Văn mẫu lớp 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát hay nhất

Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Dàn ý phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Dàn ý số 1
I. Mở bài:
- Những nét chính về tác giả Cao Bá Quát: Một tác giả trung đại có cuộc đời bất hạnh
nhưng hào hùng. Ơng mang đến thơ văn sự độc đáo mới mẻ theo hướng bám sát hiện
thực.
- Giới thiệu Bài ca ngắn đi trên bãi cát: được sáng tác trên đường tác giả đi thi Hội.
Bài thơ thể hiện tâm tư của một sĩ tử trên đường danh lợi.
II. Thân bài:
1. Bốn câu đầu
- Tiếng khóc cho cuộc đời dâu bể.
● “Bãi cát dài lại bãi cát dài”: Điệp từ gợi lên hình ảnh những bãi cát nối tiếp
nhau đến vơ tận. ⇒ Hình ảnh bãi cát dài mênh mông, nối tiếp nhau tượng trưng
cho môi trường xã hội, con đường đời đầy chông gai, gian khổ, nhọc nhằn.
● “Đi một bước lùi một bước”: sự vất vả, khó nhọc của người đi đường, đây vừa
là cảnh thực vừa là tượng trưng cho con đường công danh gập ghềnh của tác
giả.
● “Mặt trời đã lặn chưa dừng được”: Mặt trời lặn mà vẫn còn đi, nước mắt rơi lã
chã, tâm trạng đau khổ.
● “Lữ khách trên đường nước mắt rơi”: Cảnh tượng một người đi trong khơng
gian mù mịt, mênh mơng, khó xác định được phương hướng.
⇒ Hình ảnh bãi cát dài mênh mơng, nối tiếp nhau, hình ảnh con đường như bất tận,
mờ mịt, tình cảnh của người đi đường khó khăn, bất lợi.
⇒ Nhà thơ nhìn thấy con đường danh lợi đáng buồn, đầy chông gai


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
2. Tám câu tiếp
- “Không học …lội suối, giận khơn vơi!”: sử dụng điển tích, tác giả giận mình vì

khơng có khả năng như Hạ Hầu Ấn có thể nhắm mắt mà vẫn bước đều khi leo suối, lội
nước ⇒ ốn giận con đường cơng danh.
- “Xưa nay… đường đời”: sự cám dỗ của cái bả công danh đối với người đời, danh lợi
khiến con người “tất tả”.
⇒ sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát đối với danh lợi, ông không muốn sa vào
con đường ấy, nhưng vẫn chưa tìm ra hướng đi khác cho mình,
- “Đầu gió … tỉnh bao người”: chuyện mưu cầu danh lợi cũng hấp dẫn như thưởng
thức rượu ngon, làm say người, ít ai có thể tránh được sự cám dỗ. ⇒ ông nhận ra sự
cám dỗ của danh lợi đối với con người.
- “Bãi cát dài…nhiều, đâu ít?”: Nhận ra sự cám dỗ cơng danh, nhà thơ như trách móc,
giận dữ nhưng cũng chính đang tự hỏi bản thân. Ơng nhận ra tính chất vơ nghĩa của
lối khoa cử đương thời nhưng cũng vẫn đang bước trên con đường ấy ⇒ Tâm trạng
băn khoăn, day dứt, bế tắc, bước trên con đường cơng danh thì mù mịt mà “đường ghê
sợ” thì nhiều khơng ít.
- “Khúc đường cùng”: nghĩa biểu tượng, đây là bài ca về con đường cùng của chính
tác giả, về sự bế tắc, tuyệt vọng của mình trước cuộc đời.
3. Ba câu cuối
“Phía Bắc núi Bắc núi mn trùng
Phía Nam núi Nam sóng dào dạt”
+ Tả thực: khung cảnh gợi cảm giác ngột ngạt, bó buộc.
⇒ Thiên nhiên phía Bắc, phía Nam đều đẹp hùng vĩ nhưng cũng đầy khó khăn hiểm
trở, đi mà chỉ thấy phía trước là núi là biển mênh mông mịt mờ.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
+ Biểu tượng cho ý niệm: cuộc đời bế tắc, ngột ngạt.
⇒ Nghĩa ẩn dụ, tượng trưng: con đường đời đầy chông gai mà kẻ sĩ như Cao Bá Qt
phải dấn thân để mưu cầu cơng danh.
- “Anh cịn đứng làm chi trên bãi cát”: tiếng kêu bi phẫn, bế tắc, tuyệt vọng.
⇒ Tư thế dừng lại nhìn bốn phía mà hỏi vọng lên trời cao, lại hỏi chính lịng mình thể

hiện khối mâu thuẫn lớn đang đè nặng trong tâm trí nhà thơ.
4. Nghệ thuật
- Sử dụng thơ cổ thể, hình ảnh có tính biểu tượng.
- Thủ pháp đối lập, sáng tạo trong dùng điển tích.
III. Kết bài:
- Khẳng định lại những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật.
- Khúc bi ca mang đậm tính nhân văn của một con người cô đơn, tuyệt vọng trên
đường đời thể hiện qua hình ảnh bãi cát dài, con đường cùng và hình ảnh người đi
cùng.
Dàn ý số 2
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát Cao Bá Quát: là một người hiểu biết, được nhân dân tôn sùng
"Thánh Quát".
- Giới thiệu về "Bài ca ngắn đi trên bãi cát".
2. Thân bài
a. Hình ảnh bãi cát và con người đi trên bãi cát
- “Bãi cát dài lại bãi cát dài”: mênh mơng dường như bất tận, nóng bỏng.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
=> Hình ảnh tả thực, gợi con đường đi khó khăn, nhọc nhằn, xa xơi, mờ mịt.
=> Hình ảnh biểu tượng: con đường đầy khó khăn mà con người phải vượt qua để đi
đến đích. Muốn tìm được cân lí, tìm được cái đích thực có ý nghĩa cho cuộc đời, con
người ta phải trải qua vơ vàn khó khăn, nhọc nhằn, thử thách.
- Mặt trời lặn: sự tối tăm, mù mịt
- Hình ảnh người đi trên bãi cát:


Đi một bước như lùi một bước: nỗi vất vả khó nhọc



Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển



Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi.



Nước mắt rơi => khó nhọc, gian truân.

