Quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

TRẦN QUỐC MƯU

QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC
TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ
ĐÁP ỨNG DẠY HỌC TRONG TÌNH HÌNH MỚI
CỦA QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

TRẦN QUỐC MƯU

QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC
TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ
ĐÁP ỨNG DẠY HỌC TRONG TÌNH HÌNH MỚI
CỦA QUÂN ĐỘI HIỆN NAY
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thành Vinh

HÀ NỘI - 2022


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tơi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban Giám đốc,
phòng Đào tạo sau Đại học - Học viện Quản lý giáo dục, quý thầy giáo, cô
giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tơi trong suốt q trình học
tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Đặc biệt, tơi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS
Nguyễn Thành Vinh - người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa
học để tơi hồn thành luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Học viện Khoa học
Quân sự đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thơng tin cho tơi trong suốt
thời gian nghiên cứu
Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên
giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt q trình thực hiện đề tài, song
có thể cịn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo
của các thầy cô trong hội đồng khoa học, sự đóng góp bạn bè và đồng nghiệp
để luận văn của tơi được hồn thiện tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Tác giả

Trần Quốc Mưu


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài..................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu.......................................................................2
4. Giả thuyết khoa học............................................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài............................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4
8. Đóng góp mới của đề tài......................................................................................5
9. Cấu trúc của đề tài..............................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI
CÁC NHÀ TRƯỜNG QUÂN ĐỘI ĐÁP ỨNG DẠY HỌC TRONG TÌNH
HÌNH MỚI CỦA QUÂN ĐỘI HIỆN NAY............................................................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu......................................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản................................................................................10
1.3. Thiết bị dạy học ở trường Quân đội..............................................................17
1.4. Yêu cầu đổi mới trong các trường Quân đội................................................21
1.5. Quản trị thiết bị dạy học ở trường Quân đội hiện nay................................23
1.6. Các yếu tố tác động tới quá trình quản trị thiết bị dạy học ở Học viện
Khoa học Quân sự hiện nay..................................................................................28
Tiểu kết chương 1..................................................................................................34
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI HỌC
VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ THỜI GIAN QUA.............................................36
2.1. Khái quát về Học viện Khoa học Quân sự....................................................36
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng..................................................................39
2.3. Thực trạng thiết bị dạy học của Học viện Khoa học Quân sự hiện nay
................................................................................................................................ 40


2.4. Thực trạng quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân sự
đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay............................52
2.5. Thực trạng các yếu tố tác động đến quản trị thiết bị dạy học tại Học

viện Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân
đội hiện nay............................................................................................................61
2.6. Đánh giá chung về thực trạng........................................................................64
Tiểu kết chương 2..................................................................................................68
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI HỌC
VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ ĐÁP ỨNG DẠY HỌC TRONG TÌNH
HÌNH MỚI CỦA QUÂN ĐỘI HIỆN NAY..........................................................69
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................................................69
3.2. Biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân
sựđáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay........................70
3.3. Mối quan hệ của các biện pháp.....................................................................86
Tiểu kết chương 3..................................................................................................95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................96
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................99
PHỤ LỤC


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
CBQL
ĐTB
GD&ĐT
CNTT
Nxb

Chữ viết đầy đủ
Cán bộ quản lý
Điểm trung bình
Giáo dục và Đào tạo
Cơng nghệ thông tin

Nhà xuất bản


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Đánh giá về số lượng thiết bị dạy học......................................40

Bảng 2.2.

Đánh giá về chất lượng thiết bị dạy học..................................42

Bảng 2.3.

Đánh giá về việc thực hiện mục tiêu sử dụng thiết bị dạy
học...............................................................................................45

Bảng 2.4.

Đánh giá về việc thực hiện nội dung sử dụng thiết bị dạy
học...............................................................................................47

Bảng 2.5.

Đánh giá về phương thức sử dụng thiết bị dạy học................49

Bảng 2.6.

Đánh giá về hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học.......................51

Bảng 2.7.

Đánh giá về tầm quan trọng của quản trị thiết bị dạy học
.....................................................................................................52

Bảng 2.8.

Đánh giá về xây dựng kế hoạch mua sắm, sử dụng, bảo
quản thiết bị dạy học.................................................................54

Bảng 2.9.

Đánh giá việc tổ chức thực hiện kế hoạch...............................56

Bảng 2.10. Đánh giá về chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch sử
dụng, bảo quản thiết bị dạy học...............................................57
Bảng 2.11. Đánh giá về kiểm tra, giám sát sử dụng, bảo quản thiết bị
dạy học........................................................................................59
Bảng 2.12. Đánh giá về các yếu tố tác động đến quản trị thiết bị dạy
học...............................................................................................62
Bảng 3.1.

Tổng hợp ý kiến về mức độ cần thiết của các biện pháp
.....................................................................................................88

Bảng 3.2.

Tổng hợp ý kiến về mức độ khả thi của các biện pháp..........90

Bảng 3.3.

