Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lí cho học

Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang chứng kiến sự thay đổi rất lớn trong đời sống kinh tế - xã
hội. Sự phát triển với tốc độ nhanh chóng ấy cùng với những yêu cầu cao của
nhà trường, những kỳ vọng lớn của cha mẹ, thầy cô đang đặt các em trước
những áp lực tâm lý rất lớn. Đối diện với những vấn đề phức tạp đó, rất nhiều
em sẽ khơng biết nhìn nhận, giải quyết vấn đề như thế nào . Vì thế, khi gặp
phải những vấn đề tâm lý phức tạp, các em khó có thể vượt qua. Những khúc
mắc trong tâm lý, tình cảm bức xúc của lứa tuổi, vướng mắc trong học tập,
hướng nghiệp…cần được quan tâm, chia sẻ.
Các em học sinh trường THPT chuyên .......là những học sinh giỏi, đến từ
nhiều vùng miền khác nhau trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Bắt đầu tự lập cuộc sống
ở tuổi 15, nhiều em thuê phòng ở trọ, tự lo liệu cuộc sống của mình. Sự thay đổi
đó khiến nhiều em khó khăn về tâm lý cũng như định hướng nghề nghiệp. Các
em có nhu cầu tư vấn, trợ giúp để vượt qua.
Khi các em đang là học sinh THCS ở các trường huyện, là những học
sinh giỏi nhất nhì ở đó, Ở môi trường ấy, các em là những ngôi sao. Tuy nhiên,
khi các em vào học ở trường THPT chuyên Phan Bội Châu, có thể có nhiều bạn
giỏi hơn. Nhiều em lúc đầu là nghi ngờ chính bản thân mình, về sau có khi thất
vọng, khủng hoảng. Khoảng thời gian đó, nhiều em đã khơng thể vượt qua nếu
khơng có sự động viên, chia sẻ, giúp đỡ của thầy cô giáo. Vượt qua được giai
đoạn khó khăn ấy, các em hịa nhập được mơi trường, có kế hoạch học tập, tiếp
cận cách dạy, cách học mới trong một môi trường nhiều học sinh giỏi để tạo sức
bật vươn lên.
Trong những năm qua công tác tư vấn cho học sinh nhà trường đã mang
lại hiệu quả nhất định. Song hiệu quả công tác này chưa diễn ra đồng bộ, vẫn
cịn gặp khơng ít vấn đề về kỹ năng tư vấn thiếu kĩ năng cũng như sự linh hoạt
phù hợp đối tượng, hoàn cảnh học sinh.
Từ thực tế đó, chúng tơi nhận thấy việc tìm ra những biện pháp tư vấn đặc
biệt là tư vấn tâm lí học sinh có nhiều căng thẳng, áp lực trong học tập cũng như
khó khăn trong định hướng chọn nghề nghiệp phù hợp là điều vô cùng cần thiết.

Với tư cách là những thành viên của tổ tư vấn nhà trường, chúng tôi xin đề xuất
đề tài nghiên cứu:
“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lí cho học
sinh trường THPT chuyên .......”
2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài.
Mục tiêu
Trên cơ sở tổng hợp các biện pháp đã thực hiện tại trường phổ thông, đề
1


tài đưa ra các giải pháp nhằm:
Phòng ngừa hỗ trợ và can thiệp khi cần thiết đối với học sinh đang gặp
những khó khăn về tâm lý trong học tập và cuộc sống để tìm hướng giải quyết
phù hợp, giảm thiểu tác động tiêu cực có thể xẩy ra, góp phần xây dựng mơi
trường giáo dục an tồn, lành mạnh, thân thiện, phịng chống bạo lực học đường.
Từ đó nâng cao hiểu biết của giáo viên , học sinh, phụ huynh về vai trị cơng tác
tư vấn tâm lý trong nhà trường.
Hỗ trợ học sinh rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường ý chí, niềm tin, nghị
lực vượt khó, sống có bản lĩnh, có thái độ ứng xử phù hợp trong các mối quan
hệ, rèn luyện sức khỏe thể chất, tinh thần, góp phần xây dựng và hồn thiện nhân
cách.
Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa to lớn:
Góp phần thay đổi quan niệm và thái độ của thầy, cô giáo đối với việc tư
vấn tâm lý cho học sinh.
Trang bị cho giáo viên kiến thức, kỹ năng, phương pháp tư vấn.
Thực hiện yêu cầu chuẩn năng lực chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên
THPT theo Thông tư 20/2018/TT - BGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018 Bộ Giáo
dục và Đào tạo về qui định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ
thơng. Một trong những u cầu đó là năng lực tư vấn, hỗ trợ học sinh (tiêu

chuẩn 2, tiêu chí 7).Ở một góc độ nhất định, giáo viên thực hiện công việc tư
vấn, hỗ trợ học sinh hiệu quả sẽ góp phần hỗ trợ tích cực đến việc giáo dục và
dạy học học sinh, mang lại kết quả tốt đẹp cho cả giáo viên và học sinh.
Thực hiện tư vấn tâm lí cho học sinh nhà trường góp phần củng cố và phát
triển phong trào nề nếp học tập nói riêng, hướng tới xây dựng mơi trường học
tập đồn kết, thân thiện.
Tính mới của đề tài
Đề tài đã đề cập đến vấn đề cấp thiết hiện nay trong đời sống học đường,
đặc biệt đã đề xuất được một số biện pháp mang tính đặc thù dành riêng cho học
sinh trường THPT chuyên.
Đề tài thực hiện được việc đổi mới trong phương pháp quản lí và dạy học,
trang bị kiến thức tư vấn tâm lý cho giáo viên đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm
lớp nhằm hướng tới phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh đáp ứng yêu cầu
chương trình giáo dục PT năm 2018.
3. Phương pháp nghiên cứu
Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết:
Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các tài liệu, bài viết, văn bản
liên quan đến đề tài. Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp và rút ra những vấn
đề cần thiết của đề tài.
2


Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Trong q trình nghiên cứu, chúng tôi trực tiếp trao đổi làm việc với học
sinh, giáo viên bộ mơn giảng dạy, gia đình học sinh và tiếp cận các hoạt
động của đoàn trường THPT chuyên Phan Bội Châu.
Chúng tôi sử dụng các phương pháp như: điều tra, khảo sát, tổng kết kinh
nghiệm, trao đổi, lấy ý kiến góp ý của giáo viên chủ nhiệm của một số lớp
học, lấy ý kiến điều tra học sinh.…Đó là những cơ sở cho việc triển khai cũng
như khả năng ứng dụng của đề tài.

