Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
-----˜&˜-----

PHẠM VĂN THÀNH

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ÂN THI,
TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
-----˜&˜-----

PHẠM VĂN THÀNH

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ÂN THI,
TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THANH TÙNG

HÀ NỘI - 2022


LỜI CẢM ƠN
Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban
giám đốc, đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên của Học viện đã hết lịng tận tình
giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tác giả xin bày tỏ sự kính trọng và lịng biết ơn sâu sắc tới TS Nguyễn
Thanh Tùng, người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và tạo điều
kiện để tác giả hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu, giáo viên, nhân
viên các trường THCS huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, gia đình và bạn bè đồng
nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn này.
Do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu còn hạn chế, luận văn khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp của các nhà
khoa học và bạn đọc để luận văn được hoàn thiện hơn.
Trân trọng!
Tác giả

Phạm Văn Thành


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan, những gì mà tơi trình bày trong luận văn là do sự tìm hiểu
và nghiên cứu của bản thân trong suốt quá trình học tập và công tác. Mọi kết quả
nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu có đều được trích dẫn nguồn
gốc cụ thể.
Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ
luận văn Thạc sĩ nào.

Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về những gì mà tơi đã cam đoan ở
trên đây.
Tác giả

Phạm Văn Thành


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BGH
BD
BDGV
CB
CBQL
CSVC
CMHS
ĐTB
GD&ĐT
GV
TH
THCS
TTCM
THPT
VHNT
NXB
UBND

Ban giám hiệu
Bồi dưỡng
Bồi dưỡng giáo viên
Cán bộ

Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất
Cha mẹ học sinh
Điểm trung bình
Giáo dục - Đào tạo
Giáo viên
Tiểu học
Trung học cơ sở
Tổ trưởng chun mơn
Trung học phổ thơng
Văn hóa nhà trường
Nhà xuất bản
Ủy ban nhân dân


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.........................................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................................iii
MỤC LỤC............................................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG..........................................................................................................viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ..........................................................................................xi
MỞ ĐẦU....................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu..........................................................................................................3
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu................................................................3
4. Giả thuyết khoa học...........................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................................3
6. Giới hạn và Phạm vi nghiên cứu........................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................4

8. Cấu trúc của luận văn.........................................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA
NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG GIAI
ĐOẠN HIỆN NAY................................................................................................................6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.................................................................................6
1.1.1. Nghiên cứu về xây dựng văn hóa nhà trường..............................................................6
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường.................................................8
1.2. Một số khái niệm cơ bản.............................................................................................11
1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường.......................................................................................11
1.2.2. Văn hóa, văn hóa nhà trường.....................................................................................11
1.2.3. Xây dựng văn hóa nhà trường....................................................................................12
1.2.4. Quản lý hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THCS............................12
1.3. Hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường trung học cơ sở......................13
1.3.1. Những yêu cầu đổi mới giáo dục đối với trường trung học cơ sở.............................13
1.3.2. Nội dung xây dựng văn hóa nhà trường góp phần định hướng phát triển năng
lực và phẩm chất học sinh ở trường THCS..........................................................................17
1.4. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở trường trung học cơ sở..........................22
1.4.1. Phân cấp của chủ thể quản lý trong xây dựng văn hóa nhà trường trung học
cơ sở.....................................................................................................................................22
1.4.2. Vận dụng chức năng quản lý trong xây dựng văn hóa nhà trường trung học
cơ sở.....................................................................................................................................22


1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở trường
trung học cơ sở...................................................................................................................26
1.5.1. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý....................................................................26
1.5.2. Các yếu tố thuộc về cán bộ quản lý...........................................................................26
1.5.3. Các yếu tố bên thuộc về giáo viên.............................................................................27

Kết luận chương 1..................................................................................................28

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY..........................................................................................................29

2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục huyện Ân
Thi, tỉnh Hưng Yên........................................................................................................29
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..........................29
2.1.2. Vài nét về giáo dục trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..........................30
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng.......................................................................................34
2.2.1. Mục đích khảo sát......................................................................................................34
2.2.2. Nội dung khảo sát......................................................................................................35
2.2.3. Phương pháp khảo sát................................................................................................35
2.2.4. Khách thể khảo sát.....................................................................................................35
2.2.5. Tiêu chí và thang đánh giá.........................................................................................38
2.3. Thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơsở
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên...........................................................................................38
2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa ở các trường trung học cơ sở
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..............................................................................................38
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung xây dựng văn hóa ở các trường trung học cơ sở
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..............................................................................................42
2.3.3. Thực trạng thực hiện hình thức xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
THCS huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên...................................................................................48
2.4. Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học
cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.................................................................................51
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..............................................................................................51
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..............................................................................................55
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..............................................................................................59

2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
THCS huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên...................................................................................64


