Làm gì khi con yêu khóc? – với bé sơ sinh đến 2 tuổi pot

Làm gì khi con yêu
khóc? – với bé sơ sinh
đến 2 tuổi
Đối với người ngoài, tiếng khóc trẻ con lúc nào cũng như nhau: to, dai
dẳng và nhức óc. Nhưng khi đã là một người mẹ, bạn sẽ phải học cách
nghe hiểu từng kiểu khóc của con – từ gào thét, nức nở cho đến rên rỉ,
đó là chưa kể có khi bạn vừa nhận ra thôi, bé đã lại dùng tiếng khóc của
mình theo kiểu khác rồi. Thật khó khăn phải không nào?
Và đây chính là cẩm nang cho bạn, giúp bạn hiểu điều gì làm con khóc, làm
sao để dỗ con cũng như giúp mọi người xung quanh đỡ đau đầu nhức óc
hơn.
Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi
Bé làm bẩn hoặc ướt tã? Bé khóc. Bé bị đau? Bé khóc. Bé khát sữa? Bé
khóc. Trẻ sơ sinh chưa thể kiểm soát được tiếng khóc của mình cũng giống
như bạn không thể kiểm soát được những cơn nấc cụt vậy. Trong những
tuần đầu tiên sau khi chào đời, khóc đôi khi là một thói quen mang tính phản
xạ của bé; nhưng tiếng khóc của bé lại khiến chúng ta không khỏi lo sợ:
“Con mình bị sao thế? Làm sao để con nín đây?”

Trong những tháng đầu đời, bé chỉ biết giao tiếp với thế giới qua tiếng khóc
của mình mà thôi. Ảnh: Corbis.
Bạn đừng vội cuống lên, hãy bình tĩnh, thở sâu và nhớ rằng trẻ sơ sinh được
lập trình để khóc. Việc bé khóc váng lên không hẳn tốt cũng không hẳn xấu.
Bé không phải lúc nào cũng đưa cảm xúc vào tiếng khóc của mình, ở giai
đoạn này, bé khóc vì chẳng còn cách giao tiếp nào khác mà thôi.
Rồi nhờ vào sự phát triển thần kỳ của não bộ và hệ thần kinh trong 6 tuần
đầu đời, em bé sẽ có thể kiểm soát việc khóc của mình tốt hơn, không nhiều
nhưng đủ để tạo ra các liên hệ khi cất tiếng khóc để bạn có thể đáp ứng bằng
cách thay tã, vỗ về, cho con bú… Mỗi tháng trôi qua, bé sẽ “phức tạp hóa”
thêm mối liên hệ giữa tiếng khóc của với nhu cầu của mình. Ồ, bạn có thể
thấy con đang lớn khôn từng ngày rồi đây!

Làm gì khi con khóc?
Kiểm tra các nguyên nhân phổ biến. Nếu bạn không chắc vì sao, hãy kiểm
tra qua một lượt các “thủ phạm” hàng đầu khiến con yêu phải khóc: Con đã
được ăn no chưa? Con đã ợ chưa? Tã con có bị bẩn không? Nếu nguyên
nhân làm bé khóc nằm trong số này, coi như bạn đã giải quyết xong rồi nhé.
Quấn bọc, đu đưa thật nhẹ và ru khẽ. Em bé trải qua 9 tháng đầu đời trong
điều kiện cần được giữ ấm đặc biệt. Kinh nghiệm quấn bọc và đu đưa có
hiệu quả trấn an không còn phải bàn cãi đối với các bé sơ sinh vì nó tái hiện
lại cảm giác và âm thanh mà bé trải qua trong bụng mẹ. Khi bé chưa kiểm
soát được các cơ bắp của mình, quấn bọc giữ cho tay chân bé áp gọn và ấm
áp vào cơ thể, giúp bé có những giấc ngủ không bị gián đoạn.
Đừng quá cố gắng dỗ bé nín. Bạn có nghĩ rằng bạn càng cố dỗ con nín thì
con sẽ càng khóc nhiều hơn? Điều đó là hoàn toàn có thể. Nếu bạn đã kiểm
tra một lượt các nguyên nhân làm bé khóc mà không phát hiện điều gì cần
phải giải quyết, hãy để bé yên trong phòng tối và yên tĩnh, có thể bé chỉ cần
được tránh xa mọi kích thích mà thôi.
Cho bé tiếp xúc với thế giới. Nhiều gia đình có trẻ sơ sinh cố gắng làm mọi
việc thật khẽ khàng để không làm kinh động bé, vì họ nghĩ rằng bé cần sự
yên tĩnh đó. Trên thực tế, bé có thể đang rất thèm những âm thanh văng vẳng
mà bé đã nghe được khi còn trong bụng mẹ, như giọng nói của mẹ, giọng hát
của bố hoặc loại nhạc mà bạn hay nghe. Hãy sinh hoạt như bình thường, hát
và làm những trò thú vị cho con xem, miễn đừng quá ồn ào là được.
Bé từ 6 đến 12 tháng tuổi
Vào khoảng 6 tháng tuổi, bé bắt đầu phát hiện ra rằng bé có thể khóc để
được bạn đáp lại. Nó cũng giống như việc bé phun phì phì và ném thức ăn
lung tung để xem bạn dọn dẹp rất ngộ (trong mắt bé), hoặc giơ tay ra để
được bế lên. Bé đã bắt đầu ghi nhận một loạt các dữ liệu về nguyên nhân và
hệ quả. Đây cũng là lúc bạn có thể nhận ra một số thay đổi tính cách: Một
nhóc tì khóc ầm nhà có thể sẽ trở nên rất vui vẻ, hay một em bé sơ sinh ít la
khóc có thể trở nên hơi khó gần và khó chiều.

