HÓA TRỊ CHO UNG THƯ VÚ

HĨA TRỊ CHO UNG THƯ VÚ
Quyển sách giải thích hóa trị là gì, khi nào được hóa trị và hóa trị như thế nào, và
những tác dụng phụ phổ biến nhất mà hóa trị có thể gây ra.

Người dịch: Hồng Thu Hà
Hiệu đính:
1


Giới thiệu
Quyển sách này về hóa trị để điều trị ung thư vú. Sách gồm thơng tin về hóa trị là gì,
và hóa trị gồm những gì, và các tác dụng phụ mà hóa trị có thể gây ra.
Cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi hóa trị là phổ biến. Khơng biết điều gì sắp xảy ra có thể
gây ra rất lo lắng. Tìm hiểu về hóa trị trước khi điều trị bắt đầu là bước đầu tiên.
Nhiều người lo lắng về các tác dụng phụ mà họ có thể bị. Nhưng hầu hết các tác dụng
phụ có thể kiểm sốt được. Nếu bạn sắp được hóa trị, bạn cần được nhắc bạn cần báo
cáo những tác dụng phụ nào cũng như người mà bạn sẽ liên lạc vào ban ngày hoặc ban
đêm, nếu bạn có bất kỳ mối quan ngại nào khi thấy người khơng khỏe.

Hóa trị là gì?
Hóa trị là điều trị dùng các thuốc chống ung thư để tiêu diệt các tế bào ung thư.
Nhiều loại thuốc hóa trị khác nhau được dùng để điều trị ung thư vú. Thuốc có thể
được đưa vào cơ thể theo nhiều cách khác nhau và theo nhiều kết hợp khác nhau.

Hóa trị làm việc thế nào?
Hóa trị tiêu diệt các tế bào ung thư bằng cách can thiệp vào khả năng chúng phân chia
và phát triển.
Các tế bào bình thường trong cơ thể bạn phân chia và phát triển suố cả thời gian theo
cách có trật tự và được kiểm soát. Tuy nhiên, các tế bào ung thư phân chia và phát
triển theo cách vô trật tự và không kiểm sốt được. Các thuốc hóa trị khác nhau làm
việc theo cách khác nhau và can thiệp vào tế bào ung thư tại các thời điểm khác nhau

trong khi chúng phát triển. Đó là lý do tại sao thường sử dụng các kết hợp thuốc.
Hóa trị ảnh hưởng đến các tế bào trong tồn cơ thể.

Hóa trị cho ung thư vú nguyên phát
Ung thư vú nguyên phát là ung thư vú chưa lan quá vú hoặc hoặc các hạch bạch huyết
dưới cánh tay (hố nách).
Hóa trị phổ biến được dùng bổ sung cho phẫu thuật và/hoặc xạ trị để điều trị ung thư
vú nguyên phát.

Sau phẫu thuật
Hóa trị được dùng sau phẫu thuật để làm giảm nguy cơ ung thư tái phát trong tương
lai. Điều trị thường bắt đầu trong vòng vài tuần sau phẫu thuật.
Khi hóa trị được dùng sau phẫu thuật thì gọi là hóa trị bổ trợ.

Trước phẫu thuật
2


Hóa trị có thể được dùng trước khi phẫu thuật để làm chậm sự phát triển của ung thư
vú đang phát triển nhanh và làm giảm khả năng nó lan tới các bộ phận khác của cơ thể.
Hoặc hóa trị có thể được dùng để làm co ung thư vú lớn trước khi phẫu thuật. Điều đó
có nghĩa là có thể chọn phẫu thuật bảo tồn vú hơn là phẫu thuật căt bỏ vú.
Những người có các loại ung thư vú nào đó như là ung thư vú bộ ba âm tính hoặc ung
thư vú thể viêm, hoặc ung thư vú thể HER2 dương tính nhiều khả năng có thể được
hóa trị trước khi phẫu thuật.
Khi hóa trị được dùng trước khi phẫu thuật thì được gọi là hóa trị tân bổ trợ.

Tơi có cần hóa trị hay khơng?
Nếu bạn mắc ung thư vú nguyên phát, việc bạn được đề nghị hóa trị phụ thuộc vào các
yếu tố như là:

 Kích thước của ung thư vú
 Có hạch bạch huyết bị di căn hay chưa
 Độ mô học của ung thư (các tế bào ung thư vú khác với các tế bào vú bình
thường như thế nào và các tế bào ung thư phát riển nhanh ra sao)
 Thụ thể estrogen và tình trạng HER2.
Quyển sách Tìm hiểu kết quả giải phẫu bệnh giải thích chi tiết các yếu tố này.
Tình trạng sức khỏe chung và bất kỳ bệnh nào khác mà bạn mắc cũng sẽ được xem
xét.
Ước tính lợi ích

Lợi ích của hóa trị có thể là rõ ràng với một số người nhưng lại kém rõ ràng đối với
những trường hợp khác. Bác sĩ của bạn có thể dùng chương trình online để giúp ước
tính lợi ích bạn có thể kỳ vọng từ việc được hóa trị. Họ cũng có thể cho bạn thấy một
đồ thị chỉ ra thơng tin này, hoặc thảo luận lợi ích dưới dạng tỷ lệ phần trăm.
Phân tích gen
Khi lợi ích của hóa trị là kém chắc hắn, bác sĩ của bạn có thể gợi ý một xét nghiệm
được gọi là phân tích gen.
Các xét nghiệm này xem xét các gen tìm thấy trong ung thư vú. Chúng giúp nhận diện
ai là người nhiều khả năng hưởng lợi từ hóa trị và khả năng ung thư quay trở lại.
Các xét nghiệm được thực hiện trên mô vú lấy ra trong khi phẫu thuật, thường là ở một
phịng xét nghiệm khơng ở trong bệnh viện. Phân tích gen khơng phù hợp cho mọi
người và đôi khi không đưa ra câu trả lời rõ ràng.
Dưới đây là các ví dụ về xét nghiệm phân tích gen.
Oncotype DX dự đoán khả năng ung thư quay trở lại và lợi ích có thể của hóa trị. Kết
quả được gọi là điểm tái phát được báo cáo như là con số nằm giữa 0 và 100. Điểm
3


càng cao thì nguy cơ tái phát của ung thư vú xâm lấn càng lớn, và càng nhiều khả năng
cần hóa trị.

EndoPredict dự đốn khả năng ung thư lan tỏa trong vòng 10 năm. Kết quả được gọi
là điểm EPclin, được báo cáo là nguy cơ cao và thấp.
Phân tích chữ ký gen tiên lượng ung thư vú Prosigna dự đốn khả năng ung thư vú
lan tỏa trong vịng 10 năm. Kết quả được báo cáo là nguy cơ thấp, trung bình và cao.
Đưa ra quyết định

Bạn có thể được hỏi để đưa ra quyết định có hóa trị hay khơng.
Khó mà quyết định liệu có nên điều trị hay khơng. Quyết định là có tính cá nhân và
bạn sẽ cần so sánh những lợi ích có thể so với những tác dụng phụ tiềm tàng.
Bạn có thể nói chuyện với bác sĩ hoặc điều dưỡng ung thư vú, họ có thể trả lời câu hỏi
của bạn và hỗ trợ bạn đưa ra quyết định.

