Thực trạng ngành xuất khẩu Nấm của Việt Nam và trên thế giới

I.Lời nói đầu
Với khoảng 70 % dân số là nông dân, Việt Nam luôn coi trọng những vấn đề
liên quan đến nông dân, nông nghiệp và nông thôn.
Nền kinh tế Việt Nam trong hơn 20 năm Đổi mới vừa qua (1986-2008) đã
đạt được nhiều thành tựu phát triển khả quan. Trong lĩnh vực nông nghiệp,
sản lượng các loại nông sản đều tăng, nổi bật nhất là sản lượng lương thực
đều tăng với tốc độ cao từ năm 1989 đến nay. Năm 1989 là năm đầu tiên
sản lượng lương thực vượt qua con số 20 triệu tấn, xuất khẩu 1,4 triệu tấn
gạo, đạt kim ngạch 310 triệu USD. Đến năm 2007 vừa qua sản lượng lương
thực đã đạt đến con số kỷ lục 39 triệu tấn và đã xuất khẩu 4,5 triệu tấn gạo,
đạt kim ngạch 1,7 tỷ USD.
Với những chuyển biến trên nhà nước cũng rất chú trọng tới công tác hỗ trợ
chuyển giao công nghệ các giống cây trồng vật nuôi mới hiệu quả và năng
suất cao tới người dân.Một trong những hướng đi đã được bà con nhân dân
chấp thuận về tính kinh tế cũng như phù hợp với trình độ người đông đảo
người dân đó chính là hoạt động trông Nấm xuất khẩu.Ngành sản xuất nấm
ăn đã hình thành và phát triển trên thế giới từ hàng trăm năm. Hiện nay có
khoảng 2.000 loài nấm ăn được, trong đó có 80 loài nấm ăn ngon và được
nghiên cứu nuôi trồng nhân tạo (UNESSCO- 2004). Việc nghiên cứu và sản
xuất nấm ăn trên thế giới ngày càng phát triển mạnh mẽ và đã trở thành một
ngành công nghiệp thực phẩm thực thụ..Mặc dù là ngành còn mới và gặp rất
nhiều khó khăn nhưng với sự hỗ trợ của nhà nước và các doanh nghiệp đã
đưa ngành trồng nấm và xuất khẩu nấm ở nước ta có nhiều tăng trưởng rõ
rệt.Sau đây chúng ta xẽ xem xét các vấn đề liên quan tới ngành trồng Nấm
và xuất khẩu Nấm ở nước ta
II.Nội dung
1.Thực trạng ngành xuất khẩu Nấm của Việt Nam và trên thế giới
1.1 Tình hình xuất khẩu Nấm tại Việt Nam
Ở Việt nam đang nuôi trồng 6 loại Nấm phổ biến là:nấm rơm,mộc nhĩ,nấm
hương,nấm mỡ ,nấm sò,nấm dược liệu (Linh chi ,Vân chi,Đầu khỉ).Nghề
trồng nấm ở nước ta đang phát triển nhưng trong quy mô nhỏ lẻ hộ gia

đình.Tổng sản lượng các loại Nấm ăn và Nấm dược liệu của Việt Nam là
trên 150.000 triệu tấn /năm.Kim ngạch xuất khẩu khoảng 60 triệu USD/năm
1
Mặc dù đứng thứ 3 thế giới về xuất khẩu, nhưng hiện sản xuất nấm của nước
ta vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún và phải bán qua tay người khác. Một số doanh
nghiệp cảnh báo, mục tiêu đạt 1 triệu tấn nấm vào năm 2010 sẽ khó đạt được
nếu chúng ta không biết điều tiết thị trường, hình thành vùng nguyên liệu và
nhất là xây dựng thương hiệu để nâng cao giá bán.