Mức độ tương quan của các biện pháp đã đề xuất......................92


1

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thiết bị dạy học đóng một vai trị rất quan trọng hỗ trợ tích cực cho
q trình dạy và học. Khi có đầy đủ thiết bị dạy học tốt, đạt tiêu chuẩn để hỗ
trợ thì chúng ta mới có thể tổ chức được q trình dạy và học đạt được hiệu
quả cao, kích thích được tư duy người học, huy động được đa số người học
tham gia thực sự vào q trình này, kích thích được sự tìm tịi ham học hỏi
của người học. Sử dụng thiết bị dạy học hiệu quả tạo sự lôi cuốn, hấp dẫn,
tăng khả năng tiếp thu kiến thức, thu nhận thông tin cho người học trong
thời gian ngắn. Vì thế, quản lý sử dụng thiết bị dạy học ở các nhà trường
Quân đội là yêu cầu khách quan và cấp thiết.
Mặt khác, việc đổi mới phương pháp dạy học trong các nhà trường nói
chung, nhà trường Quân đội nói riêng là chủ trương của Đảng, Quân đội về
giáo dục, đào tạo; song để có hiệu quả phải gắn với quản lý, sử dụng có hiệu
quả thiết bị dạy học, vì nó là cơng cụ trực tiếp hỗ trợ cho đổi mới phương
pháp dạy học. Đảng ta đã xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp
dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và
vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt
một chiều, ghi nhớ máy móc” [12]. Để phát huy tính năng, tác dụng của thiết
bị dạy học thì một trong những vấn đề quan trọng là phải quản lý và sử dụng
tốt thiết bị dạy học hiện có của các cơ sở đào tạo.
Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, các nhà trường Quân đội trong
những năm qua đã có nhiều chuyển biến cơ bản trong lĩnh vực đầu tư thiết bị
dạy học. Một trong những yêu cầu có ý nghĩa quan trọng để mở rộng quy mô

và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo là tăng cường trang bị, quản lý khai
thác, sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học cho hệ thống nhà trường Quân đội.
Do vậy, những năm qua, Bộ Quốc phòng cùng các cơ quan chức năng vẫn


2

thường xuyên quan tâm, chăm lo, từng bước đầu tư, phát triển, chỉ đạo việc
quản lý khai thác, sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học của các nhà trường
Quân đội. Tuy nhiên, hiện nay thiết bị dạy học ở một số nhà trường Quân đội
nói chung, Học viện Khoa học Qn sự nói riêng cịn lạc hậu và chưa được sử
dụng một cách có hiệu quả, việc ứng dụng thiết bị dạy học cịn mang tính
kinh nghiệm, phụ thuộc vào khả năng sử dụng của từng giảng viên... Vì thế,
việc nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện
Khoa học Quân sự là hết sức cần thiết.
Hiện nay, đã có một số cơng trình nghiên cứu về thiết bị dạy học và
quản trị thiết bị dạy học trong nhà trường. Tuy nhiên, chưa có cơng trình nào
nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống, chuyên sâu về quản trị thiết bị dạy
học ở Học viện Khoa học Quân sự.
Với những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn vấn đề: “Quản trị thiết bị dạy
học tại Học viện Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của
Quân đội hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp là có ý nghĩa lý luận và thực tiễn.
2. Mục đích nghiên cứu
Từ nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng quản trị thiết bị
dạy học, đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản trị thiết bị dạy học tại
Học viện Khoa học Quân sự đáp ứng yêu cầu dạy học trong tình hình mới của
Quân đội hiện nay.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Khai thác và sử dụng thiết bị dạy học ở Học viện Khoa học Quân sự.

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân sự đáp
ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay.
4. Giả thuyết khoa học


3

Quản trị thiết bị dạy học trực tiếp tác động đến nâng cao chất lượng
giáo dục và đào tạo. Nếu Ban Giám đốc Học viện Khoa học Quân sự, các
phòng ban chức năng, CBQL và giảng viên, học viên luôn nhận thức đúng vai
trò, tầm quan trọng của thiết bị dạy học; xây dựng và tổ chức thực hiện
nghiêm túc các kế hoạch quản lý, sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học;
thường xuyên bồi dưỡng năng lực quản lý, khai thác, sử dụng thiết bị dạy học
cho các đối tượng; thường xuyên kiểm tra đánh giá chính xác kết quả khai
thác, sử dụng, bảo quản thiết bị dạy học... thì hiệu quả quản trị thiết bị dạy
học sẽ được nâng lên, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục, đào
tạo của Học viện Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của
Quân đội hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về quản trị thiết bị dạy học trong
nhà trường Quân đội.
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản trị thiết bị dạy học
tại Học viện Khoa học Quân sự thời gian qua.
5.3. Đề xuất biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học
Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các biện pháp quản trịthiết bị dạy học ở nhà trường
Quân đội đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay.