2.4.5. Thực trạng quản lý sử dụng điều kiện CSVC, thiết bị phục vụ xây dựng văn
hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên......................66
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.........................................69
2.5.1. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc môi trường quản lý ở
trường trung học cơ sở.........................................................................................................69
2.5.2. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về Hiệu trưởng trường
trung học cơ sở.....................................................................................................................70
2.5.3. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về giáo viên trường trung
học cơ sở..............................................................................................................................72
2.6. Đánh giá chung quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung
học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên..........................................................................74
2.6.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân...................................................................75
2.6.2. Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân......................................................................76
Kết luận chương 2..................................................................................................................78
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI
ĐOẠN HIỆN NAY....................................................................................................................79

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp....................................................................................79
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu.............................................................................79
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa...............................................................................79
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn............................................................................79
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, tính khả thi.........................................................80
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo kết hợp giữa văn hóa và truyền thống dân tộc.........................80
3.2. Biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ

sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên......................................................................................81
3.2.1. Tổ chức giáo dục nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV về xây dựng văn hóa nhà
trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay................................................................81
3.2.2. Chỉ đạo lập kế hoạch xây dưng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ
sở huyện Ân Thi...................................................................................................................83
3.2.3. Tổ chức xây dựng văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần ở các trường trung học
cơ sở huyện Ân Thi phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.....................................87
3.2.4. Chỉ đạo xây dựng văn hoá chất lượng dạy học quyết định chất lượng văn hóa
nhà trường............................................................................................................................90
3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao năng lực cho đội ngũ CBQL, giáo viên
nhằm xây dựng văn hóa nhà trường vững mạnh..................................................................93
3.2.6. Chỉ đạo xây dựng bộ cơng cụ đánh giá văn hóa nhà trường ở các trường trung


học cơ sở huyện Ân Thi.......................................................................................................95
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................................99
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân
Thi, tỉnh Hưng Yên..........................................................................................................100
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.............................................................................................100
3.4.2. Phương pháp và tiêu chí, thang đánh giá khảo nghiệm...........................................100
3.4.3. Mẫu khảo nghiệm.....................................................................................................101
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................................101
Kết luận chương 3................................................................................................................108
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.....................................................................................109
1. Kết luận..........................................................................................................................109
2. Khuyến nghị...................................................................................................................110
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................111
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Quy mô, số lượng học sinh................................................................31

Bảng 2.2.

Thống kê cụ thể năm học 2021 -2022................................................31

Bảng 2.3.

Tổng hợp hạnh kiểm của học sinh THCS huyện Ân Thi....................32

Bảng 2.4.

Tổng hợp về học lực của học sinh THCS huyện Ân Thi....................32

Bảng 2.5.

Bảng thống kê trình độ đào tạo của đội ngũ cán bộ quản lý
THCS huyện Ân Thi..........................................................................33

Bảng 2.6.

Bảng thống kê trình độ đào tạo của giáo viên THCS huyện Ân
Thi......................................................................................................33

Bảng 2.7.

Cơ cấu theo giới tính..........................................................................34

Bảng 2.8.

Cơ cấu theo độ tuổi của đội ngũ giáo viên.........................................34

Bảng 2.9.

Đối tượng tham gia khảo sát thực trạng.............................................36

Bảng 2.10.

Thang đánh giá thực trạng.................................................................38

Bảng 2.11.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về nhận thức thực hiện mục tiêu
xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................39

Bảng 2.12.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về thực hiện mục tiêu xây dựng
văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi, tỉnh
Hưng Yên...........................................................................................40

Bảng 2.13.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức nội dung
xây dựng văn hóa vật chất ở các trường THCS huyện Ân Thi,

tỉnh Hưng Yên....................................................................................43

Bảng 2.14.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện nội dung
xây dựng văn hóa vật chất ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................44

Bảng 2.15.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức nội dung
xây dựng văn hóa tinh thần ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................46


Bảng 2.16.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện nội dung
xây dựng văn hóa tinh thần ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................47

Bảng 2.17.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức thực hiện
hình thức xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên............................................................49

Bảng 2.18.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện nội dung

xây dựng văn hóa tinh thần ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................50

Bảng 2.19.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức về lập kế
hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện
Ân Thi, tỉnh Hưng Yên......................................................................51

Bảng 2.20.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện lập kế
hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện
Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.....................................................................53

Bảng 2.21.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức tổ chức
xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................55

Bảng 2.22.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện tổ chức
xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................57

Bảng 2.23.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ nhận thức chỉ đạo

xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................59

Bảng 2.24.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện chỉ đạo xây
dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Ân Thi, tỉnh
Hưng Yên...........................................................................................62

Bảng 2.25.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV mức độ nhận thức về kiểm tra,
đánh giá xây dựng văn hóa ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................64


Bảng 2.26.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV mức độ thực hiện kiểm tra,
đánh giá xây dựng văn hóa ở các trường THCS huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên....................................................................................65

Bảng 2.27.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV mức độ nhận thức về quản lý sử
dụng điều kiện CSVC, thiết bị phục vụ xây dựng văn hóa ở các
trường trung học cơ sở huyện Ân Thi................................................66

Bảng 2.28.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV mức độ thực hiện quản lý sử
dụng điều kiện CSVC, thiết bị phục vụ xây dựng văn hóa ở các
trường trung học cơ sở huyện Ân Thi...............................................68

Bảng 2.29.

Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về môi
trường quản lý ở trường trung học cơ sở............................................69

Bảng 2.30.

Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về Hiệu
trưởng trường trung học cơ sở...........................................................70

Bảng 2.31.

Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về giáo viên
trường trung học cơ sở.......................................................................72

Bảng 2.32.

Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa
nhà trường ở các trường trung học cơ huyện Ân Thi, tỉnh Hưng
Yên....................................................................................................74

Bảng 3.1.

Hướng dẫn sử dụng phân tích SWOT................................................83

Bảng 3.2.

Bảng đánh giá thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường....................84

Bảng 3.3.

Cách cho điểm và thang đánh giá mức độ cần thiết và khả thi
của quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học
cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên................................................101

Bảng 3.4.

Mẫu khách thể khảo nghiệm............................................................101

Bảng 3.5.

Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của 6 biện pháp quản lý............101

Bảng 3.6.

Kết quả đánh giá mức độ khả thi của 6 biện pháp............................104

Bảng 3.7.

Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp
quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.........................................................106


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1.

Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất..........................................100

Biểu đồ 3.1. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của 6 biện pháp.........................103
Biểu đồ 3.2. Kết quả đánh giá mức độ khả thi của 6 biện pháp............................105
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp...........107


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tại Hội nghị Văn hóa tồn quốc tháng 11 năm 1946, Bác Hồ chỉ rõ: “Văn
hóa phải hướng dẫn quốc dân thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”, “Văn hóa soi
đường cho quốc dân đi”...[21], nhấn mạnh vai trị của văn hóa đối với sự nghiệp xây
dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc không
chỉ được đánh giá bằng tăng trưởng kinh tế, tổng sản phẩm trong nước mà còn bằng
cách chỉ số: thu nhập cao, giáo dục tốt, sức khoẻ và dinh dưỡng ở mức cao, nghèo
khổ thấp, môi trường trong sạch, có cuộc sống văn hố cao...Xây dựng văn hóa Việt
Nam, lấy các giá trị chân - thiện - mỹ làm cốt lõi, giá trị ưu tiên hàng đầu trong định
hướng phát triển đất nước giai đoạn hiện nay.
Trong quan điểm chỉ đạo đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt
Nam đã nhấn mạnh đến đổi mới chương trình nhằm phát triển phẩm chất và năng
lực người học. Đề cao giáo dục nhân cách, tri thức, đạo đức lỗi sống, ý thức công
dân và sự tuân thủ theo pháp luật. Phải tập trung vào các giá trị cơ bản của truyền
thống, văn hóa, giá trị cốt lõi của dân tộc và nhân loại. Xây dựng con người Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
Đồng thời các định hướng xây dựng văn hóa nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định: Văn hóa nhà trường là một

mơi trường quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ thành những
con người phát triển toàn diện đức - trí - thể - mỹ, ngành Giáo dục đã tập trung chỉ
đạo quyết liệt nhiều giải pháp nhằm đẩy mạnh việc giáo dục đạo đức, lối sống, thẩm
mỹ, ứng xử văn hóa và kỹ năng sống cho học sinh. Văn hóa nhà trường là bao gồm
các thành tố, các hoạt động của trường học, cùng các yếu tố liên quan nhưng cốt lõi
là hệ thống các chuẩn và hệ các giá trị, trong đó bao gồm quy tắc ứng xử trong hoạt
động dạy, học và các quan hệ ứng xử khác, khi những điều đó đạt tới chuẩn mực và
các giá trị được xác định thì lúc đó đạt tới giá trị của văn hóa [3].
Mục tiêu hướng đến trong xây dựng văn hóa nhà trường hiện nay là xây
dựng trường học thực sự là “môi trường và điều kiện để phát triển về nhân cách,
đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ


2

công dân, ý thức tuân thủ pháp luật; đề cao tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc,
lương tâm, trách nhiệm của mỡi người với bản thân mình, với gia đình, cộng đồng,
xã hội và đất nước”. Văn hóa nhà trường là bao gồm các thành tố, các hoạt động của
trường học, cùng các yếu tố liên quan nhưng cốt lõi là hệ thống các chuẩn và hệ các
giá trị, trong đó bao gồm quy tắc ứng xử trong hoạt động dạy, học và các quan hệ
ứng xử khác, khi những điều đó đạt tới chuẩn mực và các giá trị được xác định thì
lúc đó đạt tới giá trị của văn hóa.
Chương trình giáo dục phổ thơng 2018 hướng tới việc hình thành và phát
triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu sau: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung
thực, trách nhiệm. Xây dựng văn hóa đổi mới trong nhà trường chính là ni dưỡng
một mơi trường mà ở đó học sinh được phát triển đầy đủ phẩm chất năng lực của
một công dân thời đại mới hướng tới các mục tiêu học tập, triển khai các mô hình
giảng dạy, các kỹ thuật giảng dạy và các cơng cụ của chương trình mà cịn phải trên
cơ sở thống nhất biện chứng với xây dựng văn hóa nhà trường. Văn hóa của nhà
trường khơng nên ngầm và giả định. Nó cần phải được phát hiện, một cách cơng

khai và được thảo luận, đánh giá và phát triển [6].
Các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên đã và đang triển
khai phong trào “Xây dựng nhà trường văn hóa - Nhà giáo mẫu mực - Học sinh
thanh lịch” một cách nề nếp và hiệu quả. Tuy nhiên trong vấn đề xây dựng văn hóa
nhà trường cịn gặp nhiều khó khăn thể hiện ở việc xây dựng mục tiêu, sứ mệnh, giá
trị chưa hướng tới định hướng năng lực, phẩm chất của học sinh, nền nếp, quy chế
hoạt động dạy học, giáo dục chưa phát huy được vai trị hướng dẫn, hỡ trợ để mỡi
học sinh có thể khám phá và tự rèn luyện những năng lực còn tiềm ẩn. Một số nhà
trường chưa thực sự tạo được nhiều niềm tin trong cán bộ giáo viên, nhân viên và
họ chưa thực sự coi nhà trường là “gia đình” thứ hai để có thêm nhiều động lực để
khắc phục khó khăn, nỡ lực hết mình cho cơng việc và sự nghiệp trồng người có
hiệu quả cao, sự phối hợp giữa nhà trường với lực lượng xã hội trong xây dựng văn
hóa nhà trường chưa thực sự gắn kết. Vì vậy vấn đề xây dựng VHNT lành mạnh,
trong sáng được xem như một vấn đề cấp bách và thiết thực đối với các trường
trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên hiện nay.


3

Từ những lý do trên, với mong muốn tìm ra những biện pháp phù hợp trong
xây dựng văn hóa nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của nhà
trường, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở
các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện
nay” làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường ở các
trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa
nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên nhằm góp phần
nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục của nhà trường trong giai đoạn hiện nay.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu: Xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý xây dựng hóa nhà trường ở
các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý xây dựng hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục cịn bộc lộ những hạn chế trong
cơng tác xây dựng kế hoạch văn hóa nhà trường; tổ chức thực hiện; chỉ đạo và kiểm
tra, đánh giá xây dựng văn hóa nhà trường…Nếu đề xuất và thực hiện các biện pháp
quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên phù hợp với điều kiện nhà trường, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo
dục sẽ nâng cao được chất lượng dạy học trong nhà trường trong bối cảnh hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở
trường trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.
5.3. Đề xuất và khảo nghiệm biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
ở các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.


4

6. Giới hạn và Phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu quản lý xây dựng văn hóa nhà ở các trường trung học cơ
sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
6.2. Giới hạn về chủ thể quản lý
- Có nhiều chủ thể tham gia quản lý xây dựng văn hóa nhà trường như Hiệu
trưởng, Phó Hiệu trưởng, TTCM, giáo viên, lực lượng xã hội và học sinh. Tuy
nhiên, trong nghiên cứu này xác định chủ thể chính là Hiệu trưởng các trường trung

học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên và các chủ thể khác là chủ thể phối hợp.
6.3. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Do thời gian và điều kiện nghiên cứu có hạn nên luận văn khảo sát ở 8
trường THCS huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
6.4. Khách thể khảo sát
- Cán bộ quản lý phòng Giáo dục và Đào tạo
- Cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS.
6.5. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 12/2021 đến tháng 6/2022..
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu về
lý luận có liên quan đến VHNT, xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THCS để
xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra: Điều tra bằng phiếu hỏi với các loại câu hỏi đóng, mở
dành cho các đối tượng khác nhau (CBQL, GV) nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng
xây dựng văn hóa nhà trường và quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
Phương pháp phỏng vấn: Trò chuyện, tọa đàm trao đổi với CBQL, GV về
thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường và quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở
các trường trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia tính cần thiết và khả thi của


5

các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên mà đề tài đề cập.
7.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu
Dùng các công thức thống kê toán học xử lý các số liệu đã thu được, định

lượng kết quả nghiên cứu cho đề tài luận văn.
8. Cấu trúc của luận văn
Luận văn có cấu trúc như sau:
Mở đầu
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở trường
trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay.
- Chương 2: Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.
- Chương 3: Biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
trung học cơ sở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.
Kết luận, khuyến nghị
Danh mục tài liệu tham khảo
Phục lục


6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu về xây dựng văn hóa nhà trường
Nghiên cứu của Purkey và Smith đã xác định văn hòa nhà trường là một kết
cấu gồm q trình và khơng gian của giá trị chuẩn mực đưa các thành viên hướng
tới văn hóa dạy học chất lượng. Những giá trị mà nhà trường xây dựng sẽ góp phần
định hướng về giá trị chuẩn mực của các thành viên trong nhà trường [31].
Edgar H. Schein (2004), một trong những nhà nghiên cứu có nhiều đóng góp
trong việc đưa ra các quan điểm về văn hóa, văn hóa tổ chức, văn hóa nhà trường.
Ơng cho rằng văn hóa được cấu thành bởi 3 yếu tố đó là q trình và cấu trúc hữu
hình; là hệ thống các giá trị được tuyên bố và những quan niệm chung. Sự gắn kết

của 3 thành tố này tạo nên văn hóa nhà trường. Nói một cách cụ thể hơn văn hóa
nhà trường vào gồm 2 thành tố chính đó là giá trị vật chất và giá trị tinh thần [40].
Trong một nghiên cứu về chiến lược sáng tạo để biến đổi văn hóa học đường,
một số nhà khoa học như Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Thousand Oaks, CA:
Corwin Press, cho rằng văn hoá nhà trường là một trong những thành tố quan trọng
bậc nhất của đội ngũ nhân viên và học sinh nhà trường. Việc xây dựng mơi trường
làm việc tích cực sẽ thúc đẩy các thành viên nỗ lực để đạt được những kết quả cao
trong cơng việc nhưng đồng thời nếu đó là mơi trường tiêu cực thì sẽ gây hạn chế
cho tổ chức trong q trình phát triển. Theo đó những vấn đề được quan tâm là làm
sao để nuôi dưỡng mối quan hệ giữa các thành viên; xây dựng mối quan hệ cộng tác
trong công việc; cải thiện xung đột và xây dựng môi trường lành mạnh trong nhà
trường sẽ là gợi ý khơng tồi để phát triển văn hóa nhà trường [30].
Ngồi ra khi đề cập đến văn hóa nhà trường góp phần nâng cao chất lượng
dạy học, các nghiên cứu của Barth (2002) nhấn mạnh rằng sự tác động của văn
hóa nhà trường sẽ thay đổi đến hoạt động dạy học và học tập của học sinh. Sức
mạnh của nó cịn mạnh mẽ hơn cả bất kỳ những tác động nào của Bộ giáo dục


7

hay tổng thống”. Cùng quan điểm Peterson (2002) cũng cho rằng sự tạo ra mơi
trường văn hóa tích cực sẽ tăng lên sự tôn trọng và gắn kết giữa các thành viên
và ngược lại [29].
Văn hóa nhà trường gắn liền với khẩu hiểu “Tiên học lễ, Hậu học văn” trong
đó Lễ là đạo đức, là văn hóa. Muốn giỏi tri thức trước hết phải là người có đạo đức,
phẩm chất. Đây là những giá trị mà Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã đúc đã từng
phát biểu: “Vì lợi ích 10 năm thì phải trồng cây. Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng
người”, Con người phải vừa hồng, vừa chuyên, lấy đạo đức làm gốc dễ. Quan điểm
này cũng được Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng nhắc đến, ông mong muốn xây dựng
nhà trường phải mô phạm, “trường ra trường, lớp ra lớp, thầy ra thầy, trò ra trị” có