=> Cảnh con đường đi xa xơi mờ mịt, đó cũng chính là con đường đời, con đường đi
đến danh lợi của kẻ sĩ. Người đi trên con đường đó, trầy trật khó khăn, đi tất tả, vội vã
không kể thời gian, đi với tâm trạng đau khổ, mệt mỏi, chán chường.
b. Tâm trạng và suy nghĩ của lữ khách khi đi trên bãi cát
“Không học được….giận khôn vơi”
- Nhịp điệu đều, chậm, buồn: người đi tự giận mình khơng có khả năng như người xưa,
mà phải tự hành hạ mình, chán nản mệt mỏi vì cơng danh - lợi danh. Đó là nỗi ngao
ngán của kẻ sĩ đi tìm chân lí giữa cuộc đời mờ mịt.
- “Xưa nay phường….bao người”
+ Câu hỏi tu từ, hình ảnh gợi tả (hơi men)
=> Sự cám dỗ của danh lợi đối với con người. Vì cơng danh, lợi danh mà con người
bôn tẩu ngược xuôi. Danh lợi cũng là thứ rượu thơm làm say lòng người.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
=> Sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát đối với phường danh lợi. Câu hỏi của nhà
thơ như trách móc, như giận dữ, như lay tỉnh người khác nhưng cũng tự hỏi bản thân.
Ông đã nhận ra tính chất vơ nghĩa của lối học khoa cử, con đường công danh đương

thời vô nghĩa, tầm thường.
“ Bãi cát dài…ơi…”
- Câu hỏi tu từ cũng là câu cảm thán thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt giữa việc
đi tiếp hay dừng lại?
- Khúc đường cùng: ý nghĩa biểu tượng => nỗi tuyệt vọng của tác giả. Ông bất lực vì
khơng thể đi tiếp mà cũng khơng biết phải làm gì. Ấp ủ khát vọng cao cả nhưng ơng
khơng tìm được con đường để thực hiện khát vọng đó. Hay đó là niềm khao khát thay
đổi cuộc sống.
- Hình ảnh thiên nhiên: phía bắc, phía nam đều đẹp nhưng đều khó khăn, hiểm trở.
- “Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân => phải thoát ra
khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà vô nghĩa.
+ Nhịp điệu thơ lúc nhanh, lúc chậm, lúc dàn trả, lúc dứt khoát => thể hiện tâm trạng
suy tư của con đường danh lợi mà nhà thơ đang đi.
=> Hình tượng kẻ sĩ cơ độc, lẻ loi đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa tuyệt
vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai.
3. Kết bài
Cảm nhận chung về bài thơ.
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 1
Cao Bá Quát là người học rộng, tài cao, bản lĩnh, ông được người đời mệnh danh là
Thánh Quát (Thần Siêu, Thánh Quát). Thơ văn của ông bộc lộ thái độ phê phán mạnh
mẽ chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ, và mong muốn đổi mới xã hội. Tác phẩm Bài ca


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
ngắn đi trên bãi cát là một trong những sáng tác thể hiện tâm trạng của ông trước thực
trạng xã hội đương thời.
Bài ca ngắn đi trên bãi cát có thể được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đi thi
hội, phải đi qua những sa mạc đầy nắng gió, bởi vậy ơng đã viết bài thơ này. Mượn
hình ảnh những người đi trên bãi cát để hình dung con đường mưu cầu danh lợi đáng
ghét mà ông buộc phải theo đuổi. Mở đầu bài thơ là hình ảnh những bãi cát dài nối

tiếp nhau:
Bãi cát dài lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước
Từ “bãi cát” được lặp lại hai lần, kết hợp với từ “lại” gợi ra trước mắt người đọc
không gian hoang vu, tít tắp khơng có điểm dừng. Khơng gian ấy rộng lớn, như nuốt
chửng người bộ hành cô đơn giữa sa mạc. Bãi cát ấy bị bao quanh bởi “Bắc sơn chi
bắc sơn vạn điệp/ Nam sơn chi nam ba vạn cấp” con đường đó bị bao quanh bởi núi
mn trùng, sóng mn đợt, đó là con đường tù túng, khơng lối thốt.
Hành trình càng trở nên khó khăn vất vả hơn khi tiến một bước lại như lùi một bước.
“Mặt trời đã lặn chưa dừng được” bởi hành trình đó quá xa xôi, quá nhiều thử thách
khiến cho người bộ hành không dám dừng chân lấy một phút dù cả khi mặt trời đã
xuống núi, mn lồi đã vào trạng thái nghỉ ngơi. Trong hành trình đầy cực khổ, vất
vả lại khơng thể nhìn thấy đích tới, tất yếu tâm trạng của người bộ hành sẽ cảm thấy
vô cùng mệt mỏi, bải hoải: Lữ khách trên đường nước mắt.
Hình ảnh người lữ khách trên đường tủi cực, chán nản cũng chính là hình ảnh của tác
giả và các trí thức đương thời trước thực tại xã hội đầy nhiễu nhương, rối ren lúc bấy
giờ. Bởi vậy mà con đường theo đuổi công danh, hoạn lộ cũng gặp nhiều trắc trở, khó
khăn hơn. Để từ đó Cao Bá Quát có những nhận thức về việc theo đuổi công danh:
Xưa nay, phường danh lợi
Tất tả trên đường đời.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Đầu quán hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Ơng đồng nhất cơng danh với danh lợi, cách đồng nhất như vậy cho thấy thái độ mỉa
mai, coi thường theo quan điểm của một nhà nho chân chính. Cơng danh vốn là cái nợ
mà người làm trai phải trả đối với non sông, đất nước: “Đã làm trai ở trong trời đất/
Phải có danh gì với núi sông”. Nhưng thực trạng xã hội đương thời nhiễu loạn, rối ren
thì chí làm trai đó đâu có cơ hội để thực hiện, mộng công danh của những người quân

tử bị vùi lấp, phường danh lợi đua chen tất tả, thắng thế. Đây cũng chính là nỗi đau
của biết bao thế hệ nho sĩ trong thời buổi đất nước loạn lạc.
Nhưng khơng ít người bị hơi men cơng danh làm cho chếnh chống, khơng tỉnh táo,
khơng ý thức được những việc mình đang làm. Câu hỏi tu từ “tỉnh bao người” vừa bộc
lộ thái độ phê phán, vừa thể hiện sự đau xót của người trí thức chân chính trước thực
trạng đau lòng của xã hội đương thời. Qua bốn câu thơ Cao Bá Quát bộc lộ thái độ coi
thường với những người theo đuổi con đường công danh vô nghĩa và bản thân những
kẻ mê muội đang miệt mài ngày đêm đi trên con đường đó.
Trước thực trạng đó, Cao Bá Qt cũng băn khoăn lựa chọn: “Tính sao đây? Đường
bằng mờ mịt/ Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?”. Và để sau đó ơng đã đưa ra lựa chọn
dứt khốt:
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi lên bãi cát?
Tác giả một lần nữa nhận định về con đường cơng danh: con đường đó đầy chơng gai,
nguy hiểm, đường phẳng thì mờ mịt, khơng thấy lối, chỉ có bước đường ghê sợ chơng
gai thì nhiều. Đó cịn là con đường bế tắc, khơng hi vọng “núi mn trùng” “sóng


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
muôn đợt” bủa vây lấy người nho sĩ. Bởi vậy “Anh còn đứng làm chi trên bãi cát” là
thái độ dứt khoát của tác giả từ bỏ theo đuổi con đường hoạn lộ cơng danh vơ nghĩa.
Hình ảnh thơ giàu ý nghĩa biểu tượng, bãi cát vừa mang ý nghĩa tả thực vừa biểu
tượng cho con đường công danh nhiều gian nan, đua tranh vô nghĩa. Nhịp điệu bài thơ
thay đổi linh hoạt diễn tả những trắc trở khi đi trên bãi cát và con đường công danh.
Sử dụng nhiều câu hỏi tu từ thể hiện sự thức tỉnh của người trí sĩ khi nhận ra sự vơ
nghĩa của con đường cơng danh đương thời.
Bằng hình ảnh bãi cát giàu ý nghĩa biểu trưng, tác phẩm đã khắc họa rõ nét hình ảnh
người trí thức đương thời vừa cơ độc, nhỏ bé, bi phẫn vừa kiên quyết khi từ bỏ con

đường cơng danh. Từ đó bài thơ phản ánh thực trạng xã hội thối nát, đầy nguy hiểm
với người trí thức tài hoa .
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 2

Cao Bá Quát (1808 — 1855) là nhà thơ lỗi lạc của nước ta trong thế kỉ 19. Ơng để lại
trên một nghìn bài thơ chữ Hán và chữ Nôm; bài phú "Tài tử đa cùng phú" và bài thơ
chữ Hán "Sa hành đoản ca" được nhiều người ca ngợi.
"Sa hành đoản ca" nghĩa là bài ca ngắn đi trên bãi cát nói lên bi kịch của kẻ sĩ trên
bước đường công danh.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bãi cát dài và con đường cùng trong "Sa hành đoản ca" được miêu tả đầy ám ảnh. Bãi
cát dài được nhắc đi nhắc lại năm lần trong bài thơ. Con đường được nói tới là "đường
cùng": "Bước đường bằng phẳng thì mờ mịt, bước đường ghê sợ thì nhiều".
Hình ảnh bãi cát dài và con đường cùng lại được miêu tả trong khoảnh khắc thời gian
ngày tàn khi "mặt trời lặn". Con đường cùng không chỉ "mờ mịt" và "ghê sợ" mà cịn
bị chặn lối, bị bủa vây:
"Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng mn đợt".
Các hình ảnh ấy tượng trưng cho đường đời, con đường danh lợi nhiều gian nan, nguy
hiểm.
Hình ảnh người đi đường trong bài thơ được khắc hoạ qua nhiều chi tiết chọn lọc.
Bước đi thất thểu khó nhọc "Đi một bước như lùi một bước". Nước mắt "lã chã rơi" vì
tự thương mình. Khách đi đường vừa khó nhọc đi trên bãi cát mờ mịt vừa suy ngẫm.
Lúc thì ước ao được "phép ngủ kĩ" của ông tiên. Lúc thì nghĩ về "hạng người danh
lợi" đang tất tả ngược xi; và cảm thấy "người tỉnh thường ít mà người say vơ số!".
Lúc thì thầm, hát khúc "đường cùng"; để rồi tự vấn lương tâm, tự trách mình: "Anh
cịn đứng làm chi trên bãi cát?".
Qua hình ảnh người đi đường, nhà thơ giãi bày tâm sự bế tắc và chán ngán trên con

đường công danh, con đường danh lợi. Tác giả tự trách, tự thương mình.
Nhân vật trữ tình trong"Sa hành đoản ca" lúc là "khách" (khách tử), lúc là "anh"
(quân), lúc lại xưng là "ta" (ngã). Đó là sự hố thân giữa khách thể và chủ thể trữ tình,
để vừa tạo nên sự phong phú, uyển chuyển về giọng điệu, vừa để bộc lộ tâm sự, nói
lên những suy ngẫm về hạng người danh lợi và con đường danh lợi xưa nay. Giọng
thơ trở nên tâm tình, thổ lộ rất thấm thía. Các câu hỏi tu từ trong bài thơ tạo nên bao
ám ảnh và suy ngẫm mang tính triết lí sâu sắc:
Bãi cát dài, bãi cát dài, biết tính sao đây?


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?
Bài "Sa hành đoản ca" cho ta thấy một phần nào con người và nhân cách của Cao Bá
Quát. Là một bậc tài danh nhưng sinh bất phùng thời, không được trọng dụng, đã nếm
trải nhiều cay đắng trên con đường công danh.
Cao Bá Quát muốn nhắn gửi hạng người danh lợi đang tất tả ngược xuôi bài học nhiều
nước mắt mà ông đã trải qua và cảm nhận.
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 3
Cao Bá Quát tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, Mẫn Hiên, người làng Phú Thị,
huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc quận Long Biên, Hà Nội). Là người nổi
tiếng học giỏi, có tài văn thơ và viết chữ Hán rất đẹp nên Cao Bá Quát được người đời
tôn vinh là thánh (Thần Siêu, thánh Quát). Khí phách, bản lĩnh và hồi bão lớn lao của
ơng vượt khỏi khn khổ chật hẹp của chế độ phong kiến.
Cao Bá Quát sống ở giai đoạn nửa đầu thế kỉ XIX, khi nhà Nguyễn đã tiêu diệt Tây
Sơn, thiết lập một chính quyền phong kiến chuyên chế hà khắc, sưu cao thuế nặng,
không coi trọng tầng lớp trí thức Bắc Hà. Đây là thời kì có nhiều cuộc nổi dậy của
nơng dân;trong đó có cuộc khởi nghĩa ở Sơn Tây mà Cao Bá Quát đã tham gia. Thơ
văn của ông thể hiện thái độ phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ và
phản ánh nhu cầu đổi mới của xã hội Việt Nam trước nguy cơ bị xâm lược bởi thế lực
thực dân phương Tây. Có người cho rằng hình tượng nhân vật Huấn Cao trong truyện

ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tn chính là bóng dáng của Cao Bá Quát.
Bài ca ngắn đi trên bãi cát được sáng tác sau những lần Cao Bá Quát vào kinh đô Huế
thi hội. Hình ảnh những bãi cát trắng chạy dọc các tỉnh miền Trung khiến tác giả liên
tưởng và hình dung ra con đường danh lợi nhọc nhằn đáng ghét mà ông buộc phải
theo đuổi, cũng như sự ngột ngạt, bế tắc của xã hội đương thời. Một giả định khác là
bài thơ ra đời khi Cao Bá Quát đã làm quan cho triều đình nhà Nguyễn, bắt đầu cảm
thấy thất vọng về lí tưởng mà mình theo đuổi bấy lâu nay và âm thầm tìm kiếm một lí
tưởng khác đúng đắn hơn.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Nội dung bài thơ phản ánh tình cảnh tù túng, khơng lối thốt của tầng lớp trí thức
trong thời kì khủng hoảng của chế độ phong kiến. Đồng thời thể hiện niềm bi phẫn
trước thực trạng xã hội, thái độ khinh bi phường danh lợi và khát khao của những kẻ sĩ
chân chính muốn sống một cuộc sống thực sự có ý nghĩa.
Chủ đề bài thơ được tác giả thể hiện qua ba hình ảnh: bãi cát dài, con đường đi trên
bãi cát và người đi trên bãi cát.
Bài thơ vẽ ra trước mắt người đọc hình ảnh bãi cát dài mênh mơng khơng có điểm
dừng, gợi ra một con đường bất tận, mờ mịt: Bãi cát lại bãi cát dài; ... Bãi cát dài, bãi
cát dài ơi. Hình ảnh bãi cát dài có ý nghĩa nghệ thuật độc đáo vì nó mang tính sáng tạo,
khơng vay mượn từ văn học Trung Quốc như nhiều hình tượng thơ khác mà được lấy
từ hiện thực là những cồn cát trắng hoang vu, rợn ngợp mà tác giả đã từng vượt qua
nhiều lần trên con đường vào kinh ứng thí. Dải đất miền Trung, đặc biệt là hai tỉnh
Quảng Bình, Quảng Trị bề ngang rất hẹp, phía Tây là dãy Trường Sơn, phía Đơng là
biển. Trước mắt người đi chỉ thấy cát, núi và sóng biển mà thơi.
Cùng với hình ảnh bãi cát dài là hình ảnh những con đường: Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ, đường cùng. Hai câu thơ: Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng, Phía nam
núi Nam, sóng dào dạt vừa là hình ảnh thực, vừa mang ý nghĩa tượng trưng cho đường
đời đầy gian nan, thử thách.
Tác giả cảm nhận rằng con đường vượt bãi cát dài có những nét tương đồng với con

đường cơng danh khoa cử nhọc nhằn, thất bại thì nhiều, thành cơng thì ít, nhưng đã lỡ
bước vào nên khơng biết tính sao đây?
Bản thân Cao Bá Quát đã nếm trải đủ mùi cay đắng của việc thi cử. Đi thi từ năm 13
tuổi (1822), đến lần thứ tư (1831) mới đậu cử nhân, lại bị đánh tụt xuống tận chót
bảng. Sau đó ơng cịn lận đận thêm ba lần thi Hội nữa mà vẫn không đỗ. Ngay khi
bước chân lên con đường danh lợi gắn với lí tưởng của tầng lớp Nho sĩ trong xã hội
phong kiến, nhà thơ đã nhận thấy sự bế tắc và mâu thuẫn không giải quyết nổi. Nên đi
tiếp hay dừng lại ? Dừng lại cũng khơng thể được. Cịn đi tiếp thì khơng biết sẽ dẫn
đến đâu ?


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Hình ảnh con người đi trên bãi cát dài thật nhỏ bé và vất vả;
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi
Người đi đường có nhiều loại, mỗi loại mang một tâm trạng khác nhau. Vô số kẻ say
vì men thơm qn rượu thoảng từ đầu gió. Phải chăng hơi men thơm tượng trưng cho
sự lôi cuốn, dẫn dụ ghê gớm của công danh? Trước ma lực ấy, liệu mấy người còn giữ
được sự tỉnh táo, sáng suốt?
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 4

Cao Bá Qt được ví như là ngơi sao sáng trên bầu trời văn học Việt Nam. Ở Cao Bá
Quát ông không chỉ là người nổi tiếng học giỏi mà ông lại có biệt tài viết chữ rất đẹp
nhưng lại là người ln gặp những khó khăn trên con đường công danh. Và "Bài ca
ngắn đi trên bãi cát" được biết đến là những tâm niệm, những suy tư về con đường
cơng danh, về chính cuộc đời của mình.


