Phân tích TÂY TIẾN của QUANG DŨNG doc

Phân tích TÂY TIẾN của QUANG DŨNG



1. Cảm xúc bao trùm toàn bộ bài thơ là một nỗi nhớ: "Nhớ về rừng núi nhớ
chơi vơi" Qua nỗi nhớ ấy, hình ảnh núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, hiểm trở và dữ dội
hiện lên như một bức tranh hoành tráng:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Khổ thơ này là một bằng chứng "thi trung hữu hoạ". Thủ pháp đối lập ở đây
được sử dụng triệt để và có hiệu quả. Các từ lấp láy "khúc khuỷu", "thăm thẳm" góp
phần làm tượng hình lên hình ảnh Tây Bắc gập ghềnh hiểm trở. Ở câu thứ hai, từ ngữ
được sử dụng rất hồn nhiên và cũng rất táo bạo. Núi cao tưởng chừng chạm mây, mây
nổi thành cồn "heo hút". Người lính như đi trên mây. Để tả chiều cao thăm thẳm của
núi, Quang Dũng đã hạ ba chữ "súng ngửi trời" nghe vừa ngộ nghĩnh, vừa tinh nghịch.
Câu ba diễn tả hai bên dốc núi nhìn lên cao chót vót, nhìn xuống sâu thăm thẳm. Sau
ba câu thơ gân guốc, táo bạo là một câu thơ toàn thanh bằng: "Nhà ai Pha Luông mưa
xa khơi".
Quy luật này cũng giống với cách sử dụng những gam màu trong hội hoạ: giữa
những gam màu nóng, tác giả sử dụng một gam màu lạnh như xoa mát cả khổ thơ.
Cái vẻ hoang dại, dữ dội, chứa đầy nguy hiểm của núi rừng Tây Bắc được nhà
thơ tiếp tục khai thác. Trong cái không gian mênh mông của rừng thiêng hoang vu ấy,
cái chết luôn luôn rình rập con người:
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Đoạn thơ được kết thúc đột ngột bằng hai câu thơ ấm áp, dịu ngọt mở ra một
cảnh tượng thơ mộng thấm đẫm tình người, gắn liền với những kỉ niệm của Tây Tiến
trên những chặng đường hành quân:
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
2. Đoạn thơ thứ hai mở ra một thế giới khác của Tây Bắc: Một Tây Bắc tươi
mát, mĩ lệ, tài hoa, duyên dáng. Những nét vẽ bạo, khoẻ, gân guốc ở đoạn thơ đầu,
đến đoạn thơ này được thay bằng những nét mềm mại, tinh tế. Hình ảnh một đêm liên
hoan văn nghệ của bộ đội được gợi lên với những chi tiết rất thực mà cũng rất mộng,
rất ảo:
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Hơn ở đâu hết, đoạn thơ này bộc lộ nét tài hoa của Quang Dũng. Hồn thơ lãng
mạn của ông bị hấp dẫn trước những vẻ đẹp mang màu sắc bí ẩn của con người và
cảnh vật nơi xứ lạ: xiêm áo lộng lẫy, dáng điệu "e ấp" của cô gái Tây Bắc, tiếng khèn,
điệu múa độc đáo mang đậm bản sắc địa phương. Hai tiếng "kìa em" thể hiện một cái
nhìn ngỡ ngàng, kinh ngạc trìu mến.
Cũng ở đoạn thơ này, con người và cảnh vật Tây Bắc hiện lên tươi đẹp và thơ
mộng. Ngòi bút tài hoa, tinh tế của nhà thơ đã vẽ lên hình ảnh con người mờ ảo trong
chiều sương Châu Mộc, gợi lên cái hồn của rừng lau, cái dáng mềm mại của cô gái
trên chiếc thuyền, cái đong đưa của những bông hoa trôi theo dòng nước lũ.
3. Trên nền hùng vĩ và diễm lệ của núi rừng Tây Bắc, hình ảnh người lính Tây
Tiến xuất hiện mang vẻ đạp vừa bi tráng vừa thơ mộng.
Nhà thơ không che giấu những gian khổ, hi sinh của người lính Tây Tiến. Chỉ
có điều, những khó khăn, gian khổ, những mất mát, hi sinh ấy được thể hiện bằng một
bút pháp lãng mạn. Qua cách nhìn của nhà thơ, cái bi bỗng trở thành cái hùng, đem
đến cho hình ảnh người lính một vẻ đẹp hào hùng tráng lệ. Cái sự thực tàn khốc đoàn
quân Tây Tiến tóc trụi, da xanh ngắt như tàu lá vì sốt rét, qua con mắt của nhà thơ vẫn
toát lên cái vẻ "dữ oai hùm". Cái vẻ hào hùng, sang trọng của người lính toát lên từ
thái độ dứt áo ra đi: "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", từ tư thế: "Mắt trừng gởi
mộng qua biên giới", từ những giấc mơ biết bao thơ mộng: "Đêm mơ Hà Nội dáng
kiều thơm".

Tác giả đã dành những câu thơ trang trọng để nói về sự hi sinh mất mát của
người lính Tây Tiến. Những người lính ngã gục bên đường, sự thật là không có đến
một manh chiếu bọc thân, qua cách nhìn của nhà thơ lại được khâm liệm bằng những
tấm áo bào sang trọng: "Áo bào thay chiếu anh về đất". Những nấm mồ người lính rải
rác nơi rừng hoa biên giới xa xôi bỗng trở thành những nấm mồ tôn nghiêm nhờ
những từ Hán Việt cổ kính, trang trọng: "Rải rác biên cương mồ viễn xứ" v.v Đoạn
thơ kết thúc bằng tiến gầm dữ dội của dòng sông Mã như khúc nhạc hào hùng đưa tiễn
linh hồn người chiến sĩ: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành".