BÀI 2: PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC. Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Hồng Nhung

LUẬT TÀI CHÍNH
Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Hồng Nhung

v1.0015107228

11


BÀI 2
PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC
HỆ THỐNG NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC
Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Hồng Nhung

v1.0015107228

2


MỤC TIÊU BÀI HỌC
•

Mơ tả được tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước ở
Việt Nam.

•

Xác định được các nguyên tắc cơ bản trong tổ chức
hệ thống ngân sách nhà nước.

•

Gọi tên và chỉ ra được các nguyên tắc phân cấp quản
lí ngân sách nhà nước.

•

Xác định được thẩm quyền phân cấp quản lí ngân sách nhà nước.

•

Chỉ ra được nội dung phân cấp quản lí ngân sách nhà nước.

v1.0015107228

3


CÁC KIẾN THỨC CẦN CĨ

Để học được mơn này, sinh viên phải học xong môn
học Luật Thương mại.

v1.0015107228

4


HƯỚNG DẪN HỌC
•

Đọc tài liệu tham khảo.

•

Thảo luận với giáo viên và các sinh viên khác về
những vấn đề chưa hiểu rõ.

•

Trả lời các câu hỏi của bài học.

•

Đọc và tìm hiểu thêm các vấn đề về tổ chức hệ
thống ngân sách nhà nước.

•

Các loại văn bản pháp luật:
 Luật Ngân sách nhà nước 2002;
 Nghị định 60/2003/NĐ-CP;
 Thông tư 59/2003/TT-BTC.

v1.0015107228

5


CẤU TRÚC NỘI DUNG

v1.0015107228

2.1

Pháp luật về tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước

2.2

Pháp luật về phân cấp quản lí ngân sách nhà nước

6


2.1. PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

2.1.1. Khái niệm tổ chức
hệ thống ngân sách
nhà nước

2.1.2. Tổ chức hệ thống
ngân sách nhà nước ở
Việt Nam

2.1.3. Nguyên tắc
tổ chức hệ thống
ngân sách nhà nước

v1.0015107228

7

2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước

•

Là xác định, sắp xếp, bố trí các bộ phận cấu thành hệ
thống ngân sách nhà nước.

•

Nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ thu, chi của
từng cấp ngân sách cũng như của toàn bộ hệ thống
ngân sách nhà nước.
 Thường được tổ chức phù hợp với hệ thống
chính quyền.

v1.0015107228

8


2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Hệ thống chính quyền

v1.0015107228

Mĩ

Hệ thống ngân sách

Chính quyền liên bang

Ngân sách liên bang

Chính quyền bang (50)

Ngân sách bang

Chính quyền hạt (>3000)

Ngân sách hạt

Chính quyền thành phố

Ngân sách thành phố

Chính quyền thị trấn

Ngân sách thị trấn

Chính quyền làng xã

Ngân sách làng xã

9

2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Việt Nam
Hệ thống chính quyền

v1.0015107228

Hệ thống ngân sách

Chính quyền trung ương

Ngân sách trung ương

Chính quyền tỉnh

Ngân sách tỉnh

Chính quyền huyện

Ngân sách huyện

Chính quyền xã

Ngân sách xã

10


2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

v1.0015107228

11


2.1.2. TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM
Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước 2002
Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách
địa phương. Ngân sách địa phương là ngân sách của đơn vị hành
chính các cấp có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Ngân sách nhà nước

Ngân sách địa phương
Ngân sách tỉnh
Ngân sách huyện
Ngân sách xã

v1.0015107228

12


2.1.2. TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM (tiếp theo)

v1.0015107228

13

2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Nguyên tắc
độc lập –
tự chủ

Nguyên tắc
thống nhất

Nguyên tắc tập trung
quyền lực – phân
định thẩm quyền

v1.0015107228

14


2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Nguyên tắc thống nhất

Nội dung: Các cấp ngân sách là bộ phận cấu thành của một hệ
thống ngân sách thống nhất và duy nhất.

u cầu:

v1.0015107228

•

Về chủ trương, chính sách thu chi ngân sách;

•

Về chế độ kế tốn, tổ chức thực hiện ngân sách;

•

Về mối quan hệ giữa các cấp ngân sách.

15


2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Nguyên tắc tập trung quyền lực – phân định thẩm quyền

Nội dung: Quốc hội có quyền quyết định tối cao và Chính phủ điều hành
thống nhất đối với ngân sách nhà nước. Mỗi cấp ngân sách có nhiệm vụ,
quyền hạn cụ thể trong thực hiện các hoạt động thu chi ngân sách.

