Báo cáo "Những vấn đề cơ bản của hệ thống hoá pháp luật về an sinh xã hội ở nước ta hiện nay " ppt

nghiên cứu - trao đổi
18 tạp chí luật học số 3/2010






Bùi Đức Hiển *
1. Thc trng quy nh v h thng
hoỏ phỏp lut v an sinh xó hi
Quỏ trỡnh h thng hoỏ phỏp lut v an
sinh xó hi t nm 1986 tr v trc khụng
nhiu, a s ch l vic tp hp cỏc vn bn
phỏp lut an sinh theo nhng tiờu chớ v mc
ớch nht nh ca cỏc ch th tin hnh, cũn
vic phỏp in hoỏ thỡ hu nh rt ớt, ch yu
ch tn ti di dng sa i, b sung cỏc
sc lnh, cỏc ngh nh m thụi. Cú ba
nguyờn nhõn dn n iu ny: Th nht,
nn kinh t nc ta thi kỡ ú cũn da trờn
th ch k hoch hoỏ tp trung, bao cp, Nh
nc va l ngi qun lớ, ngi t chc sn
xut v ngi phõn phi sn phm xó hi
nờn hot ng m bo an sinh xó hi Vit
Nam trong thi kỡ ny do Nh nc thc
hin. Nh nc m nhim hai chc nng:
va l ngi ban hnh chớnh sỏch va l
ngi thc hin chớnh sỏch thụng qua b

mỏy ca mỡnh; th hai, nguyờn nhõn trc
tip l nhng vn bn phỏp lut quy nh v
chớnh sỏch an sinh xó hi thi kỡ ny khụng
c ban hnh nhiu; th ba, phỏp lut v an
sinh xó hi thi kỡ ny ch yu quy nh
nhiu v vn bo him xó hi cho ngi
lao ng nhng i tng m cỏc quy nh
phỏp lut iu chnh quỏ hp ch yu l cỏn
b, cụng chc nh nc.
i hi ng ton quc ln th VI nm
1986 ó thụng qua ng li i mi t
nc, trng tõm l i mi v kinh t,
chuyn t kinh t tp trung bao cp sang
nn kinh t th trng, m rng giao lu
hp tỏc vi tt c cỏc nc v vựng lónh th
trờn th gii trờn c s hp tỏc cựng cú li.
Tuy nhiờn, kinh t th trng cng t ra
nhiu thỏch thc nh: phỏ sn, tht nghip
l nhng nguy c luụn tim n cỏc t nn xó
hi, phõn hoỏ giu nghốo l iu khú trỏnh
khi iu ny lm tng nhu cu v m
bo an sinh xó hi ca ngi dõn. c trng
c bn ca an sinh xó hi trong nn kinh t
th trng Vit Nam trong giai on ny
l ó cú s chuyn giao dn cụng vic t
Nh nc sang cho xó hi, cho cng ng.
Nhiu vn bn phỏp lớ ó c Nh nc
ban hnh nhm m bo an sinh xó hi cho
nhõn dõn. Hin phỏp nm 1992 ó quy nh
tm cao mi nhng quyn thuc v an

sinh xó hi ca cụng dõn nh: ch bo
h lao ng (iu 56), ch bo v sc
khe (iu 61) Trờn c s Hin phỏp,
nhiu vn bn trong lnh vc ny c ban
hnh nhng h thng phỏp lut an sinh xó
hi nc ta vn cũn cú nhng bt cp, hn
*
Vi
n nh
n
c v
phỏp lu
t



nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 3/2010 19

ch nht nh: Th nht, quy nh phỏp lut
v an sinh xó hi vn cha bao quỏt ht cỏc
vn m nú cn iu chnh. Vớ d: i
tng tham gia BHXH cũn rt hp;
(1)
th
hai, quy nh phỏp lut v an sinh xó hi
cũn tn mn trong nhiu vn bn phỏp lut
nh cỏc phỏp lnh, cỏc vn bn di lut;
th ba, mt s quy nh phỏp lut cũn
chung chung, thiu tớnh c th, cht ch, rừ

rng, ụi khi cũn tru tng; phỏp lut v
u ói vi ngi cú cụng, bo him xó hi
cú nhiu yu t cha phự hp. Vớ d: quy
nh v iu kin i vi ngi c hng
cu tr xó hi, u ói xó hi; h thng
vn bn hng dn ụi khi cũn chm, ni
dung cũn cú im chng chộo. Cụng tỏc tp
hp, phỏp in hoỏ ó c tin hnh
nhng cha trit
Cú nhiu phng thc khỏc nhau xõy
dng cng nh ban hnh phỏp lut trong ú
mt phng thc m theo chỳng tụi gi vai
trũ quan trng ú l h thng hoỏ phỏp lut
an sinh xó hi. Chỳng ta ó bit vic ban
hnh cỏc quy nh phỏp lut luụn phi gn
vi yờu cu thc tin, hon cnh ca t
nc. Xõy dng, ban hnh cỏc vn bn phỏp
lut mi luụn cn phi m bo tớnh k tha
cỏc quy nh phỏp lut tin b ng thi
cn nghiờn cu, sa i, b sung nhng quy
nh ó li thi, lc hu. H thng hoỏ phỏp
lut chớnh l phng thc giỳp m bo
c nhng yờu cu trờn. Quỏ trỡnh h
thng hoỏ phỏp lut an sinh xó hi nhng
nm va qua cng c tin hnh thng
xuyờn v nh kỡ c th:
- V tp hp hoỏ, vic tp hp cỏc vn
bn phỏp lut an sinh xó hi nc ta
nhng nm va qua ó c tin hnh
thng xuyờn vi phm vi, ch th, tiờu chớ,

mc ớch khỏc nhau:
+ V phm vi, vic tp hp, sp xp cỏc
vn bn an sinh xó hi c tin hnh i
vi cỏc vn bn trong phm vi mt a
phng nht nh hoc trờn phm vi c
nc. Vớ d: tp hp cỏc quyt nh, ch th
ca U ban nhõn dõn thnh ph H Ni v
chớnh sỏch cu tr xó hi trong trng hp
thiờn tai t nm 2000 n nay
+ V thi gian, vic tp hp cỏc vn bn
phỏp lut an sinh xó hi c sp xp, tp
hp theo theo tng mc thi gian nh t
nm 1986 n nay hoc t 1945 n nay
+ V lnh vc, vic tp hp hoỏ cỏc vn
bn phỏp lut an sinh xó hi c tin hnh
sp xp theo lnh vc nh: tp hp cỏc vn
bn phỏp lut v cu tr xó hi; vn bn
phỏp lut v u ói xó hi; vn bn phỏp
lut v bo him xó hi. Ph bin hn l tp
hp, sp xp chung ba lnh vc ny thnh
phỏp lut v an sinh xó hi
Ngoi ra, quỏ trỡnh tp hp hoỏ cỏc vn
bn phỏp lut an sinh xó hi cng c tin
hnh bi nhiu ch th vi nhiu mc ớch
khỏc nhau: ch th tin hnh tp hp vn
bn phỏp lut cú th l cỏ nhõn, t chc,
hc sinh, sinh viờn, ngi nc ngoi tu
theo mc ớch s dng m h cú cỏch sp
xp cho phự hp. Vớ d: Mt sinh viờn
mun nghiờn cu phỏp lut v cu tr xó

hi thỡ h s tin hnh tp hp cỏc vn bn


nghiên cứu - trao đổi
20 tạp chí luật học số 3/2010

phỏp lut cú iu chnh v cu tr xó hi
theo tiờu chớ nht nh nh: thi gian ban
hnh v lnh vc ban hnh
(2)

- V phỏp in hoỏ, bờn cnh quỏ trỡnh
trỡnh tp hp hoỏ cỏc vn bn phỏp lut an
sinh xó hi, sau khi tin hnh s nghip i
mi ỏp ng c yờu cu ca quỏ trỡnh
ny v m bo an sinh xó hi trong nhõn
dõn, nhiu vn bn phỏp lut trong ú cú
phỏp lut v an sinh xó hi c tin hnh
sa i, b sung di hỡnh thc h thng
hoỏ nh: lnh vc bo him xó hi, bo
him y t Vic tin hnh phỏp in hoỏ
Ngh nh s 12/CP ngy 26/01/1995 ca
Chớnh ph v ban hnh iu l bo him xó
hi th hin qua vic sa i, b sung Ngh
nh ny bng Ngh nh s 93/1998/N-CP
ngy 12/11/1998. S phỏp in hoỏ ny t
c tm cao hn khi Ngh nh trờn ó
c sa i, b sung mt cỏch tng th
kt hp vi mt s thụng t hng dn
khỏc nõng lờn thnh Lut bo him xó hi