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Bài thơ đặc sắc này đã được viết khi tác giả có dịp đi qua miền trung, bất chợt thấy đó
là những bãi cát đã nảy lên ý tưởng, biết bao nhiêu cảm xúc dâng trào khiến tác giả
không cầm lòng được. Và với mở đầu bài thơ " Bài ca ngắn đi trên bãi cát là hình ảnh
người đi như thật khó nhọc trên bãi cát đó.
"Bãi cát lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước."
Ta như thấy được những hình ảnh tả thực hiện ra, đó cũng như chính là hình ảnh về
những bãi cát nối tiếp nhau, và nó nhu nối tiếp mà khơng biết điểm kết thúc, cứ thế
miên man. Từ "lại" như được tác giả sử dụng thật đắt và cũng như càng thêm sự vơ
tận của những bãi cát. Có lẽ rằng ta như cũng chỉ thấy một màu cát trắng như vơ tận
mà thơi, với cái nắng có cịn tạo ra nhiều viễn cảnh mà con người ta lại như có thể
tưởng tượng nếu như đứng trong hồn cảnh đó. Và chính câu thơ thứ hai lại càng làm
độc giả như chứng kiến những bước chân của chính mình trên bãi cát đó vậy . Và
chính với một biện pháp so sánh cũng như đã được tác giả sử dụng thật hợp lí ở đây,
và đó chính là "đi một bước như lùi một bước", và cũng chính bãi cát đó con người
như nặng nhọc cất cơng đi nhưng càng khó khăn càng mệt nhọc bấy nhiêu. Và rồi dù
trời đã tối, nhưng dường lữ khách như cũng đã vẫn đi, nước mắt rơi chính là những
nhọc nhằn chứ thể kiềm lại được. Có thể nói rằng chính hình ảnh con người lúc đó
thật lẻ loi, cơ đơn và cũng thật nhỏ bé.
"Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi"
Có thể nói bãi cát đó hay chính con đường cơng danh dù mờ mịt nhưng dường như có
rất nhiều người vẫn bị cuốn vào đó. Tất cả như đã thật bất lực trước những điều mà
mình khơng thể chống cự lại được, và cho nên chính bởi thế mà Cao Bá quát chỉ biết
trách bản thân, hay hơn nữa chính ơng đang lấy cái cớ để tâm trí thoải mái hơn.
"Khơng học được tiên ơng phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm qn rượu,
Người say vơ số, tỉnh bao người ?"
Có lẽ lúc này đây thì nhà thơ chỉ tiếc rằng bản thân mình khơng thể học được phép
ngủ của tiên ông, và dường như ông cứ sống mà mặc kệ mọi danh lợi,sống một cuộc
sống thanh cao, và cũng như đã bỏ qua mọi oán hận của thế gian. Dẫu biết con đường
công danh là gian nan, dường như đó chính là phải "tất tả" . Dường như bãi cát như ẩn
dụ cho ở nơi phường danh lợi, thế nhưng ông một mực vẫn cứ dấn thân vào, càng đi
vào, càng thấy hoang mang, ông cũng như đã không biết lối ra cũng chẳng thể dừng
lại. Và có thể thấy vất vả chính là vì chạy theo cơng danh,phải cố bước, nó như hơi
men,như cũng đã cuốn con người vào đó, cho nên" người say vơ số,tỉnh bao người?".
Nhà thơ như thật tỉnh táo, nhưng rồi tỉnh nhưng vẫn như chính với nỗi băn khoăn
khơng biết con đường này thì phân vân rằng có nên đi tiếp hay khơng?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây ? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít ?
Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng"
Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt
Anh đứng làm chi trên bãi cát ?"
Lữ khách lúc này đây như cũng chỉ biết nhìn về bốn bề, nhưng xung quanh người chỉ
thấy sóng, thấy được cả núi, nhưng chưa có một con đường nào để người lữ khách có
thể bước đi cả. Và rồi như dẫu biết khơng có một lối đi khơng một định hướng ràng
nhưng làm sao có thể bước tiếp, bước vững chãi trên một hướng đi mù mịt như vậy?


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bãi cát ấy,như là một hình ảnh ẩn dụ nói về chính con đường mà bao người dấn thân
vào ấy, nó như thật là mờ mịt thế,câu thơ cuối như dự báo một điều sẽ xảy ra. Và

thông qua đó chính là một sự chắc chắn tác giả sẽ chọn cho mình một hướng đi riêng,
chứ ơng cũng sẽ khơng mãi mãi như thế cũng khơng có cách giải quyết.
Bài thơ như đã mang một lời tâm sự, như chính là một nỗi băn khoăn của một trí thức
có tư tưởng, có hồi bão lớn. Người đọc như cảm nhận thấy rằng ở ông sẽ không bao
giờ cam chịu bó buộc của cái chế độ phong kiến bất cơng thời ông đang sống. Và
dường như cũng đồng thời cũng là báo hiệu cho sự thức tỉnh của một con người, một
thế hệ. Và "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" như chính là một thành cơng của Cao Bá Quát
đồng thời cũng chính là một bài thơ tiêu biểu thể hiện tâm sự sâu kín của tác giả.
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 5
Nửa đầu thế kỉ XIX, ở Việt Nam, Cao Bá Quát được ca ngợi là con người đa tài: học
giỏi, thơ hay, chữ đẹp. Người ta ngợi ca ông: “ Văn như Siêu quát vô tiền hán”. Quả
thực, thơ ca của ông mang đậm một phong cách tư tưởng tự do, phóng khống với bản
lĩnh kiên cường trước cường quyền. “ Sa hành đoản ca” – “ Bài ca ngắn đi trên bãi
cát” là một trong số những bài thơ thể hiện rất rõ tư tưởng phong cách của nhà thơ.
“Sa hành đoản ca” được viết trong lúc đi thi Hội – khi ơng đang muốn đem tài năng
của mình ra để thi thố, thực hiện chí hướng, hồi bão giúp đời cứu nước. Cũng có ý
kiến cho rằng bài thơ được làm trong thời gian tập sự ở bộ Lễ.
Bốn câu thơ đầu là hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát:
“Trường sa phục trường sa,
Nhất bộ nhất hồi khước.
Nhật nhập hành vị dĩ,
Khách tử lệ giao lạc.”


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bài thơ mở ra với không gian và thời gian đặc biệt. Không gian “ Trường sa phục
trường sa” – “Bãi cát dài lại bãi cát dài”, mênh mông hoang vắng đến rợn ngợp. Thời
gian về chiều, nắng tắt. Nắng tắt và gió khiến bãi cát mênh mơng khơng để lại vết
đường mòn, khiến người đi đường dễ mất phương hướng. Trên nền khơng gian thời
gian đó có người đi đường “ Đi một bước như lùi một bước”. Hình ảnh chân thực,

giàu sức gợi tả. Cách ngắt nhịp 2-3 liên tiếp như vẽ ra bước đi đầy, trúc trắc. Mặt trời
sắp lặn mà một ngày vẫn chưa đi hết quãng đường dài. Câu thơ gợi tả hình ảnh bãi cát
mênh mơng, bất tận, nóng bỏng, trắng xố đến nhức mắt. Đó là hình ảnh thiên nhiên
đẹp dữ dội, khắc nghiệt và cũng thể hiểu, bãi cát dài là con đường phải vượt qua để
vào kinh thi Hương hay cũng chính là con đường cơng danh sự nghiệp mờ mịt phía
trước. Người đi trên con đường ấy tn rơi những giọt lệ. Đó là nước mắt của đau khổ,
một cõi lịng đầy ốn hận.
Sáu câu thơ tiếp theo là tâm sự của người đi đường:
“Quân bất học tiên gia mỹ thuỵ ơng,
Đăng sơn thiệp thuỷ ốn hà cùng.
Cổ lai danh lợi nhân,
Bôn tẩu lộ đồ trung.
Phong tiền tửu điếm hữu mỹ tửu,
Tỉnh giả thường thiểu, tuý giả đồng.“
Tâm sự của kẻ đi trên bãi cát dài bật ra với lời tự ốn trách mình đầy chua chát
“ Khơng học được tiên ơng phép ngủ”. Tác giả thấy giận mình vì khơng có khả năng
như người xưa – khơng thể thờ ơ trước sự đời mà phải tự mình hành xác theo đuổi
đường cơng danh. Cao Bá Qt bất hịa sâu sắc với thực tại cát bụi mờ mịt nhưng dứt
khốt từ chối kiểu tiên ngủ. Đó là cái đáng nể trọng trong nhân cách kẻ sĩ lạc lồi cơ
đơn giữa cuộc đời bế tắc.
“Xưa nay hạng người danh lợi,