6.2. Giới hạn khách thể khảo sát
Đề tài tiến hành khảo sát 160 CBQL, giảng viên và 125 học viên đang
học tập tại Học viện Khoa học Quân sự.
6.3. Giới hạn thời gian nghiên cứu
Số liệu sử dụng cho nghiên cứu: Từ năm học 2018 -2019 đến năm học


4

2020 - 2021. Đặc biệt, sử dụng số liệu điều tra từ tháng 12 năm 2021 đến
tháng 01 năm 2022.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Luận văn sử dụng các phương pháp: phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa,
khái quát hóa các tài liệu liên quan như: các văn bản hướng dẫn của Nhà
nước, Bộ Quốc phòng, luận án, luận văn; các báo cáo liên quan đến đề tài;
giáo trình, sách chun khảo...
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát khoa học: trực tiếp quan sát các vấn đề liên
quan, các hoạt động quản lý và khai thác, sử dụng thiết bị dạy học ở một số
khoa, trong một số buổi lên lớp để tìm hiểu thực trạng, phát hiện ra những
việc làm được và chưa được, những vấn đề cần giải quyết để rút ra những kết
luận cần thiết.
Phương pháp điều tra: điều tra bằng phiếu hỏi đối với 160 CBQL,
giảng viên, 125 học viên để làm cơ sở đánh giá thực trạng, nguyên nhân và đề
xuất biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân sự đáp
ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: nghiên cứu kết quả, kinh nghiệm
thực tiễn trong quản trị thiết bị dạy học của một số phòng, ban, khoa giáo viên
ở Học viện Khoa học Quân sự để làm rõ thực trạng vấn đề nghiên cứu.

Phương pháp tọa đàm, trao đổi: tọa đàm, trao đổi với cán bộ, giảng
viên và học viên ở Học viện Khoa học Quân sự, từ đó rút ra các kết luận cần
thiết.
Phương pháp chuyên gia: xin ý kiến các nhà khoa học, nhà quản lý và
giảng viên về một số vấn đề lý luận, thực tiễn liên quan đến vấn đề nghiên cứu.


5

- Phương pháp thống kê toán học: thu thập và xử lý các số liệu trong quá
trình nghiên cứu.
7.3. Phương pháp toán học
Sử dụng phương pháp toán thống kê để tính tốn kết quả nghiên cứu
8. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài đã khái quát căn cứ lý luận và thực tiễn và đề xuất các biện pháp
quản trị thiết bị dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo ở
Học viện Khoa học Quân sự hiện nay.
Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý để tổ
chức quản trị thiết bị dạy học một cách có hiệu quả nhất trong trường học nói
chung và trường Quân đội nói riêng.
9. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục, đề tài được kết cấu thành 3 chương như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản trị thiết bị dạy học tại các trường
Quân đội đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay
Chương 2. Thực trạng quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học
Quân sự thời gian qua
Chương 3. Biện pháp quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học
Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay

6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC
TẠI CÁC NHÀ TRƯỜNG QUÂN ĐỘI ĐÁP ỨNG DẠY HỌC
TRONG TÌNH HÌNH MỚI CỦA QUÂN ĐỘI HIỆN NAY
1.1. Tổng quan nghiên cứu
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về thiết bị dạy học và quản trị thiết bị dạy
học
Trong khoa học QLGD, phương tiện dạy học được gọi với các tên
khác, như: thiết bị dạy học; đồ dùng dạy học, thiết bị giáo dục, học cụ... đây là
các phương tiện vật chất cần thiết phục vụ cho hoạt động dạy và học ở các
cấp học, bậc học trong các cơ sở giáo dục ở Việt Nam và trên thế giới.
Quan điểm giáo dục của J.A.Cômenxki (1592-1670), thế giới khách
quan là nguồn gốc của cảm giác. Vì thế, giáo dục trực quan là nguyên tắc
vàng ngọc: “thầy giáo phải cho học sinh sử dụng tất cả các giác quan vào việc
tri giác tài liệu” và “Tính trực quan tạo ra khả năng làm cho nhà trường trở
nên sinh động, nó dạy cho học sinh hiểu và nghiên cứu thực tế một cách độc
lập” [17].
Hội thảo“International Conference on Education 39th Session” được tổ
chức từ 16 đến 25/11/1984 tại Giơnevơ Thụy Sỹ đã khẳng định: “Giáo dục
không những cần phải được đổi mới thường xuyên về mục tiêu, cấu trúc, nội
dung, phương pháp, mà đặc biệt là cần phải được trang bị các thiết bị dạy học để
tạo cơ hội cho học sinh, sinh viên học tập, nghiên cứu có hiệu quả” [55].
Tác giả Ihuoma P. Asiabaka “State University, Owerri, Nigeria, The
Need for Effective Facility Management in Schools in Nigeria”, đã khẳng
định: “Phương tiện dạy học là điều kiện cần thiết để giảng dạy và học tập ở
nhà trường làm tăng hiệu quả của quản trị dạy học, hỗ trợ hiệu quả việc học