nm 2006; Lut bo him y t cng c
xõy dng qua vic phỏp in hoỏ Ngh
nh ca Chớnh ph s 63/2005/N-CP
ngy 16/5/2005 T nhng dn chng trờn
chỳng ta thy rng h thng phỏp lut v an
sinh xó hi nc ta ngy cng hon thin v
gúp phn iu chnh cỏc quan hờ xó hi kp
thi hn.
Do vy y mnh hon thin h
thng phỏp lut núi chung v h thng phỏp
lut v an sinh xó hi núi riờng, Nh nc
ta ó y mnh cụng tỏc h thng hoỏ phỏp
lut, ỏnh giỏ thc trng cỏc quy nh phỏp
lut v phỏp in hoỏ, nõng cp cỏc quy
nh phỏp lut ỏp ng nhu cu thc
tin.
(3)
tin hnh h thng hoỏ phỏp lut
an sinh xó hi bờn cnh xem xột thc trng
phỏp lut v an sinh xó hi chỳng ta cng
cn xem xột n s cn thit ca vic h
thng hoỏ.
2. Nhu cu khỏch quan ca h thng
hoỏ phỏp lut an sinh xó hi
- Nhu cu t s vn ng phỏt trin ca
xó hi: Chỳng ta bit xó hi khụng ngng
vn ng v phỏt trin, phỏp lut luụn lc
hu hoc mt phn no ú cú tớnh vt
trc trong quỏ trỡnh ny, cỏc quan h an
sinh xó hi cng vy, trc õy do chin

tranh nhu cu bo v cỏn b, chin s tham
gia chin u, nhng ngi cú cụng vi
cỏch mng c cao thỡ cỏc quy phm
phỏp lut an sinh xó hi ch yu tp trung
vo vn u ói vi ngi cú cụng. Tuy
nhiờn, khi chin tranh ó lựi xa, trong quỏ
trỡnh y mnh phỏt trin kinh t, vic chm
lo bo m cuc sng cho ngi dõn trỏnh
cỏc tỏc ng xu t thiờn nhiờn, kinh t, xó
hi thỡ thi kỡ ny cỏc quy phm phỏp lut
v an sinh xó hi li tp trung vo vn
cu tr xó hi, bo him xó hi. T s phc
tp v luụn bin ng ca cỏc quan h xó
hi ú, Nh nc cn phi cú s iu chnh
kp thi cỏc quy phm phỏp lut. ỏp
ng c iu ny, Nh nc tin hnh sa
i, b sung cỏc vn bn phỏp lut hin
hnh, loi b nhng quy phm li thi, b
sung vo nhng vn mi phỏt sinh bng
vn bn phỏp lớ mi cú th l cựng loi vi


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 3/2010 21

vn bn phỏp lớ b sa i nhng cng cú
th c nõng lờn tm cao hn vn bn b
sa i. Vớ d: sa i, b sung mt ngh
nh bng mt ngh nh khỏc, mt phỏp
lnh hoc cao hn na l lut.

- Xut phỏt t s chng chộo v ch th
ban hnh: Lut ban hnh vn bn quy phm
phỏp lut nm 2008 v Lut ban hnh vn
bn quy phm phỏp lut ca hi ng nhõn
dõn v u ban nhõn dõn nm 2004 quy nh
rt nhiu ch th khỏc nhau t Ch tch nc
cho n ch tch u ban nhõn dõn xó,
phng, th trn, cỏc ban, ngnh u cú
thm quyn ban hnh vn bn quy phm
phỏp lut. S d nh vy bi xut phỏt t
chc nng, nhim v khỏc nhau vi nhng
mc ớch, li ớch khỏc nhau. Do ú h ban
hnh ra nhng vn bn quy phm cú ni
dung, phm vi cng nh giỏ tr hiu lc khỏc
nhau thm chớ cú lỳc cú ni, vn bn ca cỏc
c quan trung ng chng chộo, mõu thun
nhau S tham gia ban hnh ca nhiu ch
th dn ti nhu cu phi h thng hoỏ phỏp
lut v an sinh xó hi nhm xỏc nh rừ thm
quyn ban hnh vn bn cng nh loi vn
bn c ban hnh vi tng ch th da trờn
chc nng v nhim v ca h.
- Xut phỏt t chớnh nhng quy nh
phỏp lut an sinh xó hi cú nhiu bt cp
nh quy nh cỏc vn cũn tn mn, thiu
thng nht, khụng hoc cha bao quỏt ht
cỏc vn m nú cn iu chnh: Mt s
quy nh phỏp lut cũn chung chung, thiu
tớnh c th, thiu cht ch, thiu rừ rng, ụi
khi cũn tru tng, cn phi tin hnh h