Hóa trị cho ung thư vú thứ phát
Hóa trị Thuật
có thể ngữ
đượcvềdùng
người bị tái phát ung thư vú, khi mà tế bào ung
ungcho
thưnhững
vú
thư vú đã lan tới các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư vú thứ phát hoặc ung thư vú di
Bổ trợ - Điều trị được dùng bổ sung cho điều trị khác, ví dụ hóa trị sau
căn có thể kiểm sốt được, đôi khi trong nhiều năm nhưng không thể chữa khỏi.
phẫu thuật.
Hóa trị có thể dùng để làm co hoặc làm chậm sự phát triển của ung thư vú thứ phát. Nó
thuật
tồnmột
vú số
– Loại
ung thư với biên mơ vú bình thường

cũng cóPhẫu
thể giúp
làmbảo
giảm
triệubỏ
chứng.
xung
quang
khốibạn
u ung
thư.có thể đưa ra các điều trị khác trước hoặc cùng với
Bác sĩ nội
ung
thư của
cũng
hóa trị. Độ
Ví dụ,
đượcđược
dùngdùng
liệu để
pháp
nộiloại
tiếtcác
hoặc
liệuung
phápthư
đích
mơ bạn
học có
– hệthểthống

phân
tế bào
theophụ thuộc
vào các việc
đặc tính
củakhác
ungthế
thưnào
củavới
bạn.các tế bào vú bình thường và mức độ phát
chúng
triểncó
nhanh
của chúng.
Xạ trị cũng
thể được
dùng phụ thuộc vào vị trí của ung thư vú thứ phát và các triệu
chứng mà
nó gây
ra. protein tham dự vào sự phát triển của tế bào. Chừng 15HER2
– một
Đề nghị20%
xemung
quyển
Trọn
gói thơng
tin cao
Unghơn
thưthơng
vú thứ

phátthúc
và từng
quyển sách
thư vú
có mức
độ HER2
thường,
đẩy ung
riêng vềthư
ungvúthư
vú triển.
thứ phát
cóvú
thêm
trị này.
phát
Ungđểthư
nàythơng
được tin
gọivề
là các
ungđiều
thư vú
HER2 dương
tính.
Ung thư vú thể viêm – loại ung thư vú hiếm gặp khi mà da của vú nhìn
đỏ, có thể cảm thấy ấm và mềm (bị viêm).
Phẫu thuật cắt vú (đoạn nhũ) – phẫu thuật để lấy đi tất cả mô vú kể cả
khu vực núm vú.
Tân bổ trợ - điều trị ung thư như là hóa trị được dùng trước phẫu thuật.

Thụ thể estrogen – Các thụ thể bên trong tế bào gắn với chất nội tiết
estrogen thúc đẩy ung thư phát triển. Ung thư vú có thể là dương tính với
thụ thể estrogen hoặc âm tính với thụ thể estrogen.
Bác sĩ nội ung thư – bác sĩ chuyên về ung thư.
Ung thư vú bộ ba âm tính – ung thư vú âm tính với thụ thể estrogen, âm
tính với thụ thể progesteron và âm tính với HER2.

4


Các đợt hóa trị và phác đồ

5


Hóa trị được dùng phổ biến nhất theo seri điều trị với đợt nghỉ giữa mỗi lần điều trị để
cơ thể bạn có thời gian hồi phục từ các tác dụng phụ ngắn ngày. Điều trị và chu kỳ thời
gian trước đợt tiếp theo bắt đầu được gọi là đợt.
Bạn có thể được điều trị theo tuần hoặc mỗi hai hoặc ba tuần.
Bạn có thể được dùng một thuốc hoặc kết hợp hai hoặc ba thuốc. Loại chính xác và
liều của hóa trị sẽ được “đo ni đóng giày” phù hợp với từng người. Thuốc được dùng,
liều, tần suất truyền và số lượng đợt có thể được gọi là phác đồ hóa trị.
Hóa trị liều dày

Hóa trị liều dày đang được thử nghiệm và không phải là điều trị chuẩn. Hóa trị liều
dày nghĩa là thuốc được truyền giữa các lần điều trị với thời gian ít hơn là trong kế
hoạch điều trị chuẩn, mặc dầu cùng tổng liều hóa trị được dùng.

Hóa trị được thực hiện ở đâu?
Trừ khi bạn được uống viên hóa chất, thường thì bạn sẽ được điều trị tại bệnh viện như

là bệnh nhân ngoại trú hoặc trong ngày, nghĩa là bạn có thể về nhà trong cùng ngày.
Với một số loại hóa trị, bạn có thể được điều trị lần đầu như là bệnh nhân nội trú và sẽ
cần ở bệnh viện qua đêm.
Bạn có thể ở bệnh viện trong thời gian ngắn thơi. Tuy nhiên do các xét nghiệm, thời
gian chờ và thời gian dài cần để chuẩn bị và truyền thốc hóa trị mà một số người ở
bệnh viện gần như cả ngày.
Bạn có thể mang theo một vài thứ để giết thời gian cũng như là đồ uống và thức ăn vặt
và đồ uống. Bạn có thể nhờ ai đó đi cùng với bạn.

Trước khi bắt đầu hóa trị
Trước khi bắt đầu điều trị, nhiều bệnh viện sẽ bố trí một buổi thơng tin về hóa trị, tại
buổi này điều dưỡng sẽ thảo luận khi nào và hóa trị sẽ được sử dụng cho bạn như thế
nào và các tác dụng phụ có thể được quản lý như thế nào. Bạn có thể được xét nghiệm
máu và một số người có thể được điện tâm đồ (một xét nghiệm đơn giản để kiểm tra
nhịp tim của bạn). Bạn được đo chiều cao và cân nặng.
Bạn cũng được cho số điện thoại liên lạc để bạn gọi điện nếu bạn cần hỏi hoặc bạn lo
lắng.
Bạn thường sẽ được yêu cầu ký một bản cam kết trước khi bạn bắt đầu hóa trị. Lợi ích
và nguy cơ của điều trị cần dược giải thích trước khi bạn ký.
Bạn thường sẽ được cho uống thuốc chống nơn trước mỗi đợt hóa trị. Thuốc bạn được
cho sẽ phụ thuộc vào loại hóa trị, nhưng thường sẽ gồm thuốc steroid được gọi là
dexamethasone cũng như là các thuốc chống nôn khác.
6


Ngay trước mỗi đợt điều trị, và đôi khi giữa đợt điều trị, bạn sẽ được xét nghiệm máu,
do nếu số lượng các tế bào máu trong cơ thể quá thấp thì cần hỗn hóa trị.

Những điều cần cân nhắc trước khi hóa trị
Đến nha sĩ khám răng trước khi bắt đầu hóa trị.

Hóa trị có thể gây rụng tóc. Một số người thấy việc họ chuẩn bị sẵn cho việc
này là tốt, ví dụ cắt tóc ngắn hơn hoặc chọn bộ tóc giả.
Nếu bạn lo lắng về hóa trị có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản, điều quan
trọng là thảo luận này với bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu điều trị
Bạn cần được cho số điện thoại liên lạc 24 giờ hoặc được báo người để liên lạc
nếu bạn cảm thấy không khỏe vào bất cứ lúc nào trong khi bạn đang điều trị, kể
cả ban đêm hoặc vào cuối tuần.

