7 bước hướng nghiệp cho học sinh THPT chọn đúng ngành nghề

Ý nghĩa của việc lựa chọn đúng cơng việc mình u thích là vơ cùng quan
trọng. Chọn nghề mà mình yêu thích sẽ tạo niềm say mê, thậm chí đam mê với
cơng việc. Yếu tố tâm lí này rất quan trọng để kích thích khả năng, phát triển
năng lực giúp người lựa chọn có thể làm tốt nhất các yêu cầu của cơng việc. vì
vậy tơi xin trình bày bài tham luận : tư vấn hướng nghiệp cho học sinh trong
giai đoạn hiện nay.
Việc định hướng nghiệp cho học sinh THPT giúp các em có lộ trình học tập đúng
đắn và tự tin vào lựa chọn của mình, cũng như có lợi thế cạnh tranh hơn trên thị
trường nghề nghiệp. Qua đó, các em sẽ hạn chế được rủi ro làm trái ngành, thất
nghiệp khi theo đuổi những ngành không phù hợp. Đồng thời, khi được lựa chọn
theo đuổi ngành nghề mà mình u thích, các em sẽ chủ động nghiên cứu, tìm hiểu
về lĩnh vực mình quan tâm, hơn là chỉ tập trung học lấy tấm bằng.
Khi định hướng nghề nghiệp, chính bản thân học sinh cần xác định được rõ 1 số
yếu tố quan trọng sau:
• Sở thích, đam mê.
• Tính cách.
• Năng lực.
• Nhu cầu thị trường.
Để học sinh có thể định hướng được nghề nghiệp tương lai tôi xây dựng
phương pháp đi tới mục tiêu gồm 7 bước.
Bước 1: Thầy cơ, gia đình định hướng để/giúp học sinh hiểu bản thân mình
Việc hướng nghiệp cho học sinh thpt rất quan trọng chính gì thế gia đình và nhà
trường cần giúp học sinh hiểu rõ bản thân mình, biết mình đam mê lĩnh vực nào, có
năng lực ở nhóm cơng việc gì, muốn làm nghề gì và trở thành ai trong tương lai.
Việc hiểu rõ bản thân giúp các em có động lực vượt qua được các định kiến nghề
nghiệp của xã hội, có cơ sở để không phải chọn theo số đông, theo kỳ vọng của
mọi người xung quanh bởi không phải khuynh hướng nào cũng phù hợp với từng
cá nhân.
Bên cạnh đó, việc hiểu rõ chính mình giúp các em có niềm tin vào bản thân, xác
định mục tiêu, lộ trình học tập phù hợp. Gia đình và nhà trường cần thể hiện rõ vai
trị đồng hành, khuyên nhủ, động viên, sẵn sàng chia sẻ và giúp các em hiểu ý

nghĩa của việc hiểu rõ chính mình.
Việc hiểu rõ chính mình giúp các em có niềm tin vào bản thân, xác định mục tiêu,
lộ trình học tập phù hợp
Giả sử, nếu các em có mong muốn theo đuổi ngành Marketing vì cho rằng đây là
xu hướng mới nhất hiện nay. Các em nghĩ rằng không cần học giỏi, khơng cần vào
đại học vẫn có thể làm tốt cơng việc tốt cơng việc này. Khi đó, gia đình (hoặc
Thầy/Cơ) khơng nên phản bác ngay mà cần đưa ra lời khuyên mang tính định