thng hoỏ phỏp lut v vn ny.
- Xut phỏt t nhu cu ca quỏ trỡnh hi
nhp. Trong cỏc vn kin cng nh trong
Hin phỏp nm 1992, ng v Nh nc ta
ó ch rừ y mnh quan h hp tỏc vi tt
c cỏc quc gia trờn th gii khụng phõn
bit dõn tc, tụn giỏo, ch chớnh tr, a
dng hoỏ, a phng hoỏ cỏc quan h quc
t trờn c s hp tỏc cựng cú li. Thc tin
t khi tin hnh s nghip i mi nc ta
ó y mnh tng cng cỏc quan h vi
hu khp cỏc quc gia cng nh cỏc t chc
quc t khu vc v trờn th gii, c bit l
ASEAN v WTO. Tham gia vo sõn chi
chung ton cu chỳng ta phi chp nhn
lut chi chung ca th gii. Do vy phi
sa i, b sung nhng quy nh phỏp lut
núi chung, cỏc quy nh phỏp lut an sinh
xó hi núi riờng ca nc ta cho phự hp
vi phỏp lut ca th gii. Quỏ trỡnh ny
c thc hin thụng qua nhiu phng
thc
(4)
trong ú cú h thng hoỏ phỏp lut
(tp hp cỏc vn bn phỏp lut v phỏp in
hoỏ phỏp lut an sinh xó hi).
- Xut phỏt t ũi hi minh bch hoỏ,
tớnh ng b ca h thng phỏp lut an
sinh. Nhng quy nh phỏp lut an sinh xó
hi khụng ch do Quc hi, Chớnh ph hay

B lao ng, thng binh v xó hi ban
hnh m cũn do nhiu c quan khỏc ban
hnh cú liờn quan n an sinh xó hi, iu
ú cú th dn n mõu thun, chng chộo,
thiu ng b gia cỏc quy nh phỏp lut.
Mt khỏc quỏ trỡnh thc hin cỏc chớnh
sỏch xó hi ũi hi phi nhanh chúng, hiu


nghiên cứu - trao đổi
22 tạp chí luật học số 3/2010

qu, mun lm c iu ú thỡ quy nh
phỏp lut phi rừ rng (tc l phi minh
bch) l ũi hi quan trng. Do vy trong
quỏ trỡnh y mnh minh bch hoỏ phỏp
lut núi chung v phỏp lut an sinh xó hi
núi riờng thỡ h thng hoỏ phỏp lut úng
vai trũ quan trng. Thụng qua quỏ trỡnh tp
hp, sp xp cỏc vn bn quy phm phỏp
lut giỳp phỏt hin c nhng bt cp,
thiu sút ca cỏc quy phm phỏp lut an
sinh xó hi t ú tin hnh phỏp in hoỏ,
loi b nhng quy nh phỏp lut lc hu,
chng chộo, thờm nhng quy phm phỏp
lut mi v vn bn phỏp lut mi ra i
m bo c s minh bch, ng b, hp
lớ trong cỏc quy nh phỏp lut.
- Xut phỏt t vic thc hin cú hiu
qu quyn li ca nhng i tng c

hng an sinh xó hi: Bt c quy phm
phỏp lut no trc khi ban hnh cn phi
cn c vo thc tin, vi mc ớch to iu
kin thun li cho nhõn dõn trong quỏ trỡnh
thc hin. Cựng vi s phỏt trin ca khoa
hc, k thut, ca kinh t thỡ yờu cu phc
v nhõn dõn ngy cng phi c nõng cao
v cỏc nh lm lut phi nhn thc c
nhng iu ú th ch hoỏ vo cỏc quy
nh phỏp lut thụng qua quỏ trỡnh tp hp
hoỏ v phỏp in hoỏ.
- Xut phỏt t yờu cu ca vic xõy
dng nh nc phỏp quyn ũi hi h thng
phỏp lut trong ú cú phỏp lut an sinh xó
hi cn phi c hon chnh v con ng
h thng hoỏ phỏp lut l mt trong nhng
phng thc t c iu ny
3. Tiờu chớ h thng hoỏ phỏp lut an
sinh xó hi
tin hnh cụng tỏc h thng hoỏ
phỏp lut núi chung v h thng hoỏ phỏp
lut an sinh xó hi núi riờng thỡ vn
khụng kộm phn quan trng c t ra l
h thng hoỏ chỳng lm gỡ? Bit rng h
thng hoỏ phỏp lut nhm to iu kin cho
cỏc ch th d dng trong vic tỡm kim,
thun li cho vic phỏt hin ra nhng yu
kộm v sa i chỳng. Tuy nhiờn, nu ch
núi vy e rng s mang tớnh hỡnh thc, bi
chỳng ta thy rng t phự hp nú rt tru

tng. Do vy cn phi t ra nhng tiờu
chớ c th trong quỏ trỡnh h thng hoỏ cỏc
vn bn ny v trong quỏ trỡnh h thng hoỏ
cỏc vn bn phỏp lut, c th l trong vic
sa i, xõy dng cỏc quy nh phỏp lut
mi chỳng ta cn phi ỏp dng quy trỡnh
RIA (quy trỡnh ỏnh giỏ tỏc ng ca vn
bn n i sng xó hi).
(5)

- Tớnh ng b: th nht, gia cỏc vn
bn cựng cp hiu lc, cựng giỏ tr phỏp
lớ quy nh khụng c mõu thun, chng
chộo nhau. Vớ d: Ngh nh do B lao
ng, thng binh v xó hi son tho
khụng c mõu thun, chng chộo vi
ngh nh do B y t son tho gõy khú
khn cho quỏ trỡnh trin khai thc hin cỏc
quy nh phỏp lut ny m cn phi cú s
thng nht v b tr cho nhau; th hai, s
ng b cũn c th hin qua cỏc vn bn
ca cp di ban hnh phi phự hp vi
vn bn ca cp trờn thng nht trong
phm vi c nc, d nhiờn l tr mt s


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 3/2010 23

trng hp c bit do phỏp lut quy nh.

Tiờu chớ ny giỳp m bo s tng thớch
phự hp gia cỏc quy nh phỏp lut trỏnh
mõu thun, chng chộo sau khi ó tin
hnh h thng hoỏ phỏp lut.
- Tớnh minh bch: Theo nh ngha ca
Ngõn hng th gii thỡ minh bch l s ph
bin thụng tin cú tớnh cht rng rói vi giỏ
r. Cũn minh bch trong phỏp lut l nhng
quy nh phỏp lut trong ú cú phỏp lut an
sinh xó hi phi rừ rng, mt ngha ng
thi nú phi c cụng khai n qung i
qun chỳng. Chỳng ta s khụng th núi l
minh bch nu vn bn phỏp lut c ban
hnh li khụng c cụng khai rng rói
trong nhõn dõn, khụng c nhiu ngi
bit n. Ngc li vn bn phỏp lut mc
dự c cụng khai nhng quy nh trong ú
li cú th c hiu theo nhiu cỏch khỏc
nhau thỡ ú cng khụng th gi l minh
bch. Do ú trong quỏ trỡnh h thng hoỏ
phỏp lut an sinh xó hi, chỳng ta cn phi
c bit lu ý n vn ny (tc nhõn dõn
phi c bit v c gúp ý vo cỏc vn
bn phỏp lut ang trong quỏ trỡnh xõy
dng). iu ny s cú nh hng tớch cc
n quỏ trỡnh thc hin phỏp lut.
- Tớnh ton din: m bo quỏ trỡnh
thc thi phỏp lut c hiu qu, vn rt
quan trng l phỏp lut ú phi iu chnh
mt cỏch ton din. Phỏp lut v an sinh xó

hi cng vy, phi iu chnh ton din cỏc
vn v bo him xó hi, u ói xó hi v
cu tr xó hi. Do vy trong quỏ trỡnh son
tho, ban hnh vn bn quy phm phỏp lut,
c bit l quỏ trỡnh h thng hoỏ phỏp lut
an sinh xó hi vi nhiu vn rng ln v
phc tp thỡ vic m bo tớnh ton din
trong cỏc quy nh phỏp lut luụn l yu t
c lu tõm hng u. Bi h thng hoỏ
phỏp lut cú hỡnh thc phỏp in hoỏ, õy l
giai on khụng ch l tp hp, sp xp cỏc
vn bn quy phm phỏp lut m c quan
nh nc cú thm quyn cũn tin hnh
nghiờn cu b sung cỏc quy phm mi
nhm to ra vn bn phỏp lut mi cú giỏ tr
v cp hiu lc phỏp lớ cao hn, do vy
tớnh ton din l mt trong nhng tiờu chớ
quan trng thc hin quỏ trỡnh ny.
- Tớnh h thng, c th hin qua hai
khớa cnh c bn: Th nht, s thng nht
gia cỏc phn, cỏc chng, mc trong vn
bn vi nhau c sp xp, b trớ theo mt
trỡnh t nht nh; th hai, s thng nht
cũn c th hin qua cỏc quy nh ca cỏc
vn bn trong h thng phỏp lut an sinh xó
hi vi nhau nh phỏp lut v u ói xó hi,
cu tr xó hi, bo him xó hi v bo bo
tớnh h thng ca phỏp lut an sinh xó hi
trong h thng phỏp lut Vit Nam. Do vy
trong quỏ trỡnh h thng hoỏ phỏp lut cỏc

ch th tin hnh cng cn ht sc lu tõm
n tiờu chớ ny.
- Tớnh d tip cn v d bỏo v vn bn
quy phm phỏp lut: Quỏ trỡnh h thng hoỏ
phỏp lut k c quỏ trỡnh tp hp hoỏ cng
nh phỏp in hoỏ vn bn luụn cn phi
m bo c tớnh d tip cn i vi a s
qun chỳng nhõn dõn (tc l phi m bo
c hai yu t l tớnh minh bch trong cỏc


nghiên cứu - trao đổi
24 tạp chí luật học số 3/2010

quy nh phỏp lut v m bo c tớnh
cụng khai n mi ngi, mi ngi d
tip cn c nú). Vn na l cỏc vn
bn quy phm phỏp lut liờn quan n i
a s nhõn dõn, nhng quy nh ca nú
phi phự hp vi thc tin v d hiu. õy
cú l l mt trong nhng tiờu chớ tng hp
trong quỏ trỡnh h thng hoỏ phỏp lut, bi
trong ú cú bao hm nhiu yu t v cụng
khai, minh bch v thm chớ l c tớnh
ng b, thng nht ca vn bn phỏp lut.
Cỏc quy nh phỏp lut an sinh xó hi
trong quỏ trỡnh h thng hoỏ cn phi ỏp
ng c tiờu chớ ny.
4. Phng hng y mnh h thng
hoỏ phỏp lut an sinh xó hi

4.1. Hng hon thin chung
- V nhn thc, cn phi nhn thc
thụng sut t cỏc cp lónh o n cỏc c
quan t chc, cỏ nhõn v tm quan trng
ca cụng tỏc h thng hoỏ phỏp lut v quy
nh thnh chớnh sỏch t ú to tin
cho vic xõy dng, c th hoỏ thnh phỏp
lut v vn ny.
- V ch th tin hnh h thng hoỏ
phỏp lut. Núi chung v tp hp hoỏ, r soỏt
vn bn quy phm phỏp lut cú l chỳng ta
khụng cn bn nhiu v vn ch th tin
hnh thc hin, bi ch th no cng cú th
lm vic ny cn c vo mc ớch ca mỡnh
a ra tiờu chớ v tin hnh tp hp. Tuy
nhiờn, vn ỏng phi bn õy l h
thng vn bn nc ta rt s, tp hp nú
ó khú nhng kim tra xem vn bn no cũn
hiu lc hay ht hiu lc thỡ khụng phi l
vn n gin. Mt khỏc, quỏ trỡnh h
thng hoỏ phỏp lut khụng ch cú vic tp
hp, sp xp vn bn m cũn bao gm c
quỏ trỡnh phỏp in hoỏ. Do vy theo quan
im ca chỳng tụi thỡ vic tp hp ỏnh
giỏ thc trng quy nh phỏp lut cú th do
cỏc c quan t chc, cỏ nhõn trong hoc
ngoi nh nc tin hnh v a ra xut
sa i, trờn c s nhu cu thc tin c
quan nh nc cú thm quyn s tin hnh
phỏp in hoỏ. Tuy nhiờn, m bo kt

qu quỏ trỡnh tin hnh r soỏt phi tuõn
theo nhng tiờu chớ nht nh v phi c
kim soỏt cht ch. Nu s dng kt qu tp
hp hoỏ ú phi c c quan nh nc cú
thm quyn ỏnh giỏ da trờn cỏc tiờu
chun nht nh v tớnh chớnh xỏc Quỏ
trỡnh tp hp hoỏ cú th vy nhng quỏ
trỡnh phỏp in hoỏ l quỏ trỡnh loi b cỏc
quy phm lc hu, b sung thờm nhng quy
nh phỏp lut mi thỡ bt buc phi do c
quan Nh nc tin hnh. Vớ d tp hp hoỏ
vn bn phỏp lut v an sinh xó hi cú th
do t chc, cỏ nhõn bờn ngoi tin hnh,
hoc B lao ng, thng binh v xó hi
tin hnh song n quỏ trỡnh phỏp in hoỏ
thỡ phi do B lao ng, thng binh v xó
hi thc hin vic ny. Vic tp hp, r soỏt
cỏc vn bn quy phm phỏp lut phi c
giao cho cỏc c quan thuc b qun lớ theo
ngnh, lnh vc hoc cỏc t chc, cỏ nhõn
bờn ngoi tin hnh (c c quan nh
nc cú thm quyn tha nhn) v nhng
quy nh phỏp lut liờn quan n ngnh
mỡnh v ch ra c th vn bn no cũn hiu