7

tập của học sinh” [56]. Tính đa dạng của phương tiện dạy học tùy thuộc vào
đặc trưng ngành nghề đào tạo ở mỗi cơ sở giáo dục.
Tác giả Vũ Trọng Rỹ trong cuốn sách “Quản lý cơ sở vật chất và thiết
bị dạy học ở trường phổ thông” cho rằng: sự phát triển của công nghệ dạy
học phụ thuộc rất lớn vào phương tiện dạy học. Đồng thời, tác giả cũng chỉ rõ
các đặc trưng chủ yếu của phương tiện dạy học, cách phân loại và các nguyên
tắc sử dụng phương tiện dạy học hiệu quả. Nếu sử dụng thiết bị dạy học có
hiệu quả sẽ góp phần quan trọng trong việc hình thành tư duy khoa học cho
học sinh và phát triển kỹ năng nghề nghiệp của giáo viên [44].
Trong cơng trình khoa học của mình “Vai trị của thiết bị dạy học truyền
thống trong đổi mới giáo dục và đào tạo” [38] , tác giả Chu Mạnh Nguyên cho
rằng, thiết bị dạy học là một bộ phận của cơ sở vật chất trường học, bao gồm
những đối tượng vật chất được thiết kế sư phạm mà giáo viên sử dụng để điều
khiển hoạt động nhận thức của học sinh, đây là nguồn tri thức, phương tiện giúp
học sinh lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng, đảm bảo cho việc thực hiện tốt mục
tiêu dạy học.
Cơng trình khoa học “Một số vấn đề lí luận và thực tiễn của việc xây
dựng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ở trường phổ thông Việt Nam”, tác giả
Trần Quốc Đắc là chủ biên cho rằng: Việc sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy
học là mục tiêu cơ bản nhất, song đây cũng là một nhiệm vụ khó khăn và
nặng nề của giáo viên, nó địi hỏi giáo viên cần phải có trình độ chun mơn,
nghiệp vụ cao, không chỉ hiểu biết về thiết bị dạy học, về kĩ thuật sử dụng
chúng mà còn am hiểu sâu sắc về phương pháp dạy học [9].
Trong cuốn “Quản lý giáo dục” tác giả Bùi Minh Hiền đã khẳng định
vai trò không thể thiếu của thiết bị dạy học trong việc nâng cao chất lượng
giáo dục, đồng thời cụ thể hóa những nguyên tắc, biện pháp quản lý thiết bị
dạy học ở các trường học trong giai đoạn hiện nay [24].

8

Ngồi ra, bàn về thiết bị dạy học cịn có các cơng trình khoa học khác,
như: Phùng Thị Lý Hằng (2019), Quản lý sử dụng thiết bị dạy học ở trường
Trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục [23]; Huỳnh Thiện
Tân và Vũ Nguyên Chiến (2020), Tăng cường quản lý thiết bị dạy học ở các
trường học trong giai đoạn hiện nay [45]...
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về quản trị thiết bị dạy học ở nhà trường
Quân đội đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Quân đội hiện nay
Trong giáo trình “Lý luận dạy học đại học quân sự”, đã nêu được vấn
đề cơ bản về thiết bị dạy học và chỉ ra tính đặc thù của thiết bị dạy học trong
các trường đại học trong quân đội. Trong đó, các thiết bị dạy học giúp học
viên tiếp thu, rèn luyện và hoàn thiện các kĩ xảo, kĩ năng hoạt động nghề
nghiệp quân sự như: sử dụng các loại vũ khí, khí tài, phương tiện, trang thiết
bị kỹ thuật quân sự; rèn luyện kỹ năng hiệp đồng, chỉ huy chiến đấu, rèn
luyện thể lực và tâm lý… [50].
Cuốn sách “Quản lý giáo dục đại học quân sự” đã chỉ ra “cơ sở vật
chất, kỹ thuật giáo dục ở đại học quân sự là tất cả phương tiện vật chất, kỹ
thuật và sản phẩm khoa học, công nghệ được huy động vào các hoạt động
giáo dục trong nhà trường” [49].
Trong cơng trình khoa học “Biện pháp phát triển phương tiện kỹ thuật
dạy học hiện đại trong nhà trường quân đội”, tác giả Nguyễn Thanh Hà đã
khẳng định phát triển phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại là nhân tố góp
phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục, đào tạo
trong nhà trường quân đội; phù hợp với xu hướng ứng dụng thành tựu khoa
học kỹ thuật hiện đại vào giáo dục, đào tạo hiện nay. Các biện pháp được tác
giả đề xuất, như: nâng cao nhận thức cho các chủ thể về vai trò, tầm quan
trọng của phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại đối với quá trình dạy học; kế

9

hoạch hóa việc đầu tư, xây dựng phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại một
cách khoa học, phù hợp với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo của nhà trường;
thường xuyên bồi dưỡng năng lực khai thác, sử dụng và ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại cho các chủ thể;
kết hợp chặt chẽ giữa đầu tư, trang bị của trên với tinh thần tự lực xây dựng,
cải tiến và sáng chế phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại của nhà trường;
xây dựng các chế định và phát huy trách nhiệm của các chủ thể trong quản lý,
khai thác, sử dụng và bảo trì, bảo dưỡng phương tiện kỹ thuật dạy học hiện
đại... [19].
Trong bài viết “Nâng cao hiệu quả công tác quản lý trang thiết bị dạy
học”, tác giả Nguyễn Đức Thắng đã khẳng định vai trò của trang thiết bị dạy
học và những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý trang thiết bị dạy học
trong các nhà trường quân đội, từ đó đưa ra một số biện pháp cần vận dụng
trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý trang thiết bị dạy học nhằm đi
tới các mục tiêu: trang thiết bị đủ theo kế hoạch dạy học, ngày càng tiên tiến,
đồng bộ và được sử dụng thường xuyên [46].
Trong Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục “Quản lý thiết bị đào tạo của
các trường đại học kỹ thuật trong Quân đội theo tiếp cận đảm bảo chất
lượng”, tác giả Nguyễn Đức Thắng đã nghiên cứu lý luận về quản lý thiết bị
đào tạo theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường đại học kỹ thuật trong
Quân đội, trong đó làm nổi bật các nội dung: Lập kế hoạch, xây dựng, vận
hành, đánh giá, cải tiến quy trình quản lý thiết bị đào tạo và xây dựng văn hóa
chất lượng trong quản lý thiết bị đào tạo. Trên cơ sở khung lý thuyết đó, tác
giả đã đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thiết bị đào tạo theo hướng đảm
bảo chất lượng ở các trường đại học kỹ thuật trong Quân đội với những ưu
điểm, hạn chế và chỉ rõ nguyên nhân. Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu

10

quả công tác quản lý thiết bị đào tạo của các trường đại học kỹ thuật trong
Quân đội [47].
Trong công trình khoa học “Nghiên cứu đổi mới cơng tác đầu tư, quản
lý sử dụng ngân sách, thiết bị đào tạo trong nhà trường Quân đội hiện nay” [1]
do tác giả Phạm Đình Vi làm chủ nhiệm đã nghiên cứu các vấn đề lý luận, thực
trạng của công tác đầu tư, quản lý sử dụng ngân sách, thiết bị đào tạo trong nhà
trường Quân đội, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
đầu tư, quản lý sử dụng ngân sách, thiết bị đào tạo ở nhà trường Quân đội.
Trong Đề tài cấp Bộ Tổng Tham mưu “Nghiên cứu giải pháp chuẩn
hóa thiết bị đào tạo trong các cơ sở đào tạo nhân viên chuyên môn kỹ thuật
Quân đội giai đoạn 2012-2020” của tác giả Nguyễn Thiện Minh đã luận
chứng làm rõ cơ sở khoa học về các vấn đề cơ bản của thiết bị đào tạo trong
các cơ sở đào tạo nhân viên chuyên môn kỹ thuật Quân đội. Trên cơ sở đó, đề
tài đề xuất các giải pháp để chuẩn hóa hệ thống thiết bị đào tạo, trong đó vấn
đề nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị đào tạo được xác định là một giải pháp
quan trọng trong q trình chuẩn hóa [5].
Tóm lại, các cơng trình nghiên cứu đều khẳng định thiết bị dạy học có
vai trị, tác dụng to lớn trong q trình dạy học ở các cấp học, nó góp phần
quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Tuy vậy, nghiên
cứu quản trị thiết bị dạy học tại Học viện Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học
trong tình hình mới của Quân đội hiện nay, chưa có bất cứ cơng trình nào
nghiên cứu, nên tác giả chọn vấn đề “Quản trị thiết bị dạy học tại Học viện
Khoa học Quân sự đáp ứng dạy học trong tình hình mới của Qn đội hiện
nay” là khơng trùng lặp với các cơng trình đã được nghiên cứu, công bố trước
đây.
1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lý


11

Quản lý là một khoa học và có nhiều quan niệm khác nhau về vấn đề này.
F.W.Taylor (1856-1915) quan niệm: “Quản lý là sự dự đoán và lập kế
hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và cuối cùng là kiểm tra” [25, tr. 17].
Tác giả Trần Kiểm quan niệm: “Quản lý là phối hợp nỗ lực của nhiều
người, sao cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã
hội” [32].
Tác giả Nguyễn Thị Doan, Đỗ Minh Cương, Phương Kỳ Sơn quan
niệm: “Quản lý là hoạt động hay tác động có định hướng, có chủ định của chủ
thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong
một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ
chức” [8, tr. 326]. Điều đó cho thấy, quản lý là hoạt động có chủ đích của chủ
thể quản lý, tác động đến khách thể quản lý bằng hệ thống các luật lệ, chính
sách, nguyên tắc và phương pháp cụ thể nhằm thực hiện mục tiêu xác định.
Từ những nghiên cứu trên, thống nhất quan niệm: Quản lý là hoạt động
có định hướng, chủ định của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm làm
cho tổ chức vận hành và đạt được mục tiêu của tổ chức.
Hoạt động quản lý, gồm các yếu tố, như: Chủ thể quản lý là người đứng
đầu trong hệ thống và có trách nhiệm tổ chức, điều hành mọi hoạt động của
hệ thống bằng các tác động của mình vào đối tượng quản lý; đối tượng quản
lý là những người bị quản lý trong hệ thống; mục tiêu quản lý là “cái đích”
mà chủ thể quản lý phải huy động, điều phối mọi nguồn lực, các điều kiện
đảm bảo tác động quản lý để đạt tới.
Các chức năng của quản lý: Chức năng kế hoạch; chức năng tổ chức;
chức năng chỉ đạo; chức năng kiểm tra, đánh giá. Các chức năng của quản lý có
mối quan hệ biện chứng với nhau, tạo thành một chu trình quản lý thống nhất.

