Báo cáo " Thẩm quyền của toà án Việt Nam giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài" doc

đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

75






TS. Nguyễn Trung Tín *
tho B lut t tng dõn s cú Phn th
IX quy nh v th tc gii quyt cỏc v
vic dõn s cú yu t nc ngoi v tng tr
t phỏp. Phn ny gm ba chng: Chng
XXXIV, chng XXXV, chng XXXVI.
Trong phm vi bi ny, chỳng tụi nờu mt s ý
kin v Chng XXXV "Thm quyn ca to
ỏn Vit Nam gii quyt cỏc v vic dõn s cú
yu t nc ngoi".
Theo quan im chung, t tng dõn s
quc t c hiu l tng th cỏc nguyờn tc
v cỏc quy phm phỏp lut gii quyt cỏc vn
sau:
1. Xỏc nh thm quyn gii quyt cỏc v
vic dõn s theo ngha rng cú yu t nc
ngoi;
2. Quy ch phỏp lớ ca cỏ nhõn v phỏp
nhõn nc ngoi trong lnh vc t tng dõn s

quc t;
3. Quy ch phỏp lớ ca quc gia nc ngoi
v cỏc t chc quc t cp chớnh ph trong lnh
vc t tng dõn s quc t;
4. U thỏc v nhn u thỏc quc t trong
lnh vc t tng dõn s quc t;
5. Cụng nhn v cho thi hnh cỏc quyt
nh ca to ỏn v trng ti nc ngoi.
(1)

Nh vy, vic xỏc nh thm quyn ca to
ỏn mt quc gia trong vic gii quyt cỏc v
vic dõn s cú yu t nc ngoi l mt trong
nm vic trờn thuc lnh vc t tng dõn s
quc t cỏc quc gia. Chng XXXV vi
tờn gi ca nú rừ rng nhm gii quyt vn
ny. Tuy nhiờn cỏch gii quyt ú trong
Chng ny, theo chỳng tụi cũn nhiu ch
cn xem xột li.
V thm quyn chung ca tũa ỏn Vit
Nam, cú nhiu quy nh cũn cha phự hp:
C th:
Khon 1 iu 416 quy nh: "1. Thm
quyn ca Tũa ỏn Vit Nam gii quyt cỏc v
vic dõn s cú yu t nc ngoi c xỏc
nh theo quy nh ti chng III ca B lut
ny nu chng ny khụng cú quy nh khỏc"
l khụng rừ. Bi, cỏ nhõn v phỏp nhõn Vit
Nam cng nh nc ngoi khi yờu cu to ỏn
Vit Nam gii quyt tranh chp hoc yờu cu

ca mỡnh thỡ vn u tiờn m h phi gii
quyt rừ rng l to ỏn Vit Nam cú thm
quyn khụng? tr li cõu hi ny h phi
chỳ ý ti cỏc iu c quc t m Vit Nam
ó kớ kt hoc tham gia vi cỏc quc gia hu
quan (vớ d, cỏc hip nh tng tr t phỏp),
sau ú s l Chng XXXV ny (nu c
thụng qua).
iu ú cú ngha l nu cỏc iu c quc
t liờn quan v Chng XXXV ny khụng quy
nh tũa ỏn Vit Nam cú thm quyn thỡ cỏc cỏ
nhõn v phỏp nhõn trờn mun gii quyt tranh
D

* Vin nh nc v phỏp lut


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
76
Tạp chí luật học

chp hoc yờu cu ca mỡnh bng con ng
to ỏn thỡ phi tỡm cõu tr li trong cỏc iu
c quc t v cỏc quy nh trong phỏp lut t
tng dõn s quc t ca quc gia khỏc cú liờn
quan. Bi vy, theo chỳng tụi, khon ny cn
quy nh nh sau: "1. Thm quyn ca tũa ỏn
Vit Nam gii quyt cỏc v vic dõn s cú yu
t nc ngoi c xỏc nh theo quy nh ti
Chng XXXV nu cỏc v vic dõn s thuc

thm quyn ca to ỏn theo quy nh ti
Chng III ca B lut ny". Bi, Chng III
quy nh v tớnh cht ca cỏc v vic dõn s
thuc thm quyn ca to ỏn cũn Chng
XXXV quy nh v nhng v vic dõn s cú
yu t nc ngoi m tũa ỏn Vit Nam cú
thm quyn. iu ú cú ngha l nu cỏc v
vic dõn s cú yu t nc ngoi no ú thuc
din cỏc v vic dõn s thuc thm quyn ca
to ỏn theo ỳng quy nh ti Chng III song
khụng phi l cỏc v vic dõn s cú yu t
nc ngoi m tũa ỏn Vit Nam cú thm
quyn theo quy nh ti Chng XXXV thỡ
tũa ỏn Vit Nam cng khụng cú thm quyn
gii quyt v ngc li.
V cn c xỏc nh thm quyn ca
chng ny cng cú nhiu iu khụng hp lớ.
Khi xỏc nh thm quyn quc t trong vic
gii quyt cỏc v vic dõn s cú yu t nc
ngoi, cỏc quc gia thng quy nh mt s
du hiu sao cho to ỏn quc gia mỡnh cú
iu kin gii quyt hoc kt qu ca vic gii
quyt mang tớnh cht kh thi nhm mc ớch
bo v tt nht cỏc li ớch chớnh ỏng ca cỏc
cỏ nhõn v phỏp nhõn Vit Nam cng nh nc
ngoi. iu ny c th hin trong chớnh sỏch
v t phỏp quc t ca cỏc quc gia, mt mt,
vỡ s tuõn th cỏc tiờu chớ v nhõn quyn trờn
th gii, mt khỏc, vỡ li ớch ca chớnh quc gia
s ti. Bi cú nh vy thỡ cỏc quan h dõn s cú

yu t nc ngoi mi phỏt trin phự hp vi
chớnh sỏch ca quc gia ú (chớnh sỏch y
trc ht c th hin trong phỏp lut). Vỡ u
cú hai mc ớch chung nờu trờn cho nờn cỏc
quc gia cng thng da vo cỏc du hiu xỏc
nh thm quyn tng i ging nhau. ú l
cỏc du hiu nh ni c trỳ ca b n, ni cú
ti sn tranh chp v ni xy ra hnh vi gõy
thit hi (i vi cỏc v vic v n bự thit hi
ngoi hp ng).
(2)

Tuy nhiờn, cỏc du hiu ny mc dự v
hỡnh thc cng ging nh cỏc du hiu xỏc
nh thm quyn theo lónh th trong lnh vc t
tng dõn s khụng cú yu t nc ngoi song
v thc cht thỡ khỏc hn. S khỏc ny th hin
hai im. Th nht, xut phỏt t ch quyn
quc gia, cỏc quc gia ch quy nh khi cỏc du
hiu nh vy cú trờn lónh th ca mỡnh thỡ quc
gia ú cú thm quyn gii quyt. Th hai, cỏc
du hiu ú c hiu l du hiu v thm
quyn ca to ỏn mt quc gia ch khụng phi
thm quyn ca to ỏn c th ca quc gia ni
cú cỏc du hiu trờn (mc dự trờn thc t cú
nhiu trng hp trựng lp nh vy). Cú iu
cỏc du hiu ú l khỏch quan vi cỏc bờn
khụng ph thuc vo quc tch ca h. Do vy,
vic quy nh nh khon 2 (cỏc im a, b, c)
ca iu 416 l khụng phự hp. Phn ny quy

nh: "2. Tũa ỏn Vit Nam gii quyt cỏc v
vic dõn s cú yu t nc ngoi trong cỏc
trng hp sau õy:
a. B n l t chc nc ngoi cú tr s
chớnh úng trờn lónh th Vit Nam hoc b n
cú c quan qun lớ, chi nhỏnh, vn phũng i
din úng trờn lónh th Vit Nam;