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Vẫn tất tả ở ngoài đường sá.
Hễ quán rượu ở đầu gió có rượu ngon,
Thì người tỉnh thường ít mà người say vơ số!”
Đối lập hình ảnh người đi đường là hình ảnh đơng đảo phường danh lợi. Vì công danh,
danh lợi mà con người phải bôn tẩu. Từ chuyện danh lợi, người đọc nhận ra trăn trở
của tác giả về chuyện công danh. Công danh tự khi nào bị biến tướng, có sức mê hoặc

ghê gớm đến con người. Danh lợi phải chi cũng chỉ là thứ rượu ngon dễ cám dỗ lịng
người.Nó khiến con người say sưa tranh giành, hưởng thụ mà quên đi trách nhiệm với
cuộc đời. Hai câu thơ tác giả tạo ra nhiều đối lập giữa số đông kẻ hám lợi tầm thường
với một người cơ đơn, lạc lồi, bơ vơ trên con đường cát bụi. Từ đó ta nhận ra sự đối
lập giữa tá giả và phường chạy theo danh lợi khẳng định nhân cách tự trọng của mình.
Trước những khó khăn trăn trở, người đi đường rơi vào bế tắc.
“ rường sa, trường sa nại cự hà”
Tác giả đặt ra câu hỏi nên đi tiếp hay dừng lại. Tâm trạng người đi đường đầy băn
khoăn, day dứt và có phần bế tắc. Trong suy nghĩ người đi đường hiện lên những mâu
thuẫn giữa khát vọng sống với hiện thực đen tối mờ mịt, khát vọng xơng pha trên con
đường tìm lý tưởng với cần an, hưởng lạc, mâu thuẫn đó tạo nên những khó khăn trên
con đường thực hiện lí tưởng.
Người đi đường nhận ra mình khơng chỉ cơ đọc trên đường đời mà đi trên đường cùng.
“Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc núi mn trùng,
Phía nam núi Nam sóng mn đợt.
Anh cịn đứng làm chi trên bãi cát?”
Nhìn mọi phía đều thấy mênh mơng bát ngát, đường cùng mất rồi. Tiếp tục đi trên con
đường danh lợi, chắc chắn khơng bao giờ, quay trở về ẩn mình giữ trong sạch là điều


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
không thể và không muốn. Người đi đường đành đứng chơn chân trên bãi cát. Câu hỏi
chính mình “ Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?” diễn tả một khối mâu thuẫn lớn đè
nặng tâm trí.
Bài ca thể hiện niềm thất vọng và bi phẫn của nhà thơ trước đường đời trắc trở, bế tắc
và vô vọng, phản ánh cảm quan của Cao Bá Quát về thời đại đen tối của những người
trí thức tài hoa trên con đường cơng danh truyền thống.
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 6
Cao Bá Quát là một trong những nhân tài hiếm hoi trong xã hội phong kiến triều

Nguyễn. Ơng là một người có bản lĩnh, có cá tính mạnh mẽ, là một nhà thơ có tài năng,
được nhiều người ca ngợi. Thơ của ông hướng về xã hội phong kiến trì trệ với thái độ
phê phán mạnh mẽ, phản ánh nhu cầu đổi mới xã hội Việt Nam. Thế nhưng, ông gần
như không thể cống hiến được tài năng của mình bởi nhiều lần đi thi mà không đỗ.
Bài thơ "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" của ông là một trong những sáng tác của ông viết
về con đường danh lợi gập ghềnh mà ông chán ghét nhưng buộc phải theo đuổi và sự
bế tắc của xã hội phong kiến đương thời.
Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” của Cao Bá Quát được viết theo thể hành, là một
thể thơ tự do, tình chất phóng khống. Có lẽ chính vì thế mà nó đã bộc lộ hết được
những suy tư, trăn trở của nhà thơ trước thời cuộc và chính cuộc đời của mình.
Mở ra trước mắt người đọc là hình ảnh của một bãi cát dài, trắng mênh mơng, vơ tận
cùng hình ảnh người khách lữ hành đang lang thang vô định giữa miền cát vô tận ấy.
"Bãi cát dài lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi"


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bốn câu thơ đầu của bài thơ như là tiếng thở dài, tiếng khóc đầy nghẹn ngào của Cao
Bá Quát trước cuộc đời đầy gian truân của mình. Mở ra trước mắt ơng là hình ảnh chỉ
mênh mơng là cát ngút ngàn tầm mắt, khơng có một phương hướng hay chỉ đường.
Đây là hình ảnh chân thực trong những lần ông vượt qua các tỉnh miền Trung để lên
kinh đơ thi Hội, nó đã in đậm vào tâm trí ông. "Bãi cát" hay chính là môi trường xã
hội, con đường mưu cầu danh lợi mà ơng đang đi, khó khăn, vất vả, cứ đi miết mà
khơng tìm thấy đích đến. Câu thơ là một tiếng thở dài đầy ngao ngán "bãi cát lại bãi
cát dài" của ông bởi đi bao lâu cũng chỉ thấy là cát mà chẳng thấy một lối ra, một ốc
đảo xanh tươi để dừng lại ngơi nghỉ. Những bước chân nặng nề trên cát, "đi một bước
như lùi một bước" tức là người đi như đang giậm chân tại chỗ, chẳng thể tiến lên thêm
một bước nào.

Hai câu thơ như lời ẩn dụ cho con đường danh lợi ông đang cố theo đuổi với đầy
những khó khăn, trắc trở, lại mênh mơng chẳng thấy hướng ra. Bao lần ông lên kinh
thi Hội là bấy nhiêu lần tìm lại sự thất vọng, mệt mỏi, chán chường. Bãi cát kia là con
đường công danh ông theo đuổi hay cũng chính là cái vịng luẩn quẩn của xã hội
phong kiến triều Nguyễn đang bế tắc, quẩn quanh?
Vậy mà giữa mênh mơng biển cát ấy, vẫn có một người lữ khách đang mải miết bước
đi. Mặt trời đã về núi, vậy mà người lữ khách kia vẫn chưa dừng bước chân, vẫn đang
tiếp tục tiến về phía trước. Thế nhưng, người khách đường dài kia chẳng hề thấy vui
vẻ, mà lại đau khổ khôn cùng "nước mắt rơi". Dường như người lữ khách đang muốn
nghỉ ngơi, muốn rời bỏ con đường đi mênh mơng phía trước mà chẳng thể được.
"Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường, nước mắt rơi"
Phải chăng đây chính là tâm trạng, hình ảnh của Cao Bá Quát trên con đường mưu cầu
danh lợi của bản thân mình? Ơng bước đi trên đó với sự cô đơn, đau khổ, sự chán ghét,
lạc lõng, vô phương hướng mà lại chẳng thể dừng chân, rời đi, tìm một hướng đi mới.
Ơng mệt mỏi tới cùng cực trên con đường tìm kiếm cơng danh phù phiếm mà ơng
buộc lịng phải theo đuổi. Hình ảnh "bãi cát" dài nối tiếp nhau như là ẩn dụ cho con


