Báo cáo " Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và quản lí xã hội ở Việt Nam trên cơ sở "đạo đức" và "pháp luật" theo tư tưởng Hồ Chí Minh " pdf

nghiên cứu - trao đổi
32 tạp chí luật học số
6/2010





Ths. Nguyễn Năng Nam *
ghiờn cu di sn lớ lun ca Ch tch
H Chớ Minh, chỳng ta cú th khng
nh: Xõy dng nh nc phỏp quyn XHCN
v qun lớ xó hi trờn c s thng nht gia
o c v phỏp lut, l nột c ỏo, sỏng
to trong t tng chớnh tr ca Ngi. Trong
ú, vic tr nc bng o c l tr nc
bng tỡnh, bng thuyt phc, bng o c
cỏch mng, khuyờn ngi ta nhng vic nờn
lm ch o hnh vi ng x ca con
ngi trong mi tỡnh hung, l yu t b
sung quan trng cho phng thc qun lớ xó
hi bng phỏp lut; cũn vic tr nc bng
phỏp lut l vic xỏc nh nhng gii hn
cho hnh ng ca con ngi v mc
trng pht nhng vi phm. Thụng qua cỏc
quy phm do nh nc ban hnh, phỏp lut
iu tit hnh vi ca con ngi bo m
cho s n nh nht nh ca xó hi, H Chớ
Minh ó khng nh: Phộp lut (phỏp lut)

l phộp lut ca nhõn dõn, dựng ngn
cn nhng hnh ng cú hi cho nhõn dõn,
bo v li ớch chung ca i a s nhõn
dõn.
(1)
V mi ngi v mt phỏp lut
u bỡnh ng v u c hng nhng
quyn hn ngang nhau .
(2)

Xõy dng nh nc phỏp quyn XHCN
v qun lớ xó hi khụng n thun ch cú
phỏp lut, ú phỏp lut phi kt hp vi
o c, lut phỏp phi da vo o c,
cú o c thỡ mi cng c c phỏp lut
nhng lut phỏp phi bo v o c.
Ngha l, H Chớ Minh, o c l gc
Trong cỏi nht th phỏp lut v o c thỡ
thin, c cú trc v l gc ca l, lut m
xột v cụng dng thỡ o c gõy men sng
o c ca Bỏc, phỏp lớ ca Bỏc u xut
phỏt t gc chớ cụng vụ t v u nhm
mc ớch chớ cụng vụ t ú l nột c
ỏo nht trong mi quan h hu c gia o
c v phỏp lớ m Bỏc H dy cho chỳng
ta.
(3)
Nh vy, theo H Chớ Minh, mt
Nh nc vng mnh, cú hiu lc phi l
mt Nh nc lm cho mi ngi dõn bit

sng v lm vic theo Hin phỏp v phỏp
lut nh nc phỏp quyn ch phỏt huy
c y hiu lc khi nú bit coi trng
kt hp giỏo dc o c v phỏp lut trong
qun lớ xó hi v Nh nc.
(4)
Nh nc
Vit Nam khụng nm ngoi quy lut y, tc
l cng phi s dng quy lut kt hp phỏp
lut v o c trong xõy dng nh nc
phỏp quyn v qun lớ xó hi.
Phỏp lut phi da trờn nn o c, o
c l gc ca phỏp lut. Theo H Chớ Minh,
N

* Phũng chớnh tr, Hc vin khoa hc quõn s


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 6/2010 33

phỏp lut cú vai trũ l cụng c qun lớ ca
nh nc v cụng c ca tng cỏ nhõn
bo v, bo m t do, cụng bng, dõn ch,
bỡnh ng nam n v bỡnh ng xó hi. iu
ny th hin tớnh nhõn vn, t tng tin b,
khoa hc, khc phc s nhn thc tuyt i
hoỏ vai trũ giai cp ca phỏp lut, th hin s
nhn thc ỳng n v giỏ tr xó hi to ln
ca phỏp lut. Phỏp lut l quyn t do la

