Báo cáo khoa học : Bất bình đẳng giới về giáo dục Việt Nam hiện nay pptx

Xa hoi hoc so'
1
(109), 2010 49
BAT BINH DANG
GI61
VE GIAO DUG
6
VIET NAM HIEN NAY
D6
THIEN KINH*
1.
Gidi thieu
Mdt trong nhflng thach thflc rat ldn eua giao due d Viet Nam trong bd'i eanh hdi
nhap qud'c te hien nay
la
chat Ifldng ngudn nhan lfle tha'p. Mae du Viet Nam da ed
nhieu nd lfle tao ra eae cd hdi tie'p can giao due cho ngfldi dan, song sfl
bit
binh
ding
giio
due da
bit diu
bde
Id
ro bdn d dp hge Trung hge phd thdng trd len. Sfl
bit
binh
dang ve eae ed bdi da ngan can nhieu ngfldi khdng tie'p can dfldc giac due bae eao.
Viee mdt bd phan ldn dan efl khdng the tie'p tue theo dudi bae hge eao da khien eho
viee giai quye't van

d^
ve
chit
Ifldng ngudn nhan lfle
cang
gap khd khan hdn. Trong
bd'i eanh nay, tinh trang
bit
binh dang ve cac ed hdi khae nhau ed the se tie'p tuc lam
sau
sac
them tinb trang khd khan trong tie'p can giao due eua eae nhdm xa hdi ye'u
the,
nhdm dan cfl d vung sau, vung xa va eae tde ngfldi thieu sd'. Ddng thdi, sfl each
biet gifla ndng thdn
va
thanh thi, gifla ngfldi giau va ngfldi ngheo trong tie'p can giao
due cung se trd nen dam net hdn. Bai vie't nay trinh
bay
mdt each tdng quan ve
toan
bd thflc trang bat binh dang cd hdi ve
giio
due d Viet Nam, dae biet la bat binh dang
gidi trong giao due.
2.
Khai niem va nguon so lieu
Bdt binh ddng vi ca hdi la gi? Nhflng
hoan
eanh

khgc
nhau eua mdi ngfldi (nhfl
gidi tfnh,
mau
da, tde ngfldi, ndi sinh, ngudn gd'c gia dinh va eae nhdm giai
ting)
da
tao nen sfl thanh dat cdng khac nhau ve kinb te', xa hdi va ehfnh tri d hg; hoae la
ehung da tao nen sfl hfldng thu
va
tiep
can
khac nhau ddi vdi dc ngudn lfle kinh te, xa
hgi,
van hda
va
ehfnh tri d mdi ngfldi cd mdi
hoan
canh khae nhau. Dd ggi la bdt binh
ddng vi ca hdi. Bat binh dang trong bai vie't
nay
dfldc hieu theo nghia la
bit
binh dang
ve cd hdi
va
nd dfldc the Men trong linh vflc giao due nhfl the
nao.
Cd nghia
ring,

nhflng ngfldi ed cd sd/hoan eanh xa hdi khle nhau (tflc
la
ed hdi khae nhau) se nhan
dfldc nhflng mfle do giao due (sfl dat dflde/thanh dat ve giao due) eung khle nhau. Sfl
chenh lech ve nhflng cd hdi trong bai vie't bao gdm: chenh lech gifla ngfldi
giau
va ngfldi
ngheo, gifla ngfldi Kinh, Hoa
va
dan tde thie'u sd' (DTTS), gifla ndng thdn va dd thi,
gifla nam
va
nfl. Tfl sfl chenh lech
nay,
ta ed the do Ifldng bat binh dang ve giao due
thdng qua ehi sd' phan hda (lln) gifla cac nhdm ed ed sd xa hdi khae nhau. Chi
sdphdn
hda (cM sd' chenh lech, vie't
tit
la Dis.) dfldc do bang ti so' cua ke't qua giao
due
dat
dfldc gifla nhdm ed dia vi
xa
hdi cao vdi nhdm ed dia vi
xa
hdi
thip.
*
TS.

