
phân định trách nhiệm rõ ràng.

2- Khuôn khổ nghiệp vụ giám sát từ xa ngân hàng theo CAMELS
Nói đến giám sát ngân hàng theo CAMELS là nói đến cảnh báo, nói
đến xếp hạng ngân hàng và đó cũng là mục tiêu cuối cùng của CAMELS.
Nhưng cảnh báo và xếp hạng theo quy trình như thế nào trong thực tiễn hoạt
động giám sát từ xa hiện nay còn rất nhiều vấn đề thuộc các chi tiết phải giải
quyết, trong khi các tài liệu về CAMELS được giới thiệu mới chỉ đưa ra
dưới dạng chung nhất, đôi khi còn rất sơ lược và chưa được rõ ràng. Giám
sát ngân hàng theo khuôn khổ CAMELS là thực hiện giám sát đối với các
TCTD theo 6 yếu tố là: Đủ vốn (C); Chất lượng tài sản Có (A); Quản trị điều
hành (M); Khả năng sinh lời (E); Khả năng thanh khoản (L); Sự nhạy cảm
với thị trường (S). Dựa trên cơ sở 6 yếu tố của CAMELS người ta tiến hành
xây dựng nên các chỉ tiêu tương ứng bao gồm cả chỉ tiêu định lượng và định
11

tính (chỉ tiêu tài chính và phi tài chính) để tiến hành giám sát, đưa ra cảnh
báo và xếp hạng đối với TCTD. Nhưng để áp dụng thành công khuôn khổ

nghiệp vụ CAMELS vào thực tiễn hoạt động giám sát của các thanh tra ngân
hàng là cả một chặng đường rất xa với rất nhiều vấn đề phải giải quyết. Từ
thực tiễn hoạt động giám sát từ xa, về mặt logic chúng tôi cho rằng, việc xây
dựng khuôn khổ CAMELS cần chia làm 2 phần. Thứ nhất, phân chia quá
trình giám sát thành các kỳ giám sát gắn với nội dung cảnh báo; thứ hai, lập
các báo cáo giám sát và xếp hạng đối với các TCTD. Hai phần nghiệp vụ
này cũng là hai phần chính tạo nên quy trình làm việc của các thanh tra trong
quá trình thanh tra, giám sát.
a- Kỳ giám sát và nội dung cảnh báo
Giả định rằng, hoạt động giám sát từ xa thực hiện giám sát đối với
TCTD hàng tuần thì kỳ giám sát được xác định là: tuần, tháng, quý, năm.
Đối với những TCTD trong diện kiểm soát đặc biệt, kỳ giám sát có thể là
ngày, (trong giới hạn bài viết, chúng tôi chỉ đưa ra khuôn khổ chung với kỳ
giám sát là tuần). Căn cứ vào kỳ giám sát trên, các thanh tra viên xác định
thông tin cần thu thập, xử lý và trong quá trình xử lý thông tin, các thanh tra
viên đưa ra những cảnh báo khi thấy có dấu hiệu bất thường trong hoạt động
của TCTD tới các bộ phận liên quan. Việc thu thập, xử lý thông tin theo
từng kỳ giám sát là quá trình giám sát liên tục và hệ thống cảnh báo phát
sinh từ chính quá trình giám sát này. Như vậy, đối với hoạt động giám sát
ngân hàng từ xa, nội hàm của khái niệm cảnh báo sớm chính là phát hiện ra
những dấu hiệu bất thường của TCTD trong quá trình giám sát của thanh tra
viên, để kịp thời có biện pháp xử lý. Trên thế giới, cũng có những mô hình
cảnh báo được xây dựng trên cơ sở tích lũy số liệu về TCTD từ 5 đến 7 năm;
trong mô hình này, người ta thiết lập nên các phép toán và giải các bài toán
12

bằng chương trình máy tính để tìm ra ngân hàng có khả năng vỡ nợ trong
tương lai. Chúng tôi cho rằng, mô hình cảnh báo đó chỉ thích hợp cho nghiên
cứu về cảnh báo đối với kinh tế vĩ mô, không thể áp dụng vào việc cảnh báo
trong hoạt động giám sát từ xa của Thanh tra, giám sát ngân hàng hiện nay.