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

77

b. B n l cụng dõn nc ngoi, ngi
khụng quc tch c trỳ, lm n, sinh sng lõu
di ti Vit Nam hoc cú ti sn trờn lónh th
Vit Nam;
c. Nguyờn n l cụng dõn nc ngoi,
ngi khụng quc tch c trỳ, lm n, sinh
sng lõu di ti Vit Nam i vi v vic dõn
s v yờu cu ũi tin cp dng, xỏc nh
cha m".
Theo cỏc quy nh ú, tũa ỏn Vit Nam ch
cú thm quyn gii quyt cỏc v vic tranh
chp khi b n l cụng dõn nc ngoi hoc
nguyờn n l cụng dõn nc ngoi (i vi
cỏc v vic dõn s v yờu cu ũi tin cp
dng, xỏc nh cha m). Vn t ra õy
l trong trng hp i vi cỏc v tng t

nh vy m b n hoc nguyờn n l cụng
dõn Vit Nam thỡ sao? Cỏch quy nh nh vy
rừ rng l thiu khỏch quan khụng cú li gii
thớch. Ai cng bit rng mt trong khõu xõy
dng vn bn l giai on nghiờn cu tỡnh hỡnh.
Trong giai on ú phi xem xột kinh nghim
ca cỏc quc gia trờn th gii v vn ny.
Phn phõn nh thm quyn quc t l mt
trong cỏc vn thuc lnh vc t phỏp quc t
ca cỏc quc gia. Cú th núi rng khoa hc t
phỏp quc t Vit Nam v ngnh t phỏp quc
t Vit Nam mi c hỡnh thnh v phỏt trin.
Chỳng ta cha cú kinh nghim nhiu v vn
ny. Vic hc tp cỏc kinh nghim ca cỏc
quc gia phỏt trin (nht l cỏc tiờu chớ ph
bin chung trờn th gii) chc chn l iu cn
thit phc v cho cụng cuc cụng nghip hoỏ,
hin i hoỏ t nc, cho vic hi nhp quc
t ca nc ta. Cỏc quy nh khỏc bit trong
vic i x vi cỏ nhõn v phỏp nhõn nc
ngoi khụng phi vỡ trt t cụng cng, vỡ li ớch
ca an ninh quc gia hay c im phong tc,
tp quỏn l iu khụng chp nhn c.
im d khon 2 iu 416 quy nh: "Cỏc
v vic dõn s v quan h dõn s m cn c
xỏc lp, thay i, chm dt quan h ú theo
phỏp lut Vit Nam hoc xy ra trờn lónh th
Vit Nam nhng cú ớt nht mt trong cỏc
ng s l ngi nc ngoi". Trc ht, cỏc
v vic õy cú th l v vic v hp ng cú

hỡnh thc hoc ni dung theo phỏp lut Vit
Nam hoc v vic bi thng thit hi xy ra
trờn lónh th Vit Nam trong ú cú ớt nht mt
trong cỏc bờn ng s l ngi nc ngoi.
iu ú cú ngha l thm quyn c xỏc nh
trờn c s xỏc nh phỏp lut ni dung iu
chnh. Cỏch quy nh ny cú li l nu tũa ỏn
Vit Nam gii quyt thỡ tũa ỏn Vit Nam s ỏp
dng phỏp lut ca mỡnh. Theo iu 834 B
lut dõn s nm 1995, hỡnh thc hp ng
c xỏc lp theo phỏp lut ni kớ kt tr
trng hp i tng ca hp ng liờn quan
n bt ng sn Vit Nam, ni dung hp
ng c hỡnh thnh trờn c s phỏp lut m
cỏc bờn tho thun la chn nu khụng tho
thun thỡ ỏp dng phỏp lut ni thc hin hp
ng, tr vic kớ kt v thc hin hp ng
Vit Nam hoc hp ng liờn quan n bt
ng sn Vit Nam. Vic xỏc nh thm
quyn theo cỏch ny cng khụng phi l bin
phỏp c a chung trờn th gii. Bi i vi
trng hp v hp ng trờn m b n li
nc ngoi hoc ti sn (ng sn) i tng
ca hp ng nc ngoi thỡ theo phỏp lut
cỏc quc gia ph bin hin nay, to ỏn nc
ngoi ni cú b n hoc ni cú ti sn cú thm
quyn gii quyt. Bi vy, trong trng hp
ny phi chng chỳng ta quy nh thm quyn

đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
78
Tạp chí luật học

ca to ỏn Vit Nam theo du hiu ni c trỳ
ca b n hoc ni cú ti sn tranh chp l phự
hp hn c. Riờng i vi trng hp bi
thng thit hi ngoi hp ng, vic quy nh
tũa ỏn Vit Nam cú thm quyn gii quyt khi
hnh vi gõy thit hi xy ra Vit Nam l phự
hp vi xu hng chung. Cỏch quy nh ú
trờn thc t cú c s l ch to ỏn ni ú cú
iu kin thun li xỏc nh ai l ngi cú
li, mc ca li v mc thit hi. Tuy
nhiờn, vic quy nh cỏc trng hp theo im
d khon 2 iu 416 k trờn li kốm theo iu
kin phi cú ớt nht mt trong cỏc bờn ng s
l ngi nc ngoi l khụng hp lớ v xa l
vi xu hng chung trờn th gii. Bi vỡ, thc
tin iu chnh phỏp lut v ni dung cỏc
quc gia trờn th gii (trong ú cú c B lut
dõn s Vit Nam), ch th ca cỏc v vic dõn
s cú yu t nc ngoi khụng phi bao gi
cng cú ớt nht mt bờn ng s l ngi
nc ngoi. iu ny cng c quy nh
trong khon 2 iu 411 ca bn D tho ny.
Do vy, vn hp lớ t ra õy l nu cng
vi cỏc v vic nh vy m c hai bờn ng
s l cụng dõn Vit Nam thỡ sao? Liu to ỏn
Vit Nam cú thm quyn gii quyt khụng?

Nu cú thỡ ti sao li phi kốm theo iu kin
nh vy? Nu khụng thỡ hoỏ ra chớnh cụng dõn
Vit Nam li khụng cú iu kin bo v li
ớch chớnh ỏng ca mỡnh ngay to ỏn ca
mỡnh i vi cựng v vic khi m ngi nc
ngoi cú quyn ú. Do vy, theo chỳng tụi
phn ny nờn sa theo cỏch nh sau: "Cỏc v
vic v bi thng thit hi ngoi hp ng cú
hnh vi gõy thit hi xy ra trờn lónh th Vit
Nam". Cũn cỏc trng hp khỏc ó ghi nhn
trong im ny nờn b i vỡ ó cú im quy
nh chung l ni c trỳ ca b n ri.
im khon 2 iu 416 quy nh: ".
Cỏc v vic dõn s v cỏc quan h dõn s m
cn c xỏc lp, thay i, chm dt quan h
ú theo phỏp lut nc ngoi hoc xy ra
nc ngoi nhng cỏc ng s u l cụng
dõn, t chc Vit Nam v nguyờn n hoc b
n c trỳ ti Vit Nam ". iu ny theo
chỳng tụi cng nờn b i vỡ cú phn quy nh
tũa ỏn Vit Nam cú thm quyn khi b n c
trỳ Vit Nam, trong khi ú cỏc iu kin nờu
trong im ny thỡ u cú phn nh vy.
im e quy nh: "e. Tranh chp phỏt sinh
t hp ng m vic thc hin ton b hoc
mt phn hp ng xy ra trờn lónh th Vit
Nam". Cỏch quy nh nh vy cng khụng phự
hp, bi trong cỏc trng hp nh vy s
khụng thun li cho vic gii quyt tranh chp
hoc m bo thi hnh quyt nh ca to ỏn

bng vic xỏc nh du hiu ni c trỳ b n
hoc ni cú ti sn l i tng ca hp ng.
Vớ d, nu cụng dõn Vit Nam l nguyờn n
i vi v kin nh trờn, trong khi ú b n c
trỳ nc ngoi hoc ti sn nc ngoi m
theo phỏp lut nc ngoi, to ỏn ni ú cú
thm quyn, khi ú chc chn cụng dõn trờn s
chn to ỏn nc ngoi khi kin tr trng
hp iu c quc t m Vit Nam v nc
ngoi cựng kớ kt hoc tham gia cú quy nh
khỏc. Do vy, khụng phi ngu nhiờn m nhiu
quc gia khụng chn cỏch quy nh nh trờn.
Do vy, theo chỳng tụi, trong cỏc trng hp
ú cn quy nh rng tũa ỏn Vit Nam cú thm
quyn khi b n c trỳ Vit Nam hoc ti
sn l i tng ca hp ng Vit Nam. Vỡ
th, im ny cn b i vỡ cú quy nh chung
v thm quyn nh trờn ri.