Vien Xd hgi
hgc.
50 Bat binh ddng gidi
vegiao due d
Viet Nam hiin nay
Bai vie't ehii ye'u dfla
vao
ngudn so' lieu Khao sat mfle sd'ng hd gia dinh Viet
Nam (VHLSS) trong cac
nam
2002, 2004 va 2004 eua Td'ng cue Thd'ng ke (TCTK). Tfl
ngudn sd' lieu
nay,
tae gia da tie'n hanh phan tieh theo gdc do
bit
binh dang cd hdi ve
giao due. Tuy nhien, ngudn sd' lieu VHLSS cdn ehfla
diy
du (ehfla do lfldng ke't qua
hgc tap thee diem sd', hoae ehfla ed nghien cflu dinh tinh ve
bit
binh
ding
trong giao
due).
Chfnh vi vay, bai vie't da sxi dung them ngudn sd' lieu tfl de tai dp Vien Xa hdi
hgc nam 2008:
"Bit
binh dang ve giao due d khu vflc ndng thdn Men nay". De tai
nay

da do Ifldng bat binh dang cd hdi ve giao due theo diem sd' mdn Toan, mdn
Van/Tieng
Viet
va
diem trung binh eae mdn hge ea nam tai 3 ldp hge sinh (mdt ldp 5 va hai ldp
9).
Ddng thdi, de tai eung thflc Men mdt sd' eude phdng vln sau va thao Man nhdm
dd'i vdi giao vien
va
phu huynh hge sinh.
3.
Tong quan ve bat binh dang giao due
d
Viet Nam
a. Bdt binh ddng cd xu hUdng gidm ddn theo thdi gian
Hien nay, Viet Nam da dat dfldc phd cap
giio
due tieu hge. Nhflng ehfnh saeh
ve cai each giao due da
lam
tang cd hdi hge tap eho mgi ngfldi. O Bang 1, theo ke't qua
cac cudc Dieu tra mfle sd'ng dan efl (VLSS
va
VHLSS) tfl
nam
1993 de'n 2006, ta
thiy
sau 13 nam
(1993-2006) ti
le (%) di hge dung tudi trong pham vi ca nfldc deu tang d

mgi dp hge (trfl dp Tieu hgc) nhfl sau: 30,1
-^
61,7
->
72,1
-^
78,8 d elp Trung hgc
ed sd (THCS) va 7,2
->
28,6
^-41,8 -^
53,9 d dp Trung hge phd thdng (THPT). Dieu
nay
chflng td
ring
ed hdi
giio
due dang dfldc md rdng d Viet Nam. Dong thdi, khoang
deh chenh lech
(Dis./lan)
ve ty le di hge dung tud'i d dp THCS va THPT gifla ndng
thdn
va
thanh thi eung dfldc thu hep
din
nhfl sau: 1,8
->
1,4
->
1,2

->•
1,1 (THCS)
va
3,7
->
2,4
->
1,6
->
1,3 (THPT). Khoang each chenh lech
nay
ehfnh la sfl the Men
bit
binh dang ve cd hdi. Sfl giam di ciia
bit
binh dang ed hdi ve giao due gifla ndng thdn
va
dd thi eho
thiy
nen giao due d Viet Nam trong thdi ky dd'i mdi da dem lai nhieu ldi
Ieh cho tre em ndng thdn. Dieu
nay
se
lam
ehe khoang each ve giao due gifla ndng
thdn va dd thi dfldc rut ngan
din.
Rieng
ddi
vdi clp Tieu hgc, xu hfldng giam ve bat

binh dang
la
khdng re
rang.
Bdi vi dp Tieu hge da dfldc phd cap ddi vdi quang dai tre
em trong do tud'i di hge. Tflc la, ed hdi hge tap d dp Tieu hge da md ra rdng rai eho
mgi ngfldi. Do vay, sfl
bit
binh dang d dp Tieu hge gifla ndng thdn va dd thi la khdng
ding
ke. Phan tfch tfldng tfl dd'i vdi nhflng chenh lech khae (ngfldi
Kinb/Hoa
va
DTTS,
ngfldi giau va ngfldi ngheo), khoang deh ba't binh dang eung ed xu hfldng
giam dan theo thdi gian (1993~2002) d
tit
ea eae dp hge (xem ddng chi sd' phan hda
Dis.
eho ngfldi
Kinh/Hda va
DTTS, ngfldi giau va ngfldi ngheo - Bang 1).
Bdng
1:
Ty l# di hpc dung tudi
(%)
Cd nuac
Nhom ngheo nhdt
Nhom gdn ngtieo
nhdt

Tieu hpe
1993
86.7
72,0-
87,0
1998
9h0
81,9
93,2
2002
90,7
84,5
90,3
2006
89.3
-
•
Trung hpc co sd
1993
30.1
12,1
16,6
1998
617
33,6
53,0
2002
72.1
53,8
71,3