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
đường đời mù mịt, bất tận của chính tác giả "người lữ khách". Người lữ khách ấy cứ
mải miết đi, mải miết bước dù có mệt mỏi, kể cả khi bóng tối đã bao trùm.
Bốn câu thơ đầu là lời thở dài đầy ngao ngán của nhà thơ trước con đường công danh
mà ông đang phải theo đuổi. Trên con đường ấy, ông như người lữ khách giữa biển
cát mênh mông, cô đơn, lạc lõng vô cùng. Không chỉ cơ đơn, mỏi mệt, lẫn trong đó là
tiếng khóc nghẹn ngào, đầy sự bế tắc của ông về cuộc đời bể dâu, về cơng danh, lợi
lộc, muốn tìm kiếm hướng ra nhưng lại mịt mờ, chẳng rõ.
Ai oán là thế, nhưng người lữ khách Cao Bá Quát lại không thể rời bỏ con đường mưu
cầu danh lợi mà mình chán ghét được. Ơng muốn được như Hạ Hầu Ấn, có thể vừa
ngủ vừa đi, không cần nghỉ ngơi mà vẫn bước đi đều đặn. Bởi con đường của ơng có

q nhiều chông gai, quá nhiều "non", nhiều "suối", ông phải băng qua, thật mệt mỏi
biết bao. Ông cũng muốn được như "tiên ông ngủ", đi mà vẫn ngủ, chẳng cần nghỉ
ngơi. Đây cũng là lời oán hận của Cao Bá Quát với cuộc đời, với xã hội bất công luôn
bắt ông phải cố gắng hết mình mà vẫn mãi chẳng đạt tới danh lợi phù phiếm kia.
Chiêm nghiệm lại cuộc đời từ xưa tới nay, ông nhận ra rằng, con người chưa bao giờ
bỏ được danh lợi xa hoa ấy. Con người luôn phải "tất tả", vội vã, bon chen để đạt tới
mục đích cuối cùng trên con đường danh lợi phù phiếm và chính ơng cũng đang như
vậy.
"Xưa nay phường danh lợi
Tất tả trên đường đời".
Họ "tất tả", ngược xi vì danh lợi cũng là điều đương nhiên thơi, bởi vì có ai cưỡng
lại được cơng danh, lợi lộc được cơ chứ? Cũng như con người chẳng mấy ai có thể
cưỡng được hương vị thơm của rượu ngon nơi "đầu gió" cả. Danh lợi như một chum
rượu ngon, khiến bao người phải "say", phải tìm tới. Có mấy ai tỉnh táo mà nhận ra sự
phù phiếm của nó hay chăng?
Câu hỏi "tỉnh bao người" như là lời tự hỏi chính bản thân mình của Cao Bá Qt. Liệu
ơng có phải là người "tỉnh" trong "quán rượu" ngon kia chăng? Hay ông cũng chỉ là


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
một trong vô số những người đang say trong hương rượu nồng? Câu hỏi cũng như lời
tự thân bất lực của ơng trước vịng xốy danh lợi ơng đang theo đuổi, bất lực trước cả
thời cuộc, xã hội nữa.
Đến đây, người ta có thể nhận ra sự mệt mỏi, chán chường của ơng trước cuộc đời như
thế nào. Ơng băn khoăn trước con đường mình chọn.
"Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt
Đường ghê sợ cịn nhiều, đâu ít?"
Hình ảnh "bãi cát" lại một lần nữa được nhắc tới trong bài thơ. Vẫn là tiếng thở dài
đầy ngao ngán trước cuộc đời, trước con đường mình chọn đang mờ mịt khơng có lối

ra. Ơng tự hỏi "tính sao đây?", tính sao trước cuộc sống đầy chán chường, bế tắc này?
Đường đi "bằng" phẳng thì "mờ mịt", khơng thấy hướng, cịn những con đường gập
ghềnh "ghê sợ" kia thì sao? Chúng cũng "đâu ít" gì? Cao Bá Qt tự hỏi chính mình,
ơng "tính sao" trước thời cuộc này, trước sự bế tắc của xã hội này?
Lời thơ như lời trách móc, giận dữ chính bản thân mình khi chính ơng cũng đang lao
đầu vào chính những cám dỗ ấy. Ơng nhận ra cái vơ nghĩa của những khoa thi cử
đương thời, khi mà người tài lại chẳng được trọng dụng, chẳng thể giúp đổi mới cho
một xã hội bảo thủ, trì trệ.
Và giờ đây, ơng đứng giữa "bãi cát" mênh mông ấy, cất lên khúc ca về sự tuyệt vọng,
chán chường của bản thân mình. "Khúc đường cùng" hay chính là khúc ca cuối cùng
của Thánh Quát, con người cả một đời phải theo đuổi con đường cơng danh mà mình
chán ghét, ghê sợ?
Chán chường, tuyệt vọng là thế, đến cuối cùng, ông vẫn phân vân tự hỏi với chính bản
thân mình.
"Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng
Phía nam trời Nam, sóng dào dạt


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Anh đứng làm chi trên bãi cát?".
Người lữ khách – Cao Bá Quát đứng giữa bãi cát mênh mông nhìn ra xung quanh bốn
phía. Phía bắc là núi non trùng trùng điệp điệp, phía nam là sóng cao biển sâu, chẳng
hướng nào có thể vượt qua được. Một khung cảnh thiên nhiên đẹp hùng vĩ đến vậy
nhưng lại nguy hiểm, trắc trở vô cùng. Người lữ khách chơi vơi giữa "bãi cát" mênh
mông ấy chẳng thể tiến, chẳng thể lùi, chẳng biết nên đi về hướng nào. Phải chăng,
Cao Bá Quát đang muốn hướng tới cái xã hội phong kiến tù túng, ngột ngạt trong bế
tắc kia và cái con đường công danh ông theo đuổi cả đời cũng mãi mịt mờ, trắc trở
như thế?
Câu cuối cùng của bài thơ là một câu hỏi, tác giả tự hỏi chính bản thân mình:
"Anh đứng làm chi trên bãi cát?"