Hóa trị được thực hiện như thế nào?
Hóa trị có thể được thực hiện theo vài cách. Đối với ung thư vú các thuốc thường được
đưa vào cơ thể qua:
 Vào ven (truyền tĩnh mạch)
 Đường uống dưới dạng viên nén hoặc viên con nhộng.

Hóa trị đường truyền tĩnh mạch
Có nhiều cách và hóa trị được truyền vào cơ thể phụ thuộc vào các yếu tố như nhân
viên hóa trị thấy việc tìm ven là dễ dàng và sự ưa thích của bạn
Dây truyền

Cách phổ biến nhất gồm luồn một kim nhỏ và một ống bằng chất dẻo được gọi là ống
truyền vào ven, hoặc ở trên mu bàn tay hoặc ở phần cẳng tay dưới. Kim được rút ra và
để lại ống bằng chất dẻo.
Thuốc đã được pha lỗng sau đó được tiêm vào ven. Nếu cần truyền lượng dịch lớn thì
cần truyền dưới dạng nhỏ giọt vào ống truyền trong khoảng thời gian cố định.
Ống truyền được lấy ra sau khi bạn đã truyền xong thuốc và ống mới được luồn vào
trước mỗi đợt hóa trị.
Hóa chất được truyền vào ven ở bên tay không mổ để tránh nguy cơ phù bạch mạch.
Phù bạch mạch là việc tay, bàn tay hoặc khu vực vú bị sưng lên do tích tụ dịch bạch
7

huyết trên mô bề mặt của cơ thể gây ra. Nhưng nếu việc này là khơng thể thì có thể
dùng cánh tay ở bên mổ, đây là trường hợp nếu bạn được phẫu thuật ở cả hai bên vú.
Nếu bạn bị phù bạch mạch thì dây truyền sẽ được đặt ở cánh tay bên không mổ.
Các dụng cụ truyền tĩnh mạch khác

Mặc dầu dây truyền là cách thức phổ biến nhất để truyền hóa chất, đơi khi dùng dụng
cụ tiếp cận ven trung tâm thay cho dây truyền. Dụng cụ này nằm tại chỗ trong suốt đợt
hóa trị và hóa chất được đưa vào cơ thể qua đó.
Dưới đây mơ tả nhiều loại dụng cụ tiếp cận ven trung tâm.
Đường truyền thông dưới da
Đường truyền thông dưới da là một ống silicon mảnh được luồn vào ven qua một
đường rạch nhỏ ở thành ngực. Bạn có thể gọi là dây truyền Hickman hoặc Groshong.
Nó có thể ở đó trong vài tháng, nghĩa là bạn không cần phải luồn một dây truyền vào
ven mỗi lần bạn được hóa trị. Các mẫu máu cũng có thể được lấy từ đường truyền
thơng dưới da.
Đường truyền thơng dưới da thường được đặt vào có dùng gây tê tại chỗ nhưng có thể
gây mê nếu cần. Điều dưỡng hóa trị sẽ giải thích cho bạn chăm sóc trường truyền
thơng dưới da. Sau khi bạn đã hồn thành điều trị thì ống thơng sẽ được lấy ra khi có
gây tê tại chỗ.
Đường truyền tĩnh mạch trung tâm từ ngoại biên (PICC)
PICC được luồn vào ven ở tay bạn, ngay tại hoặc phía trên khuỷu tay, và kéo dài tới
tĩnh mạch lớn dẫn tới tim. PICC ở lại tại chỗ cho đến khi toàn bộ các đợt điều trị của
bạn hoàn thành. Bạn thường được đặt đường truyền tĩnh mạch trung tâm từ ngoại biên
khi có gây tê tại chỗ.
Trong khi bạn có PICC, thì ống sẽ được che lại bởi một tấm băng và bạn sẽ được
hướng dẫn cách thức chăm sóc và thay băng. Có thể lấy máu từ dụng cụ này. Khi
không cần đến nữa thì PICC sẽ được bác sĩ hoặc điều dưỡng lấy ra.
Cổng truyền
Cổng truyền là một dụng cụ nhỏ được nối với một ống truyền bé. Cổng truyền thường

được đặt dưới da, thường là ở ngực hoặc ở cánh tay. Đầu kia của ống đi vào tĩnh mạch
lớn ở ngay trên tim. Cổng được che kín nhưng có thể sờ thấy dưới da.
Thuốc hóa trị có thể được đưa trực tiếp vào cổng bằng cách bơm thuốc mỗi lần bằng
một kim loại đặc biệt. Nó cũng có thể được dùng để lấy mẫu máu.
Cổng truyền được đặt khi có gây tê cục bộ.
Khi cần lấy ra thì rạch một vết nhỏ ở vị trí của cổng dưới gây tê cục bộ. Cổng sau đó
được lấy ra và ống thơng được lấy ra khỏi ven. Vết mổ sau đó được khâu lại và che

8


bằng băng gạc. Bạn sẽ được hướng dẫn chăm sóc vết mổ và được tư vấn nếu bạn thấy
đau hoặc thâm tím sau khi lấy cổng truyền ra.
Cục máu đơng

Nếu bạn được đặt ống truyền Hickma, Groshong hoặc PICC, có thể có cục máu đơng
hình thành ở ven tại đầu dây và bạn có thể được chỉ định thuốc để giúp ngăn ngừa việc
này xảy ra
Bạn cần liên hệ với bệnh viện, bác sĩ hoặc điều dưỡng ngay lập tức nếu bạn thấy các
triệu chứng sau:
 Khu vực tay hoặc ngực cho tới cổ bị sưng, đỏ, hoặc mềm
 Hơi thở ngắn
 Vùng ngực như bị bó chặt
Nếu có cục máu đơng hình thành, bạn sẽ được cho thuốc. Đường truyền có thể được
tháo ra.
Xem các trang sau để có thêm thơng tin về cục máu đơng.

Hóa trị theo đường uống
Đó là thuốc hóa chất được uống và có thể là ở dạng viên nén hoặc viên con nhộng.
Hóa trị theo đường uống thường được uống tại nhà.

Dược sĩ bệnh viện hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn bạn cách xử lý và bảo quản thuốc
hóa chất viên. Họ cũng sẽ nói cho bạn biết khi nào uống thuốc, và bạn sẽ được đưa tờ
hướng dẫn để xem có thể uống cùng với thức ăn hay không.
Nếu bạn không thể uống thuốc vì bất kỳ lý do nào hoặc nếu bạn nôn mửa sau khi uống
thuốc bạn nên liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để có tư vấn.
Thuốc bạn được bệnh viện cấp tạo nên một đợt điều trị hồn chỉnh, và quan trọng là
uống thuốc chính xác như được chỉ định. Luôn luôn đọc nhãn in trên hộp thuốc trước
khi rời bệnh viện – nếu hướng dẫn không rõ ràng thì hãy hỏi điều dưỡng hoặc bác sĩ
trước khi uống bất kỳ thuốc nào.
Hóa trị đường uống có thể gây ra các tác dụng phụ tương tự như điều trị hóa chất bằng
đường truyền tĩnh mạch. Quan trọng là hiểu các tác dụng phụ này khi bạn uống các
thuốc khác và bạn vẫn cần được xét nghiệm máu đều đặn.