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

79

Do vy, theo chỳng tụi, khon 2 iu 416
cn quy nh nh sau:
"2. Tũa ỏn Vit Nam cú thm quyn gii
quyt cỏc v vic dõn s cú yu t nc
ngoi i vi ớt nht mt trong cỏc trng

hp sau õy:
a. B n thng trỳ Vit Nam;
b. Ti sn i tng ca tranh chp
Vit Nam;
c. Ni xy ra hnh vi gõy thit hi Vit
Nam i vi v vic bi thng thit hi ngoi
hp ng;
d. Nguyờn n l cụng dõn Vit Nam i
vi v vic li hụn".
iu 417 quy nh v thm quyn c bit
ca tũa ỏn Vit Nam. Trc ht chỳng ta cn
xỏc nh th no l thm quyn c bit ca to
ỏn mt quc gia? Cỏc quc gia thng quy
nh thm quyn c bit bo v li ớch
quc gia, trt t cụng cng v cỏc li ớch cn
thit ca cụng dõn v phỏp nhõn ca mỡnh.
Thm quyn c bit khỏc vi thm quyn
chung hai im. Th nht, thm quyn chung
c quy nh chung cho cỏc trng hp, trong
khi ú thm quyn c bit ch quy nh cho
mt s trng hp c th. Th hai, thm quyn
chung khụng cú tớnh cht bt buc nguyờn n
phi kin ti to ỏn quc gia ú m cú th chn
to ỏn quc gia khỏc, trong khi ú thm quyn
c bit mang tớnh cht ỏp t (s ỏp t th
hin ch nu nguyờn n kin to ỏn nc
ngoi m quyt nh ca to ỏn nc ngoi ú
li cn cụng nhn v thi hnh cng bc
quc gia quy nh thm quyn c bit ú thỡ
quyt nh trờn s khụng c cụng nhn v thi

hnh cng bc). Do vy, vic quy nh thm
quyn c bit phi xut phỏt chớnh xỏc t cỏc
lớ do nh chỳng tụi ó nờu trờn. Nu ỳng vi
cỏc lớ do nh vy thỡ thm quyn c bit ca
cỏc quc gia ớt trựng nhau. Bi vỡ, nu cú s
trựng nhau thỡ xut hin nguy c l nguyờn n
khụng bit kin õu bo v li ớch chớnh
ỏng ca mỡnh c.
Xut phỏt t lun im trờn chỳng tụi xin
cú my ý kin v iu ny. Khon 1 iu 417
quy nh: "1.Nhng v ỏn dõn s cú yu t
nc ngoi sau õy thuc thm quyn gii
quyt c bit ca tũa ỏn Vit Nam:
a. V ỏn dõn s cú liờn quan n quyn i
vi ti sn l bt ng sn cú trờn lónh th Vit
Nam;
b. Tranh chp phỏt sinh t hp ng vn
chuyn m ngi vn chuyn cú tr s chớnh
hoc chi nhỏnh ti Vit Nam;
c. V ỏn li hụn gia cụng dõn Vit Nam vi
cụng dõn nc ngoi hoc ngi khụng quc
tch nu c hai v chng c trỳ, lm n, sinh
sng Vit Nam".
Theo chỳng tụi cn b mc b khon 1 iu
417, bi trong tranh chp v hp ng vn
chuyn, b n cú th l ngi vn chuyn
hoc khỏch hng. Trong trng hp khỏch
hng l b n thỡ vic ngi vn chuyn kin
khỏch hng ti quc gia ni khỏch hng c trỳ
l thun tin hn c. Ti sao trong trng hp

ny li cho rng thm quyn c bit l ca tũa
ỏn Vit Nam. Do vy, trong trng hp ny
theo chỳng tụi c vic xỏc nh thm quyn
theo thm quyn chung l phự hp. Bi, nu
chỳng ta quy nh nh vy thỡ lớ do ca vic
bo v trt t cụng cng v an ninh quc gia
khụng gii thớch c m cú nguy c cỏc hp
ng vn chuyn m ngi vn chuyn Vit
Nam ỏng ra kớ c thỡ li khụng th kớ khi