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 3/2010 25

lc, vn bn no ht hiu lc mt phn

a ra xut phỏp in hoỏ v c quan
tng hp, cui cựng giao cho B t phỏp
m c th l Cc kim tra vn bn quy
phm phỏp lut, bi Cc ny cú chc nng
kim tra vic ban hnh vn bn quy phm
phỏp lut t trung ng n a phng nờn
s thun li hn rt nhiu cho quỏ trỡnh tin
hnh h thng hoỏ.
- V ti chớnh, Nh nc cng nh cỏc
t chc cỏ nhõn cn m bo ti chớnh cho
hot ng ny c tin hnh ỳng tin ,
vic cung cp ti chớnh ny c th hin
c th qua nhng hng mc cụng vic c
th cú s giỏm sỏt cht ch t Nh nc
ỏnh giỏ nghiờm tỳc i vi kt qu h
thng hoỏ phỏp lut núi chung cng nh
phỏp lut an sinh xó hi núi riờng.
- V thụng tin, y mnh cụng b thụng
tin trờn cỏc phng tin thụng tin i chỳng
nh phỏt thanh, bỏo in, truyn hỡnh,
Internet khụng ch v cỏc vn bn lut ó
c phỏp in hoỏ m c cỏc vn bn c
h thng hoỏ di hỡnh thc tp hp hoỏ
theo nhng tiờu chớ nht nh phc v
cho hot ng nghiờn cu, tỡm hiu ca
nhõn dõn v cỏc chớnh sỏch an sinh xó hi
cú hiu qu.
4.2. Gii phỏp hon thin c th
Th nht, y mnh hn na cụng tỏc r
soỏt, tp hp hoỏ cỏc vn bn phỏp lut an

sinh xó hi ca c trung ng v a
phng. Trong quỏ trỡnh ny cn c bit
cao vai trũ ca cỏc c quan kim tra vn
bn nh Cc kim tra vn bn quy phm
phỏp lut ca B t phỏp v cỏc phũng
kim tra vn bn thuc cỏc s t phỏp a
phng trong vic phỏt hin v x lớ,
xut x lớ cỏc vn bn cú ni dung, chng
chộo, mõu thun nhau
Th hai, trong quỏ trỡnh tin hnh h
thng hoỏ phỏp lut an sinh xó hi di
hỡnh thc phỏp in hoỏ phi m bo
nhng nguyờn tc c bn, c thự ca an
sinh xó hi nh: mi thnh viờn trong xó
hi u cú quyn c hng an sinh xó
hi; nh nc thng nht qun lớ vn an
sinh xó hi; kt hp hi ho gia chớnh sỏch
kinh t vi chớnh sỏch xó hi; bỡnh ng,
dõn ch, cụng khai v cụng bng xó hi;
nguyờn tc hng th theo úng gúp kt
hp vi ly s ụng bự s ớt; a dng hoỏ,
xó hi hoỏ cỏc hot ng an sinh xó hi
nhm m bo kh nng thc thi sau quỏ
trỡnh phỏp in hoỏ.
Th ba, xõy dng chớnh sỏch tng th
cho vn an sinh xó hi v th ch hoỏ
chớnh sỏch ú trong mt o lut v an
sinh xó hi hn l a ra cỏc chớnh sỏch
n l cho tng mng nh ca an sinh xó
hi v gii quyt tng mng nh ú trong

tng o lut hn ch. Trong quỏ trỡnh
phỏp in hoỏ ny, theo chỳng tụi cn ỏp
dng trit quy trỡnh RIA (quy trỡnh ỏnh
giỏ tỏc ng vn bn).
Th t, v c ch thc hin: c ch thc
hin phỏp lut núi chung v an sinh xó hi
núi riờng ũi hi h thng phỏp lut xõy
dng trờn c s phự hp vi thc tin. Khi
phỏp lut an sinh xó hi cũn nhiu vn