như vậy mới đưa Việt Nam phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa [21].
Quan điểm về Văn hóa nhà trường được nhiều nhà khoa học quan tâm
nghiên cứu cụ thể như Phạm Công Huân trong nghiên cứu “Văn hóa tổ chức - hình
thái cốt lõi của văn hóa nhà trường” khẳng định rằng văn hóa nhà trường được biểu
hiện trong các hình thái, và có nhiều lý do để khẳng định vai trò quan trọng trong
xây dựng văn hóa nhà trường như Văn hóa là tài sản của tổ chức; tạo ra động lực và
tinh thần làm việc; văn hóa hạn chế nhưng xung đột trong tổ chức; văn hóa tạo nên
chất lượng; văn hóa giúp điều phối và kiểm soát các mối quan hệ trong tổ chức [11].
Nghiên cứu của Nguyễn Vũ Bích Hiền và cộng sự cho rằng văn hóa nhà
trường là tập hợp những chuẩn mực, giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử. Tác giả
cũng chỉ ra những nét riêng biệt đặc trưng của văn hóa nhà trường với các tổ chức
khác và giữa nhà trường với nhau [10].
Bài viết “Giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường dưới góc độ của mơ hình
trường học thân thiện, học sinh tích cực” của tác giả Phạm Văn Khanh và cộng sự
cho rằng xây dựng văn hóa nhà trường phải thể hiện ở các yếu tố về cảnh quan sư
phạm; môi trường sư phạm và văn hóa giao tiếp” []
Trong cơng trình nghiên cứu của mình Nguyễn Viết Lộc đã xem xét văn hóa
nhà trường ở góc độ của văn hóa tổ chức. Tác giả cho rằng “ Văn hóa tổ chức sẽ
góp phần tạo nên sự phát triển bền vững và đột phá cho tổ chức nhờ phát huy nguồn
lực ngoại sinh và tìm kiếm nguồn ngoại sinh” qua đó ơng cho rằng xây dựng văn


8

hóa nhà trường sẽ phát huy được tính gắn kết giữa các thành viên trong tổ chức
đồng thời là giảm những mâu thuẫn, xung đột ảnh hưởng đến sự phát triển của tổ
chức” [16].
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
Về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường đã được Tác giả Kytle và Bogotch
quan tâm nghiên cứu. Ông cho rằng người lãnh đạo nhà trường (Hiệu trưởng) sẽ là

người dẫn lối các thành viên xây dựng văn hóa nhà trường; đề xuất mục đích của
nhà trường; xây dựng các giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc hoạt động của nhà trường”
Trong quá trình quản lý của người Hiệu trưởng, tác giả Blase J. và cộng sự
chỉ ra rằng để nâng cao hiệu quả quản lý của nhà trường Hiệu trưởng phải tập hợp
được đội ngũ giáo viên, cho rằng xây dựng mối quan hệ giữa giáo viên và Hiệu
trưởng trong nhà trường sẽ là thành tố quan trọng để tạo nên văn hóa bởi đây là 2
đối tượng chính sẽ tham gia vào q trình giáo dục của nhà trường” [30]
Ngoài ra một số tác giả như Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Phạm Thành Nghị, Lê Tiến
Hùng, Phạm Quang Huân, Phan Thị Hoa Hương, Lê Hiển Dương, Trần Quốc
Thành…trong quá trình tiếp cận quản lý văn hóa nhà trường đã đề xuất một số giải
pháp giúp nhà quản lý thiết kế, phát triển môi trường văn hóa hiệu quả. Văn hóa nhà
trường sẽ hữu ích trong việc giúp nhà trường đạt được mục tiêu trong thời kỳ hội
nhập và phát triển” [18].
Tác giả Trần Kiểm đưa ra những quan điểm về xây dựng văn hóa tổ chức
trong quản lý giáo dục. Tác giả cho rằng nhận thức- hành vi- thái độ là bộ ba cấu
thành nên văn hóa tổ chức và được xem xét trong mối quan hệ với các yếu tố bên
trong và môi trường bên ngoài của tổ chức.[15]
Nghiên cứu của Phạm Minh Hạc về quản lý nhà trường theo tiếp cận hệ
thống giá trị đề cao các yếu tố cơ sở vật chất, môi trường giáo dục, giao tiếp ứng xử
giữa các thành viên trong nhà trường. Ông cho rằng nhà trường cần xây dựng một
hệ giá trị mà ở đó tất cả thành viên đều có sự đồng thuận nhất trí cao, coi đó là mục
tiêu đạo đức xã hội” [9].
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Vũ Bích Hiền trong cuốn sách
“Quản lý văn hóa nhà trường” đã khái quát những vấn đề lý luận chung của văn hóa


9

nhà trường, văn hóa trường đại học, đặc biệt đề cập đến các nội dung trong xây
dựng văn hóa nhà trường hiện nay [19].