Nấm ăn là loại thực phẩm sạch, giàu dinh dưỡng được nhiều người ưa
chuộng. Thị trường nấm ăn trên thế giới rất lớn, trung bình tiêu thụ khoảng
15 triệu tấn nấm rơm/năm. Giá các loại nấm ăn đang ở mức cao: nấm mỡ
muối khoảng 1.200 USD/tấn; mộc nhĩ, nấm hương, nấm rơm 1.700 - 6.500
USD/tấn. Trong khi đó, giá nấm sản xuất trong nước ở thời điểm đắt nhất
cũng chỉ 28.000 - 30.000 đồng/kg, nấm rơm 10.000 - 15.000 đồng/kg. Điều
đáng nói là giá nấm xuất khẩu của Việt Nam chỉ bằng 60% so với sản phẩm
cùng loại được sản xuất tại Thái Lan, Trung Quốc. Nguyên nhân là do nguồn
nguyên liệu không đảm bảo về chất lượng, sản phẩm không đồng đều về
kích thước, mẫu mã...
Việt Nam có rất nhiều tiềm năng để phát triển nghề trồng nấm, riêng lượng
rơm rạ 20-30 triệu tấn/năm đủ để cho "ra đời" 2 triệu tấn nấm tươi, trị giá 1
tỷ USD, thậm chí, nếu chế biến thành đồ hộp, giá trị còn cao hơn. Năm
2002, cả nước mới sản xuất được 100.000 tấn nấm thực phẩm thì đến nay đã
đạt 150.000 tấn/năm.
Ở Việt Nam Nấm chủ yếu được dùng làm thuốc là chủ yếu.Việc tiêu thụ
Nấm làm thực phẩm cũng chưa thực sự phổ biến.Hiện tại Nấm chỉ được côi
là mặt hàng bổ xung cho các thực phẩm khác,chưa thực sự trở thành mặt
hàng được tiêu dùng rộng rãi. uy nhiên, giá cả đầu ra của nấm rơm luôn tăng
giảm thất thường đã và đang gây không ít khó khăn và lo ngại cho những
người trồng nấm, đặc biệt là những lúc có nhiều người trồng nấm như trong
những tháng mùa lũ này. Cách nay vài tháng, giá nấm rơm có lúc đã lên ở

mức 20.000 - 30.000 đồng/kg, nhưng hiện tại do nguồn cung tăng, giá nhiều
loại nấm rơm tại TP Cần Thơ và các tỉnh ĐBSCL chỉ ở mức 11.000 - 16.000
đồng/kg. Nhiều người trồng nấm rơm cho rằng: Thời gian qua, các ngành
chức năng đã quan tâm hỗ trợ về kỹ thuật, về vốn... người sản xuất nấm rơm,
tạo điều kiện cho nghề nấm phát triển tốt. Song, việc trồng nấm đang còn
phát tiển tự phát nên đầu ra của sản phẩm còn bấp bênh. Vì vậy, có đầu ra ổn
định cho sản phẩm, việc sản xuất nấm tại các tỉnh, thành ĐBSCL cần phải
2
được quy hoạch phát triển gắn với những dự báo về cung cầu của thị trường
hằng năm. gKim ngạch xuất khẩu nấm năm 2009 tăng 34% so với năm
ngoái
Trong những mặt hàng rau xuất khẩu năm 2009 thì kim ngạch xuất khẩu
nấm luôn đạt cao nhất. Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim
ngạch xuất khẩu nấm 11 tháng năm 2009 đạt 17 triệu USD, tăng 26,7% so
với cùng kỳ 2008. Ước tính trong tháng 12/09, kim ngạch xuất khẩu nấm các
loại đạt 3 triệu USD, nâng tổng kim ngạch của cả năm 2009 lên 20,2 triệu
USD, tăng 34% so với năm 2008.
Trong 11 tháng năm 2009 có 31 thị trường nhập khẩu nấm của Việt Nam,
trong đó thị trường Hoa Kỳ đạt kim ngạch cao nhất với 7,7 triệu USD, tăng
29,7% so với cùng kỳ 2008. Đây là lần đầu tiên thị trường Mỹ vượt qua
Italia để vươn lên vị trí dẫn đầu trong số những thị trường nhập khẩu nấm
của Việt Nam. Các sản phẩm nấm xuất khẩu sang thị trường này chủ yếu là
nấm rơm muối và nấm rơm đóng hộp.