hướng cụ thể với các thông tin giúp các em cảm thấy thuyết phục và có động lực
học tập hơn.
Bước 2: Xác định thế mạnh và sở thích của bản thân
Thế mạnh và sở thích là hai yếu tố ln song hành cùng nhau khi chọn ngành,
chọn nghề. Việc xác định đúng thế mạnh và sở thích này giúp các em học sinh
THPT chọn được ngành nghề mang lại hứng thú, phát huy được thế mạnh. Theo
đó, việc chọn ngành, chọn nghề cần đảm bảo cùng lúc cả hai tiêu chí này.
Chẳng hạn, khi các em có mong muốn trở thành bác sĩ và đặt mục tiêu vào Đại học
Y Dược, các em bắt buộc phải thi vào ngành Y Đa khoa với điểm thi Đại học gần
như tuyệt đối. Tuy nhiên, nếu xác định được năng lực của mình có thể khơng đạt
đến mức đó, các em có thể chọn các ngành khác thuộc Đại học Y Dược với mức
điểm thấp hơn như Dược học, Răng Hàm Mặt, Kỹ thuật phục hồi chức năng,…
Như vậy, em sẽ vừa có thể làm việc trong lĩnh vực Y học, vừa làm công việc phù
hợp với năng lực.
Việc hướng nghiệp cho học sinh thpt giúp các em tự tin và hiểu được bản thân
thích gì và muốn gì.
Thế mạnh và sở thích là hai yếu tố luôn song hành cùng nhau khi chọn ngành, chọn
nghề.
Lời khuyên là các em nên thử một vài bài trắc nghiệm khác nhau để có đánh giá
tổng thể.
Bên cạnh đó, thế mạnh của mỗi người cũng có thể được nhìn nhận rất đúng qua

những người xung quanh. Do đó, các em cũng có thể trao đổi lấy ý kiến, đánh giá,
nhận xét từ thầy/cô, bạn bè và gia đình xem bản thân có thế mạnh gì. Từ đó, cân
nhắc và đưa ra các tổng hợp chung nhất để khai thác triệt để các thế mạnh đó.
Bước 3: Xác định điều kiện bản thân có phù hợp ngành nghề khơng
Nói đến sự phù hợp, các em học sinh THPT cần xác định nhiều yếu tố liên quan
đến ngành, nghề mình dự định lựa chọn như: Điều kiện kinh tế của gia đình và sự
đáp ứng được mức chi phí để theo đuổi ngành, ngoại hình của mình có phù hợp với
đặc thù của ngành, chiều cao hoặc sức khỏe của mình có đáp ứng được u cầu của
ngành,…
Điều này rất quan trọng bởi khi đã xác định được thế mạnh, đam mê, nhưng lại
không đáp ứng được các yếu tố về sự phù hợp kể trên, các em sẽ phải đối diện với
áp lực rất lớn để chạy theo ngành, nghề đó.
Trong điều kiện, nếu em ước mơ trở thành Cơng an, bạn cũng có học lực và hạnh
kiểm tốt, lý lịch gia đình phù hợp,… Tuy nhiên bạn lại có tiền sử bệnh tim, sức
khỏe yếu, như vậy, bạn cần tìm cho mình một định hướng khác phù hợp hơn.
Bước 4: Tìm hiểu về ngành, nghề mình sẽ chọn


Sau khi xác định được các yếu tố liên quan đến bản thân, các em học sinh cần tìm
hiểu, nghiên cứu về ngành, nghề mình dự định chọn và nhu cầu nhân lực trong
tương lai. Với tốc độ phát triển rất nhanh của xã hội hiện nay, có rất nhiều ngành,
nghề có nguy cơ biến mất. Do đó, các em học sinh phải xác định được trong những
năm tới, ngành nghề mình định chọn có nguy cơ bị bão hịa hay không, thị trường
lao động và xu hướng việc làm trong tương lai là tăng hay giảm, tỉ lệ cạnh tranh là
cao hay thấp, hoặc mức thu nhập bình quân mà mình có thể nhận được ra sao,…
Sau khi tham gia tư vấn hướng nghiệp cho học sinh thpt thì các em học sinh có thể
nghiên cứu, tìm hiểu về ngành, nghề mình sẽ chọn qua internet, các diễn đàn, hội
nhóm trên các kênh mạng xã hội,… hoặc qua chính những người đi trước như anh
chị thân thiết trong gia đình, trong trường học, bạn bè mà mình thân thiết,… Bên
cạnh đó, thầy/cơ và ba mẹ chính là những nguồn tìm hiểu thơng tin đáng tin cậy