chn hnh vi nhng ranh gii ca nú li l
li ớch ca ngi khỏc, l kh nng hnh
ng hp lớ, hp phỏp ca ngi khỏc. V
trờn thc t, nhõn dõn ta hin nay cú t do,
t do trong k lut. Mi ngi cú t do ca
mỡnh nhng phi tụn trng t do ca ngi
khỏc, ngi no s dng quyn t do ca
mỡnh quỏ mc m phm n quyn t do ca
ngi khỏc l phm phỏp. T tng phỏp
lut ca Ngi c trỡnh by trong mt
chnh th thng nht vi cỏc vn dõn ch,
t do, kinh t, vn húa. õy cng chớnh l
i sng thc ca phỏp lut, phỏp lut i lờn
t i sng xó hi v quay tr v phc v
i sng xó hi. ng thi cũn cha ng
nhng vn trit lớ v bn cht, vai trũ, mi
quan h gia phỏp lut v cỏc quy tc xó hi
khỏc m trc tip nht l o c. Tc l,
phỏp lut XHCN phi da trờn nn o c -
o c cỏch mng thỡ mi thuyt phc c
a s nhõn dõn t giỏc thc hin v ng h.
Qun lớ xó hi bng phỏp lut v coi
phỏp lut l iu kin m bo thc hnh
o c, l chun ca o c, phỏp lut
phi bo v o c. Phỏp lut khụng ch th
hin quyn li cụng dõn n thun m cũn
nhm mc ớch xõy dng nn o c xó hi
m bo cho mi ngi cú cuc sng lng
thin, hnh phỳc, k ỏc phi b trng pht.
Ngoi ra, nu khụng qun lớ nh nc bng

phỏp lut s dn n s h, cỏn b s lm
dng quyn lc, vi phm quyn dõn ch ca
dõn, cng nh cụng dõn d cú hnh vi xõm
phm quyn t do, dõn ch ca ngi khỏc,
ca cng ng v xó hi, dn n hn lon,
vụ chớnh ph Phỏp lut c núi n õy
phi l phỏp lut ca ch dõn ch, th
hin c ý chớ ca a s ngi dõn bng c
quan i din do nhõn dõn bu ra.
cú nh nc phỏp quyn, nh nc
dõn ch, thc s qun lớ xó hi bng phỏp
lut cn thit phi cú hin phỏp, õy l vn
bn cú hiu lc phỏp lớ cao nht. Nhn mnh
iu ny, H Chớ Minh ó ch ra rng: Trm
iu phi cú thn linh phỏp quyn.
(5)
í
thc, tinh thn phỏp lut phi chi phi, ch
o mi hnh vi, hot ng ca b mỏy nh
nc, mi c quan nh nc, mụi trng
phỏp ch bao trựm i sng xó hi. Vỡ th,
ti phiờn hp u tiờn ca Chớnh ph lõm
thi ngy 03/9/1945, H Chớ Minh ó
ngh Chớnh ph nhanh chúng thc hin vic
t chc tng tuyn c v ban hnh mt hin
phỏp dõn ch,
(6)
vi mc ớch l bo m
c quyn t do dõn ch cho cỏc tng lp
nhõn dõn, trờn c s cụng nụng liờn minh v

do giai cp cụng nhõn lónh o. Nú phi tht
s bo m nam n bỡnh quyn v dõn tc
bỡnh ng. Hin phỏp dõn ch ú khụng
nhng l c s phỏp lớ xõy dng nh nc
hp hin, hp phỏp m cũn l nn tng