Thực chất hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của chủ thể quản lý tới
đối tượng quản lý thông qua các chức năng của quản lý để giúp cho hệ thống


12

ổn định, thích ứng, tăng trưởng và phát triển. Điều đó, địi hỏi các cấp quản lý
cần nghiên cứu nắm chắc các chức năng cơ bản của quản lý để thực thi quyền
lực quản lý nhằm bảo đảm hoạt động của tổ chức đạt hiệu quả.
1.2.2. Quản lý nhà trường
Nhà trường là một tổ chức đặc biệt trong hệ thống tổ chức xã hội thực
hiện chức năng đào tạo nguồn nhân lực để duy trì và phát triển xã hội; thực
hiện các chức năng cơ bản, như: Chức năng chính trị; chức năng kinh tế, kỹ
thuật; chức năng văn hóa; chức năng giáo dục. Nhà trường có đặc điểm, đó là:
Thành lập, hoạt động dưới sự điều chỉnh của các qui định xã hội; hoạt động tự
giác, có mục đích, chức năng và nhiệm vụ cụ thể; hoạt động theo tính chất và
ngun lý giáo dục; q trình giáo dục trong nhà trường được các lực lượng
đào tạo về chuyên môn thực hiện; được thiết kế và tổ chức, điều hành, kiểm
tra, điều chỉnh dựa trên các cơ sở khoa học; phương pháp, phương tiện sử
dụng trong nhà trường được lựa chọn và sử dụng trên cơ sở khoa học …
Quản lý nhà trường là một hoạt động của quản lý giáo dục, một hệ
thống những tác động sư phạm khoa học và có tính định hướng của chủ thể
quản lý đến tập thể giáo viên, nhân viên, học sinh và các lực lượng xã hội
trong và ngoài nhà trường nhằm làm cho nhà trường vận hành theo đường lối,
quan điểm giáo dục của Đảng, thực hiện mục tiêu chung của giáo dục: nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nội dung quản lý nhà trường, bao gồm:
Quản lý tài chính giáo dục; quản lý cơ sở vật chất - thiết bị dạy học, hạ tầng kỹ
thuật (tài sản vật chất); quản lý nhân sự; quản lý chương trình, hoạt động giảng
dạy, hoạt động học tập, các hoạt động nghiên cứu khoa học…); quản lý môi

trường; quản lý các quan hệ giáo dục của ngành giáo dục với các thiết chế xã
hội khác (Đoàn, Đội, Cơng đồn, các hội nghề nghiệp, gia đình, học sinh, cộng
đồng dân cư…). Trong từng nội dung quản lý có hai mặt gắn liền với nhau là


13

quản lý hành chính và quản lý chất lượng.
Từ cách tiếp cận trên, quan niệm: Quản lý nhà trường là hệ thống
những tác động có chủ đích, kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến
tập thể giáo viên, nhân viên, học sinh, các lực lượng xã hội ở trong và ngồi
nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng, hiệu quả mục tiêu giáo dục.
1.2.3. Quản trị
Bàn về “Quản trị” có nhiều cách tiếp cận, như:
Paul Hersey và Ken Blanc Heard, cho rằng: “Quản lý là một quy trình
cùng thao tác giữa nhà quản trị với người bị quản trị, nhằm mục đích trải qua
hoạt động giải trí của cá thể, của nhóm, kêu gọi những nguồn lực khác để đạt
tiềm năng của tổ chức triển khai” [39, tr. 19].
Hanold Koontz, cho rằng: “Quản lý là một hoạt động giải trí thiết yếu,
nó bảo vệ sự phối hợp những nỗ lực của cá thể nhằm mục đích đạt được
những mục tiêu của nhóm... Với tư cách thực hành thực tế thì cách quản trị là
một nghệ thuật và thẩm mỹ, còn kỹ năng và kiến thức tổ chức triển khai về
quản trị là một khoa học [20, tr. 33].
Peter F. Drucker viết: “Quản trị phải tập trung vào kết quả và thành tích
hoạt động của tổ chức” [40].
Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, cho rằng: “Hoạt động quản trị
là tác động ảnh hưởng có xu thế, có chủ đích của chủ thể quản trị đến khách thể
quản trị trong một tổ chức triển khai nhằm mục đích làm cho tổ chức triển khai
quản lý và vận hành và đạt được mục tiêu của tổ chức triển khai” [6, tr. 16].
Về mặt bản chất, quản trị giúp tìm ra phương thức phù hợp để công việc

hiệu quả cao nhất, chi phí ít nhất, đó là q trình diễn ra có chủ thể quản trị,
mục tiêu quản trị và nguồn lực giúp chủ thể quản trị khai thác trong quá trình
quản trị.


14

Từ các cách tiếp cận trên, có thể hiểu: Quản trị là sự tác động ảnh
hưởng có khuynh hướng, chủ đích của chủ thể quản trị đến đối tượng người
dùng quản trị trong tổ chức triển khai nhằm mục đích làm cho tổ chức triển
khai quản lý và vận hành đạt được tiềm năng đề ra.
1.2.4. Thiết bị dạy học
Lotx Klinbơ, cho rằng: “Thiết bị dạy học là tổng thể những phương tiện
đi lại vật chất thiết yếu cho giáo viên và học viên tổ chức triển khai và triển
khai sử dụng hài hịa và hợp lý, có hiệu suất cao trong quy trình giáo dưỡng
và giáo dục ở những môn học, cấp học” [9, tr. 32].
Thiết bị là hệ thống máy móc, dụng cụ, phụ tùng cần thiết cho một hoạt
động nào đó. Từ điển Tiếng Việt nêu: “Thiết bị là toàn thể những bộ phận lắp
ráp với nhau theo một cơ cấu để hồn chỉnh một cơng cụ kỹ thuật” [10]. Thiết
bị có nội hàm hẹp hơn “phương tiện” và thường dùng để chỉ có một phương
tiện kĩ thuật nào đó.
Phùng Thị Lý Hằng, cho rằng: “Thiết bị dạy học là một bộ phận của cơ
sở vật chất trường học...; đồng thời là nguồn tri thức, phương tiện giúp học
sinh lĩnh hội tri thức, hình thành kĩ năng đảm bảo cho việc thực hiện mục tiêu
dạy học” [23].
Phan Trọng Ngọ, cho rằng: “Phương tiện dạy học, thiết bị dạy học là
toàn bộ sự vật, hiện tượng trong thế giới, tham gia vào q trình dạy học,
đóng vai trị là công cụ hay điều kiện để giáo viên và học sinh sử dụng làm
khâu trung gian tác động vào đối tượng dạy học” [37].
Như vậy có thể hiểu là: Thiết bị dạy học là một bộ phận của cơ sở vật