Phần II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
3


1.1. Tư vấn và tư vấn tâm lí.
“Tư vấn” là khái niệm chỉ một hoạt động chuyên môn hoặc một nghề
nghiệp chuyên giúp người khác đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề, nâng cao
năng lực của cá nhân bằng những phương pháp, nghiệp vụ chuyên môn. Người
chuyên làm nghề này được gọi là “nhà tư vấn”.
Trong lĩnh vực tư vấn tâm lí, khái niệm tư vấn cịn được hiểu ở nghĩa
rộng hơn không đơn thuần là việc “cho lời khuyên” (như công việc của một
chuyên gia, hay cố vấn) mà cịn là q trình nhà tư vấn vận dụng những tri thức,
phương pháp và kĩ năng nghề nghiệp nhằm trợ giúp đối tượng được tư vấn nhận
ra chính mình, từ đó tự thay đổi hành vi, thái độ, tái lập lại thế cân bằng tâm lí
cho bản thân ở mức độ cao hơn.
Tư vấn cho học sinh là phương pháp tác động mang tính định hướng
giáo dục tới những học sinh đang có những khó khăn tâm lý, tình cảm, những
bức xúc của lứa tuổi cần được giải đáp, những vướng mắc trong học tập, sinh
hoạt, trong hướng nghiệp, trong tìm kiếm việc làm cần được người am hiểu và
có trách nhiệm trợ giúp, tham vấn giải quyết để chọn được cách xử lý đúng, góp
phần ổn định đời sống tâm hồn, tình cảm và giúp học sinh thực hiện được
nguyện vọng của mình.
Tư vấn tâm lí học đường bao gồm các hoạt động tư vấn, sẻ chia, hỗ trợ
tâm lí cũng như các vấn đề liên quan đến tâm lí, học tập, các mối quan hệ (bạn
bè, gia đình…) cho học sinh. Từ đó, giúp cho các em lấy lại cân bằng về mặt
cảm xúc, tự định hướng cho tương lai và đồng thời giúp phát hiện sớm hoặc
can thiệp những sai lệch trong cảm xúc, hành vi hay nhận thức của các em
trong cuộc sống nói chung và nhà trường nói riêng.

Tư vấn tâm lí là quá trình nhà tư vấn vận dụng những tri thức, phương
pháp và kỹ thuật tâm lý học nhằm trợ giúp đối tượng được tư vấn nhận ra chính
mình, từ đó tự thay đổi hành vi, thái độ, tự tái lập lại thế cân bằng tâm lí của bản
thân ở trình độ cao hơn.
Việc tư vấn tâm lí cho học sinh trong trường phổ thông cũng giúp hỗ trợ
học sinh rèn luyện kỹ năng sống; tăng cường ý chí, niềm tin, bản lĩnh, thái độ
ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ xã hội; rèn luyện sức khỏe thể chất và
tinh thần, góp phần xây dựng và hồn thiện nhân cách.
Theo tinh thần của Thông tư 31/2017/TT - BGDĐT ngày 18/12/2017 về
hướng dẫn cơng tác tư vấn tâm lí trong trường phổ thơng, hoạt động tư vấn tâm
lí trong nhà trường được hiểu là “sự hỗ trợ tâm lí, giúp học sinh nâng cao hiểu
4


biết về bản thân, hồn cảnh gia đình, mối quan hệ xã hội, từ đó tăng cảm xúc
tích cực, tự đưa ra quyết định trong tình huống khó khăn học sinh gặp phải khi
đang học tại nhà trường”.
.
Hiểu một cách khái quát tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học
là hoạt động trợ giúp của giáo viên và các lực lượng khác hướng đến tất cả học
sinh trong nhà trường nhằm đảm bảo sức khỏe thể chất và tâm lí ổn định, tạo
điều kiện tốt nhất cho các em tham gia học tập, rèn luyện và phát triển bản thân.
Như vậy quá trình tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học không
chỉ dừng lại ở việc tư vấn, hỗ trợ cho từng học sinh cụ thể khi các em gặp khó
khăn trong cuộc sống mà còn bao gồm các hoạt động mang tính phịng ngừa
hướng tới mọi học sinh trong nhà trường, giúp học sinh nâng cao hiểu biết về
bản thân, gia đình, mối quan hệ xã hội. Từ đó giúp học sinh tăng cảm xúc tích
cực, tự đưa ra quyết định trong tình huống khó khăn mà học sinh gặp phải khi
đang học tại nhà trường, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển về phẩm chất
và năng lực theo mục đích giáo dục đã đề ra.

1.2 . Nguyên tắc, nội dung và phương pháp tư vấn
1.2.1 Nguyên tắc tư vấn tâm lí cho học sinh
Nguyên tắc 1: Bảo mật
Đối với học sinh, việc giữ bí mật những vấn đề riêng tư về sự phát triển
bản thân, tình cảm, quan hệ của các em có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động tư
vấn, hỗ trợ đôi khi quyết định trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động trợ giúp. Để
giữ được bí mật vấn đề của học sinh, giáo viên cần lưu ý:
Cuộc tư vấn, trị chuyện được bố trí ở nơi kín đáo, người khác khơng nghe
thấy và khơng quấy rầy
Lưu giữ hồ sơ học sinh an toàn, tránh để mất dữ liệu hoặc lộ dữ liệu trên
máy tính. Những thông tin về học sinh không liên quan đến mục đích tư vấn thì
khơng lưu.
Giải thích cho học sinh ngay từ đầu về mục đích và quy trình tư vấn, vấn
đề giữ bí mật và những ngoại lệ liên quan đến tính bảo mật (như thảo luận với
đồng nghiệp, chuyên gia trong lĩnh vực chuyên môn). Giáo viên chỉ được tiết lộ
bí mật khi học sinh đồng ý nói ra vấn đề của mình, khi vấn đề của học sinh đe
dọa đến tính mạng của bản thân và những người khác, hay khi vấn đề của học
sinh có liên quan đến khía cạnh pháp lý hoặc tịa án.
Khơng tiết lộ nội dung của cuộc tư vấn, hỗ trợ học sinh cho bên thứ ba, trừ
khi học sinh đồng ý.
5


Bảo vệ những thơng tin có liên quan đến thân nhân của học sinh trong các
giấy tờ, hồ sơ, số liệu có liên quan đến học sinh.
Ngun tắc 2: Tơn trọng học sinh
Tôn trọng học sinh cần phải được thể hiện trong tất cả giai đoạn của quá
trình tư vấn, hỗ trợ cũng như trong cả lời nói và hành động của giáo viên. Tôn
trọng học sinh vừa được xem như một yêu cầu về đạo đức vừa được xem như
một thái độ cần có của giáo viên trong quá trình tư vấn và hỗ trợ học sinh.

Những biểu hiện6 của sự tôn trọng học sinh như:
Giáo viên đặt học sinh ở vị trí là một nhân cách độc lập với những đặc
điểm riêng về tình cảm, quan điểm, suy nghĩ và cá tính…
Giáo viên coi trọng quyền tự chủ và tự quyết của học sinh cũng như cha
mẹ, người đại diện cho các em.
Công bằng trong đối xử và tôn trọng sự khác biệt cá nhân học sinh (về
kinh nghiệm, tính cách, quan điểm, hồn cảnh gia đình, văn hóa, giá trị, niềm tin
….).
Tin tưởng vào khả năng và khẳng định giá trị của học sinh. Cùng với học
sinh xây dựng kế hoạch hỗ trợ phù hợp với năng lực và hồn cảnh của các em
Khơng phán xét những hành vi, suy nghĩ, thái độ của học sinh. Giáo viên
cần ý thức được rằng tư vấn, hỗ trợ học sinh để giúp các em giải quyết khó khăn,
vướng mắc đang gặp phải. Vì thế giáo viên tập trung phân tích vấn đề và tìm ra
giải pháp chứ khơng phải đưa ra những nhận định, đánh giá về con người của
học sinh.
Nguyên tắc 3: Trung thực và trách nhiệm
Để tạo được sự tin tưởng ở học sinh, giáo viên cần thể hiện thái độ trung
thực và trách nhiệm. Thái độ trung thực và trách nhiệm được biểu hiện:
Trợ giúp học sinh phù hợp với năng lực của bản thân, những trường hợp
giáo viên thấy vượt quá khả năng của mình thì cần chủ động giới thiệu học sinh
đến các giáo viên kiêm nhiệm cơng tác tư vấn tâm lí hoặc các chun gia có
chun mơn.
Sử dụng những kiến thức, hiểu biết khoa học, được kiểm chứng để trợ
giúp cho học sinh đúng hướng.
Giáo viên cũng cần thể hiện trách nhiệm với học sinh, với cơng việc mình
đang làm thơng qua việc hướng dẫn, tư vấn, hỗ trợ các em thực hiện những hành
vi đúng đắn, hợp chuẩn.
Chủ động tự tìm hiểu về pháp luật, qui định, chính sách có liên quan đến
6