2006
78.8
-
-
Trung hpc phd thdng
1993
7.2
1,1
1,6
1998
28.6
4,5
13,3
2002
47,5
17,1
34,
>
2006
53.9
-
-
Do Thiin Kinh
51
Nhom trung binh
Nhom gdn giau nhdt
Nhdm
gidu
nhdt
Gidu/Ngheo

(Dis.)
Ngudi Kinh vd Hoa
Cde ddn toe thieu so
Kinh-Hoo/Dns
(Dis.)
Thdnh thi
Ndng thdn
Od thi/N.thdn (Dis.)
90,8
93,5
95,9
1.3
90,6
63,8
1.4
96,6
84,8
1.1
94.6
96,0
96,4
1.2
93,3
82,2
1.2
95,5
90,6
1.1
91,9
93.7

95,3
1,1
92,1
80,0
1,2
94,1
89,2
1,1
-
-
-
-
-
-
-
89,7
89,1
1.0
28,8
38,4
55,0
4.6
33,6
6,6
5.1
48,5
26,3
1.8
65,5
71,8

91,0
2.7
66,2
36,5
1.8
80,3
57,9
1.4
77,6
78,8
85,8
1.6
75,9
48,0
1.6
80,8
69,9
1.2
-
-
-
-
-
-
-
82,8
77,7
1.1
2,6
7,7

20,9
19,0
7,9
2,1
3,8
17,3
4,7
3.7
20,7
36,4
64,3
14.3
31,9
8,1
3,9
54,5
22,6
2.4
42,6
53,0
67,2
3.9
45,2
19,3
2,3
59,2
37,7
1.6
-
-

-
-
-
-
-
66,3
50,3
1,3
Nguon:
l/de
tmh dfla tren sd'lieu
eiia
VLSS 1993 - 1998 va VHLSS 2002 (Ngan
hang The'gidi,
2003:
62); TCTK, 2007: 68 (eho
nam
2006).
Tie'p theo, khi xem xet sfl
bit
binh dang ve giao due
bing
nhflng deh do Ifldng
khle eung the Men xu hfldng giam
din
theo thdi gian. Do khudn khd ban ehe eua bai
vie't, tae gia khdng trinh
bay
eae bang sd' lieu eua nhflng each do Ifldng nay, ma ehi
dfla ra ngudn

sd'
lieu va ke't qua tinh toan nhfl sau:
(i)
Nam
2002, kbi do Ifldng qua ti le bie't chfl eiia dan sd' tfl 10 tud'i trd len thi
ngfldi dan dd thi ed ti le bie't chfl eao
gip
1,1 lln so vdi ndng thdn. Ti le nay da giam
xud'ng edn khoang 1,0 lln vao nam 2006 (TCTK, 2007: 63).
(ii)
Nam
2002, khi do Ifldng qua ehi tieu eho
giio
due thi khu vflc dd thi ed mfle
ehi tieu ve giao due eho 1 ngfldi di hge trong 1
nam
eao gap 2,9 lln so vdi
ndng
thdn.
Ti le nay da giam xud'ng 2,6 lln vao nam 2004
va
giam tie'p edn 2,3 lln
vao
nam 2006
(TCTK, 2007: 76). Tfldng tfl, xu hfldng
bit
binh dang giam dan nay eung the Men d
sfl chenh lech
vl
ebi tieu cho giao due gifla nhdm giau cao

gip
6,0 lln so vdi nhdm
ngheo (2002). Ti le
nay
da giam xuong edn 5,7 lln (2006) (TCTK, 2007: 77).
Nhfl
vay,
dii
cho xem xet theo bdt ky cdch do ludng ndo (ti le di hge dung tudi,
hoae ti le dan sd' bie't chfl, hoae ehi tieu eho giao due) vd theo bdt ky sd chenh lech vi
ca hdi nhd
the
ndo (giau - ngheo, hoac
Kinh/Hoa
- DTTS, hoac ndng thdn - dd thi) thi
tinh trgng bdt binh dang ca hdi vi gido due d Viet Nam cung dang gidm ddn theo thdi
gian (1993~2006). Day la mdt trong nhflng thanh cdng cua he thd'ng giao due trong
thdi ky dd'i mdi. Dieu
nay
ed nghia rang ed hdi
giio
due dang dfldc md rdng d Viet
Nam. Sfl giam di eua bat binh dang ed hdi ve giao due gifla ele nhdm xa hdi eho thay
nen giao due d Viet Nam trong thdi ky dd'i mdi da dem lai nhieu ldi feh eho tre em d
cle nhdm xa hdi ye'u the khae nhau. Dieu
nay
se
lam
cho khoang each ve giao due
gifla eae nhdm -xa hdi dfldc rut