Điện hóa trị
Điện hóa trị đơi khi được gọi là ETC là điều trị cho ung thư vú đã lan tới da. Điện hóa
trị là tương đối mới và hiện chưa có rộng rãi.
Điện hóa trị kết hợp liều thấp thuốc hóa trị với các xung điện được đưa trực tiếp vào
khu vực đang được điều trị bằng cách dùng điện cực, cho phép hóa trị làm việc ở khu
vực điều trị, với ít ảnh hưởng hoặc khơng ảnh hưởng lên các khu vực khác.

Các tác dụng phụ của hóa trị
9


Các tác dụng phụ của hóa trị thường là tạm thời và hầu hết có thể kiểm sốt được.
Hóa trị ảnh hưởng tới mọi người theo nhiều cách khác nhau, hai người dùng cùng loại
thuốc có thể cảm thấy hồn toàn khác nhau trong suốt đợt điều trị. Một số người trải
qua rất ít tác dụng phụ và có thể tiếp tục hoạt động bình thường, trong khi những
người khác thấy cuộc sống của họ bị ảnh hưởng nhiều.
Một số tác dụng phụ phổ biến nhất là:

 Tăng nguy cơ nhiễm trùng
 Thiếu máu
 Da bầm tím và chảy máu
 Buồn nơn và nơn
 Rụng tóc hoặc tóc thưa đi
 Đau mồn
 Thay đổi vị giác
 Mệt rũ
Bác sĩ điều trị sẽ cho bạn thêm thông tin về thuốc, chi tiết về bất kỳ tác dụng phụ cụ
thể nào mà thuốc có thể gây ra và cách thực kiểm sốt tác dụng phụ.
Trước khi bắt đầu hóa trị, bạn được đưa số liên lạc 24 giờ hoặc được hướng dẫn liên
lạc với ai khi bạn cảm thấy không khỏe vào bất kỳ lúc nào trong khi điều trị, kể cả ban
đêm hoặc vào cuối tuần.
Giữa mỗi đợt hóa trị, bạn sẽ được khám để xem bạn cảm thấy thế nào và bạn có bị bất
kỳ tác dụng phụ nào khơng.

Ảnh hưởng lên máu
Thuốc hóa trị có thể ảnh hưởng tạm thời lên số lượng các tế bào máu khỏe mạnh trong
cơ thể. Các tế bào máu (tế bào bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu) được tủy xương sản
sinh ra để thay thế cho các tế bào đã được cơ thể dùng một cách tự nhiên. Thuốc hóa
trị làm giảm khả năng tủy xương sản sinh ra các tế bào này.
Bạn sẽ được xét nghiệm máu đều đặn trong suốt thời gian điều trị để kiểm tra hồng
cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Nếu các giá trị này quá thấp thì có thể cần hỗn đợt điều trị
tiếp hoặc giảm liều hóa chất xuống.

Nguy cơ nhiễm trùng

Khi số lượng bạch cầu giảm thấp hơn một mức nào đó, thì được gọi là giảm bạch cầu
trung tính. Khơng đủ bạch cầu có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng. Sức đề kháng của bạn

10


với nhiễm trùng thường ở mức thấp nhất chừng 7-14 ngày sau hóa trị. Số lượng bạch
cầu thường quay trở về mức bình thường trước đợt hóa trị tiếp theo là điều cần phải có.
Liên lạc với bệnh viện ngay lập tức nếu:
 Bạn bị sốt cao (trên 37,5oC) hoặc nhiệt độ hạ thấp (dưới 36oC), hoặc bất kể
điều gì mà bác sĩ hóa trị đã khuyên.
 Bạn đột nhiên cảm thấy khơng khỏe, thậm chí khi nhiệt độ bình thường.
 Bạn có bất kể triệu chứng nào của nhiễm trùng, ví dụ đau họng, ho, đi tiểu
thường xuyên hoặc cảm thấy lạnh hoặc run.
Bạn có thể cần kháng sinh. Đơi khi bác sĩ có thể khun bạn tiêm thuốc gọi là yếu tố
tăng trưởng (thuốc kích bạch cầu) để kích thích việc sản sinh bạch cầu để giảm nguy
cơ nhiễm trùng.
Thiếu máu
Có q ít tế bào hồng cầu có nghĩa là bạn bị thiếu máu. Nếu bạn cảm thấy đặc biệt mệt
mỏi, thở khơng ra hơi hoặc chóng mặt, bạn cần cho bác sĩ biết. Có thể bạn cần truyền
máu trong khi điều trị nếu hồng cầu giảm đáng kể.
Bầm tím và chảy máu

Hóa trị có thể làm giảm số lượng tiểu cầu (giúp đơng máu). Bạn có thể thấy dễ bị thâm
tím, chảy máu mũi hoặc nhận thấy rằng chảy máu chân răng khi bạn đánh răng. Bạn
cần nói cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ các triệu chứng này. Có thể bạn cần được
truyền tiểu cầu mặc dầu điều này hiếm khi cần, do mức tiểu cầu thường tự điều chỉnh
theo thời gian.

Thực hiện một trong các điều phịng ngừa sau có thể giúp giảm nguy cơ hoặc
các vấn đề nhiễm trùng và chảy máu:
•
Đều đặn rửa tay và lau khơ tay

•
Làm vệ sinh và băng chỗ đứt tay hoặc chỗ xước da bằng băng gạc hoặc
băng dính
•
Tránh gặp những người khơng được khỏe hoặc có thể bị nhiễm trùng
•
Ăn uống lành mạnh, tn theo bất kỳ lời khuyên nào về thực phẩm và
đồ uống do bệnh viện đưa ra.
Uống nhiều chất lỏng
Đảm bảo rằng mọi thứ bạn ăn được bảo quản và nấu đúng cách.

Buồn nơn và nơn
Bạn có thể nơn và buồn nơn sau hóa trị sẽ phụ thuộc vào loại và liều thuốc. Như ng
buồn nơn và nơn có thể kiểm sốt được.
11


Bạn có thể được cho thuốc chống nơn để uống và/hoặc tiêm tĩnh mạch trước mỗi lần
truyền hóa chất cũng như một số viên thuốc chống nôn để uống tại nhà. Hiện có một
vài loại thuốc chống nơn. Bạn có thể cần uống kết hợp vài loại thuốc để giảm nhẹ cảm
giác buồn nôn, gồm cả việc uống liều thấp thuốc steroit trong thời gian ngắn.
Mẹo bỏ túi
Uống nhiều chất lỏng như là nước hoặc trà thảo dược. Thường xuyên
nhấp các hụm tốt hơn là cố uống lượng lớn nước trong một lần.
Ăn ít một và thường xuyên là cách tốt để chống lại buồn nôn. Trà thảo
dược như là trà bạc hà hoặc gừng có thể giúp dạ dày được yên.
Nếu bạn lo lắng về chế độ ăn trong khi hóa trị, hãy nói chuyện với chuyên
gia dinh dưỡng.

Nếu buồn nơn và nơn ảnh hưởng tới bạn thì hãy nói với bác sĩ. Nếu bạn bị nơn nhiều

và khơng thể uống bất kỳ chất lỏng nào mà không bị nơn ra thì hãy liên lạc với bệnh
viện thậm chí vào cả ngày cuối tuần hoặc trong đêm.
Buồn nơn có thể bắt đầu ngay lập tức sau hóa trị, một vài giờ sau hoặc tới một vài
ngày sau. Đối với một số người thì nơn có thể kéo dài vài giờ hoặc đối với những
người khác có thể kéo dài vài ngày.
Những người rất hay lo hoặc dễ bị say xe hoặc mệt mỏi buổi sáng khi thai nghén có
thể dễ bị nơn hơn.

Rụng tóc hoặc tóc thưa đi
Đối với một số người, rụng tóc có thể là một trong những tác dụng phụ kinh khủng
nhất của hóa trị. Khả năng mất tóc phụ thuộc vào loại và lượng thuốc hóa trị bạn dùng,
Khơng phải tất cả các thuốc hóa trị đều gây rụng hết tóc. Một số làm tóc thưa đi trong
khi các thuốc khác có thể khơng ảnh hưởng tới tóc một chút nào cả.
Rụng tóc là tạm thời và tóc bạn sẽ mọc trở lại sau khi kết thúc hóa trị.Đơi khi tóc bắt
đầuMẹo
mọcbỏ
lạitúi
trước khi kết thúc hóa trị.
Một số người thấy hữu ích nếu họ chuẩn bị cho việc rụng tóc trước khi việc này
xảy ra. Một số phụ nữ chọn cắt tóc ngắn hơn hoặc cạo đầu hồn tồn trước khi
bắt đầu hóa trị. Nếu bạn cạo tóc tránh sử dụng lưỡi dao cạo hoặc tơng đơ mà
khơng có tấm bảo vệ để làm giảm nguy cơ gây xước da hoặc cắt vào da, có thể
dẫn tới nhiễm trùng.
Để có thêm thơng tin về rụng tóc – kể cả mẹo bỏ túi về chăm sóc tóc và da đầu
trong khi điều trị, thơng tin về mũ đội đầu như là tóc giả và khăn chồng và sử 12
dụng trang điểm để tái tạo lại lông mày và lông mi – xem quyển sách Ung thư
vú và rụng tóc


Rụng tóc thường bắt đầu trong vịng 2 tới 3 tuần sau khi bắt đầu hóa trị. Bạn cũng có

thể rụng lông trên cơ thể gồm lông mày, lông mi, và lông mũi và lông ở bộ phận sinh
dục. Bạn có thể rụng lơng trên cơ thể chậm hơn tóc trên đầu.
Có một số bằng chứng rằng điều trị bằng hóa trị docetaxel có thể dẫn tới rụng tóc dài
hơn, tóc mọc lại thành đám hoặc rụng tóc vĩnh viễn. Rụng tóc vĩnh viễn được xác định
là tóc khơng mọc lại hoàn toàn sáu tháng sau điều trị trở lên. Hiện giờ chưa có bằng
chứng xác định để nói chính xác điều này có xảy ra thường xun hay khơng.
Làm lạnh da đầu (mũ lạnh)

Làm lạnh da đầu đôi khi có thể ngăn ngừa hoặc làm giảm rụng tóc ở đầu đối với những
người phải hóa trị. Việc làm lạnh da đầu gồm đội một mũ lạnh trước, trong và sau khi
hóa trị. Làm lạnh da đầu được cho là làm giảm tạm thời dịng máu tới các nang tóc
trên da đầu, ngăn ngừa thuốc không tới được và làm tổn thương nang tóc.
Thành cơng của làm lạnh da đầu phụ thuộc vào loại thuốc hóa trị sử dụng và thay đổi
từ người này qua người khác. Hiện kỹ thuật này khơng có sẵn ở tất cả các khu vực.
Tóc giả

Một số phụ nữ đội tóc giả cho đến khi tóc họ mọc trở lại. Hầu hết các bộ tóc giả hiện
đại nhìn rất tự nhiên. Các bộ tóc giả này có thể được làm từ tóc thật hoặc sợi tổng hợp
hoặc kết hợp cả hai, và hiện có ở nhiều màu và kiểu dáng.

Mệt mỏi tột độ
Mệt mỏi tột độ là như kiệt sức không hết khi bạn đi ngủ hoặc nghỉ ngơi và có thể ảnh
hưởng tới thể chất và cảm xúc của bạn. Nó là tác dụng phụ rất phổ biến của điều trị
ung thư vú và có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau khi kết thúc điều
trị. Thi thoảng mệt mỏi tột độ là tác dụng phụ lâu dài.
Mệt mỏi tột độ có thể là do một số trạng thái gây ra như là thiếu máu. Quan trọng là
hãy để cho bác sĩ biết nếu bạn bị mệt mỏi tột độ để có thể loại trừ các vấn đề khác.

13

Mệt mỏi tột độ ảnh hưởng đến mọi người theo cách cách khác nhau. Nếu bạn tiếp tục
làm việc trong suốt thời gian hóa trị hoặc phải chăm sóc trẻ con thì điều này có thể góp
phần vào cảm giác mệt mỏi của bạn. Hãy cố gắng biết giới hạn và không mong chờ
quá mức vào bản thân.

Mẹo bỏ túi:
Các gợi ý sau có thể hữu ích trong quản lý mệt mỏi và mệt mỏi tột độ:
Ghi nhật ký mệt mỏi tột độ - đều đặn ghi mức độ mệt mỏi của bạn cũng như
bất kỳ hoạt động nào mà bạn thực hiện và điều trị bạn đang sử dụng có thể giúp
nhận diện các nguyên nhân gây mệt mỏi tột độ t việc có nhật ký mệt rũ, và cho
thấy những thay đổi trong mức năng lượng. Điều này giúp bạn lên kế hoạch cho
ngày để có thể bố trí thời gian khi bạn có nhiều năng lượng hơn.
Thực hiện một vài hoạt động thể chất - bằng chứng mạnh mẽ rằng tập luyện
làm giảm mệt mỏi tột độ. Hướng tới thực hiện một ít hoạt động hoặc tập nhẹ đều
đặn như là đi bộ hoặc oyga. Một nhóm đi bộ cùng nơi ở có thể là cách tốt để
luyệ tập đều dặn và gặp gỡ mọi người.
Có thời gian nghỉ ngơi giữa các hoạt động hàng ngày nhưng hãy cố gắng hạn
chế giác ngủ ngắn chưa tới 30 phút để bạn ngủ ban đêm.
Các liệu pháp hỗ trợ như là mát xa và thư giãn có thể giúp tạo thêm cảm giác
khỏe.
Uống nhiều chất lỏng do mất nước có thể làm bạn mệt mỏi.
Ăn uống lành mạnh - Bố trí thời gian khi khẩu vị thấy ngon miệng, hãy chọn
thức ăn lành mạnh cân bằng. Bạn có thể thấy thêm thông tin trong quyển Chế độ
ăn và ung thư vú.
Hỗ trợ cảm xúc (tâm lý), có thể là tư vấn từng người một thoặc theo nhóm. Có
một số bằng chứng điều này có thể làm giảm mệt mỏi tột độ.
Chấp nhận sự giúp đỡ từ những người khác khi có thể.