học sinh và đấu tranh bảo vệ quyền lợi cho các em.
Có thể nói mọi việc giáo viên làm cho học sinh đều hướng đến mục đích
duy nhất là đem lại những điều tốt đẹp cho các em, trợ giúp học sinh nỗ lực vượt
qua khó khăn, vướng mắc của bản thân và cải thiện cuộc sống, học tập. Vì thế để
giúp cho quá trình tư vấn, hỗ trợ học sinh đạt hiệu quả, đồng thời để bảo vệ
quyền lợi của học sinh, giáo viên cần phải tuân thủ những yêu cầu cơ bản về đạo
đức nêu trên và vận dụng linh hoạt vào từng tình huống cụ thể trong thực tiễn
giáo dục và dạy học.
1.2.2 Nội dung tư vấn:
Tư vấn, hỗ trợ hướng nghiệp: Đây là lĩnh vực thu hút sự quan tâm của
học sinh, cha mẹ và cả thầy cơ giáo vì lứa tuổi trung học phổ thơng đang trong
giai đoạn lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Các hoạt động tư vấn hướng nghiệp
như cung cấp hiểu biết về các ngành nghề, giúp học sinh có khả năng tự khẳng
định bản thân …. thực sự rất cần thiết cho học sinh trong giai đoạn trung học
phổ thông.
Tư vấn, hỗ trợ kỹ năng học tập, tìm kiếm thơng tin, kĩ năng tự học, kĩ
năng quản lý thời gian: Việc định hướng nghề nghiệp tương lai rất cần học sinh
trung học phổ thơng có khả năng xác định thế mạnh của bản thân và hình thành
các kĩ năng liên quan đến việc học như khả năng tự học, tìm kiếm thông tin,
phân bố thời gian hợp lý giữa việc học mơn chung và mơn theo ban thi đại học
để có kết quả học tập tốt nhất.
Tư vấn, hỗ trợ các vấn đề liên quan đến mối quan hệ (với bạn bè, cha mẹ,
thầy cô) và giao tiếp: Trong giai đoạn này mối quan hệ xã hội của học sinh trung
học phổ thông được mở rộng hơn trước, các em tham gia nhiều hơn các hoạt
động xã hội như hoạt động tình nguyện trong cộng đồng, giao lưu...vì thế cũng
khiến học sinh trung học phổ thơng gặp những khó khăn, căng thẳng riêng trong
việc duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội này. Đặc biệt là mối quan hệ
trong tình yêu cũng làm cho học sinh trung học phổ thơng bị ảnh hưởng cả tích
cực và tiêu cực. Mối quan hệ với cha mẹ cùng với những bất đồng trong quan

điểm, lựa chọn nghề nghiệp cũng là những vấn đề học sinh trung học phổ thông
cần được tư vấn, hỗ trợ để nâng cao kĩ năng giao tiếp, ứng xử và thích ứng với
những mối quan hệ xã hội mới.
Hỗ trợ, tư vấn về các vấn đề liên quan đến sự phát triển bản thân: Chuẩn
bị bước vào cuộc sống tự lập và mối quan hệ xã hội rộng lớn hơn, học sinh trung
học phổ thông cũng cần được tư vấn, hỗ trợ để hiểu rõ hơn về bản thân mình từ
7


sức khỏe thể chất, tâm lí đến việc hình thành các kĩ năng xã hội như kĩ năng giao
tiếp, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng làm việc nhóm....
Tư vấn, hỗ trợ về các vấn đề về cảm xúc và hành vi: Áp lực học tập đối
với học sinh trung học phổ thơng là rất lớn vì thế các em cũng không tránh khỏi
sự căng thẳng, lo âu, thậm chí là trầm cảm vì những mong muốn của bản thân và
kỳ vọng của cha mẹ liên quan đến việc chọn nghề, cũng như những vấn đề trong
quan hệ tình bạn và tình u. Do đó học sinh trung học phổ thơng cũng cần hỗ
trợ, tư vấn cách kiểm sốt cảm xúc bản thân, nhất là những cảm xúc tiêu cực,
không mong muốn.
Trong nhà trường phổ thông, tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy
học vừa được xem là một tiến trình, vừa được xem là một hoạt động. Hoạt động
này có thể bao gồm các mức độ hỗ trợ khác nhau (từ phòng ngừa, tư vấn và can
thiệp khi cần thiết) và diễn ra theo nhiều phương thức khác nhau như:
Tổ chức các hoạt động trải nghiệm mang tính phịng ngừa, nâng cao hiểu
biết và năng lực thích ứng cho học sinh trong mơi trường học tập và cuộc sống
nói chung;
Tư vấn, hướng dẫn và gợi ý, đưa ra lời khuyên hoặc cung cấp thông tin
cho học sinh;
Tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ để học sinh có thể tự giải quyết các vấn đề
của bản thân;
Tư vấn tâm lí, tổ chức các hoạt động chuyên nghiệp giúp học sinh tự nhận

thức về mình, từ đó thay đổi bản thân theo hướng tích cực.
1.2.3. Phương pháp tư vấn
- Tư vấn trực tiếp
Cách thức trị liệu và tư vấn phổ biến nhất là khi thân chủ và nhà tư vấn
ngồi trong cùng một phịng, do đó cả hai bên có thể nghe và nhìn nhau (với điều
kiện là họ khơng bị khuyết tật về nhìn hoặc nghe). Cách thức truyền thống này
có nhiều ưu điểm và tạo cơ hội cho những phản hồi tức thì, với cả ngơn ngữ
nói và ngơn ngữ cử chỉ. Đây là hình thức có tính truyền thống và ln được các
nhà tư vấn khuyến khích, vì qua việc trao đổi trực tiếp, nhà tư vấn không chỉ
nhận được các thông tin bằng lời nói, mà cịn đánh giá và nhận biết được các
thông tin phi ngôn ngữ ( cử chỉ, nét mặt…) mà đây lại là những thơng tin có tính
trung thực cao.
- Tư vấn gián tiếp
Hình thức tư vấn thơng qua trực tuyến - qua mạng nội bộ, trang thông tin
8


điện tử của nhà trường, email, mạng xã hội, điện thoại và các phương tiện
thông tin, truyền thông các hoạt động khác nhau...
1.3.Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh trung học phổ thông.
Học sinh THPT bắt đầu từ 15 – 16 tuổi đến 17 – 18 tuổi. Đó là giai đoạn
đầu của tuổi thanh niên hay còn gọi là thời kỳ thanh niên mới lớn. Vị trí trung
học phổ thông – giai đoạn của cả một thời kỳ bồi dưỡng kiến thức văn hóa
chung đã khiến thanh niên phải nghĩ đến tiền đồ của mình, nghĩ đến việc chuẩn
bị bước vào đời và lo lựa chọn nghề nghiệp mai sau. Ở lứa tuổi này các em đã
có sự trưởng thành về tư tưởng, tâm lí, là thời kỳ tự xác định về mặt xã hội, tích
cực tham gia vào cuộc sống lao động, học tập để chuẩn bị cho tương lai. Đây
chính là thời kỳ nhân cách đang trưởng thành tiến tới ổn định.
Về thể chất: Ở các em đã có một cơ thể phát triển gần ngang bằng với cơ
thể trưởng thành, các chức năng sinh lí cũng đạt được độ phát triển cao. Cơ thể