ngin
din.
NMn rdng ra cae nfldc tren the gidi cung
deu the hien xu hfldng
bit
binh dang ve giao due
ngay cang
giam khi mfle do edng
nghiep hda
ngay cang
cao (Bondon, 1974: 53, 62, 102). Nhfl vay, d Viet Nam eung the
hidn xu hfldng
nay
nhfl eae nfldc tren the gidi.
52 Bdt binh ddng gidi
vegiao due
d Viet Nam hien nay
b. Bdt binh dang cd xu hddng tdng ddn theo edp hgc
Bang 1 tren day dfldc sap xe'p theo thdi gian hen tuc d tflng dp hge va ta da
nhan
thiy
bdt binh ddng gido due cd xu hudng gidm ddn theo thdi gian. Khi Bang 1
dfldc slp xe'p lai theo cle dp bgc lien tie'p nhau theo tflng nam nhfl d Bang 2 thi ta se
nhan thay mdt dieu khae: bdt binh ddng cd xu hUdng tdng ddn theo cdp hgc.
Bdng 2: Ty
l#
di hpe dung tudi
(%)
C6 nuac
Nhom ngheo nhdt

Nhom gdn ngheo nhdt
Nhom trung binh
Nhdm gdn gidu nhdt
Nhdm gidu nhdt
Gidu/Ngheo (Dis.)
Ngudi Kinh vd Hoa
Cdc ddn tde thieu so
Kinh-Hoo/DHS
(Dis.)
Thdnh thj
Nong thon
Dd thj/N.thdn (Dis.)
1993
TieuH
86.7
72,0
87,0
90,8
93,5
95.9
1.3
90,6
63,8
1.4
96,6
84,8
1.2
THCS
30.1
12,1

16,6
28,8
38,4
55,0
4.6
33,6
6,6
5.1
48,5
26,3
1.8
THPT
7.2
1,1
1.6
2,6
7,7
20,9
19,0
7,9
2,1
3.8
17,3
4,7
3.7
1998
TIeuH
97,0
81,9
93,2

94,6
96,0
96,4
1.2
93,3
82,2
1.2
95,5
90,6
1.1
THCS
61.7
33,6
53,0
65,5
71,8
91.0
2.7
66,2
36,5
1.8
80,3
57,9
1.4
THPT
28.6
4,5
13,3
20,7
36,4

64,3
14.3
31,9
8,1
3.9
54,5
22,6
2.4
2002
TieuH
90,7
84,5
90,3
91,9
93,7
95,3
1.1
92,1
80,0
1.2
94,1
89,2
1.1
THCS
72.1
53,8
71,3
77,6
78,8
85,8

1.6
75,9
48,0
1.6
80,8
69,9
1.2
THPT
41.8
17,1
34,1
42,6
53,0
67,2
3.9
45,2
19,3
2.3
59,2
37,7
1.6
2006
TieuH
-
-
-
-
-
-
-

-
-
-
89,7
89,1
1.0
THCS
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
82,8
77,7
1.1
THPT
-
-
-
-
-
-
-
-
-

-
66,3
50,3
1.3
Ngudn: xem Bang 1 (bang
nay la
sfl sap xe'p lai Bang 1)
O Bang 2, xem xet sfl chenh lech gifla nhdm giau va nhdm ngheo
nam
1993, sfl
bit
binh dang tang dan tfl elp hge thap (Tieu hge)
la
1,3 lln, de'n 4,6 lln (THCS)
va
de'n dp hge eao (THPT) la 19,0 lln. Xu hfldng
bit
binh dang tang
din
cung dien ra
tfldng tfl cho nam 1998 la 1,2
-^
2,7
-^
14,3 (lln)
va
nam 2002 la 1,1
^
1,6
-^

3,9
(lln).
Xu hfldng nay eung dien ra tfldng tfl ne'u ta xem xet sfl chenh lech ve
ti
le tre
em di hge dung tud'i gifla ngfldi Kinh/Hoa
va
DTTS (trfl trfldng hdp ngoai le nam
1993),
gifla ndng thdn
va
dd thi trong ea 4 nam 1993, 1998, 2002
va
2006. Nhfl vay,
qua eon sd' d ddng he sd' chenh lech (Dis., Bang 2) ta
thiy
nd'i len xu hUdng van ddng
cua chflng
la:
Cdng hgc len cao thi sU bdt binh ddng vi gido due d tre em cdng ldn
(hodc
Id
bdt hinh ddng cd xu hUdng tdng ddn theo cdp hgc). Xu hfldng
nay
da dfldc
tie
gia khang dinh trflde day qua nghien cflu ngudn sd' lieu VLSS 1993
va
1998 (Dd
Thien Kfnh, 2005: 55). Theo thdi gian (dfldc bd' sung them ngudn sd' lieu VHLSS