Biết con đường ấy mịt mờ, đầy gồ ghề, lại bế tắc, chán ghét, vậy tại sao cả đời ông lại
theo đuổi nó tới cùng? Câu hỏi ấy như là sự phân vân, bi phẫn đến tuyệt vọng của
chính tác giả. Ơng hiểu được sự bế tắc của xã hội, của con đường danh lợi ơng theo
đuổi, ơng chán ghét nó tới cùng cực nhưng lại chẳng thể nào rời bỏ nó. Vậy rốt cuộc,
ông đứng đây để làm chi, để chờ đợi điều gì? Một sự mâu thuẫn quá đỗi trong lòng
của nhà thơ.
Bài thơ "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" như là lợi tự bạch đầy chán chường của Cao Bá
Quát trước con đường danh lợi tầm thường mà ông buộc phải theo đuổi xen lẫn trong
đó là sự bất lực khi ông khao khát được đổi mới cuộc sống trong xã hội phong kiến
triều Nguyễn bảo thủ, trì trệ, ngột ngạt, tù túng. Về nghệ thuật, bài thơ được viết theo
thể hành, phóng khống, tự do, có sử dụng những hình ảnh với tính biểu tượng lớn.
Cao Bá Quát cũng sử dụng rất tinh tế các điển tích, điển cố để làm diễn giải ý thơ của
mình. Nhịp thơ tùy biến, nhanh chậm nhịp nhàng, đầy sáng tạo cũng là một phần góp
lên thành cơng cho bài thơ khi miêu tả những suy tư của nhân vật trữ tình trên con
đường danh lợi đầy trắc trở.
Bài thơ đã giúp cho chúng ta hiểu được sự chán ghét của một người trí thức đầy tài
năng – Cao Bá Quát (Thánh Quát) với con đường mưu cầu danh lợi tầm thường trong


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
một xã hội với những bế tắc, trì trệ, khơng lối thốt. Đây có lẽ chính là lý do lớn nhất
giải thích vì sao mà ơng lại đứng lên khởi nghĩa chống lại triều đình nhà Nguyễn. Bởi
ơng ln khao khát được đổi mới cuộc đời của mình, đổi mới xã hội, được cống hiến
cho nước nhà, được trở thành một con người có ích cho Tổ quốc.
Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 7
Cao Bá Quát là một trong những nhà thơ nổi tiếng sống trong một xã hội coi trọng
người Nam hơn người Bắc. Chính điều này đã gây nên nhiều điều bất bình xảy ra
trong nhà Nguyễn. Ơng là người có bản lĩnh, có cá tính trong cuộc sống thời ấy. Bài
thơ "Bài ca ngắn đi trên bãi cát có thể được tác giả làm trong khi đi thi Hội, là thời
điểm ông rất muốn thi thố tài năng, thực hiện ý chí của mình. Nó biểu lộ sự chán ghét

của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm
khao khát thay đổi cuộc sống.
Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ cịn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng",
Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
Mới vào bài thơ ta thấy cụm từ "bãi cát" được lặp lại hai lần: "Bãi cát lại bãi cát dài".
Bãi cát ớ đây là hình ảnh được tác giả tả thực gợi lên một khơng gian khó khăn, dài
thăm thẳm. Thơng thường chúng ta đi trên cát rất khó, khơng giống như đi trên đường
đất bình thường, chân bước tới cứ bị trượt về sau. Trên bãi cát ấy là một con đường
rộng lớn, mờ mịt, rất khó mà xác định phương hướng như đứng ớ bên này nhìn qua
bên kia chân trời. Đó khơng chỉ là ruột con đường thực, mà là con đường hiểu theo
nghĩa tượng trưng cho một con đường xa xơi, mờ mịt. Để tìm được chân lí, tìm được
cái đích thực sự có ý nghĩa cho cuộc đời thì con người phải vượt qua nhiều khó khăn,

gian khổ đầy thử thách.
Trên bãi cát ấy có hình ảnh một con người (tác giả), người đi trên bãi cát. Một con
người nhỏ bé, lẻ loi, cô độc đi trên một bãi cát rộng, dài bao la, quanh quanh hình ảnh
con người ấy. Bước chân của người đi cát rất khó khăn, như giậm chân tại chỗ "Đi
một bước như lùi một bước". Ta thấy được nỗi chán nản, bất mãn của tác giả khi thấy
mình hành hạ thân xác để theo đuổi con đường công danh.
"Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi."


Văn mẫu 11: Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Người đi trên bãi cát ở đây lòng ai ốn vì con đường cơng danh của mình mãi chưa tới
đích, khơng đành lịng làm một kẻ "ngủ qn" để có cớ mà rời bỏ đường di.
Khơng học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất cả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Tác giả cịn nói đến sự cám dỗ của cơng danh đối với người đời. Nhận định mang tính
khái quát về những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xuôi, hình ảnh đó được
tác giả minh hoạ bằng những hình ảnh thực tế của cuộc sống là ở đâu có qn rượu
ngon người nhậu đều đổ xơ đến, có được máy ai tỉnh táo để thoát ra khỏi sự cám dỗ
của rượu. Từ đó tác giả cũng muốn liên tường đến người đọc vấn đề danh lợi cũng là
một thứ rượu dễ làm thay đổi lịng người. Ơng khinh bỉ những phường danh lợi tầm
thường kia, nhưng cũng nhận ra sự cơ độc của mình. Phải chăng, con đường mà ông
dấn thân vào, lí tưởng mà ông đeo đuổi, chỉ là điều vơ ích, chẳng ai thèm để ý, quan
tâm. Ơng khơng có người ủng hộ, đồng hành. Niềm xúc động ấy đã đưa tác giả trở về

với hiện thực. Điều này chuẩn bị cho kết luận của ơng đó là cần phải thốt ra khỏi cơn
say danh lợi vơ nghĩa. Nếu đi tiếp thì rất có thể ơng cũng chỉ là một trong phường
danh lợi mà ông từng khinh miệt, phê phán. Nhưng nếu dừng lại, ông cũng không biết
mình sẽ đi đâu. về đâu. Có cả một khối mâu thuẫn đang đè nặng lên tâm hồn của tác
giả lúc này. Sự dằn vặt ấy là sự nuối tiếc vì đường đau khổ, mờ mịt nhưng lại quá đẹp
đè, cao sang. Thơi thì đành đứng chơn chân trên bãi cát vậy.
Người đi trên cát bỗng nhiên dừng lại.
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,