Căn cứ vào các kỳ giám sát trên, việc xử lý thông tin theo khuôn khổ
CAMELS được tiến hành như sau:
Hàng tuần: Giám sát tuần, các thanh tra viên tập trung vào 2 vấn đề
đó là khả năng thanh khoản (L) và nhạy cảm với thị trường (S). Bằng các
kênh khác nhau tùy theo điều kiện của công nghệ, giám sát từ xa nhận thông
tin về vấn đề thanh khoản của TCTD mà trong đó, các thanh tra viên phải có
bảng phân tích thời lượng tài sản Có và tài sản Nợ của TCTD. Thông tin tiếp
theo là tình hình trạng thái ngoại tệ của TCTD đối với những ngoại tệ chủ
yếu. Từ thông tin nhận được, thanh tra viên xác định những TCTD có vấn đề
về khả năng thanh khoản và thiếu hụt trong đảm bảo trạng thái ngoại tệ sẽ
đưa ra cảnh báo, trước hết là cảnh báo cho bộ phận thanh tra tại chỗ có liên
quan để có biện pháp xử lý. Trong tương lai, giám sát từ xa nên hướng tới
việc nhận thông tin trực tiếp từ hệ thống quản trị thanh khoản và quản lý
trạng thái ngoại tệ của TCTD, để đáp ứng được tính kịp thời của cảnh báo.
Hàng tháng: Giám sát tháng, các thanh tra viên xử lý thêm thông tin
về vốn (C) và về chất lượng tài sản Có (A). Về vốn, các thanh tra viên thiết
lập nên một số chỉ tiêu đánh giá về đủ vốn, chất lượng vốn của TCTD. Hiện
tại, đã có rất nhiều tài liệu đưa ra các chỉ tiêu để đánh giá về vốn, cũng như
các chỉ tiêu CAMELS nói chung, nên chúng tôi không thống kê các chỉ tiêu
giám sát trong bài viết. Nhưng trong giám sát về vốn, các thanh tra viên phải
thu thập cả thông tin về tài sản Nợ của TCTD, vì tài sản Nợ cùng với vốn
của TCTD đều thuộc về nguồn vốn. Khi đánh giá về nguồn vốn, thanh tra
13

viên xem cơ cấu của nguồn vốn có hợp lý không? Các nguồn vốn lớn có
đảm bảo tính bền vững không? Để có thông tin về nguồn vốn, TCTD cung
cấp cho thanh tra viên tài liệu về chiến lược huy động vốn của mình, cùng
thông tin về những biến động của các nguồn vốn lớn. Đối với chất lượng tài
sản Có, thanh tra viên xây dựng các chỉ tiêu như cơ cấu của các khoản mục
đầu tư, các khoản mục đầu tư nhạy cảm như chứng khoán, bất động sản, chất

lượng nợ vay, dự phòng và dự trữ Từ thông tin nhận được, các thanh tra
tiến hành xử lý và đưa ra cảnh báo cho thanh tra tại chỗ. Như vậy, ở kỳ giám
sát tháng, các thanh tra viên đã xử lý thông tin trong bốn thành phần của
CAMELS là CALS về TCTD.
Kỳ giám sát quý: Kỳ giám sát quý, các thanh tra viên tiếp tục thu thập,
xử lý thông tin về khả năng sinh lời (E) và năng lực quản lý (M) của TCTD.
Đối với khả năng sinh lời, các thanh tra viên dựa trên một số chỉ tiêu truyền
thống như ROE, ROA để đánh giá, kết hợp với phân tích một số khoản
mục thu chi để chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của
TCTD. Riêng đối với việc đánh giá về năng lực quản lý (M), trong giới hạn
của giám sát từ xa, các thanh tra viên chỉ thông qua quá trình thu thập, xử lý
thông tin ở các kỳ giám sát và bằng kỹ năng tổng hợp của mình, đưa ra
những vấn đề thuộc về quản trị điều hành mà TCTD cần quan tâm. Như vậy,
ở kỳ giám sát quý, chúng ta đã xử lý được thông tin trong 6 thành phần của
CAMELS. Sau một quý, giám sát từ xa phải nhận được những thông tin
phản hồi từ phía thanh tra tại chỗ, hoặc từ chính TCTD ít nhất là đối với
những TCTD có những vấn đề đã được cảnh báo. Các thanh tra viên giám
sát từ xa vào sổ theo dõi, giám sát đối với TCTD vấn đề được phản hồi, làm
cơ sở cho việc xem xét, đánh giá đối với kỳ giám sát tiếp theo. Điều đáng
lưu ý là, ở kỳ giám sát quý và chúng ta không chỉ thu thập và xử lý thêm
14

thông tin của 2 thành phần E và M, mà vẫn tiếp tục thu thập và xử lý thông
tin của CALS ở các kỳ giám sát trước. Chẳng hạn, chỉ tiêu về khả năng
thanh khoản (L) ở kỳ giám sát tuần, chỉ là khả năng thanh khoản trong ngắn
hạn, còn khả năng thanh khoản bền vững trong dài hạn cần có những chỉ tiêu
với những thông tin tương ứng, đòi hỏi phải tiếp tục thu thập, xử lý trong
quý và năm.
Kỳ giám sát năm: Kỳ giám sát quý, đã giám sát đủ với 6 thành phần
CAMELS, riêng đối với quý IV chúng ta chỉ thu thập một số thông tin để

làm cơ sở cho việc tính toán số liệu bình quân, mà không xem quý IV là một
kỳ giám sát. Kỳ giám sát năm vẫn là CAMELS, nhưng đây là thông tin của
năm nên khối lượng nhiều hơn và toàn diện hơn. Việc đánh giá một năm
hoạt động của TCTD, là thông tin được nhìn nhận xuyên suốt qua tất cả các
kỳ giám sát trong năm đã được tích lũy. Riêng đối với năng lực quản lý (M)
của TCTD, các thanh tra viên xem xét kết hợp đánh giá các thông tin nhận
được trong năm với những đánh giá, nhận xét từ phía thanh tra tại chỗ để
đưa ra kết quả phản ánh chính xác nhất về năng lực quản lý của TCTD.
Thông qua việc thu thập xử lý thông tin của một năm, các thanh tra viên tiến
hành xếp loại đối với các TCTD; trên cơ sở kết quả xếp loại, lựa chọn những
TCTD có vấn đề để phân tích và có cảnh báo đầy đủ hơn.
b- Báo cáo giám sát và xếp hạng đối với TCTD
Trong giám sát từ xa, cần phân biệt 2 loại báo cáo khác nhau, có thể
gọi là báo cáo giám sát định kỳ và báo cáo phân tích.
Báo cáo giám sát định kỳ: Báo cáo được lập theo từng kỳ giám sát.
Báo cáo định kỳ, có thể chỉ là một bảng tổng hợp số liệu đối với từng TCTD
15

gửi tới các bộ phận liên quan, hoặc có thể là những dấu hiệu cảnh báo về
một TCTD nào đó mà thanh tra viên đưa ra trong kỳ giám sát. Chúng tôi cho
rằng, báo cáo định kỳ nên lập theo mẫu, nhất là khi có sự hỗ trợ tốt của công
nghệ thông tin thì báo cáo này được lập bởi chương trình máy tính. Báo cáo
này được thiết kế để chứa đựng các chỉ tiêu giám sát, và không viết bằng lời
mà chỉ có ghi chú kèm theo cho những khoản mục của bảng số liệu.
Báo cáo phân tích: Báo cáo do thanh tra viên thực hiện phân tích đối
với từng TCTD riêng biệt, không lập theo khối hoặc nhóm như hiện nay.
Tùy theo yêu cầu, thanh tra viên có thể tiến hành phân tích toàn diện về một
TCTD hay chỉ một vấn đề nổi cộm nào đó. Các thanh tra viên, bằng kỹ năng
của mình cùng với thông tin thu thập được, tiến hành phân tích đưa ra những
nhận định, đánh giá về tình trạng rủi ro của TCTD, những kiến nghị đề xuất

cho các bộ phận liên quan. Báo cáo phân tích cũng có thể là cơ sở để các
thanh tra viên thiết lập bảng ma trận rủi ro trong quy trình thanh tra rủi ro 6
bước. Báo cáo phân tích dựa theo khuôn khổ CAMELS nhưng là kỹ năng
của thanh tra viên, không xây dựng thành mẫu chung đưa vào chương trình
máy tính và cũng không lập định kỳ đối với tất cả các TCTD. Báo cáo phân
tích, chỉ thực hiện theo kỳ giám sát quý hoặc năm đối với những TCTD có
vấn đề do thanh tra viên lựa chọn hoặc theo yêu cầu của lãnh đạo. Với số
lượng TCTD ngày càng nhiều, nguồn nhân lực không cho phép chúng ta
phân tích đối với tất cả các TCTD và điều đó cũng không cần thiết, bởi một
trong những mục tiêu của giám sát từ xa là phát hiện ra những TCTD có
vấn đề để xử lý trước khi quá muộn.
Xếp hạng đối với TCTD: Kết thúc một quá trình thanh tra, giám sát,
các thanh tra viên tiến hành xếp hạng đối với TCTD. Xếp hạng là quy các
TCTD về từng loại, chúng ta có thể phân loại các TCTD thành 4 hoặc 5 loại
16