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
80
Tạp chí luật học

chỳng ta khoanh vựng cng trong vn thm
quyn quc t. Bi cỏc bờn cú th s e ngi
khụng mun hp tỏc vỡ cho rng tranh chp
gia h s khụng c gii quyt mt cỏch
thun li.
Khon 2 iu 417 quy nh: "2. Nhng
vic dõn s cú yu t nc ngoi sau õy thuc
thm quyn gii quyt c bit ca tũa ỏn Vit
Nam:
a. Xỏc nh mt s kin phỏp lớ nu s kin
ú xy ra trờn lónh th Vit Nam;
b. Tuyờn b cụng dõn nc ngoi, ngi
khụng quc tch b hn ch nng lc hnh vi
dõn s, mt nng lc hnh vi dõn s nu h c
trỳ, lm n sinh sng Vit Nam v vic tuyờn

b ú phi cú liờn quan n vic xỏc lp quyn,
ngha v ca h trờn lónh th Vit Nam;
c. Tuyờn b cụng dõn nc ngoi, ngi
khụng quc tch mt tớch, ó cht nu h cú
mt Vit Nam ti thi im cú nhng s kin
xy ra m nhng s kin ú l cn c tuyờn
b mt ngi mt tớch, ó cht v vic tuyờn b
ú cú liờn quan n vic xỏc lp quyn, ngha
v ca h trờn lónh th Vit Nam;
d. Ngi nc ngoi yờu cu Tũa ỏn Vit
Nam tuyờn b cụng dõn Vit Nam mt tớch, ó
cht nu vic tuyờn b ú cú liờn quan n vic
xỏc lp quyn, ngha v ca h trờn lónh th
Vit Nam;
. Cụng nhn ti sn nm trờn lónh th
Vit Nam l vụ ch hoc cụng nhn quyn s
hu ca ngi ang qun lớ i vi bt ng
sn vụ ch trờn lónh th Vit Nam".
Theo chỳng tụi im b, c cn ỏp dng
chung i vi cụng dõn Vit Nam cng nh
ngi nc ngoi. Cũn mc d thỡ nờn b, bi
vic tuyờn b mt ngi mt tớch, ó cht s cú
c s v thun tin i vi quc gia nu h cú
mt quc gia ú ti thi im cú nhng s
kin xy ra khi nhng s kin y l cn c
ra tuyờn b ú. Trong trng hp s tuyờn b
trờn i vi cụng dõn Vit Nam m cỏc s kin
ó nờu li xy ra nc ngoi thỡ phi chng
cỏch quy nh nh trờn l thiu khỏch quan v
khú thc hin. Bi, vic tuyờn b mt ngi

mt tớch hoc ó cht cú th liờn quan n vic
xỏc lp quyn, ngha v ca h trờn lónh th
ca nhiu quc gia ch khụng phi ch cú Vit
Nam. Do vy, trong trng hp nc ngoi
cng quy nh thm quyn c bit nh chỳng
ta (mc c) thỡ s yờu cu u thỏc t phỏp quc
t ca chỳng ta gii quyt mc d s khú
thc hin.
V trng hp tr li n kin (iu 419),
cng cú mt s trng hp khụng hp lớ. iu
419 quy nh: "1. Tũa ỏn Vit Nam tr li n
khi kin, n yờu cu hoc ỡnh ch gii quyt
v vic dõn s cú yu t nc ngoi, trong
trng hp ó cú bn ỏn, quyt nh ca tũa
ỏn nc ngoi gii quyt v vic dõn s ú v
gia nc cú Tũa ỏn ra bn ỏn, quyt nh dõn
s ú v Vit Nam cú kớ kt hoc gia nhp iu
c quc t quy nh vic cụng nhn v cho thi
hnh bn ỏn, quyt nh dõn s ca cỏc bờn.
2. Tũa ỏn Vit Nam tr li n khi kin,
n yờu cu hoc ỡnh ch gii quyt v vic
dõn s cú yu t nc ngoi nu cú tũa ỏn
nc ngoi ó th lớ v vic dõn s ú v bn
ỏn, quyt nh ca tũa ỏn nc ngoi i vi
v vic dõn s ú c cụng nhn v cho thi
hnh ti Vit Nam".
Vic tr li n khi kin, n yờu cu
hoc ỡnh ch gii quyt v vic dõn s cú yu
t nc ngoi l mt quy nh cn thit

đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

81

trỏnh vic trựng lp trong vic gii quyt cỏc
tranh chp dõn s cú yu t nc ngoi, cỏc
yờu cu gii quyt v vic dõn s cú yu t
nc ngoi. S trựng lp s lm mt thi gian,
cụng sc ca to ỏn cng nh cỏc bờn. Tuy
nhiờn, vic ú cng c gii quyt vi cỏc
iu kin nht nh. Chớnh vỡ cú cỏc quy nh
ca phỏp lut v iu trờn cho nờn nguyờn n,
ngi n yờu cu phi tớnh trc vic
n ti to ỏn quc gia no trong s cỏc to ỏn
ca cỏc quc gia cú thm quyn (iu ny xut
phỏt t vic xỏc nh du hiu khỏc nhau khi
phõn nh thm quyn quc t trong cỏc ngun
quc ni ca cỏc quc gia). Vn t ra õy
l cỏc iu kin ú l gỡ?
Khon 1 iu 419 quy nh to ỏn Vit
Nam tr li n khi kin, n yờu cu hoc
ỡnh ch gii quyt v vic dõn s cú yu t
nc ngoi vi cỏc iu kin sau: "1 ó cú
bn ỏn, quyt nh ca tũa ỏn nc ngoi gii
quyt v vic dõn s ú v gia nc cú tũa ỏn
ra bn ỏn, quyt nh dõn s ú v Vit Nam
cú kớ kt hoc gia nhp iu c quc t quy
nh vic cụng nhn v cho thi hnh bn ỏn,

quyt nh dõn s ca cỏc bờn.
2 nu cú tũa ỏn nc ngoi ó th lớ v
vic dõn s ú v bn ỏn, quyt nh ca tũa
ỏn nc ngoi i vi v vic dõn s ú c
cụng nhn v cho thi hnh ti Vit Nam".
Vn t ra õy l ti sao phi cú iu
kin th hai. Nu trong tng trng hp iu
c quc t m nc ta kớ kt hoc gia nhp
quy nh quc gia nhn n sau phi t chi
gii quyt v vic dõn s cú yu t nc ngoi
thỡ trong trng hp tũa ỏn Vit Nam nhn n
sau s phi thc hin vic ú. Trng hp y rừ
rng l khụng cn thit, bi trng hp iu
c quc t m Vit Nam v quc gia cú to ỏn
ra bn ỏn v quyt nh dõn s ú cú kớ kt
hoc gia nhp khụng quy nh v cụng nhn v
cho thi hnh bn ỏn, quyt nh dõn s trờn thỡ
cú ngha l chỳng ta khụng tr li n kin.
Trong trng hp nh vy s xut hin s
trựng lp v iu ú cú th dn ti quyt nh
cú th trỏi nhau. Cỏc quy nh ny s khụng
ngn cn c cỏc bờn v cựng v kin hoc
v vic cú th gi n vi hai quc gia khỏc
nhau. Ngoi ra, vic quy nh nh trờn cng
khụng cú c s na l i vi bn ỏn, quyt
nh dõn s khụng cú quy nh trong cỏc iu
c quc t trờn song c cụng nhn v thi
hnh quc gia nc ngoi ú hoc nc
ngoi khỏc trờn c s phỏp lut khỏc thỡ sao?
Liu khi ú chỳng ta gii quyt cú th tip tc

c cụng nhn v cho thỡ hnh Vit Nam
hay khụng? Cõu tr li õy l cỏc quc gia
khỏc v Vit Nam s khụng th cụng nhn v
thi hnh cỏc bn ỏn v cựng mt v vic hai ln
c. Do vy, theo chỳng tụi cn quy nh li
c iu ny nh sau: "Tũa ỏn Vit Nam tr li
n khi kin, n yờu cu hoc ỡnh ch gii
quyt v vic dõn s cú yu t nc ngoi
trong trng hp to ỏn nc ngoi ó th lớ v
tranh chp hoc v vic hoc ó ra bn ỏn hoc
quyt nh dõn s ú, tr trng hp v tranh
chp hoc v vic dõn s thuc thm quyn
c bit ca tũa ỏn Vit Nam"./.

(1). Xem: "Giỏo trỡnh t phỏp quc t", i hc Hu,
Nxb. Giỏo dc, H.1998, tr.182.
(2).Xem: "Giỏo trỡnh t phỏp quc t", Trng i hc lut
H Ni, Nxb. Cụng an nhõn dõn, H. 1997, tr. 305 - 307.