đã dần được hoàn thiện. Thể lực của các em phát triển mạnh giúp cho việc thực
hiện các công việc nặng nhọc, các cơng việc có kỹ thuật tốt hơn. Sự phát triển
của não, hệ thần kinh trung ương và các giác quan giúp các em tiếp thu những
kiến thức văn
hóa, khoa học kỹ thuật và thông tin mới của xã hội rất nhanh.
Về tâm lí: Tự ý thức của học sinh THPT đã phát triển ở mức cao, có liên
quan đến nhu cầu tìm hiểu và đánh giá những thuộc tính tâm lí, đạo đức theo
quan điểm sống, ước mơ và hồi bão. Các em quan tâm sâu sắc đến đời
sống tâm lí riêng, đến những phẩm chất nhân cách và năng lực của mình. Các
em thường đặt mình vào tương lai vì vậy các em thường quan tâm đến cuộc
sống sau này, tình yêu, gia đình, và sự lựa chọn bạn đời trong tương lai. Lứa
tuổi này có hai loại ý thức nổi bật đó là: Tự ý thức về hình ảnh bản thân sẽ làm
cho các em tự hào hay khổ tâm về diện mạo. Còn tự ý thức về thế giới nội
tâm làm cho đời sống của thanh niên trở nên sâu sắc, tăng cường khả năng tự
giáo dục, tự hồn thiện nhân cách của mình. Học sinh THPT có thể tự ý thức
được mặt mạnh mặt yếu của mình, ln khao khát tự hồn thiện mình. Ngược
lại, nếu sự tự ý thức có sai lầm họ sẽ khăng khăng bảo vệ quan điểm đó. Do đó
với đặc điểm này giáo dục phải tác động đến yếu tố tự ý thức, tự giác ngộ, tự
điều chỉnh bản thân. Ở lứa tuổi này, yếu tố đạo đức, tình cảm cũng hình thành
mạnh mẽ. Thế giới tình cảm của các em đa dạng, nổi bật là quan hệ tình cảm
gia đình, tình bạn và tình u nam nữ: Gia đình có ảnh hưởng đến sự phấn đấu
và sự phát triển nhân cách của các em học sinh THPT. Do ảnh hưởng giáo dục
9


và sự trợ giúp của gia đình về các mặt, cuộc sống tình cảm của các em phát triển
đến mức độ cao. Quan hệ bạn bè giữ vai trò quan trọng trong đời sống tình cảm
của các em. Đối với các em, bạn bè trở thành chỗ dựa tinh thần, là chỗ tâm
tình thổ lộ những vướng mắc thầm kín. Lời khuyên của bạn nhiều khi có ý nghĩa
quyết định đối với việc giải quyết những vấn đề quan trọng của các em. Quan hệ

với bạn khác giới tình yêu nam nữ xuất hiện, phát triển từ quan hệ thân thiết
trong tình bạn. Tình cảm lúc này thường lãng mạn, thơ mộng. Đa số các em cũng
đã nhận thức đúng đắn về tình yêu “yêu là quan trọng phải tìm hiểu cẩn thận”.
Trong giáo dục nhà trường cần quan tâm cung cấp cho các em những kiến thức
giới tính, gia đình, tình bạn và tình u.
Những đặc điểm tâm lí của học sinh THPT nêu trên chứng tỏ thanh niên
mới lớn là những người đã đạt tới trình độ có thể tự quyết định mọi cơng việc
của mình và nhất là có thể trực tiếp tham gia lao động. Lao động và học tập là
hai hoạt động chủ yếu của học sinh THPT. Song vui chơi vẫn có tác dụng rất lớn
đối với các em khi cần thư giãn tâm hồn và rèn luyện các phẩm chất cần thiết.
Tuy nhiên cũng cần phải nói thêm rằng, do thể lực và trí lực dồi dào, do đã
có được một số kinh nghiệm xác đáng, do trình độ hiểu biết đã được nâng
cao… học sinh THPT có thể đi đến chỗ chủ quan, tự mãn, tự đánh giá quá cao
bản thân mình. Các em giàu ước mơ, giàu lòng quả cảm nhưng nhiều khi vì nơn
nóng đối với cơng việc, muốn đốt cháy giai đoạn rồi do hấp tấp, thiếu suy tính
cặn kẽ mà có thể vấp váp, bị thực tế khách quan dội nước lạnh vào nhiệt tình của
mình sinh ra bi quan, dễ chán nản. Do vậy trong quá trình giáo dục các nhà giáo
dục và các bậc cha mẹ học sinh phải kiên trì bền bỉ giáo dục bằng phương pháp
cơ bản là thuyết phục và rèn luyện thực tế. Và nếu trong tâm lí của các em có
vấn đề thì phải tính đến vai trị của chun gia tâm lí một cách kịp thời để
giúp đỡ các em để không xảy ra những suy nghĩ và hành động tiêu cực ở các
em.
1. Cơ sở thực tiễn
2.1. Khái quát chung về Trường THPT chuyên Phan Bội Châu
Trường THPT chuyên .......– Nghệ An là một trong những trường chuyên
hình thành sớm nhất ở Miền Bắc. Ngoài các nhiệm vụ đã qui định tại Điều lệ
trường trung học, trường THPT chuyên .......cịn có các nhiệm vụ sau đây:
Bồi dưỡng và phát triển năng khiếu của học sinh về một môn chuyên, hai
môn chuyên hoặc một lĩnh vực chuyên; đồng thời đảm bảo thực hiện đầy đủ
chương trình giáo dục cấp trung học với mục tiêu giáo dục toàn diện.

10


Tổ chức hướng dẫn học sinh làm quen với nghiên cứu khoa học, ứng dụng
các thành tựu khoa học công nghệ phù hợp với điều kiện của trường và tâm sinh
lý học sinh. Hợp tác với các cơ sở giáo dục, nghiên cứu khoa học trong và ngoài
nước trong cùng lĩnh vực chuyên môn để phục vụ việc nâng cao chất lượng đào
tạo…
Năm học 2021 - 2022, trường THPT chuyên .......có 42 lớp với 1423
học sinh thuộc các mơn chun: Tốn, Tin học, Vật Lý, Hóa học, Sinh học, Ngữ
Văn, Lịch sử, Địa lý, Tiếng Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Nga, Khoa học tự nhiên,
chuyên lĩnh vực Ngoại ngữ và 03 lớp tuyển từ học sinh có chứng chỉ Tiếng Anh
IELTS.
Học sinh Trường THPT chuyên .......chủ yếu là chăm ngoan, học giỏi. Các
thế hệ nối tiếp nhau, viết nên bảng vàng thành tích về mái trường chuyên hàng
đầu cả nước về chất lượng đào tạo, chất lượng học sinh giỏi quốc gia, khu vực,
quốc tế. Nhiều học sinh thủ khoa, á khoa, đạt điểm cao trong các kỳ thi tuyển
sinh đại học. Ở những sân chơi trí tuệ khác, học sinh nhà trường cũng thể hiện
được vị trí của mình như Quán quân Cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia năm thứ
19, Giải 3 Cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 21, giải nhất cuộc thi Tuổi
trẻ học tập làm theo Tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh năm 2019,
2021, giải nhất cuộc thi An tồn giao thơng cấp quốc gia và đạt thành tích xuất
sắc ở nhiều cuộc thi khác.
Với thành tích xuất sắc, nhà trường vinh dự đươc tặng thưởng nhiều phần
thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước mà cao nhất là Huân chương Độc lập
hạng ba, danh hiệu Anh hùng lao động.
2. 2. Thực trạng đời sống tâm lý của học sinh hiện nay
2. 2.1 Thực trạng đời sống tâm lí của học sinh THPT nói chung:
Do ảnh hưởng của sự phát triển kinh tế- xã hội ngày càng sâu sắc, đa
dạng và phức tạp, đời sống tâm lý học sinh nói chung, học sinh cấp trung học nói

riêng đang có những biến động to lớn với nhiều biểu hiện đáng lo ngại. Các em
thường gặp những khúc mắc trong học tập, tâm sinh lí, trong mối quan hệ với
thầy cơ, gia đình, bạn bè…nếu khơng được điều chỉnh, giải tỏa kịp thời, thì rất
dễ dẫn đến hậu quả đáng tiếc: nhẹ thì chán học, bỏ học; nặng thì trầm cảm, bạo
lực học đường, thậm chí tự tử, gây án mạng.
2.2.2.Thực trạng đời sống tâm lí của học sinh Trường THPT chuyên Phan Bội
Châu
Vào tháng 12 năm 2021, chúng tơi đã có cuộc khảo sát về tâm lí học sinh
11


tại các tập thể lớp 10A4, 10A5, 11A1, 11A6, 11C2, 12C4, 12A5 và phỏng vấn
riêng một số cá nhân học sinh.
* Khảo sát về tâm lý
Kết quả cho thấy những khó khăn tâm lý của học sinh như sau:
Vẫn có một số vấn đề mà các em còn gặp phải như: Luôn cảm thấy lo âu,
căng thẳng với 72/245 em chiếm tỷ lệ 29%. Một số em tổn thương sức khỏe
tinh thần và có dấu hiệu stress: 5/245 em chiếm tỷ lệ 2,04%. Đặc biệt có 01
học sinh có những biểu hiện nhẹ của trầm cảm như những khó khăn trong mối
quan hệ giữa cá nhân học sinh với bạn bè, gia đình và giáo viên.
Theo kết quả điều tra cho thấy trong môi trường học tập ở trường THPT
chuyên vẫn có một số học sinh gặp khó khăn tâm lý về học tập, thích ứng với
điều kiện học tập ở yêu cầu cao. Khó khăn trong định hướng nghề nghiệp cũng
là vấn đề mà nhiều em mắc phải, các em cảm thấy khó khăn trong việc xác
định lý tưởng, nghề nghiệp tương lai và năng lực của bản thân. Học sinh có nhu
cầu cao về tư vấn định hướng nghề nghiệp, phương pháp học tập và các vấn đề
về cảm xúc.
* Khảo sát về chọn đối tượng chia sẻ:
Khảo sát học sinh nếu gặp vấn đề trong cuộc sống gây ảnh hưởng tâm lý,
em lựa chọn tâm sự, chia sẻ với ai. Kết quả như sau:

Có 59/245 em khi gặp khó khăn thường chia sẻ, bộc lộ cảm xúc với bạn
bè chiếm 24 % ,
Có 37/245 em muốn chia sẻ với bố mẹ chiếm 15 %,
Có 89 em lựa chọn chia sẻ trực tiếp với thầy cô chủ nhiệm chiếm 36 %
Có 10/245 em lựa chọn tìm đến phịng tư vấn nhà trường chia sẻ nhờ Ban
tư vấn giúp đỡ chiếm tỉ lệ 4,1 % .
Có 34 em khơng muốn chia sẻ cùng ai mà chỉ âm thầm chịu đựng chiếm
13,8 %.
Có 28/245 em lựa chọn Tự tìm cách để vượt qua 11,4 %.
Kết quả khảo sát cho thấy học sinh lựa chọn thầy cô giáo chủ nhiệm để
chia sẻ nhiều nhất với 36% trong khi đó các em tìm đến phịng tư vấn với số
lượng khiêm tốn chỉ chiếm 4,1 %.
* Khảo sát về lựa chọn hình thức tư vấn
Khi khảo sát về việc: Nếu có vấn đề về tâm lý em mong muốn được tư
vấn bằng hình thức nào, chúng tơi thu được kết quả:
Có 182/245 học sinh mong muốn được được tư vấn là trực tuyến trên
12


điện thoại thơng minh để đảm bảo tính bảo mật chiếm 74%.
Có 65/245 học sinh mong muốn được được tư vấn trực tiếp qua trao đổi
gặp gỡ chiếm tỷ lệ 26%.
Kết quả khảo sát cho thấy phần lớn học sinh lựa chọn tư vấn gián tiếp qua
điện thoại thông minh. Các em còn ngại tâm sự trực tiếp với thầy cơ giáo và
người thân.
* Khảo sát về hồn cảnh học sinh
Năm học 2021-2022 Trường THPT chuyên ....... có tổng học sinh 1413
em, các em đến từ thành phố Vinh, hầu hết các huyện, thị xã và trong tỉnh.
Nhiều em thuộc những gia đình nơng dân, cịn khó khăn về kinh tế. Cụ thể
trong đó có 02 học sinh thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo. Ngoài ra theo số lượng

điều tra của các giáo viên chủ nhiệm lớp cho thấy một số em cịn có khó khăn do
có bố mẹ làm ăn xa sống một mình hoặc sống với ơng bà, cậu mự, chú bác. Có
đến 20 học sinh mồ cơi cha hoặc mẹ, 16 học sinh có cha mẹ ly hôn: Điều này
ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập, đến tâm lí của các em trong số đó có 01
học sinh do bố mẹ ly hôn ở với cậu mự nên gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống.
2.2.3. Thực trạng cơng tác tư vấn tâm lí tại trường THPT và Trường THPT
chuyên Phan Bội Châu
Trong những năm qua tổ tư vấn tâm lí trường đã đi vào hoạt động và có
những đóng góp nhất định. Cơng tác tư vấn tâm lý cho HS trong thời gian qua đã
có những chuyển biến tốt, đạt được những kết quả bước đầu, đáp ứng được phần
nào nhu cầu của HS và giúp các em tăng cường khả năng đề kháng, khả năng tự
giải quyết các vấn đề trước những tác động tiêu cực của xã hội, góp phần hỗ trợ
các em vượt qua những khó khăn trong học tập, rèn luyện cũng như trong cuộc
sống.
Do đặc điểm hầu hết học sinh xa nhà về Vinh ở trọ, ở kí túc xá, học sinh
Trường THPT chun .......coi thầy cơ như cha mẹ. Ngồi việc dạy, nhiều giáo
viên còn cưu mang các em, gần gũi than mật để nắm bắt kịp thời những diễn
biến tâm lý, trợ giúp các em vượt qua những khó khăn mắc phải.
Tuy nhiên hoạt động tư vấn tâm lí cịn có những hạn chế sau:
Hiện tại, hầu hết các nhà trường chưa được bố trí biên chế cán bộ chun
trách cơng tác tư vấn tâm lý; thiếu kinh phí hoạt động. Đội ngũ cán bộ tư vấn
tâm lý đa số là các giáo viên kiêm nhiệm, các chế độ đãi ngộ chưa được quan
tâm. Mặt khác, việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công tác tư vấn tâm lý học
đường cũng chưa đáp ứng được yêu cầu cả về số lượng và chất lượng.
13


Nhiều nhà trường chưa đầu tư cơ sở vật chất cho cơng tác tư vấn. Việc bố
trí phịng tư vấn có trường cịn đặt ở vị trí khơng hợp lý, tài liệu cho công tác tư
vấn chưa phong phú…

Tại những trường có tổ chức hoạt động tư vấn tâm lý học đường, các khó
khăn chủ yếu gặp phải là: Học sinh thường ngại đến phòng tư vấn tâm lý để “trút
nỗi lịng” do các em có suy nghĩ “đến phịng tư vấn tâm lí là có vấn đề” hoặc sợ
bí mật riêng tư bị tiết lộ hoặc quỹ thời gian của học sinh ở trường đã kín vì lịch
học. Mỗi khi gặp sự cố tâm lý mà không biết cách giải quyết, các em thường vào
các diễn đàn trên mạng, chia sẻ với bạn bè thân chứ không thổ lộ với gia
đình hoặc thầy cơ giáo.
3. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả cơng tác tư vấn tâm lí cho học sinh
Trường THPT chuyên Phan Bội Châu
Từ sự phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn như trên, chúng tôi đề xuất
một số biện pháp để làm tốt công tác tư vấn tâm lý tại trường THPT
chuyên .......như sau:
3.1. Tăng cường công tác quản lý, nâng cao nhận thức về vai trị cơng tác tư
vấn tâm lý.
Để làm tốt công tác tư vấn, trước hết cần làm tốt công tác quản lý và nâng
cao nhận thức của giáo viên về vai trị của cơng tác tư vấn.
Trước hết, cần quán triệt và tổ chức học tập các văn bản hướng dẫn của
Bộ, của Sở Giáo dục Đào tạo về triển khai công tác tư vấn tâm lý trong nhà
trường như Thông tư 31/2017/TT- BGD ĐT ngày 18 tháng 12 năm 2017 của Bộ
Giáo dục và Đào tạo về cơng tác Tư vấn tâm lý.
Tiếp đó, căn cứ vào các văn bản hướng dẫn, nhà trường cần ra quyết định
thành lập Ban tư vấn nhà trường. Trong Ban tư vấn cần có đầy đủ các thành viên
theo quy định như: Đại diện Ban giám hiệu, Đại diện Đoàn trường, chi đồn
Giáo viên, Giáo viên mơn GDCD, cán bộ đã được tập huấn và cấp chứng chỉ kỹ
năng tư vấn, giáo viên chủ nhiệm lớp trong đó trưởng ban là đồng chí Phó hiệu
trưởng. Trong tiết chào cờ đầu tuần hoặc qua trang thơng tin nội bộ, nhóm Zalo,
Wedside của nhà trường đăng tải quyết định thành lập Ban và hình ảnh ra mắt
của Ban tư vấn nhà trường. Cũng trên cơ sở các văn bản hướng dẫn kết hợp với
điều kiện thực tế, Nhà trường ban hành kế hoạch hoạt động của Ban tư vấn trong
từng năm học trong đó thể hiện rõ nhiệm vụ của các thành viên Ban tư vấn, phân

cơng trực hàng tuần tại phịng tư vấn , công bố số điện thoại của các thành viên
trực, cuối mỗi học kỳ hoặc cuối năm cần tổ chức cuộc họp trao đổi và rút kinh
14


nghiệm trong công tác tư vấn
Trên cơ sở quán triệt nội dung các văn bản của cấp trên giúp giáo viên
nâng cao nhận thức về vai trị của cơng tác tư vấn, từ đó vận dụng vào cơng tác
dạy học, công tác chủ nhiệm lớp, gần gủi các em, phát hiện sớm những học sinh
đang gặp khó khăn trong học tập cũng như trong cuộc sống, có những vấn đề về
tâm lý để kịp thời trợ giúp các em cũng như trong phạm vi công việc được phân
công tổ chức nhiều hoạt động, nhiều sân chơi bổ ích , giúp các em có đời sống
tinh thần phong phú, thoải mái, giải tỏa những căng thẳng và áp lực trong cuộc
sống để học tập tốt hơn.
Nhận thức được vai trò quan trọng của công tác tư vấn cũng như nhu cầu
của học sinh, nhiều giáo viên đã rất nhiệt tình tâm huyết để giúp đỡ các em. Tuy
nhiên, để việc tư vấn cho học sinh có kết quả tốt cần có kiến thức và kỹ năng tư
vấn vì thế cần chú trọng công tác tập huấn, bồi dưỡng, trang bị kiến thức và kỹ
năng tư vấn tâm lý cho cán bộ, giáo viên.
Trên thực tế, các nhà trường chưa có cán bộ chuyên trách, hầu hết chỉ làm
kiêm nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ chính của mình. Mỗi nhà trường hiện tại
đã có 01 giáo viên tham gia tập huấn và được cấp chứng chỉ, giáo viên đó cần
tập huấn, trao đổi lại với cán bộ, giáo viên nhà trường những nội dung quan
trọng trong nghiệp vụ tư vấn. Nhà trường cần bố trí thời gian, điều kiện vật chất
đầy đủ phục vụ cơng tác tập huấn.
Ngồi ra, để thực hiện tốt các nhiệm vụ của giáo viên trong thực hiện
chương trình giáo dục phổ thơng 2018 tồn thể giáo viên phải tích cực học tập để
hồn thành tốt Modun 5 “Tư vấn và hỗ trợ học sinh trong hoạt động dạy học và
giáo dục cấp THPT”. Modun bắt buộc hoàn thành để tích lũy điểm, cấp chứng
chỉ cho giáo viên tham gia thực hiện chương trình giáo dục phổ thơng 2018.

Bên cạnh đó nhà trường nên phân cơng các thành viên Ban tư vấn soạn
thảo các chuyên đề tư vấn, báo cáo và chia sẻ cho các thành viên để làm tư liệu.
Các chuyên đề được thẩm định có thể lưu ở phịng tư vấn cho các giáo viên tham
khảo.
Ngồi ra đẻ làm tốt công tác tư vấn nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất,
trang bị thêm tài liệu về công tác tư vấn tâm lý, tài liệu giáo dục kỹ năng sống
trong phòng tư vấn, trong thư viện và đăng tải trên các trang thông tin nội bộ nhà
trường. (Chuyên đề tư vấn tâm lý năm 2021-2022 trong phần phụ lục)
Trong những năm qua, Trường THPT chuyên .......đã làm tốt công tác quản
lý về hoạt động tư vấn và đã mang lại nhiều kết quả tốt đẹp.
(Quyết định thành lập Ban tư vấn, Kế hoạch hoạt động của Ban tư vấn trong
15


phần Phụ lục)
3.2 Tổ chức các hoạt động trải nghiệm, các sân chơi bổ ích, tạo mơi
trường sư phạm thân thiện, lành mạnh, an tồn.
Trong cơng tác tư vấn tâm lý học đường, nhóm phương pháp phịng
ngừa có vai trị hết sức quan trọng. Tư vấn không chỉ dừng lại ở trợ giúp tâm lý
mà còn tổ chức các sân chơi, các hoạt động giúp các em rèn luyện kỹ năng sống,
tăng cường ý chí, niềm tin, bản lĩnh, thái độ ứng xử phù hợp trong các mối quan
hệ, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhân cách, giúp các em có cuộc sống lành
mạnh, thân thiện, là cơ sở để ngăn ngừa bạo lực học đường, tai nạn thương tích,
tệ nạn xã hội. Để làm tốt nội dung này, chúng ta có thể tổ chức một số hoạt động
như sau:
* Thành lập các Câu lạc bộ trong nhà trường:
Đây là diễn đàn được các em học sinh chờ đón trong năm học, nơi tất cả
được thoả sức sáng tạo, thể hiện cá tính và đam mê của mình, khơi dậy những
tiềm năng trong mỗi cá thể, bộc lộ sức mạnh sáng tạo mà vẫn giữ được sự hồn
nhiên và trong sáng như chính lứa tuổi của mình.