2002,
2006), ta cd the khang dinh tie'p tue
ring
xu hfldng nay vln khdng thay dd'i. Sd
di bat binh dang d dp hge thap khdng ldn nhfl d dp hge eao, bdi vi elp hge thap
thfldng dfldc phd' cap dd'i vdi quang dai
quin
chung nhieu hdn. Tflc la, ed hdi hgc tap d
dp hgc tha'p da md ra rdng rai eho mgi ngfldi nhieu hdn.
Dd Thiin Kinh 53
Xu hfldng bat binh dang nhfl da phan tfch tren day
van
dfldc quan sat
thiy
ro
rang
khi ta xem xet theo nhflng each do Ifldng khac. Chang ban nhfl la sfl dat dfldc
bang ca'p eao nha't eua dan sd'tfl 15 tud'i trd len; hoae
la
sfl dat dfldc ve ke't qua hgc
tap eua hge sinh phd' thdng. Ca hai each do Ifldng
nay
deu the Men va nam trong mdt
nghia rdng hdn. Dd
la
sU dgt dugc ve gido
due.
Do khudn khd ban che cua bai vie't,
tic
gia khdng trinh bay cae bang sd' lieu eua bai each do Ifldng

nay,
ma
ehi dfla ra
ngudn
sd'
lieu va ke't qua tinh toan nhfl sau:
(i) Nam 2006, dan sd'tfl 15 tudi trd len d nhdm giau cd
bing
ca'p cao nha't la td't
nghiep Tieu hge (hoac THCS) ebi bang 0,6 lln (hoae 0,9 lln) so vdi nhdm ngheo.
Nhflng d ele loai bang dp eao hdn (td't nghiep THPT, Trung hge ehuyen nghiep -
THCN
va
Cao dang, dai hge - CD, DH) thi nhdm
giau
lai eao
gip
2,9 lln (THPT), 12,8
lln (THCN)
va
74,4 lln (CD, DH) so vdi nhdm ngheo (TCTK, 2007: 65). Nhfl vay,
ngfldi ngheo thfldng ed bang dp d trinh do
thip (Ti^u
hge
va
THCS) nhieu hdn ngfldi
giau. Trai lai, ngfldi giau lai cd bang dp d trinh do eao (THPT, THCN va CD, DH)
la
nhieu hdn ngfldi ngheo. Tfldng tfl nhfl vay, ngfldi ndng thdn thfldng cd
bing

dp d
trinh do tha'p nhieu hdn ngfldi dd thi. Trai lai, ngfldi dd thi lai cd bang dp d trinh do
cao
la
nhieu hdn ngfldi ndng thdn (TCTK, 2007: 65). Nhflng dieu nay ed nghia
ring,
nhflng ngfldi xult than tfl gia dinh kha gia (va/hoae xult than tfl dd thi) se ed nhieu
ed hdi dat dfldc bang dp eao hdn so vdi nhflng ngfldi ed hoan eanh gia dinh ngheo khd
(va/hoae sd'ng d ndng thdn).
(ii) Trong nam hge 2005 - 2006, eon em la hge sinh phd thdng d nhdm
giau
xe'p
loai hge lfle Ye'u kem (hoae Trung binh) ehi
bing
0,2 lln (hoac 0,5 lln) so vdi nhdm
ngheo. Nhflng d mfle do hge lfle eao hdn (Kha
va
Gidi) thi eon em nhdm giau lai eao
gap 1,4 lln (hge
Khi)
va 4,9 lln (hge Gidi) so vdi nhdm ngheo (TCTK, 2007: 84). Nhfl
vay,
hge sinh phd thdng trong cle gia dinh ngheo khd thfldng hge kem hdn so vdi gia
dinh giau kha. Tfldng tfl nhfl
vay,
hge sinh d ndng thdn ed hge lfle Ye'u kem va Trung
binh nhieu hdn d dd tbi.
Trai
lai, hge sinh d dd thi ed hge lfle Kha
va