Tiếp đến là thị trường Italia với kim ngạch đạt 4,4 triệu Usd, tăng 63,3% so
với cùng kỳ 2008. Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu nấm sang thị trường
Pháp, Bỉ và Cộng hòa Séc tăng rất mạnh, tăng lần lượt 151,6%, 156,1% và
269%.
Tuy nhiên, cũng có một số thị trường giảm nhẹ như Nhật bản giảm 9,1%,
Hồng Kông giảm 46,4%, Hàn Quốc giảm 69,8%...
Xuất khẩu nấm tiếp tục đà tăng trưởng vững: trong 11 tháng năm 2009 có

khá nhiều mặt hàng giảm kim ngạch xuất khẩu như rau cải, cà, rau cần,
đậu...nhưng xuất khẩu nấm các loại vẫn duy trì mức tăng trưởng ổn định
(tăng 50% so với cùng 2008). Nhìn chung các sản phẩm nấm xuất khẩu đều
tăng, đặc biệt là nấm rơm muối đạt kim ngạch 8,4 triệu USD, tăng 86,7% so
với cùng thời điểm 2008. Nấm mèo đạt 63,5 nghìn USD, tăng 93,5%...Tuy
nhiên, cũng có một số mặt hàng nấm giảm khá mạnh như nấm rơm đóng lon
đạt 4,9 triệu USD giảm 7,4%. Nấm hương và mộc nhĩ khô giảm giảm lần
lượt 18,1% và 57,3% so với cùng kỳ 2008.
Thị trường xuất khẩu nấm rơm muối nhìn chung ổn định, Italia vẫn là thị
trường nhập khẩu nhập khẩu nhiều nấm rơm muối nhất với kim ngạch đạt
4,3 triệu USD, tăng 111%. Xuất khẩu nấm rơm muối sang thị trường Mỹ
cũng tăng rất mạnh, đạt 1,7 triệu USD, tăng 136% so với cùng kỳ 2008.
Đáng chú ý, Trung Quốc, Ba Lan, Hà Lan, Malaisia và Hàn Quốc là những
thị trường mới nhập khẩu nấm rơm muối của Việt Nam trong tháng 11 tháng
qua, kim ngạch xuất khẩu nấm rơm muối sang 4 thị trường này đạt 126,4
nghìn USD. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu mặt hàng nấm rơm muối sang
những thị trường này chưa cao nhưng đây cũng là những thị trường tiềm
năng mà các doanh nghiệp xuất khẩu nấm cần khai thác.
3
Đơn giá xuất khẩu nấm tăng mạnh: Giá trung bình xuất khẩu nấm rơm muối
tăng khá mạnh, từ mức 1299,2 USD/tấn trong tháng 1/09 lên 1790 USD/tấn
trong tháng 11/09. Giá một số loại nấm xuất khẩu sang Mỹ, Italia, Nhật Bản,
Pháp, Thái Lan có xu hướng tăng lên. Cụ thể, giá nấm rơm muối xuất khẩu
sang thị trường Italia tăng từ 1,4 USD/kg lên 1,95 USD/kg, tăng 39,35% so
với tháng 10/08.
Tương tự giá nấm rơm muối xuất khẩu sang thị trường Mỹ tăng từ 18,5
USD/thùng lên 27USD/thùng, tăng 45,9%. Tại Pháp, đơn giá xuất khẩu một
tấn nấm rơm muối là 1101,75 USD/tấn, tăng 18,8%...Đáng chú ý, đơn giá
xuất khẩu nấm rơm muối sang Trung Quốc, Thái lan và Italia thường cao
hơn so với đơn giá xuất khẩu sang thị trường Pháp. Mỹ đã vượt qua Italia để

vươn lên vị trí thứ nhất về nhập khẩu nấm của VN, với giá trị nhập 4,2 triệu
USD trong 10 tháng đầu năm nay.
Xuất khẩu nấm các loại sang Italia chỉ đạt 4 triệu USD, Nhật Bản đạt 1 triệu
USD...
Giá xuất khẩu nấm của VN cũng đang có xu hướng tăng ở hầu hết các thị
trường Mỹ, Italia, Nhật Bản, Pháp, Thái Lan...