Áp dụng ý tưởng này những trải nghiệm này sẽ là những kinh nghiệm quý
báu giúp các em ngày càng tự tin và bản lĩnh hơn, biết trân trọng những giá trị
cuộc sống cũng như có thêm động lực để vượt qua những khó khăn, thử thách
trong tương lai.
Ở trường THPT chuyên .......hiện có 15 Câu lạc bộ đang hoạt động bao
gồm: CLB Sách Phan Book Clud, CLB Cờ vua , CLB Thiết kế và thời trang
Design and Fashion, CLB mô phỏng Liên hiệp quốc, CLB âm nhạc Phan
Acaustic club, CLB học sinh nghiên cứu KHKT Phan Science and Technology,
CLB bong rổ Bullets, CLB CP The new, CLB HSTP, CLB Điện ảnh, CLB nhiếp
ảnh Phan Photograpy squad , CLB Thanh niển tình nguyện. Ngồi ra cịn có
các câu lạc bộ được tổ chức hàng năm như CLB Văn học dân gian, CLB Tiếng
Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Nga, Tiếng Nhật.
Các Câu lạc bộ đều do học sinh sáng lập, hoạt động rất hiệu quả. Các
CLB hoạt động rất tích cực và tổ chức được nhiều hoạt động, nhiều chương trình
ý nghĩa chẳng hạn: CLB CP The New ra được các số báo thường kỳ với nội
dung phong phú, chất lượng, hình thức đẹp. CLB Sách huy động được rất nhiều
sách, thúc đẩy Văn hóa đọc trong nhà trường, hỗ trợ các tủ sách trong các bệnh
viện dã chiến ở giai đoạn đỉnh cao điều trị bệnh nhân Covid, CLB Thanh niên
tình nguyện tổ chức chương trình “Vì tiếng cười trẻ thơ” tại Làng trẻ em SOS
Vinh, CLB Thanh niên tình nguyện tổ chức chương trình “Nắng về trên bản” và
trao tặng hàng trăm lá Cờ Tổ quốc cho bà con ngư dân Quỳnh Lập, Quỳnh Lưu,
16


CLB HSTP tổ chức nhiều chương trình biểu diễn nhân các dịp lễ kỷ niệm, các
buổi ngoại khóa, GDNGLL, đặc biệt CLB Olympia of Phan đã trở thành sân
chơi trí tuệ, giúp các thành viên có kiến thức tham gia các cuộc thi Rung chuông
Vàng, Olimpia cấp trường lựa chọn thành viên tham gia chương trình của đài
truyền hình Việt Nam, sau 3 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ Olympia của
trường đã mang lại 2 cầu truyền hình với 01 giải nhất, 01 giải 3 và được đặt tên “

Câu lạc bộ 3 năm 2 cầu”…và còn rất nhiều chương trình, sự kiện được các CLB
tổ chức mang lại bầu khơng khí tươi vui, thoải mái, năng động cho các em học
sinh. Khi được thể hiện năng lực, đam mê của mình, các em tự tin tỏa sáng, đời
sống tinh thần vui vẻ, phong phú, quên hết mệt mỏi, căng thẳng việc học tập sẽ
tập trung hơn.
Một số lưu ý khi tổ chức các Câu lạc bộ trong nhà trường:
Phải phát huy sự chủ động, sang tạo của học sinh. Nội dung, phương
hướng, kế hoạch hoạt động phải do các em đề xuất, khởi xướng.
Mỗi Câu lạc bộ cần cử ít nhất 01 giáo viên làm cố vấn. Đó là giáo viên có
thế mạnh, am hiểu trong lĩnh vực đó, có tinh thần nhiệt huyết, sẵn sàng giúp đỡ
các em, luôn giám sát được hoạt động của các em, tránh những hoạt động tự phát
ngoài kế hoạch. Các thầy cô giáo được phân công chịu trách nhiệm trước nhà
trường về quá trình hoạt động của Câu lạc bộ do mình phụ trách.
Mỗi câu lạc bộ cần có nội quy, kế hoạch hoạt động thật rõ ràng và chi tiết.
Những hoạt động cụ thể của Câu lạc bộ phải được nhà trường phê duyệt. Thành
lập Ban chủ nhiệm câu lạc bộ và phân công nhiệm vụ cụ thể của các ban trong
câu lạc bộ đó (VD; Ban nội dung, Ban nghệ thuật, Ban tài chính, Ban hậu cần,
Ban đối ngoại…)
Nguồn kinh phí để duy trì hoạt động của CLB (nếu có) phải thật rõ ràng,
minh bạch.
Khi tuyển thành viên các câu lạc bộ cần lưu ý khách quan, công bằng trên
cơ sở những tiêu chí đã đưa ra. Việc làm này góp phần tăng uy tín và chất lượng
hoạt động của các câu lạc bộ.
Nhà trường cần đưa ra quy định quán triệt để giáo viên chủ nhiệm được
biết triển khai cùng các em quy định mỗi học sinh chỉ tham gia 01 hoặc nhiều
nhất là 02 câu lạc bộ để không mất quá nhiều thời gian, ảnh hưởng đến việc học
tập.
(Kế hoạch hoạt động của một số CLB trong phần phụ lục)

17

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÂU LẠC BỘ

18


* Tăng cường giáo dục kỹ năng sống các hoạt động trải nghiệm
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ
19


trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực
ln đặt vào những hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với
những khó khăn , thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu không được giáo dục kĩ
năng mềm các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống
ích kỉ, lai căng, thực dụng dễ phát triển lệch lạc về nhân cách. chính là do các em
thiếu những kĩ năng cấn thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ
năng kiên định, kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, kĩ năng thương lượng, kĩ năng
giao tiếp…
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự
hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia
trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà
trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát
triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo
của cá nhân mình. Chính vì thế, việc lựa chọn các hình thức tổ chức dạy
học phù hợp sẽ mang lại kết quả học tập tích cực cho học sinh, rèn luyện
cho các em các kĩ năng mềm cơ bản trong cuộc sống.
Những hình thức tổ chức hoạt động thực tế mà nhà trường, đồn trường
có thể tổ chức giúp cho học sinh có những trải nghiệm trong việc rèn

luyện kĩ năng mềm là:
* Hoạt động lao động cơng ích
Do đặc thù trường THPT chun, những hoạt động Lao động cải thiện
không nhiều. Tuy vậy, để các em rèn luyện tính tập thể hiểu thêm về giá trị lao
động, thích nghi với cuộc sống xung quanh ở nhiều hồn cảnh khác nhau,hịa
mình vào đời sống xã hội, sống có trách nhiệm với cộng đồng, biết chia sẻ và
cảm thơng. Qua đó đã rèn luyện cho học sinh được các kĩ năng mềm quan trọng
như: kĩ năng hợp tác, kĩ năng quản lí thời gian, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng chia sẻ
và cảm thông.
Nhà trường đã phối hợp với đoàn trường liên hệ để các em tham gia vệ
sinh môi trường ở một số tuyến phố như Đường Lê Hồng Phong, Đường Trường
Thi, Đường Nguyễn Văn Cừ.
Ngoài ra, yêu cầu học sinh thực hiện vệ sinh trực nhật tại lớp học, hành
lang của lớp thật sạch sẽ, giữ gìn vệ sinh cơng cộng.
Khi tổ chức các hoạt động lao động tập trung, yêu cầu các em phải đảm
bảo kỷ luật, an toàn, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, hồn thành cơng
việc đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng.