Gidi la nhieu hdn
d ndng thdn (TCTK, 2007: 84). Ndi each khae, hgc sinh d ndng thdn hge kem hdn hgc
sinh d dd thi. NhQng dieu nay cd nghia rang, nhflng hge sinh xuat than tfl gia dinh
kha gia (va/hoae xult than tfl dd thi) se ed dfldc thanh tich hge tap cac hdn sd vdi
nhflng hge sinh eon nha ngheo (va/hoae sd'ng d ndng thdn).
Nhfl
vay,
du cho xem xet theo bdt ky cdch do
lUdng
ndo (ti le di hge dung tudi;
hoae sfl dat dfldc bang ca'p eao nhat; hoae xe'p loai hge lfle cfla hge sinh) vd theo bdt ky
sU chenh lech vi ca hdi nhU the
rido
(giau - ngheo, hoae
ndng.thdn
- dd thi) thi tinh
trgng bdt hinh ddng ca hdi vi gido due d Viet Nam cdng dang tdng ddn theo
sit
dgt
dugc vi gido due. Dieu nay ed nghia rang, nhflng hge sinh xult than tfl nhdm ed dia
vi xa hdi eao se
ed
nhieu ed hdi dat dfldc ke't qua hge tap td't hdn so vdi nhdm ed dia vi
xa hdi thap.
4.
Bat binh dang gidi ve giao due, nguyen nhan va van de dat ra
6
muc tren day, ta da phan tfch hai xu hfldng
bit
binh dang ve giao due theo sfl

54 Bd't binh ddng gidi vi gido
due b
Viet Nam hiin nay
chenh lech ve de dang ed hdi (giau va ngheo, ngfldi Kinb, Hoa
va
DTTS, ndng thdn
va dd thi) khae nhau nhfl the nao. Dd'i vdi sfl chenh lech ve cd hdi gifla nam va nfl nen
dfldc phan tich rieng va la mdt trong nhflng ndi dung quan trgng eua bai vie't nay.
Nhflng deh do Ifldng trong mue tren day (ehi tieu eho giao due, ti le bie't chfl, ti le di
hgc dung tudi, xep loai bgc lfle
va
bang dp eao nhat)
van
dfldc sxi dung de tim hieu sfl
bit
binh dang ve
giio
due gifla nam va nfl (Bang 3).
O Bang 3 the hien mdt dieu dfldng nhfl
la
nghich ly: nfl thfldng hge gidi hdn
nam, nhflng bg lai
ehi
ed dfldc trinh do giao due thap hdn nam. Cu the nhfl sau:
(i) O diem xult phat la dp Tieu hge, ti le di hge dflng tudi gifla nam
va
nfl la
tfldng dfldng nhau
(89,3%
va

89,2%). Nhflng d eae dp hge eao hdn (THCS va THPT),
ti le
nay
eua nfl
la
ldn hdn nam (Bang 3). Dieu
nay
chf ed the dfldc giai thfeh bdi nam
hge dflp nhieu hdn nfl, cho nen nam di bgc dung tudi ft hdn. Hoae la, d loai hge
Iflc
Ye'u kem
va
Trung binh tbi tf le eua nfl la ft bdn nam: 0,6% < 1,5% (Ye'u kem) va
41,8%
< 53,3% (Trung binh). Nhflng d eae loai hge lfle Kha va Gidi,
ti
le nay cua nfl
lai ldn bdn nam: 40,4% > 33,1% (Kha)
va
16,6% > 11,2% (Gidi). Dieu
nay
dfldc the
Men qua day he sd' chenh lech
(Dis./lln)
gifla nam
va
nfl cd xu hUdng gidm ddn tfl
loai hge lfle Yeu kem eho de'n loai Gidi
la:
2,5

->
1,3
->
0,8
->
0,7 (Bang 3). Tflc la, so'
hge sinh nam ed hge lfle Yeu kem eao gap 2,5 lln so vdi nfl, nhflng ehi bang 0,7 lan nfl
d mfle hge lfle
Gidi\
(ii) Dd'i vdi sfl dat dfldc ve giao due, thi nam lai thfldng ed trinh do eao hdn nfl.
Chang ban nhfl trong ea 3
nam
2002, 2004
va
2006,
ti
le bie't chfl cfla nam ludn cao
hdn nfl (Bang 3) nhfl sau: 95,1% > 89,3% (2002), 95,9% > 90,2% (2004) va 96,0% >
90,5%
(2006). Hoac
la,
d loai
bing
dp td't nghiep Tieu hgc thi ti le cua nam va nfl cd
the ggi
la
tfldng dfldng nhau (24,4%
va
23,7%). Nhflng d ele loai
bing