Mọc răng là một trong những nguyên nhân phổ biến làm bé hay khóc ở
khoảng tuổi này. Ảnh: Corbis.
Nếu một đứa bé 6 tháng tuổi khóc dai dẳng mà bạn chẳng hiểu vì sao, rất có
thể bé đang trải qua một cột mốc rất quan trọng đầu đời, đó là mọc cái răng
sữa đầu tiên. Mọc răng thường khiến bé đau và khó chịu, và bé sẽ chuyển tải
cảm xúc này của mình bằng cách khóc.
Em bé của bạn cũng chưa thể hiểu được một khái niệm tâm lý gọi là sự hiện
hữu vật thể. Khi còn là trẻ sơ sinh, việc bạn rời phòng không làm ảnh hưởng
đến bé bởi vì bé không thực sự hiểu rằng mẹ đang biến đi đâu mất, nhưng
giờ đây, bé có thể sẽ bối rối về việc bạn ở đâu và bạn có trở lại không. Khi
không thể gọi bạn hoặc hỏi bạn đi đâu, bé sẽ dùng đến “vũ khí” duy nhất của
mình – là khóc – để gây chú ý với bạn. Sau cùng, bé sớm nhận ra rằng khi bé
khóc, bạn sẽ chạy lại bên bé.
Đến lúc này, bạn đã có thể phân biệt các kiểu khóc khác nhau của bé. Nhưng
nếu bạn không thể, đừng quá lo lắng về điều đó. Thật hoang đường nếu cho
rằng mọi bà mẹ đều hiểu rõ con mình muốn gì qua tiếng khóc của con.
Làm gì khi con khóc?
Dạy bé tự xoa dịu bản thân. Bạn có thể dễ dàng biết là bé chỉ khóc ré lên
rồi thôi hay sẽ khóc dai dẳng. Hãy để bé tự dỗ mình, bạn sẽ cho con một bài
học giá trị. Nếu bé khóc mỗi khi bạn rời khỏi phòng, trò chơi ú òa đơn giản
sẽ dạy cho bé về khái niệm tồn tại và hiện hữu của sự vật, và bé rồi sẽ nhận
ra là bạn vẫn ở gần bé. Bé sẽ vẫn khóc đòi bạn, nhưng không phải là bất cứ
lúc nào bạn rời đi nữa.
Thay đổi từng thứ một tại một thời điểm. Thỉnh thoảng các bé muốn nhìn
một bức tường khác hay thử một món đồ chơi khác, vì vậy, khi bé khóc,
đừng cuống cuồng đưa bé hết thứ này đến thứ khác hoặc bế đi vòng quanh
các phòng. Hãy làm mọi thứ tuần tự và chậm rãi để con còn kịp nhận biết.
Thử ra dấu. Ngôn ngữ ký hiệu có thể giúp bé nói lên nhu cầu của mình mà
không cần phải rơi nước mắt. Hãy dạy con ra dấu cho những nhu cầu chính