chất trường học, bao gồm những đối tượng vật chất được thiết kế mà người
dạy sử dụng để điều khiển hoạt động nhận thức của người học, giúp người
học lĩnh hội tri thức, hình thành kĩ năng để thực hiện mục tiêu dạy học đã xác
định.


15

Thiết bị dạy học giúp người dạy thực hiện quy trình dạy học, trong đó
có việc đưa học viên tham gia thực sự vào quy trình dạy học, người học tự
khai thác, tiếp nhận tri thức dưới sự hướng dẫn của người dạy.
1.2.5. Phân loại thiết bị dạy học
Trong nhà trường, thiết bị dạy học đa dạng về chủng loại. Các cách
phân loại thiết bị dạy học:
Phân loại theo cách sử dụng: Thiết bị dùng trực tiếp để dạy học (bảng
từ, phấn, máy chiếu, máy chiếu vật thể, loa, micro, máy vi tính…).
Phân loại theo nguồn gốc: Thiết bị dạy học được làm bằng công nghệ
tiên tiến (map, tranh vẽ, quy mơ, dụng cụ máy móc, bộ đồ dùng thí
nghiệm…), thiết bị dạy học được làm thủ công do giáo viên tự làm.
Phân loại theo sự tác động lên các giác quan: Các thiết bị nghe giúp
người học được lĩnh hội các kiến thức và kỹ năng, nội dung thiết yếu, chỉ có
được nhờ vào việc lắng nghe sự truyền thanh lại từ những thiết bị này. Các
thiết bị nhìn giúp người học lĩnh hội được những kỹ năng và kiến thức nhờ
vào sự quan sát những hình ảnh trên thiết bị.
Phân loại theo đặc thù: Nhóm truyền tin dưới dạng tiếng hoặc hình ảnh
hoặc cả hai cùng một lúc (máy chiếu, máy chiếu qua đầu, máy thu hình, máy
chiếu phim, máy quay đĩa…). Nhóm mang tin là nhóm mà tự bản thân mỗi
thiết bị đều tiềm ẩn một lượng thơng tin nhất định.
Phân loại theo mơ hình: Nhóm quy mơ, gồm: vật mẫu gồm máy móc,
dụng cụ ngun mẫu hoặc quy mô phỏng theo nguồn gốc tự nhiên hoặc tự

tạo. Nhóm những dụng cụ thí nghiệm: dùng chứng tỏ và thực hành thực tế
theo từng mục tiêu, nội dung của chương trình Nhóm những vật tư nghe nhìn
gồm: tranh vẽ, sơ đồ, biểu bảng, băng hình, băng ghi âm, phim giáo khoa…
Nhóm những phương tiện đi lại tương hỗ, gồm: những bộ lắp ráp, hệ điều


16

khiển và tinh chỉnh điện, dụng cụ đo, hoá chất, radio, cassette, máy chiếu
phim, máy vi tính…
Thiết bị dạy học ở trường Quân đội có thể phân loại thành các nhóm cụ
thể như:
Dựa vào cấu tạo, nguyên lý hoạt động, chức năng của phương tiện thì
thiết bị dạy học được chia hai phần: phần cứng và phần mềm. Phần cứng là
những phương tiện được cấu tạo trên cơ sở các nguyên lý thiết kế về cơ, điện,
điện tử... theo yêu cầu nội dung bài giảng, như: máy chiếu, radio, tivi, máy
tính... Phần mềm bao gồm chương trình mơn học, sách, vở ghi, tạp chí, giáo
trình...
Dựa vào mục đích sử dụng, thiết bị dạy học được chia thành: Phương
tiện dùng trực tiếp để dạy học (những máy móc, thiết bị và dụng cụ được giáo
viên sử dụng trong giờ dạy để trình bày kiến thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo
cho học sinh như máy chiếu; các tài liệu in; các phương tiện mang tin thính
giác, thị giác và hỗn hợp; các vật mẫu, mơ hình, phương tiện và vật liệu thí
nghiệm, máy luyện tập...); thiết bị dạy học hỗ trợ, điều khiển quá trình dạy
học (bảng viết, và thiết bị điều khiển âm thanh, ánh sáng; sổ sách, tài liệu ghi
chép về tiến trình học tập, kết quả học tập của học viên).
Thiết bị dạy học là một bộ phận chủ yếu trong hệ thống cơ sở vật chất
bảo đảm cho q trình dạy học nói chung, dạy học ở các nhà trường quân đội
nói riêng, thiết bị dạy học là điều kiện bảo đảm nâng cao chất lượng dạy học ở
nhà trường quân đội.