elp trinh do
eao hdn (THCS, THPT, CD, DH
va
tren DH), thi ti le cfla nam ludn eao hdn nfl (Bang
3).
Dieu
nay
dfldc the Men qua day he
sd'chenh
lech (Dis./lln) gifla nam
va
nfl cd xu
hudng tdng ddn tfl loai bang dp trinh do thap (td't nghiep Tieu hge) de'n trinh do cao
(tren Dai hge)
la:
1,0
-^
1,1
-^
1,2
-^
1,3
-^
2,0 (Bang 3). Tflc la, d die'm xult phat la
dp Tieu hge thi ti le dat dfldc bang dp td't nghiep
la
tfldng dfldng nhau gifla nam va
nfl,
nhflng de'n loai
bing

dp tren Dai hge thi ti le eiia nam dat dfldc eao
gip
2,0 lan
so vdi nfl. Dd la ehfla ke den hai mfle do
diu
tien "Chfla bao gid de'n trfldng" va
"Khdng ed bang dp" thi ti le eua nfl ludn cao bdn nam: 11,2% > 4,7%
va
16,5% >
12,3%
(Bang 3).
'
Mgt nghien cdu thUc nghiem cua Vien Xd hgi hgc (ndm 2008) duac di cap
dphdn
ddu
ciia
bdi viet ndy
cUng dd chdng to rdng: Khi do
lUdng
theo diem sd'cdc mon hgc (trong so diem hgc sinh) cdng cho thdy ket
ana
Id
hgc sinh nd
co
diem
so'trung
binh cdc mon hgc diu cao hcfn hgc sinh nam. Dong thdi, hgc sinh
nH
CO
ti le xep logi

hex lUc
Gioi vd Khd
Id
cao
hem
nam. Trdi lgi, hgc sinh nam co tl le
xe'p
loai hgc
lUc
Trung
binh vd Kem
Id
cao hcfn nd. Do khuon
khd
hgn
che
cua bdi viei, tdc gid khong trinh bdy cdc bdng
sdiieu
ve cdch do
lUdng
ndy.
Do Thiin Kinh 55
Bdng 3: Bdt
binh
ddng gidi ve gido due
7. Chl giao dgc
binh
quan
1
nguai dl hgc trang

1 n6m
(1000
d):
Chung
627
2002
Nam
641
NO
611
Chung
826
2004
Nam
847
NO
803
Chung
1211
2006
Nam
1240
NO
1180
2.
771$
biet
chu
cua dan
sotCi 10 tuoi

trd len:
Chung
92.1
2002
Nam
95,1
NO
89,3
Chung
93,0
2004
Nam
95,9
NO
90,2
Chung
93.1
2006
Nam
96,0
NO
90,5
3.
Tl 1$
di hgc dung
tuoi
(2006):
Tieu hpc
Chung Nam
69,3

89,3
NO
89,2
Trung hpc co sd
Chung Nam NO
75,8 78,3 79,2
Trung hpc phd thong
Chung Nam NO
53,9 51,5 56,4
4.
HQC
igc cua hgc
sinh
pho thong (ndm hqc
2005-2006):
Tong Gidl Khd
Trung binh Ye'u
l<em
Khong bie't
Nam
NO
Nam/NO (Dis.)
100,0
100,0
5.
Ty 1$
ddn sd td
15 tuoi
trd len cc
Cd nudc

' Nam
^
NO
Nam/NO (Dis.)
)
bdng
Chua bao
gid de'n
Tdng trudng
100.0
100,0
100,0
8.1
4.7
11,2
0,4
11,2
16,6
0,7
:dp
caa
Khong
bdng
cd'p
74,5
12,3
16,5
0,7
33,1
40,4

0,8
nhdt
(2006):
Td't
nghiep
TieuH
24,0
24,4
23,7
1,0
Tdt
nghiep
THCS
28,7
30,3
27,2
1,1
Tdt
nghiep
THPT
12,6
13,8
11,5
1,2
53,3
41,8
1,3
Cong
nhdn
KT

3,3
4,7
2,0
2,4
1,5
0,6
2,5
Trung Cao
hpc ddng,
CN.
DH
4,3
4,6
4,0
1,2
4,4
5,0
3,8
1.3
1,0
0,6
1,7
Tren
Dqi
hpe
0,1
0,2
0,1
2,0
Nguon: TCTK, 2007: 63, 65, 68, 77, 84