nhất. Họ sẽ ln tìm cách để cung cấp các thơng tin đúng đắn, kịp thời và khách
quan nhất đối với con em mình.
Tìm hiểu về ngành, nghề mình sẽ chọn là bước hướng nghiệp quan trọng
Giả sử, nếu muốn trở thành một nhà Khoa học dữ liệu, khi có sự tìm hiểu kỹ các
bạn sẽ biết được rằng đây là một trong những ngành phát triển nhất hiện nay. Bên
cạnh đó, các bạn sẽ biết đây là ngành xét tuyển theo 1 trong các khối thi: Khối A00
(Tốn, Lý, Hóa) Khối A01 (Tốn, Lý, Anh) Khối D01 (Toán, Anh, Văn). Các kỹ
năng cần trang bị đó là Tư duy phản biện, Kỹ năng trực quan hóa dữ liệu , Kỹ năng
thống kê, Kỹ năng thuyết trình,… Các trường có thể hướng đến là Đại học Bách
Khoa (Hà Nội và ĐHQG TP.HCM), Đại học Công nghệ Thông tin – ĐHQG
TP.HCM, Đại học Kinh tế Quốc dân,…
Bước 5: Xây dựng hồ sơ học tập nổi bật, đáp ứng yêu cầu của trường/ngành
nghề Đại học ứng tuyển
Sau khi đã chọn được ngành, nghề phù hợp, các em học sinh THPT cần lên kế
hoạch học tập một cách cẩn thận và sát sao để đạt được các kết quả học tập tốt
nhất. Bên cạnh đó, các em cũng cần có kế hoạch tham gia các cuộc thi về học tập
như thi học sinh giỏi các cấp, các hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa như tình
nguyện, trại hè,… Việc này giúp các bạn xây dựng một hồ sơ học tập nổi bật, đáp
ứng yêu cầu đầu vào của trường hoặc của ngành, nghề mình lựa chọn.
Chẳng hạn, nếu bạn có định hướng chọn ngành Kiến trúc, các bạn cần có một kế
hoạch học tập các mơn chính khóa kèm theo đó là sắp xếp thời gian học vẽ với tần
suất học môn vẽ phải tương tương với hai mơn cịn lại trong khối thi mà bạn chọn.
Bên cạnh đó, các bạn cũng cần tham gia các kỳ thi vẽ, các hoạt động gây quỹ từ
hoạt động vẽ tranh,…
Bước 6: Tự trải nghiệm hoặc làm 1 số việc liên quan đến ngành nghề mình
chọn
Việc tự trải nghiệm, cọ xát thực tế, tham gia thực hành các hoạt động liên quan đến
ngành nghề giúp các em học sinh nhìn nhận được cơng việc tương lai dưới góc độ

thực tiễn hơn. Từ đó, các em sẽ có các hình dung chính xác hơn về cơng việc. Bên
cạnh đó, các em cũng sẽ rút ra được các kinh nghiệm, các đánh giá đúng đắn hơn
về sự phù hợp của bản thân với ngành, nghề.
Học sinh THPT có thể tự trải nghiệm hoặc làm 1 số việc liên quan đến ngành nghề
mình chọn
Bước 7: Chuẩn bị sẵn phương án 2
Sau khi xác định được các yếu tố kể trên và đã đặt ra được các định hướng tương
lai, các em học sinh cũng cần xác định sẵn sàng phương án 2 để dự phịng các bất
trắc khơng mong muốn. Việc này giúp bản thân các em cũng như gia đình, nhà
trường yên tâm hơn trong quá trình các em học tập đến lúc chinh phục được mục
tiêu.
Giả sử, nếu như các bạn mong muốn theo đuổi ngành Xã hội học tại Đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn, thì các em có thể đặt phương án dự phịng trong trường
hợp khơng đủ điểm đậu vào ngành này thì có thể chọn ngành Công tác xã hội với
mức điểm thấp hơn.
Có thể thấy, việc hướng nghiệp cho học sinh THPT cực kì quan trọng. Việc này
cần trải qua nhiều giai đoạn mà ý nghĩa chính của các giai đoạn này là giúp các em
học sinh xác định đúng bản thân và các mong muốn của mình. Từ đó, các em sẽ có
các phương án chủ động từ khi cịn đang trong quá trình học tập trên ghế nhà
trường đến khi đạt được mục tiêu nghề nghiệp.
Trên đây là bài tham luận của tôi về việc tư vấn để học sinh có thể định hướng
nghề nghiệp tương lai, qua đây tơi mong rằng các em học sinh đã phần nào định
hướng cho mình nghề nghiệp cùng với sự phấn đấu khơng ngừng nghỉ của mình,
chúc tất cả các em học sinh đạt được mục tiêu nghề nghiệp đặt ra. Tôi xin chân
thành cảm ơn!