Cụ thể, giá nấm rơm muối xuất khẩu sang thị trường Italia tăng từ 1,4 USD/
kg lên 1,95 USD/kg, tăng 39,35% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tương tự giá nấm rơm muối xuất khẩu sang Mỹ tăng từ 18,5 USD/thùng lên
27 USD/thùng, tăng 45,9%; nấm rơm đóng hộp sang Mỹ cũng tăng từ 21
USD/thùng lên 27 USD/thùng, sang Nhật tăng từ 26,2 USD/thùng lên 29
USD/thùn
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu mặt
hàng rau quả của cả nước trong tháng 10/06 đạt 19,3 triệu USD, giảm 22,14
% so với tháng 9/06 và tăng 10,6% so với tháng 10 năm 2005. Tuy nhiên,
xuất khẩu các loại rau củ như nấm rơm tăng khá so với tháng 9 năm 2006.
Trong đó, nấm rơm vẫn là chủng loại rau củ được xuất khẩu nhiều nhất của
nước ta với kim ngạch xuất trong tháng 10 năm 2006 đạt 2,5 triệu USD, tăng
0,8% so với tháng 9/2006.
4
Số lượng các doanh nghiệp xuất khẩu nấm rơm của nước ta trong thời gian
qua tương đối ổn định và dao động không nhiều. Tháng 10 năm 2006, có 23
doanh nghiệp tham gia xuất khẩu nấm rơm, ít hơn tháng 9/2006 một doanh
nghiệp nhưng nhiều hơn tháng 8/2006 một doanh nghiệp.
Dẫn đầu danh sách các doanh nghiệp xuất khẩu nấm rơm của nước ta trong
tháng 10 năm 2006 là Xí nghiệp chế biến nấm xuất khẩu Tư Thao, Sóc
Trăng với kim ngạch đạt 374,2 nghìn USD, tăng 39,5. Nguyên nhân chính là
do kim ngạch xuất sang Italia - thị trường xuất khẩu nấm rơm chính của
doanh nghiệp tăng vọt, đạt kim ngạch 319,6 nghìn USD, tăng 44% so với
tháng 9 năm 2006.

Trong khi đó, xuất khẩu nấm rơm của Công ty cổ phần chế biến thực phẩm
xuất khẩu miền Tây –doanh nghiệp đứng đầu về xuất khẩu nấm rơm của
nước ta trong tháng 9/2006 đã giảm vào tháng 10/2006. Kim ngạch xuất mặt
hàng này của doanh nghiệp chỉ đạt 298 nghìn USD, giảm 29% so với tháng
9 năm 2006. Các thị trường xuất khẩu chính của doanh nghiệp là Mỹ,
Australia, Anh, Ailen. Trong đó, kim ngạch xuất sang Mỹ - thị trường lớn
nhất của doanh nghiệp tháng 10 năm 2006 giảm, chỉ đạt 217,4 nghìn USD,
giảm 36% so với tháng 9/2006.
Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu nấm rơm của DNTN Chế biến nông sản
xuất khẩu Trần Minh trong tháng 10 năm 2006 tăng vọt, đạt 289,5 nghìn
USD, tăng 78% so với tháng 9 năm 2006. Các thị trường xuất khẩu chính
mặt hàng này là Mỹ, đài loan và Italia
1.2.Thị trường Nấm thế giới
Ở châu âu và Bắc mĩ công nghiệp trồng Nấm được cơ giới hóa hoàn toàn
nên hiệu quả rất cao.Ỏ nhiều nước châu Á trồng Nấm còn mang tính manh
mún,thủ công chủ yếu là quy mô gia đình và trang trại sản lượng chiếm 70%
lượng Nấm ăn trên toàn thế giới
Ở Nhật bản nghề trồng Nấm truyền thống là Nấm hương mỗi năm đạt 1 triệu
tấn
Hàn quốc nổi tiếng với Nấm linh chi,mỗi năm xuất khẩu và thu về hàng trăm
triệu USD.
Năm 1960, Trung quốc đã bắt đầu cải tiến kĩ thuật,năng suất tăng 4 5 lần,sản
lượng tăng hàng chục lần.Tổng sản lượng Nấm ăn của Trung Quốc chiếm
5