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chủ trì nhiều chương trình, hội thảo khoa học về
xây dựng phát triển văn hóa nhà trường theo các chủ đề Hội thảo: “Xây dựng mơi
trường văn hóa trong trường học”. Hội thảo đã tập trung vào các vấn đề 1) Văn hóa
học đường đối với việc hình thành nhân cách học sinh, sinh viên; 2) Bài tốn văn
hóa trong đổi mới giáo dục ở Việt Nam; 3) Vai trò của tư vấn học đường trong xây
dựng văn hóa học đường; 4) Thực trạng văn hóa học đường; 5) Khẩu hiệu trong
khuôn viên nhà trường - Thực trạng và giải pháp. 6) Bộ quy tắc ứng xử trong nhà
trường - Thực trạng và giải pháp. Gần đây nhất là “Hội thảo Giáo dục Việt Nam
2021: Văn hóa học đường trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo”. Hội thảo đã
nhấn mạnh Văn hố học đường chính là vấn đề quan trọng thúc đẩy, nâng cao chất
lượng giáo dục, phát triển nguồn nhân lực, những con người có đủ đức, đủ tài đáp
ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới và xu thế hội nhập quốc tế. Đây
là nhiệm vụ cấp bách và rất quan trọng trong giai đoạn hiện nay, nhất là trong bối
cảnh đại dịch Covid-19 đã và đang ảnh hưởng nặng nề đến mọi mặt đời sống, xã
hội; trong đó có giáo dục và đào tạo. Trong chương trình liên kết Học viện Giáo dục
Singapore , tài liệu bồi dưỡng CBQL nhà trường phổ thơng dành hẳn một chun đề
để nói đến việc “Văn hóa nhà trường”, đây là nội dung quản lý quan trọng của
người Hiệu trưởng cần phải thúc đẩy thực hiện.
Một số đề tài thạc sĩ, tiến sĩ nghiên cứu về quản lý xây dựng văn hóa nhà
trường như:
Tác giả Lê Thị Ngọc Thúy nhấn mạnh đến các loại hình văn hóa trong nhà
trường như: Văn hóa quản lý, văn hóa giảng dạy và văn hóa học tập trong nhà
trường tạo nên các thể hiện sinh động của văn hóa tổ chức trong nhà trường được
xem như vừa là công cụ và vừa là mục tiêu để nhà trường hướng tới xây dựng tổ
chức có văn hóa cao [24].
Ngồi ra còn một số đề tài luận văn thạc sĩ nghiên cứu về quản lý xây dựng
văn hóa nhà trường phổ thông như: Nguyễn Thị Lan Anh (2016) với đề tài “Biện
pháp xây dựng văn hóa nhà trường của Hiệu trưởng các trường THCS huyện Thanh

10

Thủy, tỉnh Phú Thọ” [1]. Đề tài đã nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng văn hóa
nhà trường của Hiệu trưởng trường THCS. Nghiên cứu thực trạng xây dựng văn hóa
nhà trường và đề xuất biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Thanh Thủy, Phú Thọ. Tác giả Phan Hoàng Tân (2021) với nghiên cứu:
“Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường tiểu học tại quận 3 thành
phố Hồ Chí Minh theo tiếp cận tổ chức biết học hỏi” đã khái quát Khái quát cơ sở lý
luận của quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường tiểu học theo tiếp
cận tổ chức biết học hỏi. Tìm hiểu thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý xây
dựng văn hóa nhà trường trong các trường tiểu học tại quận 3 thành phố Hồ Chí
Minh theo tiếp cận tổ chức biết học hỏi [22]. Trong nghiên cứu “Biện pháp xây
dựng văn hóa nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của hiệu trưởng các
trường tiểu học thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Minh Nguyệt đã xây
dựng cơ sở lý luận của đề tài về các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục của hiệu trưởng các trường tiểu học. Đánh giá thực
trạng công tác xây dựng văn hóa trường học của hiệu trưởng, tác động của văn hóa
trường học đến chất lượng giáo dục [20]. Tác giả Nguyễn Văn Tình (2020) với
nghiên cứu “Xây dựng văn hố nhà trường tại các trường THPT huyện Vĩnh Bảo
thành phố Hải Phịng thơng qua hoạt động cơng đồn” đã nghiên cứu lý luận về xây
dựng văn hóa nhà trường tại các trường THPT huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải
Phịng thơng qua hoạt động Cơng đồn. Khảo sát và đánh giá thực trạng và đề xuất
một số biện pháp trong việc xây dựng văn hóa nhà trường thơng qua hoạt động
Cơng đoàn tại các trường THPT huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phịng thơng qua
hoạt động Cơng đồn [23].
Các luận văn thạc sĩ đã nghiên cứu đều có chung một kết quả nghiên cứu:
trên cơ sở xây dựng khung lý luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường với các
cách tiếp cận khác nhau: tiếp cận hoạt động, tiếp cận quá trình, tiếp cận chức năng
quản lý... đã xây dựng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn để phát hiện thực
trạng văn hóa nhà trường và quản lý văn hóa nhà trường cùng các yếu tố ảnh hưởng

ở các cơ sở giáo dục, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa
nhà trường ở các cấp học và các địa phương khác nhau trong cả nước.


11

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường
1.2.1.1. Quản lý
Từ ý kiến của các nhà khoa học Harold Kootz, CyriOdonnell, Heinz
Weihrich [14], Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc [7], Trần Kiểm [15], Bùi
Minh Hiền [13], Luận văn xác định: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh
hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua việc lập kế hoạch, tổ
chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt được mục tiêu chung”.
1.1.2.2. Quản lý nhà trường
Từ ý kiến của các nhà khoa học Phạm Viết Vượng [28], Hà Thế Truyền [26],
Luận văn xác định: “Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ
sở những quy luật chung của quản lý, đồng thời có những nét riêng mang tính đặc
thù của giáo dục. Quản lý nhà trường là tác động của Hiệu trưởng có mục đích, có
kế hoạch lên đối tượng quản lý là GV, học sinh, lực lượng giáo dục nhằm đưa hoạt
động nhà trường đạt được mục tiêu giáo dục”.
1.2.2. Văn hóa, văn hóa nhà trường
1.2.2.1. Văn hóa
Để tồn tại và phát triển con người phải gắn với cộng đồng, tổ chức hay nói
cách khác văn hóa khơng tồn tại riêng lẻ mà được hình thành khi con người gắn kết
với nhau, khi đó văn hóa cộng đồng, văn hóa tổ chức xuất hiện.
Quan điểm về văn hóa đã được nhiều học giả nước ngồi nghiên cứu cụ thể
như William Isaac Thomas: “Văn hóa là các giá trị vật chất và xã hội của bất kỳ
nhóm người nào bao gồm các thiết chế, tập tục, phản ứng cư xử...”.
Tác giả Theo Greert Hofstede quan niệm rằng: “Văn hóa tổ chức là tập hợp

các giá trị, hành vi trí tuệ và niềm tin của một tổ chức tạo nên sự khác biệt giữa các
thành viên của tổ chức này với tổ chức khác [35].
1.2.2.2. Văn hóa nhà trường
Theo quan điểm của Schein (1983) và Deal và Peterson (1990) cho rằng văn
hóa là tập hợp gồm tiêu chuẩn, giá trị, quy phạm, nghi lễ, niềm tin, những biểu
tượng, sự kiện riêng biệt tạo nên “nét riêng” của trường [40].


12

Văn hóa giống như một dịng chảy ngầm, ở đó chứa đựng những chuẩn mực,
giá trị, niềm tin, truyền thống, nghi lễ được hình thành và phát triển theo thời gian
do những con người làm việc cùng nhau tạo thành, nó tác động đến cảm xúc, hành
vi của mỡi người và tạo cho nhà trường sự riêng biệt (Ken D.Peterson and Terrence
E.Deal). [38]
Tác giả Urben G.C, Hugies L.W, Noris C.J quan niệm rằng: Nhà trường chỉ
được đánh giá là một nhà trường là nhà trường có chất lượng giảng dạy và học tập
tốt, có mơi trường chất lượng, có sự kỳ vọng cao đối với học sinh. Nói một cách
khác là văn hóa nhà trường tốt”. [39]
Hiểu một cách chung nhất văn hóa nhà trường là tồn bộ hệ thống niềm tin,
giá trị, chuẩn mực, thói quen và truyền thống hình thành trong q trình phát triển
nhà trường từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi tổ chức sư phạm.
1.2.3. Xây dựng văn hóa nhà trường
Từ các quan niệm về văn hóa, văn hóa nhà trường có thể hiểu: Xây dựng văn
hóa nhà trường là hoạt động chủ động của chủ thể quản lý trong việc phát triển các
giá trị cốt lõi của nhà trường, làm rõ cách diễn đạt tầm nhìn, sứ mệnh theo chiến
lược của nhà trường, xây dựng bầu khơng khí tâm lý, mơi trường, cơ sở vật chất
cảnh quan sư phạm của nhà trường để phù hợp các giá trị cốt lõi mà nhà trường theo
đuổi. Đồng thời, hoàn thiện phong cách quản lý, giảng dạy, làm việc và học tập của
đội ngũ nhân sự của nhà trường và học sinh cũng như là xây dựng củng cố niềm tin

thông qua các nghi lễ, nghi thức truyền thống và duy trì các quy tắc quy định chung
cũng như các quy tắc “bất thành văn” của nhà trường để tạo ra văn hóa hợp tác, lành
mạnh cho mỗi nhà trường.
1.2.4. Quản lý hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THCS
Quản lý xây dựng văn hóa ở trường THCS là một nhiệm vụ then thốt nhằm
làm cho các giá trị văn hóa tốt đẹp của nhà trường được tiếp tục phát huy và góp
phần nâng cao giá trị chất lượng giáo dục ở trường THCS.
Từ khái niệm về quản lý, văn hóa, văn hóa nhà trường, xây dựng văn hóa nhà
trường có thể hiểu quản lý xây dựng văn hóa nhà trường là hệ thống tác động có
định hướng, mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được
mục tiêu xây dựng văn hóa nhà trường đề ra.