nghiªn cøu - trao ®æi
34 t¹p chÝ luËt häc sè
6/2010
ban hành các đạo luật cụ thể nhằm thực hiện
và bảo đảm bằng pháp luật các quyền dân
chủ của nhân dân.
Sự thống trị của pháp luật trong đời sống
chính trị-xã hội của đất nước là đặc điểm cơ
bản và quan trọng nhất của nhà nước pháp
quyền. Đó là nhà nước tự đặt mình dưới luật,
hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp, pháp
luật, tuân thủ các đạo luật do mình thông
qua. Như vậy, Hồ Chí Minh đã nhận thấy
tầm quan trọng tối thượng của nhà nước
quản lí xã hội bằng pháp luật nhưng phải là
pháp luật dân chủ, thể hiện ý chí, nguyện
vọng và lợi ích chính đáng của nhân dân lao
động, là cơ sở pháp lí để xây dựng nhà nước
phục vụ nhân dân, bảo vệ quyền con người,
quyền công dân, thể hiện vai trò xác định
mối quan hệ bình đẳng giữa nhà nước với
công dân có như vậy nó mới trở thành
phương tiện để xây dựng và củng cố nhà

nước pháp quyền. Đây cũng chính là thể
hiện từng bước việc xây dựng một xã hội
công dân. Giữa nhà nước pháp quyền và xã
hội công dân có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ
với nhau trong việc xây dựng một xã hội mà
trong đó mọi người đều được tự do, bình
đẳng, bác ái, phát huy đầy đủ năng lực nội
sinh. Ngoài ra, trong nhà nước pháp quyền,
người công dân phải hiểu rõ mình có những
quyền như: quyền công dân, quyền sở hữu,
quyền được bảo vệ Chính việc ý thức được
các quyền này mà người dân phải có bổn
phận và trách nhiệm đối với quốc gia.
Để pháp luật được thực thi trong đời
sống xã hội, tạo thói quen và nếp sống tôn
trọng pháp luật trong cán bộ và mọi tầng lớp
nhân dân, đây thực sự là hai mặt của một
nhiệm vụ. Do đó, phải chú trọng giáo dục,
tuyên truyền pháp luật cho mọi đối tượng
dân cư, làm cho họ biết, hiểu và thực hiện
đúng. Trong điều kiện dân trí còn thấp, học
vấn hạn chế, văn hóa dân chủ chưa cao, việc
tuyên truyền, giáo dục pháp luật càng trở nên
cần thiết, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “công bố đạo
luật này chưa phải đã là mọi việc đều xong,
mà còn phải tuyên truyền giáo dục lâu dài
mới thực hiện được tốt”.
(7)
Muốn dân hiểu,
dân nhớ để làm theo, trong tuyên truyền phải

biết cách diễn đạt đơn giản, ngắn gọn nhưng
tuyệt đối chính xác, phù hợp với đặc điểm
tâm lí, tính cách, văn hóa của các đối tượng
dân cư từng khu vực, từng miền trên đất
nước, cùng với đó là việc khuyến khích và
tạo điều kiện cho các hoạt động của các tổ
chức và công dân nhằm sử dụng đầy đủ
quyền và thực hiện tốt nghĩa vụ của họ
Để đảm bảo dân chủ, theo Hồ Chí Minh
thì phải có pháp luật, bởi vai trò của pháp
luật như là bà đỡ cho dân chủ. Mọi quyền tự
do bình đẳng, mọi quyền lợi chính đáng của
nhân dân phải được thể chế hóa bằng pháp
luật và phải được đảm bảo bằng pháp luật
trên tinh thần dân chủ, tiến bộ, huớng tới các
giá trị nhân văn. Việc định ra luật là rất quan
trọng song vấn đề quan trọng hơn là luật pháp
ấy phải được toàn xã hội thi hành nghiêm túc,
không trừ ai. Nhà nước đề ra pháp luật nhưng
đồng thời nhà nước cũng phải hoạt động
theo pháp luật, phải tuân thủ theo hiến pháp,
không có trường hợp ngoại lệ.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 6/2010 35

Luụn cao phộp nc, o c gn
lin vi phỏp lut, luụn ht lũng thng
yờu cỏn b, nhõn dõn nhng Ngi cng rt

nghiờm khc trc nhng hnh vi lm hi
n tớnh mnh v ti sn ca nhõn dõn, lm
mt thanh danh, uy tớn ca ng v Nh
nc, nhng ngi lm dng quyn hnh
lm nhng vic trỏi vi phỏp lut. Ngi
khng nh: Phỏp lut Vit Nam tuy khoan
hng vi nhng ngi bit ci t quy chớnh
nhng s thng tay trng tr nhng tờn Vit
gian u s ó bỏn nc buụn dõn,
(8)

Phỏp lut phi thng tay trng tr nhng
k bt liờm, bt kỡ k y a v no, lm
ngh nghip gỡ.
(9)
Vỡ Chớnh ph Cng
ho dõn ch l gỡ? L y t chung ca
dõn, t Ch tch ton quc n lng. Dõn l
ch thỡ Chớnh ph l y t. Lm vic ngy
nay khụng phi l thng quan, phỏt
ti.
(10)
V vi nhng ngi ph trỏch thi
hnh phỏp lut cn phi nờu cao cỏi gng
"phng cụng, th phỏp (chm lo vic cụng,
gi gỡn phỏp lut), chớ cụng vụ t cho
nhõn dõn noi theo.
(11)
i vi nhng nn
nhõn ca ch xó hi c thỡ Nh nc ta

phi dựng va giỏo dc, va phi dựng
phỏp lut ci to h, giỳp h tr nờn
nhng ngi lao ng lng thin.
(12)

Luụn coi trng phỏp lut nhng khụng
bao gi xem nú l chỡa khoỏ vn nng
gii quyt mi vn ca cuc sng, l bin
phỏp duy nht t chc v qun lớ xó hi.
Bi vỡ, dự y n õu, phỏp lut cng
ch ỏp ng c vic iu chnh nhng
quan h xó hi c bn. Chớnh o c v cỏc
quy tc xó hi khỏc s b sung v lp y
nhng khong trng m phỏp lut cha v
khụng th iu chnh ht. Do ú, iu
hnh v qun lớ xó hi thỡ phi kt hp nhun
nhuyn gia phỏp lut v o c. H
Chớ Minh yờu cu khi s dng ti phỏp lut
mang tớnh cng ch cn tỏc ng lờn t
tng tỡnh cm ca con ngi ngi dõn
hiu v lm theo phỏp lut, cn cho h hiu
c ý ngha mc tiờu ca phỏp lut, cn s
dng giỏo dc thuyt phc trc khi s dng
cỏc bin phỏp cng ch hnh chớnh. Trong
vic thi hnh phỏp lut, cỏi quan trng l
phi bo m tớnh vụ t, khỏch quan, cụng
bng, bỡnh ng ca cụng dõn trc phỏp
lut. õy l nhng yờu cu th hin rừ tớnh
nhõn vn nhõn bn, tụn trng quyn con
ngi sõu sc ca H Chớ Minh.

Nh vy, phỏp lut l cụng c qun lớ xó
hi, iu chnh v nh hng hnh vi ca
mi ngi theo hng ngy cng tt hn,
ngy cng vn ti cỏc giỏ tr chõn, thin, m
nhm ỏp ng nhng yờu cu, nhng tiờu chớ
mi v o c ca xó hi, cũn o c lm
cho ngi ta thc hin lut phỏp mt cỏch t
giỏc. Giỏ tr to ln trong t tng H Chớ
Minh v s kt hp gia cỏc yu t ú chớnh
l ch ó ch ra trit lớ phỏt trin xó hi
hin i khụng phi ch da vo mt yu t
thun tuý - hoc o c, hoc phỏp lut, m
chớnh l mi quan h mt thit v bin
chng gia o c v phỏp lut, o c l
c s xõy dng, thc hin phỏp lut. Nn
phỏp quyn ca ta l nn phỏp quyn hp
o c, cú nhõn tớnh. Do ú, thm nhun v


nghiên cứu - trao đổi
36 tạp chí luật học số
6/2010
vn dng sỏng to quan im v s kt hp
o c cỏch mng vi phỏp lut theo t
tng H Chớ Minh l c s m bo cho
vic xõy dng, cng c v hon thin nh
nc phỏp quyn XHCN cng nh vic qun
lớ xó hi nc ta.
Hin nay Vit Nam, cựng vi s phỏt
trin nn kinh t th trng nh hng