Những vấn đề về răng miệng

Hóa trị có thể ảnh hưởng tới miệng bạn theo nhiều cách, gồm:
 Đau mồm và lở mồm
 Khơ mồm, điều này có thể làm tăng nguy cơ sâu răng
14


 Nhiễm trùng
 Chảy máu chân răng
 Thay đổi vị giác
Hãy gặp nha sĩ để kiểm tra răng trước khi hóa trị. Nếu cần chữa răng thì hãy nói với
bác sĩ nội ung thư để biết thời gian tốt nhất để đi chữa răng.
Có nhiều cách khác giúp giảm thiểu vấn đề gồm:
 Đánh răng sau mỗi lần ăn
 Sử dụng bàn chải mềm
 Sử dụng nước xúc miệng
 Đều đặn nhấp từng ngụm nước để giữ cho mồm không bị khô
 Nhai kẹo cao su không đường để khuyến khích tiết nước bọt
Nếu bạn có bất kỳ vấn đề gì về răng miệng thì hãy cho bác sĩ hoặc điều dưỡng biết
càng sớm càng tốt.
Có nhiều thứ có thể giúp giảm nhẹ đau răng miệng, gồm nước xúc miệng, gel bảo vệ
và chất bôi trơn và thuốc giảm đau. Các gợi ý sau cũng hữu ích:

Mẹo bỏ túi:
Có một số bằng chứng rằng ngậm đá lạnh, nước lạnh hoặc kẹo mút lạnh để
mồm được lanh trong khi hóa trị có thể giảm thiểu nguy cơ đâu mồm và
lowrloest. Người ta nghĩ rằng lạnh làm cho các mạch máy trong mồm hẹp lại,
làm giảm lượng hóa chất đi tới mồm.
Thêm nước sốt và nước chấm vào thức ăn có thể giúp mồm bạn ẩm và làm bạn
nuốt dễ hơn.
Dùng son dưỡng mơi để giữ mơi ẩm.

Những thứ sau có thể gây kích thích nên bạn có thể cần tránh:
Tránh thức ăn có mùi đậm, mặn
Trái cây chua
Rượu (có rượu trong nước xúc miệng)
Hút thuốc lá
Thức ăn cứng như là bánh quy giịn hoặc bánh mì giịn
Thêm nước sốt vào thức ăn để giữ cho miệng bạn không bị khô và dễ nuốt hơn
Tránh đồ uống và thức ăn rất nóng hoặc lạnh

Vị giác thay đổi

Trong khi bạn đang hóa trị thì vị giác có thể thay đổi. Một số thức ăn có thể có vị khác
đi, ví dụ mặn hơn, đắng hơn và có vị kim loại. Bạn có thể thấy mình khơng cịn thích
một số thức ăn mà bạn ưa thích trước đây.
15


Bạn có thể muốn thử để tìm vị mà bạn thấy dễ ăn nhất vào lúc này. Vị giác của bạn sẽ
quay trở lại bình thường một khi điều trị kết thúc mặc dầu đối với một số người điều
này có thể kéo dài mãi sau điều trị.

Thay đổi ở da
Một số thuốc hóa trị có thể làm da bạn khô đi, nhạy cảm hơn với phản ứng.
Một số thuốc hóa trị cũng gây mẩn đỏ. Nếu bạn thấy có mẩn đỏ hãy nói với bác sĩ
càng sớm càng tốt.
Mẹo bỏ túi

Hãy làm ẩm da để làm giảm sự khô nhưng hãy chọn các loại kem có ít lượng chất
thơm và chất màu nhất để giảm thiểu nguy cơ phản ứng.Hãy bơi thử lên một diện
tích da trước tiên.

Hãy nhớ chăm sóc da khi dưới sánh mặt trời bằng cách che da lại mà đội mũ. Sử
dụng kem chống nắng có hệ số chống nắng cao và tránh các thời gian nắng nhất
trong ngày (11 giờ sáng tới 3 giờ trưa).

Móng tay chân thay đổi
Hóa trị có thể gây ra những thay đổi tới vẻ ngồi của móng tay chân bạn, có thể là thay
đổi màu móng hoặc cấu trúc bề mặt của móng như là hình thành các gợn.
Móng cũng có thể trở nên giịn và bị gãy. Thi thoảng móng có thể bị bong khỏi ngón
tay chân và rơi ra.
Do bạn có thêm nguy cơ nhiễm trùng trong khi đang được hóa trị thì báo cáo bất kỳ
dấu hiệu nhiễm trùng nào như đỏ da, nóng, sưng hoặc đau ở móng ngón tay chân hoặc
bên dưới móng thực sự là quan trọng.
Mẹo bỏ túi

Kem xoa tay sẽ giúp làm ẩm da tay, chân và móng của bạn.
Sử dụng găng tay khi làm việc nhà để bảo vệ móng.
Nếu móng chân bị ảnh hưởng, tránh đi giày chật.
Đừng đeo móng giả trong khi đang hóa trị do móng giả có thể dẫn tới nhiễm
trùng hoặc
chenão
những dấu hiệu nhiễm trùng.
Ảnh hưởng
tới trí
Tránh đáng móng tay chân do nó có xu hướng làm khơ móng, hoặc bạn có thể
Một số người cũng thấy hóa trị ảnh hưởng tới khả năng tập trung và làm cho họ hay
thử dùng chất đánh móng tay chân dựa trên nước do ít hại hơn.
quên hơn, điều này đơi khi được gọi là “não hóa chất” “sương mù hóa chất”. Hiện
tượng này thường được cải thiện theo thời gian sau khi hoàn thành điều trị.
16

Khơng có nhều bằng chứng nghiên cứu hỗ trợ cách tốt nhất để điều trị “não hóa chất’
nhưng một số gợi ý để giảm mệt rũ liên quan tới ung thư cũng có thể hữu ích: tập
luyện thể chất, ăn uống lành mạnh, chế độ ăn thay đổi và thư giãn để giảm stress. Một
số người nói các bài tập trí óc như là chơi trị giải ơ chữ và ghép hình là hữu ích trong
việc giữ trí óc họ hoạt động.
Ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa
Hóa trị có thể ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa theo nhiều cách khác nhau. Một số người thấy
họ bị táo bón, những người khác bị tiêu chảy. Một số thuốc hóa trị có thể làm cho bạn
nhiều khả năng khó tiêu hơn. Một số thuốc cũng có thể gây chứng ợ nóng, là cảm giác
nóng bỏng ở ngực dưới.
Hãy nói cho bác sĩ biết nếu bạn trải qua bất kỳ các tác dụng phụ nào. Có nhiều thuốc
có thể làm giảm nhẹ triệu chứng và họ cũng có thể tư vấn về chế độ ăn.
Nếu bạn bị đi ngoài từ bốn lần trở lên trong vịng 24 giờ thì bạn nên liên hệ với bác sĩ.
Đảm bảo uống nhiều chất lỏng để làm cho bạn không bị mất nước.