Yêu cầu:
• Về thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ;
• Về trách nhiệm, quyền hạn của chính quyền địa phương.

v1.0015107228

16

2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Nguyên tắc độc lập – tự chủ
Nội dung: Các cấp ngân sách cần có sự độc lập, tự chủ ở chừng
mực nhất định trong quá trình thực hiện chức năng của mình.
u cầu:
• Về nguồn thu, nhiệm vụ chi;
• Về quyền quyết định tổ chức, hoạt động ngân sách.

v1.0015107228

17


2.2. PHÁP LUẬT VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÍ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

2.2.1. Nguyên tắc
phân cấp

2.2.2. Thẩm quyền
phân cấp

2.2.3. Nội dung
phân cấp

v1.0015107228

18

2.2.1. NGUYÊN TẮC PHÂN CẤP
Phân cấp quản lí ngân sách nhà nước là sự phân định trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa
vụ và lợi ích giữa các cơ quan nhà nước với nhau và giữa các cấp ngân sách trong
quản lí ngân sách.

v1.0015107228

Thứ nhất

Ngân sách trung giữ vai trò chủ đạo, ngân sách địa
phương chủ động thực hiện nhiệm vụ được giao, tăng
cường nguồn lực cho ngân sách xã.

Thứ hai

Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách
cấp đó bảo đảm thực hiện.

Thứ ba

Ngân sách cấp trên và ngân sách cấp dưới có quan hệ
vật chất với nhau.
19


2.2.2. THẨM QUYỀN PHÂN CẤP

Quốc hội

Hội đồng nhân dân cấp tỉnh

Quyết định phân bổ ngân sách
trung ương

Quyết định phân bổ ngân sách
địa phương

•

Tổng số và mức chi từng lĩnh vực;

•

Dự tốn chi của cơ quan nhà nước •
ở trung ương;

Dự tốn chi của cơ quan nhà nước
ở địa phương;

•

Mức bổ sung từ ngân
trung ương cho ngân
địa phương.

Mức bổ sung cho ngân sách từng
địa phương cấp dưới.

v1.0015107228

•

sách •
sách

Tổng số và mức chi từng lĩnh vực;

20


2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP

Nội dung phân cấp

Phân định về thẩm
quyền quản lí

v1.0015107228

Phân định về
nguồn thu và
nhiệm vụ chi

21


2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo)
a. Phân định về thẩm quyền quản lí

Quốc hội

Điều 15 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Chủ tịch nước

Điều 19 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Ủy ban thường
vụ Quốc hội

Điều 16 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Chính phủ

Điều 20 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Uỷ ban kinh tế và
ngân sách của
Quốc hội

Điều 17 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Bộ Tài chính

Điều 21 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Hội đồng dân tộc
và các Uỷ ban
khác của
Quốc hội

Điều 18 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

Bộ Kế hoạch
và đầu tư

Điều 22 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

HĐND các cấp

Điều 25 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

UBND các cấp

Điều 26 Luật Ngân
sách nhà nước 2002

v1.0015107228

22


2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo)
b. Phân định về nguồn thu và nhiệm vụ chi
Các khoản thu

Ngân sách trung ương

Ngân sách địa phương

Thu cố định

Khoản 1 Điều 30 Luật Ngân Khoản 1 Điều 32 Luật Ngân sách
sách nhà nước 2002.
nhà nước 2002.

Thu điều tiết

Khoản 2 Điều 30 Luật Ngân sách nhà nước 2002.
Khoản 3 Điều 32 Luật Ngân sách
nhà nước 2002:

Thu bổ sung

Thu từ huy động
đầu tư xây dựng
các cơng trình
kết cấu hạ tầng
v1.0015107228

•

Thu bổ sung cân đối ngân sách;

•

Thu bổ sung có mục tiêu.

Khoản 4 Điều 32, Khoản 3 Điều 8
Luật Ngân sách nhà nước 2002.

23


2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo)

Các khoản chi

Ngân sách trung ương

Ngân sách địa phương

Chi thường xuyên

Khoản 2 Điều 31 Luật Ngân Khoản 2 Điều 33 Luật
sách nhà nước 2002.
Ngân sách nhà nước 2002.

Chi đầu tư phát triển

Khoản 1 Điều 31 Luật Ngân Khoản 1 Điều 33 Luật
sách nhà nước 2002.
Ngân sách nhà nước 2002.

Các khoản chi khác

Khoản 3, 4, 5, 6, 7 Điều 31 Luật Khoản 3, 4, 5 Điều 33 Luật
Ngân sách nhà nước 2002.
Ngân sách nhà nước 2002.

v1.0015107228

24


TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

Trong bài này chúng ta đã nghiên cứu những nội dung
chính sau:

v1.0015107228

•

Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam;

•

Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước;

•

Thẩm quyền phân cấp quản lí ngân sách nhà nước;

•

Ngun tắc phân cấp quản lí ngân sách nhà nước;

•

Nội dung phân cấp quản lí ngân sách nhà nước.

25