1.2.6. Quản trị thiết bị dạy học
Để phát huy vai trò của thiết bị dạy học, địi hỏi phải có sự quản trị để
hoạt động này diễn ra đúng mục đích, kế hoạch. Quản trị thiết bị dạy học tác
động trực tiếp đến đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy và
học. Quản trị thiết bị dạy học là quá trình tác động có mục đích của chủ thể


17

quản trị đến mạng lưới hệ thống thiết bị dạy học để kiến thiết xây dựng, trang
bị, giữ gìn, bảo vệ và tổ chức triển khai sử dụng có hiệu suất cao những thiết
bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
Từ cách tiếp cận trên, có thể hiểu: Quản trị thiết bị dạy học là q
trình tác động có định hướng, mục đích, kế hoạch của chủ thể quản trị đến
đối tượng quản trị nhằm xây dựng, sử dụng và phát triển có hiệu quả hệ
thống thiết bị dạy học, nâng cao chất lượng dạy học theo mục tiêu giáo dục
đã xác định.
Quản trị thiết bị dạy học là q trình tác động có mục đích của chủ thể
quản trị trong nhà trường, đứng đầu là hiệu trưởng nhà trường nhằm xây
dựng, phát triển và sử dụng có hiệu quả hệ thống thiết bị dạy học để phục vụ
cho công tác dạy học. Nội dung thiết bị dạy học mở rộng đến đâu thì tầm quản
trị cũng phải được phát triển tương ứng cả về bề rộng và chiều sâu. Thiết bị
dạy học chỉ phát huy hiệu quả trong giảng dạy khi được quản trị tốt. Vì vậy,
ngồi việc đầu tư trang bị thì cần phải chú trọng đến việc quản trị thiết bị dạy
học của nhà trường.
1.3. Thiết bị dạy học ở trường Quân đội
1.3.1. Mục tiêu trang bị và sử dụng thiết bị dạy học
Quá trình dạy học gồm: Mục tiêu dạy học; nội dung dạy học; phương
pháp dạy học; giáo viên; học viên; thiết bị dạy học; hình thức tổ chức dạy học.
Trong đó, thiết bị dạy học có vai trị quan trọng và có thể thay thế cho các sự

vật, hiện tượng, các quá trình xảy ra trong thực tiễn mà người dạy và người
học chưa tiếp cận được. Thiết bị dạy học giúp cho người dạy phát huy các
giác quan của người học trong quá trình truyền thụ kiến thức và tính tích cực,
chủ động, sáng tạo trong hoạt động khám phá, lĩnh hội tri thức của người học,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục theo mục tiêu giáo dục xác định.
Mục tiêu trang bị và sử dụng thiết bị dạy học ở nhà trường Quân đội là


18

nhằm phát huy hiệu quả của các thiết bị dạy học trong quá trình dạy học, đảm
bảo cho hoạt động dạy học, giáo dục đạt hiệu quả cao nhất đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ xây dựng quân đội, cụ thể: Hiện thực hóa mục tiêu, chương trình,
nội dung đào tạo, góp phần làm cho q trình đào tạo có chất lượng, hiệu quả
cao; rèn luyện, củng cố để nâng cao trình độ chun mơn, kiến thức, năng lực
thực hành, ý thức trách nhiệm của CBQL, giảng viên và học viên trong quản
lý, sử dụng, bảo dưỡng thiết bị dạy học; nâng cao hiệu quả đổi mới phương
pháp dạy học, làm tăng năng suất lao động của CBQL, giảng viên, học viên.
1.3.2. Đặc điểm thiết bị dạy học ở trường Quân đội
Một là, thiết bị dạy học ở trường Quân đội đa dạng về số lượng, chủng loại.
Hiện nay Bộ Quốc phịng có 22 trường Học viện, Đại học đào tạo các
bậc học, các chuyên ngành, mỗi trường đều đào tạo rất nhiều chuyên ngành
khác nhau như: chỉ huy tham mưu, chính trị, hậu cần, chun mơn kỹ thuật,
nghiệp vụ…; đào tạo giảng viên khoa học quân sự, giảng viên các chuyên
ngành khoa học xã hội và nhân văn quân sự. Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ khoa học
quân sự (nghệ thuật quân sự, kỹ thuật quân sự, hậu cần quân sự, y dược học
quân sự), các chuyên ngành khoa học xã hội và nhân văn quân sự...
Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ, đối tượng của các chuyên ngành đào
tạo hiện nay ở nhà trường Quân đội nên thiết bị dạy học rất đa dạng về chủng
loại, mẫu mã, bao gồm: Các thiết bị mô phỏng, ca bin tập lái, máy bay, tàu

chiến, vũ khí, khí tài chuyên dụng; dụng cụ thí nghiệm; hóa chất; thuốc nổ...;
hệ thống vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật dùng trong dạy học thực hành, các mơ
hình, thiết bị luyện tập, kiểm tra huấn luyện. Thiết bị dạy học nghe - nhìn,
như: Băng đĩa âm thanh, máy chiếu vật thể, bảng tương tác thông minh, máy
chụp ảnh, máy quét ảnh, máy chiếu, máy vi tính, cassette, tivi, điện thoại, các
phần mềm dạy học (phần mềm kiểm tra, đánh giá; phần mềm mô phỏng; phần
mềm bổ trợ, phần mềm chuyên dụng)...