Thần kinh ngoại vi
Bệnh thần kinh ngoại vi xảy ra khi các dây thần kinh, phổ biến nhất ở ngón tay và
ngón chân bị tổn thương.
Các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại vi có thể gồm:
 Đau (thường như bỏng hoặc bị bắn vào)
 Tê
 Đau như có kim châm hoặc ngứa ran
 Tăng sự nhạy cảm
 Khó là những việc “vặt” như là cài cúc áo.
Đối với một số người các triệu chứng là vừa phải và có thể mất đi ngay sau dừng điều
trị. Tuy nhiên, đối với hầu hết mọi người thì các triệu chứng dần dần cải thiện theo
tuần và tháng sau khi điều trị kết thúc.
Một số triệu chứng có thể khơng mất đi hồn tồn và thi thoảng các triệu chứng có thể
xấu đi thậm chí sau khi đã dừng điều trị. Hãy nói với bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng

nào khơng được cải thiện.
Đang có nghiên cứu xem liệu liệu pháp lạnh có sử dụng dơi ủng và găng tay được thiết
kế đặc biệt có làm giảm nguy cơ bệnh thần kinh ngoại biên hay khơng với một số
thuốc hóa trị. Hiện vẫn chưa biết liệu pháp này có hiệu quả thế nào.

Suy giảm nhận thức (‘não hóa chất’)

17


Một số người thấy việc điều trị ảnh hưởng tới khả năng tập trung và làm cho họ hay
quên. Chứng này gọi là suy giảm nhận thức nhưng đôi khi được gọi là ‘não hóa chất’
hoặc ‘sương mù hóa chất’. Nó thường cải thiện theo thời gian sau khi điều trị kết thúc.
Khơng có nhiều bằng chứng về cách điều trị tốt nhất, nhưng một số mẹo để giảm sự
mệt mỏi tột độ liên quan tới ung thư có thể giúp bạn gồm hoạt động thể chất, ăn chế độ
ăn lành mạnh và các kỹ thuật thư giãn để giảm stress.
Một số người nói các bài tập trí óc như là giải ơ chữ có thể giúp đầu óc họ hoạt động.
Ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa
Hóa trị có thể ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa của bạn theo nhiều cách khác nhau. Một số
người bị táo bón, những người khác có thể bị đi ngồi.
Một số thuốc hóa trị có thể làm khó tiêu hóa. Một số có thể gây chứng ợ nóng, là cảm
giác bỏng ở phần ngực dưới.
Hãy nói cho bác sĩ biết nếu bạn có bết kỳ các tác dụng phụ nào. Bác sĩ có thể kê đơn
thuốc và cũng có thể cho bạn thơng tin về chế độ ăn. Bạn cũng có thể được gửi tới
chuyên gia dinh dưỡng nếu cần.
Bệnh viện có hướng dẫn, nhưng nếu bạn đi ngoài từ bốn lần trở lên trong vịng 24 giờ
thì hãy liên lạc với bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ của bạn. Hãy uống nhiều chất lỏng để
tránh mất nước.

Huyết khối

Những người mắc ung thư vú có nguy cơ cao hơn có huyết khối. Nguy cơ cao là do
bản thân ung thư và một số điều trị ung thư vú. Hóa trị làm tăng nguy cơ huyết khối
như là viêm tĩnh mạch sâu (DVT). Những người có DVT có nguy cơ phát triển thuyên
tách động mạch phổi tức là khi phần của huyết khối vỡ ra và đi tới phổi.
Nếu ung thư đã lan tới các bộ phận khác của cơ thể (ung thư vú thứ phát) thì cũng làm
tăng nguy cơ huyết khối.
Huyết khối có thể là nguy hiểm nhưng có thể điều trị được, nên điều quan trọng là báo
cáo các triệu chứng ngay lập tức.
Nếu bạn có bất kỳ các triệu chứng nào trong các triệu chứng sau thì hãy liên lạc với
vác sĩ ngay lập tức:
 Đau, tấy đỏ hoặc mất màu, nóng và sưng bắp chân, chân hoặc đùi
 Sưng, tấy đỏ hoặc mềm khi có một dây truyền được luồn vào để đưa hóa chất
vào người, ví dụ ở cánh tay, khu vực ngực hoặc lên tới tận cổ.
 Hơi thở ngắn
 Ngực bị bóp chặt
 Ho khơng giải thích được (có thể ho ra máu).

Các triệu chứng mãn kinh
18


Một số phụ nữ có triệu chứng mãn kinh, là do hóa trị ảnh hưởng tới buồng trứng sản
sinh ra estrogen.
Nếu bạn chưa đến tuổi mãn kinh, thì chu kỳ kinh của bạn có thể bị dừng lại hoặc trở
nên khơng đều trong khi hóa trị. Việc chu kỳ kinh của bạn trở lại sẽ phụ thuộc vào loại
thuốc được dùng, liều và tuổi của bạn.
Các triệu chứng phổ biến gồm:
 Bốc hỏa,
 Ra mồ hôi ban đêm,
 Thay đổi tâm tính,

 Đau khớp và đau và
 Khơ âm đạo.
Bạn có thể nói chuyện với bác sĩ hoặc điều dưỡng để biết cách ứng phó với các triệu
chứng này.
Để có thêm thông tin đề nghị đọc quyển Các triệu chứng mãn kinh và ung thư
vú.

Khả năng sinh sản
Hóa trị gây ra những thay đổi trong buồng trứng, có thể ảnh hưởng tới khả năng mang
thai. Việc trở thành vô sinh phụ thuộc vào loại thuốc được dùng, liều và tuổi của bạn
và tình trạng sinh sản hiện thời của bạn.
Điều quan trong là thảo luận bất kỳ mối lo ngại nào về sinh sản với bác sĩ trước khi
bạn bắt đầu hóa trị. Bác sĩ sẽ gửi bạn tới chuyên gia sinh sản để thảo luận khả năng
bảo tồn khả năng sinh sản của bạn. Để có thêm thơng tin, đề nghị đọc quyển Khả
năng sinh sản và điều trị ung thư vú.

Ảnh hưởng lâu dài của hóa trị
Hầu hết các tác dụng phụ của hóa trị là tạm thời và mất đi một khi bạn kết thúc điều
trị.
Đối với một số người, tác dụng phụ có thể kéo dài hơn hoặc có thể phát triển hàng
tháng hoặc hàng năm sau khi hóa trị kết thúc.
Một số thuốc hóa trị có thể gây ra vấn đề tim hoặc phổi, và một số thuốc làm tăng
nguy cơ mắc một ung thư khác trong tương lai. Tuy nhiên các tác dụng muộn này là
hiếm gặp. Bác sĩ có thể thảo luận với bạn các lợi ích của điều trị ung thư vú bằng hóa
trị so với nguy cơ của tác dụng hiếm gặp.