XHCN v dõn ch hoỏ i sng xó hi, Nh
nc ó tng bc chuyn sang thc hin
chc nng nh hng, bo tr, to lp mụi
trng v iu kin thun li cho ngi dõn
c t do phỏt trin sn xut kinh doanh, t
chc cuc sng ng thi ngn chn, hn
ch nhng mt tiờu cc ca c ch th
trng, bo m cụng bng xó hi, bo v
cỏc quyn v li ớch hp phỏp ca ngi
dõn. Cựng vi ú, khu vc xó hi dõn s
ngy cng cú iu kin phỏt trin, quan h xó
hi ca ngi dõn c t do, ci m hn;
nhu cu giao tip, liờn h gia cỏc cỏ nhõn
cú iu kin c tho món; tớnh tớch cc xó
hi ca ngi dõn, ca cỏc on th nhõn
dõn, cỏc hi, t chc phi chớnh ph, cỏc
nhúm xó hi cú t cỏch phỏp nhõn v khụng
cú t cỏch phỏp nhõn c phỏt huy mnh
m, gúp phn vo s phỏt trin ca t nc.
Nm gia gia ỡnh, nh nc v th trng,
xó hi dõn s vỡ th nú cú th to ra cht keo
kt dớnh cỏc thit ch v cỏc t chc kinh
doanh, gia ỡnh, cỏ nhõn. Thụng qua ú, cỏc
thit ch ny tng tỏc ln nhau v h tr
cho nhau, xõy dng cỏc giỏ tr vn hoỏ, o
c, nim tin nhm phỏt trin xó hi.
Tuy nhiờn, xó hi dõn s l khu vc
khụng thun nht, tớnh ng thun khụng cao
v thiu tớnh nht quỏn. Mt khỏc, bn thõn
xó hi dõn s cng cú nhng gii hn v gp

phi mt s thỏch thc nht nh, ú l khi
cỏc hip hi, hi, t chc cng ng ch
chm lo n li ớch cc b ca mỡnh m
khụng quan tõm n li ớch ton xó hi. Khi
ú, tớnh t ch, t nguyn v t qun ca xó
hi dõn s s cú nguy c to ra cỏc l riờng,
cn tr vic thc thi chớnh sỏch v phỏp lut
ca Nh nc, tỏc ng tiờu cc n o c
cng nh hn ch s phỏt trin chung ca xó
hi. Vỡ vy, cỏc th ch ca xó hi dõn s cn
phi c qun lớ v nh hng bng phỏp
lut ca nh nc, tụn trng cỏc giỏ tr o
c ca dõn tc Vit Nam nhm to ra mụi
trng dõn ch, lnh mnh cho s phỏt trin
hi ho ca ton xó hi. Núi cỏch khỏc, iu
kin hỡnh thnh mt xó hi dõn s lnh
mnh l phi cú nh nc phỏp quyn vng
mnh, nh nc y qun lớ xó hi trờn nn
o c v phỏp lut, cú hiu lc v hiu qu
xõy dng khung phỏp lut, to mụi trng
thun li, bo v v tr giỳp cho xó hi dõn
s, phc v xó hi dõn s.
Cho n nay, chỳng ta ó bc u xõy
dng c khung phỏp lớ Nh nc qun
lớ xó hi bng phỏp lut nhng li cha xõy
dng, phỏt trin c cỏc th ch lut phỏp
v xó hi, cha kt hp cht ch c hai
yu t phỏp lut v o c trong xõy dng
nh nc phỏp quyn v qun lớ xó hi
bo m cho cỏc tng lp nhõn dõn, cỏc c