nghiên cứu - trao đổi
26 tạp chí luật học số 3/2010

cn gii quyt thỡ:
- Trc mt, tin hnh phỏp in hoỏ
phỏp lut an sinh xó hi theo tng lnh vc
nh: cu tr xó hi, u ói xó hi v bo
him xó hi, ỏnh giỏ thc trng quy nh
phỏp lut tng lnh vc v tin hnh loi
b cỏc quy phm li thi, lc hu ng thi
a vo ú nhng quy phm mi tin b
hn, nõng chỳng nờn thnh phỏp lnh, cao
hn na l lut. Hin nay, chỳng ta ó phỏp
in hoỏ thnh cụng Lut bo him xó hi
nm 2006, Lut bo him y t nm 2008.
V vn cu tr xó hi ngy cng tr lờn
quan trng do mt trỏi ca kinh t th
trng v s bt thng t nhiờn nhiờn
thỡ sp ti cn phi phỏp in hoỏ Ngh nh

s 07/2000/N-CP; cỏc thụng t hng dn
v chớnh sỏch cu tr xó hi thnh Lut cu
tr xó hi iu chnh nhng quan h ny
c ton din hn.
- V lõu di, chỳng ta ó bit phỏp lut
v an sinh xó hi c cu thnh bi ba
h thng phỏp lut nh ú l phỏp lut v
bo him xó hi; phỏp lut u ói xó hi;
phỏp lnh v cu tr xó hi, do vy cú th
phỏp in hoỏ nhng quy nh phỏp lut
ca cỏc ngnh lut ny thnh Lut v an
sinh xó hi.
(6)


(1). Theo bỏo cỏo ca BHXH Vit Nam thỡ c nc
hin cú khong 39 triu lao ng, trong ú cú khong 9
triu lao ng cú quan h lao ng nhng mi cú
khong 6 triu ngi thuc din tham gia BHXH bt
buc (chim khong 14% lc lng lao ng xó hi).
Trong s ú ch cú khong 4,4 triu ngi úng BHXH
m ch yu l lao ng thuc khu vc Nh nc, s

lao ng lm vic cỏc c s sn xut kinh doanh
ngoi quc doanh (k c liờn doanh) tham gia BHXH
cũn thp, khong gn 5.000 doanh nghip vi s lng
ngi lao ng khong gn 400.000 ngi, con s ny
ch chim khong 20% tng s lao ng ngoi quc
doanh thuc din tham gia BHXH bt buc. Nh vy,
cũn li mt s lng ln lao ng cha c tham gia

BHXH, c bit l trong cỏc ngnh nụng, lõm, ng
nghip, tiu th cụng nghip ngoi quc doanh.
(2).Xem: Vn bn phỏp lut an sinh xó hi, Trung tõm
dch v v thụng tin phỏp lut DHL, H Ni 2006. õy
l l mt tp vn bn v phỏp lut an sinh xó hi c
tp hp hoỏ theo 3 lnh vc ú l: 1) Cỏc vn bn phỏp
lut v bo him xó hi; 2) Cỏc vn bn phỏp lut v
u ói xó hi; 3) Cỏc vn bn v cu tr xó hi
(3). Nh nc ó giao cho B t phỏp thc hin cụng
tỏc r soỏt, ỏnh giỏ thc trng h thng phỏp lut
nc ta cú bin phỏp phỏp in hoỏ sa i, b
sung cỏc quy nh ó li thi, lc hu v thay vo ú
nhng quy nh tin b hn v nõng cp cỏc quy nh
ú thnh vn bn cú giỏ tr phỏp lớ cao hn.
(4). Chỳng ta cng cú th s dng phng thc mt
lut sa nhiu lut ỏp ng c nhu cu nhanh
chúng ca quỏ trỡnh hi nhp quc t v trong quỏ
trỡnh hon thin phỏp lut gia nhp WTO, chỳng ta
cng ó ỏp dng gii phỏp ny.
(5). RIA thc ra l quy trỡnh ỏnh giỏ, d bỏo tỏc
ng ca phỏp lut i vi kinh t xó hi, i vi
nhng i tng chu tỏc ng ca vn bn phỏp lut
ú T ú giỳp chỳng ta tr li c nhng cõu hi
nh: Cú cn thit phi ban hnh lut ú khụng? Nu
ban hnh thỡ chỳng ta phi quy nh tng vn nh
th no? Tỏc ng ca nú khi ra i s ra sao, tt hay
xu Quy nh ny ó c ỏp dng tt c cỏc
nc thuc OECD, Hn Quc Vit Nam, hin
nay chỳng ta cha cú mt quy trỡnh RIA y trong
xõy dng, ban hnh vn bn quy phm phỏp lut m

chỳng ta mi ch cú ỏnh giỏ tớnh cn thit ca vic
xõy dng vn bn quy phm phỏp lut.
(6). Vn ny ó tng c thc hin cú hiu qu
M vi s ra i ca o lut an sinh xó hi nm 1935.