19


Tình dục, tránh thai và mang thai

Hóa trị sẽ hầu như chắc chắn ảnh hưởng đến cảm giác của bạn về tình dục và sự gần
gũi Bạn có thể khơng cảm thấy muốn được gần gũi vào lúc bạn đang điều trị hoặc bạn
có thể cảm thấy sự gần gũi giúp bạn cảm thấy bình thường hơn. Phản ứng của mỗi
người sẽ khác nhau.
Người ta nghĩ rằng thuốc hóa trị không thể đi vào dịch âm đạo hoặc tinh dịch nhưng
điều này khơng thể được loại trừ hồn tồn do thuốc hóa trị có thể đi vào máu và một
số dịch khác của cơ thể.
Đối với vài ngày đầu tiên sau hóa trị, bạn có thể muốn tránh giao hợp không bảo vệ,
quan hệ bằng đường miệng, hoặc bất kỳ tiếp xúc nào có dính đến dịch cơ thể để đảm
bảo rằng bạn tình/chồng của bạn khơng bị phơi nhiễm với thuốc hóa chất. Hầu hết các
bác sĩ khuyên sử dụng bảo vệ rào chắn như là bao cao su trong vài ngày sau điều trị.
Nếu bạn chưa mãn kinh thì quan trọng là sử dụng biện pháp tránh thai do thuốc hóa trị
có thể gây hại tới sự phát triển của bào thai trong ba tháng đầu của thai kỳ. Bạn vẫn có
thể có thai thậm chí nếu chu kỳ kinh nguyệt của bạn trở nên không đều hoặc ngừng
hoàn toàn do vậy.
Bác sĩ thường sẽ khuyến nghị các phương pháp rào chắn – như là bao cao su. Viên
thuốc tránh thai khơng được khuyến nghị do nó có chứa chất nội tiết. Viên thuốc uống
tránh thai khẩn cấp như là viên thuốc uống sau buổi sáng vẫn có thể được dùng.
Có thể dùng vịng tránh thai do nó khơng giải phóng chất nội tiết.
Có thể dùng dụng cụ tránh thai (IUD) do nó khơng phải là loại phóng thích ra chất nội
tiết. Nếu bạn đặt vịng tránh thai khơng phóng thích ra chất nội tiết như là Mirena hoặc
Jaydess thì khi bạn bị chẩn đốn bệnh, chắc chắn bạn được đề nghị tháo vòng.

Liệu pháp hỗ trợ
Nhiều người thấy rằng các liệu pháp hỗ trợ có thể giúp họ ứng phó với các tác dụng
phụ của hóa trị, thậm chí vẫn chưa có bằng chứng nghiên cứu ủng hộ điều này. Có
nhiều loại khác nhau gồm châm cứu, thư giãn, quán tưởng, liệu pháp hương thơm, ấn
huyệt đạo, thiền và thơi miên.
Để có thêm thơng tin đề nghị đọc quyển Các liệu pháp hỗ trợ, thư giãn và sống
khỏe.

Chế độ ăn và thực phẩm chức năng
Bạn cũng có thể ăn uống bình thường trong suốt kỳ hóa trị hoặc thói quen ăn của bạn
có thể thay đổi do các tác dụng phụ của điều trị. Một số người sẽ thấy họ giảm cân
trong khi điều trị còn những người khác lại có thể lên cân.
20


Có nhiều lý thuyết đối nghịch nhau về chế độ ăn và ung thư vú, có thể gây bối rối.
Điều quan trọng là đảm bảo bạn ăn và uống cái gì bạn thấy có thể ăn, hoặc cố gắng ăn
chế độ ăn cân bằng và lành mạnh khi có thể.
Hãy nói với bác sĩ về bất kỳ vitamin và thực phẩm chức năng chứa chất khoáng nào
mà bạn dùng hoặc muốn dùng. Có bằng chứng đang đối nghịch nhau về an toàn đến
đâu khi uống các vitamin đặc biệt là các chất chống ơxy hóa liều cao (gồm vitamin A,
C và E, Co-enzym Q10 và Selen) trong khi hóa trị. Một số nghiên cứu gợi ý rằng nó có
thể làm cho hóa trị kém hiệu quả đi, trong khi những nghiên cứu khác chỉ rõ chúng
làm giảm tác dụng phụ của hóa trị. Do bằng chứng an tồn là khơng rõ ràng nên nhiều
bác sĩ khuyến nghị nên tránh uống chất chống ơxy hóa liều cao trong khi hóa trị. Bạn
nên thảo luận với bác sĩ về uống thêm thảo dược hoặc thực phẩm chức năng nào.

Đi lại
Nếu bạn đang lên kế hoạch cho ngày nghỉ lễ, hoặc cần đi ra nước ngồi vì bất kỳ lý do
nào, hãy nói với bác sĩ trước tiên. Đơi khi có thể lên kế hoạch điều trị phù hợp với kế
hoạch đi lại của bạn.
Đi ra nước ngồi nói chung là khơng được khuyến khích nhất là nếu bạn bị tác dụng
phụ hoăc đang đi tới đất nước mà bạn cần được tiêm chủng vắc xin sống.
Nếu bạn lên kế hoạch đi tới nơi nào đó có thời tiết nóng thì hãy cẩn thận khi dưới ánh
nắng mặt trời trong thời gian dài do da của bạn có thể bỏng dễ dàng hơn khi thuốc hóa
trị vẫn cịn ảnh hưởng lên cơ thể bạn. Tránh mặt trời trong khoảng thời gian nóng nhất
trong ngày (11 giờ sáng tới 3 giờ chiều), sử dụng kem chống nắng có hệ số chống nắng

cao và che cơ thể bằng quần áo nhẹ và đội mũ.

Tiêm chủng
Bạn khơng nên tiêm vắc xin sống khi đang hóa trị. Vắc xin sống gồm sởi, rubella, thủy
dậu, lao và sốt vàng da.
Vắc xin sống có chứa một lượng nhỏ vi rút sống hoặc vi khuẩn sống. Nếu hệ miễn
dịch của bạn đã bị yếu đi do hóa trị thì văc xin sống có thể gây nguy hiểm. Tiêm vắc
xin sáu tháng sau khi hồn thành hóa trị là an tồn. Hãy nói chuyện với bác sĩ đa khoa
hoặc bác sĩ bệnh viện trước khi tiêm chủng.
Nếu một ai đó bạn sống cùng cần được tiêm văc xin sống thì hãy nói chuyện với bác
sĩ. Họ có thể tư vấn các điều cần phòng ngừa mà bạn cần để thực hiện phụ thuộc vào
loại vắc xin.
21


Vắc xin cúm
Vắc xin cúm thường được khuyến nghị cho những người bắt đầu hoặc đang hóa trị để
làm giảm nguy cơ bị cúm. Vắc xin cúm không phải là vắc xin sống nên không chứa
bất kỳ vi rút cúm còn sống nào.
Hệ miễn dịch của bạn cần khỏe mạnh để tạo ra kháng thể bảo vệ bạn không bị cúm.
Mất chừng hai tuần để tạo ra kháng thể sau khi được tiêm chủng.
Do vậy tốt nhất là tiêm vắc xin ít nhất hai tuần trước khi bắt đầu hóa trị. Nếu bạn đang
hóa trị thì bạn cần nói chuyện với bác sĩ về thời gian tốt nhất để tiêm vắc xin phòng
cúm. Nên tiêm vào thời điểm trong chu kỳ hóa trị khi mà bạch cầu đang phục hồi.

22