Hai xu hfldng tdng vk gidm ngfldc nhau eua hai day he sd' chenh lech (Dis.)
dfldc phan tfch tren day da
lam
rd hdn nghich ly da neu: nfl thfldng hge gidi hdn nam,
nhflng hg lai ehi cd dfldc trinh do
giio
due
thip
hdn nam. Tai sao lai nhfl vay? Xu
hfldng trai ngfldc (nghich ly)
nay
la dc tU tudng trgng nam khinh nU d xa hdi Viet
Nam. Trong Bang 3 eung the Men tfl tfldng trgng nam qua khoan chi tieu cho giao
due binh quan 1 ngfldi di hge trong 1 nam dd'i vdi nam
la
eao hdn so vdi nfl: 641.000 d
> 611.000 d (2002), 847.000 d > 803.000 d (2004)
va
1.240.000 d > 1.180.000 d (2006).
Mdt nghien cflu thflc nghiem eua Vien Xa hdi hge (nam 2008) dfldc de cap d
phin diu
eua bai vie't
nay
cung da chflng td tfl tfldng trgng nam khinh nfl xung quanh viee hge
tap eua ele em hge sinh nhfl sau:
- Dda con gdi nhd em hgc de'n ldp 9, em edng bat nghi. Nd la dien hgc gidi,
nhUng md em cdng bdt nghi.
56
Bd't
binh ddng gidi vi gido

due
d Viet Nam hiin nay
Hdi:
The
sao khdng cho nd di hgc?
- Vi diiu kien kinh te!
- Cdi y thdc cua ndng thdn nd the, con gdi la con ngUdi ta!
- Oi gidi ai, cho nd dn nd hgc dgi hgc, mai mdi nd
Idy
chong nd di chd khde.
- Phong tuc nhd que lge hau, nd khd the! [ ]
- Lo cho mdt luc bao nhieu tiin, sau ndy nd
Idy
chdng la hii!
- Nhiiu nhd chi lo cho con trai hgc dgi hgc, chd cdn con gdi thi lo ldm gi. Lo cho
nd bao nhieu tiin, xong nd
Idy
chdng nd bay mdt, xong la het! Cdi ddy nd
Id
thdc te.
Hdi:
The
thi tinh hinh dgi trd thi con gdi d thdn minh cho hge de'n ldp mdy
thi nghi?
- Cho hgc de'n ldp 9 la nhiiu. [ ]
Hdi:
The
vdi con trai thi
the
ndo?

- Con trai thi hgc het ldp 12.
(Thao
Man
nhdm, 2008: Nhdm phu huynh HS ldp 9, thdn Hflu Ai, xa Giang Sdn,
Gia Binh, Ble Ninh. Doan phdng vln tren bao gdm nhieu ngfldi tra ldi khac nhau)
Tfl tfldng trgng nam khinh nfl thfldng dem lai nhflng thiet thdi eho hge sinh nfl
nhieu hdn. Con gai thfldng phai nghi hge trfldc eon trai va ft ed dieu kien hge len clp
eao hdn. Dd vay,
ti
le hge sinh nfl d dp hge eao thfldng ft hdn so vdi nam. Dieu
nay
da
dan tdi ket qua
la
gidi nfl ed ft ed hdi hdn trong viee dat dfldc
bing
clp cao nblt (bdi
vi nfl thfldng phai nghi hge sdm), mac dfl nfl ed the hge gidi hdn nam. Sfl bat binh
dang
giao due theo gidi tfnh se gay nen anh hfldng khdng td't de'n
chit
Ifldng ngudn
lfle eon ngfldi trong tfldng lai. Dang le ra eae em hge sinh nfl nen dfldc tiep tuc hgc tap
de nang eao trinh do lao ddng va ngudn lfle eon ngfldi ndi ehung, nhflng dc em lai
phai
nghi
hgc sdm. Cd le dd la tinh trang ehung eua ea nfldc. Day
la
dieu
ding

suy
ngam
ve tinh trang bat binh dang giao due theo gidi tfnh d Viet Nam
va
eung la van
de dat ra trong bai vie't nghien cflu
nay.
Tai lieu tham khao
1.
Boudon, Raymond. 1974. Education, Opportunity, and Social Inequality. New
York: John Wiley.
2.
Dd Thien Kinh, 2005.
"Bit
binh dang ve giao due d Viet Nam hien nay". Tgp chi
Xa hdi hgc. Sd' 1/2005: 48 - 55.
Ha
Ndi.
3.
Ngan hang The gidi (WB)
va
eae
tie
gia khae,
2003.
Bdo edo Phdt trien Viet Nam
2004: Ngheo. Ha Noi.
4.
Td'ng cue Thd'ng ke (TCTK), 2007. Ket qud Khdo sdt mdc sdng hd gia dinh ndm
2006. Ha Ngi: Nha xui't ban Thd'ng ke.