20


* Tổ chức hội thi, cuộc thi
21


Hội thi cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp dẫn, lôi
cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo dục, rèn luyện và định
hướng giá trị cho tuổi trẻ. Hội thi mang tính chất thi đua giữa các cá nhân, nhóm
hoặc tập thể ln hoạt động tích cực để vươn lên đạt được mục tiêu mong muốn
thơng qua việc tìm ra người, đội thắng cuộc.

Mục đích tổ chức hội thi cuộc thi nhằm lôi cuốn học sinh tham gia một
cách chủ động, tích cực vào các hoạt động giáo dục của nhà trường, đáp ứng nhu
cầu về vui chơi giải trí cho học sinh. Hoạt động cũng nhằm thu hút tài năng và
sự sáng tạo của học sinh, phát triển khả năng hoạt động tích cực và tương tác của
học sinh, góp phần bồi dưỡng cho các em động cơ học tập tích cực, kích thích
hứng thú trong q trình nhận thức
Những hoạt động này là dịp để các em giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, tăng
them tinh thần đoàn kết. Thơng qua đó rèn luyện cho học sinh kĩ năng học và tự
học, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng hợp tác, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng tư duy
sáng tạo, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng quản lí thời gian.
Với ưu thế của học sinh nhà trường rất giỏi, rất năng động, các em có thể tự
tổ chức các cuộc thị cấp trường. Tuy nhiên, các cuộc thi cần có sự cho phép của
nhà trường, có ban cố vấn, ban giám khảo. Kế hoạch, kịch bản của Cuộc thi, Hội
thi phải được phê duyệt.
* Hoạt động nhân đạo từ thiện
Hoạt động nhân đạo từ thiện là hoạt động tác động đến trái tim, tình cảm,
sự đồng cảm của học sinh trước những con người có hồn cảnh đặc biệt khó
khăn. Hoạt động nhân đạo giúp các em học sinh được chia sẻ những suy
nghĩ, tình cảm và giá trị vật chất của mình với những thành viên trong
cộng đồng, giúp các em biết quan tâm hơn đến những người xung quanh từ
đó giáo dục các giá trị cho học sinh như: tiết kiệm, tôn trọng, chia sẻ, cảm
thông, yêu thương, trách nhiệm, hạnh phúc. Hoạt động này cũng là để
khẳng định chủ trương nhất quán của trường khơng để một em nào vì khó
khăn mà khơng đến trường. Đây là hành động mang tính lan tỏa thể hiện thầy
cô, nhà trường luôn quan tâm đến mỗi học sinh dù trong hoàn cảnh nào.
Hoạt động nhân đạo trong trường phổ thơng được thực hiện dưới nhiều
hình thức khác nhau như: Hiến máu nhân đạo; Xây dựng quỹ ủng hộ các bạn
thuộc gia đình nghèo, có hồn cảnh khó khăn; Tết vì người nghèo và nạn nhân
chất độc da cam… Từ đó, giúp các em có sự đồng cảm, chia sẻ với những nạn
nhân, cùng chung tay giúp đỡ họ vươn lên trong cuộc sống. Mặt khác, hoạt động

này rèn luyện cho học sinh được những kĩ năng mềm quan trọng như: Kĩ năng
lắng nghe, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng kiểm soát cảm xúc, kĩ năng thể hiện sự
cảm thông chia sẻ, kĩ năng tư duy phê phán.
22


* Hoạt động trải nghiệm thực tế- tham quan, dã ngoại
Tham quan, dã ngoại là một hình thức tổ chức học tập
thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan, dã
ngoại là để các em học sinh được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi
kiến thức, tiếp xúc với các di tích lịch sử, văn hóa, cơng trình,
nhà máy, làng nghề…, giúp các em có được những kinh
nghiệm thực tế, từ đó có thể áp dụng vào cuộc sống của mình.
Nội dung tham quan, dã ngoại có tính giáo dục tổng hợp
đối với học sinh như: giáo dục lòng yêu thiên nhiên, quê hương,
đất nước, giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống lịch
sử, truyền thống của đảng, của đoàn.
Các lĩnh vực tham quan, dã ngoại có thể được tổ chức ở
nhà trường phổ thơng là: tham quan các danh lam thắng cảnh,
di tích lịch sử, văn hóa; tham quan các cơng trình cơng cộng,
nhà máy, xí nghiệp; tham quan các cơ sở sản xuất, làng nghề;
tham quan các viện bảo tàng; dã ngoại theo các chủ đề học tập;
dã ngoại theo các hoạt động nhân đạo…
Thông qua hoạt động này rèn luyện cho học sinh được những kĩ năng
mềm quan trọng như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tự học, kĩ năng thể hiện bản thân
từ đó có định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
Một số lưu ý khi tổ chức hoạt động tham quan dã ngoại:
Hoạt động phải nằm trong kế hoạch nhà trường, kế hoạch của lớp, không
tổ chức tự phát.
Khi tổ chức tham quan dã ngoại phải có sự đồng ý của nhà trường, của

Ban đại diện cha mẹ học sinh. Các em phải có đơn đăng ký tham gia trong đó có
ý kiến phụ huynh đồng ý.
Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp phối hợp với giáo viên chủ nhiệm
lên kế hoạch, dự trù kinh phí, hợp đồng phương tiện, liên hệ các địa điểm tham
quan thực nghiệm. Nếu dàn xếp được, Ban đại diện cử thành viên cùng giáo viên
chủ nhiệm, giáo viên phụ trách tham gia tham quan thực nghiệm cùng các em
học sinh.
Trong quá trình thực hiện tham quan dã ngoại cần đảm bảo các yêu cầu
về an ninh an tồn, thời gian, lịch trình di chuyển của đoàn. Ngoài ra cần quán
triệt các em những yêu cầu khác về trang phục, ứng xử đảm bảo các yêu cầu về
văn minh, văn hóa.
Trong những năm qua, Trường THPT chuyên .......đã tổ chức tốt các hoạt
động trải nghiệm, tham quan thực tế, hoạt động nhân đạo từ thiện đã góp phần
tích cực vào việc thay đổi cách nhìn nhận chung về nhà trường, ở đây, các em
khơng phải chỉ có học như cách một số người hiểu là: ni gà nịi, vào trường
23


Phan là đánh mất cả thanh xuân mà thực sự ở đây có rất nhiều hoạt động, nhiều
sân chơi bổ ích hỗ trợ tinh thần để các em học tập hiệu quả hơn.

Một số hình ảnh trải nghiệm sang tạo

24


25