quan cụng quyn cựng thc hin nghiờm
minh phỏp lut, bo v v phỏt huy cỏc giỏ


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 6/2010 37

tr o c. Do ú, nng lc cng nh c ch
kim tra, giỏm sỏt tớnh hp hin, hp phỏp
trong hot ng v quyt nh ca cỏc c
quan cụng quyn cũn yu kộm v cũn tn ti
khụng ớt khong trng, chớnh iu ú ó tr
thnh mt trong nhng lớ do cho tỡnh
trng suy thoỏi v o c, li sng ca mt
b phn khụng nh cỏn b, nhõn dõn cũn tn
ti Vỡ vy, phỏt huy tỏc ng tớch cc,
thun chiu phỏt trin ca nh nc phỏp
quyn XHCN i vi vic xõy dng xó hi
dõn s, qun lớ xó hi, chỳng ta cn nhn
thc v gii quyt tt hng lot cỏc vn
khỏc nhau, trong ú vn quyn v ngha
v cụng dõn l mt trong nhng ni dung
quan trng, õy l vic thc thi phỏp lut,
thc hin quyn dõn ch v cụng khai trong
xó hi. H Chớ Minh khng nh: Nhõn
dõn cú quyn li lm ch thỡ phi cú ngha
v lm trũn bn phn cụng dõn, gi ỳng
o c cụng dõn,
(13)
tc l, ch khi no

ngi dõn t ý thc c quyn cng nh
ngha v cụng dõn ca mỡnh thỡ lỳc ú dõn
ch húa mi c thc thi trong xó hi v
xó hi mi thc s tr thnh xó hi dõn s.
Nhim v giỏo dc cho ngi dõn hiu v
thc hin y quyn, ngha v cụng dõn
ca h ch yu thuc v nh nc v cỏc
on th xó hi. Nh nc phi cú trỏch
nhim trong vic nõng cao s hiu bit, ý
thc tụn trng v tuõn th phỏp lut ca
ngi dõn, giỳp v to iu kin cho h rốn
luyn thúi quen sng, lm vic theo phỏp
lut ng thi giỳp h t ý thc c cỏc
quyn cỏ nhõn núi riờng, dõn ch núi chung,
lm cho h t giỏc v ch ng tham gia
vo cỏc hot ng xó hi, c bit l i
sng chớnh tr ca t nc
Bờn cnh giỏo dc phỏp lut cn cú s
kt hp vi giỏo dc o c. Giỏo dc o
c s em li cho con ngi tỡnh cm, nim
tin o c, giỳp cho h cú nhng hnh vi
hp o c, cũn giỏo dc phỏp lut to ra
cho con ngi kh nng sng v lm vic
theo phỏp lut, tụn trng phm giỏ v cuc
sng ca ngi khỏc, bi l trong mt s quy
phm phỏp lut cú cha cỏc nguyờn tc o
c. Vỡ th, nu cụng tỏc giỏo dc o c
khụng tt s gõy ra nhng hnh vi phi o
c v nu vt quỏ thỡ hnh vi ny s vi
phm phỏp lut. Nh vy, giỏo dc o c

l tin cn thit cho mi ngi trỏnh vi
phm phỏp lut. Cũn nu chỳ trng giỏo dc
phỏp lut, khụng chỳ ý n giỏo dc o c
thỡ nhng hin tng vi phm cỏc chun
mc o c s din ra, bi l, ngi ta cú
th thc hin ỳng phỏp lut nhng vn vi
phm v mt o c. Túm li, mi t chc
xó hi, mi ngi dõn phi coi phỏp lut l
ca mỡnh, vỡ mỡnh, t ú cú ý thc trỏch
nhim úng gúp ý kin tham gia xõy dng v
t giỏc thc hin phỏp lut. Khi ra
phng hng t chc v hot ng, mi t
chc xó hi phi da trờn c s phỏp lut,
m bo cho mi hot ng nm trong phm
vi m phỏp lut cho phộp. Nu t chc xó
hi no vi phm nguyờn tc ny cng cú
ngha l t chc ú mun tỏch khi s lónh
o ca ng v s qun lớ ca Nh nc
ng thi cng chớnh l i ngc li nguyn
vng v li ớch ca nhõn dõn.