của bé “uống”, “ăn” và “thêm nữa” để bé có thể nói chuyện với bạn theo
cách đỡ… “đau khổ” hơn.
Cho bé cái để gặm. Một số bé không thể hiện bất kỳ biểu hiện sinh của hiện
tượng mọc răng, như chảy nước dãi, cắn, hoặc sưng nướu; bé chỉ đơn giản là
khóc nhiều hơn. Hãy thử cho bé một chiếc vòng gặm nướu hay khăn mặt
ướp lạnh.
Bé từ 12 đến 24 tháng tuổi
Giờ thì bé đang luôn tay luôn chân, phát triển và hoàn thiện kỹ năng vận
động và giao tiếp của mình với một tốc độ đáng kinh ngạc. Trẻ ở tuổi chập
chững rất hứng thú với việc khám phá thế giới quanh mình nhưng vẫn sợ
phải xa mẹ. Có nhiều cách để bé đối phó với chuyện này, và không loại trừ
đến cách “truyền thống”… là khóc.
Con bạn có thể đã bắt đầu biết nói nhưng chưa biết làm thế nào để thể hiện
sự thất vọng khi ai đó làm điều khiến bé không vừa lòng, chẳng hạn bạn nhỏ
chơi cùng giật mất đồ chơi của bé. Trẻ mới biết đi dù đã có thể kiểm soát
nước mắt của mình tốt hơn, nhưng đôi khi vẫn chưa thể với tới được những
trông đợi của bố mẹ. Chẳng hạn, việc đi ngủ chẳng là gì to tát với người lớn,
nhưng bé có thể đối mặt với nhiều thứ đáng sợ diễn ra trong trí tưởng tượng
của mình mà bé không thể tự chế ngự được. Và khi không biết phải làm thế
nào, bé cũng sẽ khóc.
Nhưng tin tốt là, đối với trẻ con tuổi chập chững, tiếng khóc thực sự có ích
và đáng trông đợi. Bé sẽ học được nhiều điều qua những giọt nước mắt và
nhờ đó sẽ khôn lớn từng ngày.

Tuổi này, bé đã rất bận bịu với việc khám phá thế giới nhưng vẫn rất sợ phải
xa mẹ. Ảnh: Corbis.
Làm gì khi con khóc?
Tập đối phó với một “đối thủ” tinh vi hơn. Khi còn ẵm ngửa, bé sẽ khóc
khi đói, mệt hoặc bệnh, và bạn có thể dỗ nín dễ dàng (và đôi khi còn có thể
ngăn chặn nó) với thức ăn, sự dỗ dành và âu yếm. Nhưng khi đã vào tuổi

chập chững, cục cưng của bạn đã nhận ra “quyền năng” tiếng khóc của bé
đối với bạn và có thể biết dùng tiếng khóc của mình để điều khiển người lớn.
Vậy nên hãy bình tĩnh trước những cơn gào khóc của con, đừng để bị “đánh
hơi” thấy được sự hoảng loạn của bạn khi bé cất tiếng khóc.
Tập trung vào con, còn mặc kệ những người khác. Ít có thứ gì gây lúng
túng hơn việc ở giữa nơi công cộng với một đứa trẻ gào khóc không ngừng.
Dù khó nhưng bạn đừng bận tâm đến những người xung quanh đang ném cái
nhìn khó chịu và những câu bình luận không thiện chí vào bạn, nếu không,
bạn sẽ có nguy cơ làm bất cứ điều gì để “bịt miệng” con, mà đây chẳng phải
là một chiến lược hay về lâu về dài. Hãy tìm một chỗ yên tĩnh để dỗ dành
con thật riêng tư.
Dạy con nói, thay vì khóc. Bạn sẽ phải nói đi nói lại hàng tỉ lần trong những
năm tới đây, nhưng điều quan trọng với con bạn là bé cần phải gắn được từ
ngữ vào cảm xúc của mình. Để làm được điều đó, bạn cũng cần làm mẫu
cho con bằng cách nói với con về điều bạn cảm thấy, chẳng hạn: “Mẹ đang
khó chịu vì mẹ đau bụng.” Bạn có thể dạy con nói những câu yêu cầu đơn
giản thay vì gào khóc và giúp con hiểu được rằng như vậy bố mẹ sẽ dễ hiểu
được con muốn gì hơn. Hãy thử nhớ lại tuổi thơ của bạn xem, còn điều gì
quan trọng với trẻ hơn là được bố mẹ hiểu đúng ý mình?