trong xếp hạng. Nhưng vấn đề là việc kết hợp giữa giám sát từ xa và thanh
tra tại chỗ như thế nào ở công đoạn xếp hạng trong quá trình giám sát, mới
là điều quan trọng. Xếp hạng TCTD trong hoạt động thanh tra, giám sát là
vấn đề lớn và rất phức tạp, trong phạm vi bài viết, chúng tôi không thể
chuyển tải được toàn bộ nội dung cũng như yêu cầu về xếp hạng, mà cần có
những chuyên đề riêng biệt cho vấn đề này. Nhưng trong bối cảnh giám sát
từ xa và thanh tra tại chỗ là 2 bộ phận tách rời nhau thì vấn đề xếp hạng đối
với TCTD càng trở nên phức tạp và khó khăn nhất trong toàn bộ quy trình
thanh tra, giám sát. Xếp hạng ngân hàng theo CAMELS không chỉ đơn giản
là những phép cộng hoặc trừ của các chỉ tiêu định lượng do giám sát từ xa
xây dựng. Xếp hạng TCTD đòi hỏi các thanh tra viên phải chuyển tải được
toàn bộ những thông tin thu thập và xử lý trong quá trình thanh tra, giám sát,
cùng những yếu tố rủi ro được rút ra từ các cuộc thanh tra tại chỗ. Từ thực
tiễn của mô hình với 2 bộ phận giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ được tổ

chức riêng như Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng hiện nay, chúng tôi
đề xuất 2 kiểu xếp hạng, đó là xếp hạng sơ bộ và xếp hạng chính thức theo
quy trình mô tả (Sơ đồ 2).
Sơ đồ 2:
17


1- Xếp hạng của giám sát từ xa
2- Thanh tra tại chỗ tiếp cận thông tin xếp hạng sơ bộ (nếu là thực
hiện trên máy tính thì mũi tên (2) quay ngược lại – thanh tra tại chỗ
tự truy cập vào hệ thống để lấy thông tin.
3- Thanh tra tại chỗ và giám sát từ xa tiến hành trao đổi đánh giá các
yếu tố về rủi ro.
4- Thanh tra tại chỗ và giám sát từ xa thống nhất đưa ra kết quả xếp
hạng chính thức.

18

Trong quy trình trên, xếp hạng sơ bộ do giám sát từ xa thực hiện và
chỉ xếp hạng theo kỳ giám sát năm. Bằng những kết quả thu thập, xử lý
thông tin trong năm về TCTD, kết hợp với số liệu tổng hợp của các nhóm
ngân hàng đồng hạng và các chỉ số bình quân trong toàn hệ thống, các thanh
tra viên xây dựng nên các tiêu chí xếp hạng cho máy tính thực hiện. Bài toán
đặt ra cho xếp hạng sơ bộ không nên quá phức tạp, chỉ xây dựng trên cơ sở
một số chỉ tiêu chủ yếu, xác định được tiêu chuẩn rõ ràng, làm sao cho xếp
hạng sơ bộ phản ánh được hình ảnh ban đầu trung thực nhất về TCTD, làm
cơ sở cho thanh tra viên tiến hành xếp hạng chính thức. Sau khi có kết quả
xếp hạng sơ bộ, các thanh tra viên thanh tra tại chỗ cùng giám sát từ xa tiến
hành xếp hạng chính thức. Trong quy trình xếp hạng chính thức, yêu cầu các
thanh tra viên đánh giá đầy đủ các mặt rủi ro của TCTD, đối chiếu các rủi ro

đó với từng thành phần CAMELS, xác định mức độ tốt, xấu có thể là bằng
một số điểm rồi trực tiếp ấn định loại cho TCTD. Như vậy, xếp hạng chính
thức là kết quả tổng hợp của quá trình thanh tra, giám sát các mặt rủi ro của
TCTD, là sự tổng hợp của việc đánh giá các yếu tố định tính và định lượng
do thanh tra viên trực tiếp thực hiện, không thực hiện bởi chương trình máy
tính.
Từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi cho rằng, việc xây dựng một
khung nghiệp vụ cho hoạt động giám sát từ xa là công việc cần làm trước
tiên của Thanh tra, giám sát ngân hàng hiện nay. Một khung nghiệp vụ, với
nội dung và mục đích rõ ràng là cơ sở để xây dựng một khuôn khổ pháp lý
và cũng là cơ sở để thiết kế hệ thống thông tin cho hoạt động thanh tra, giám
sát - một hệ thống có cấu trúc phù hợp, quy trình mạch lạc, tiết kiệm nguồn
nhân lực. Trước hết, một khung nghiệp vụ, sau đó, mới đến các chỉ tiêu giám
sát vì chỉ tiêu là những yếu tố động sẽ biến đổi khi chính sách thay đổi; còn
19

khuôn khổ nghiệp vụ là yếu tố ít biến động, được xem như là mục tiêu để
các thanh tra ngân hàng hướng tới trong hoạt động thanh tra, giám sát của
mình.