nghiên cứu - trao đổi
38 tạp chí luật học số
6/2010
Cựng vi ú, ũi hi chỳng ta phi tng
cng cụng tỏc nghiờn cu xõy dng, hon
thin c ch kim tra, giỏm sỏt tớnh hp
hin, hp phỏp trong cỏc hot ng v
quyt nh ca cỏc c quan cụng quyn

thỳc y quỏ trỡnh tip tc xõy dng, hon
thin nh nc phỏp quyn XHCN, xõy
dng mi quan h phõn cụng, phi hp gia
nh nc phỏp quyn XHCN v xó hi dõn
s nc ta trờn c s Hin phỏp, phỏp
lut. Ngoi ra, chỳng ta phi gi vng k
cng phỏp lut, phỏt huy quyn lm ch
ca nhõn dõn, cao vai trũ ca phỏp lut,
phỏp ch XHCN v trờn c s tip tc hon
thin h thng phỏp lut y , ng b,
cú tớnh kh thi Thc hin cú hiu qu cỏc
vn nờu trờn l lm cho Nh nc ta
tht s trong sch, vng mnh, cú hiu lc
trong hot ng qun lớ, iu hnh t nc
nhm xõy dng nc ta thnh mt nc
dõn giu, nc mnh, xó hi cụng bng,
dõn ch, vn minh./.

(1).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 7, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 2000, tr. 453.
(2).Xem: Sd, tp 1, tr. 11.
(3).Xem: V ỡnh Hũe, Phỏp quyn nhõn ngha,
Nxb. Vn húa thụng tin, H Ni, 2001, tr. 334.
(4).Xem: Sd, tp 1, tr. 17.
(5).Xem: Sd, tp 1, tr. 438.
(6).Xem: Sd, tp 4, tr. 8.
(7).Xem: Sd, tp 9, tr. 524.
(8).Xem: Sd, tp 5, tr. 581.
(9).Xem: Sd, tp 5, tr. 641.
(10).Xem: Sd, tp 5, tr. 60.

(11).Xem: Sd, tp 5, tr.382.
(12).Xem: Sd, tp 12, tr. 504.
(13).Xem: Sd, tp 7, tr. 452.
KHI NIM V CC YU T CU
THNH (tip theo trang 47)
chõu u, chõu M v chõu Phi (ch yu l
cỏc u ban v to ỏn v quyn con ngi).
khu vc chõu -Thỏi Bỡnh Dng mc
dự cha cú iu c quc t v quyn con
ngi chung cho khu vc nhng phm vi
hp hn, cỏc quc gia ụng Nam ó cú ý
tng thnh lp c quan nhõn quyn ca
Hip hi cỏc quc gia ụng Nam
(ASEAN). í tng ny ó c chớnh thc
ghi nhn trong Hin chng ASEAN c
cỏc quc gia thnh viờn kớ kt thỏng 11
nm 2007 v n thỏng 10 nm 2009, C
quan nhõn quyn ASEAN ó chớnh thc
c thnh lp.
Túm li, c ch thc hin iu c quc
t v quyn con ngi l c ch tng i
phc tp c cu thnh bi cỏc b phn cú
mi quan h mt thit, tỏc ng qua li vi
nhau thnh mt chnh th thng nht cú s
vn hnh theo nhng nguyờn tc v quỏ trỡnh
xỏc nh. Trong quỏ trỡnh vn hnh ú, cỏc
quc gia thnh viờn iu c quc t v
quyn con ngi l ch th gi vai trũ c
bit quan trng bi chớnh quc gia s trc
tip thc hin nhng hnh vi nhm hin thc

hoỏ cỏc quyn con ngi ó c ghi nhn
trong iu c quc t. Tuy nhiờn, m
bo cho tớnh hiu qu ca c ch thc hin
iu c quc t v quyn con ngi, bờn
cnh ý thc t nguyn thc hin ca quc gia
thnh viờn rt cn s phỏt huy vai trũ ca cỏc
thit ch giỏm sỏt nhõn quyn quc t c
thnh lp trờn c s cỏc iu c quc t v
quyn con ngi./.