nghiên cứu mức độ công bố thông tin kế toán của các doanh nghiệp ngành xây dựng yết giá tại sở giao dịch chứng khoán hà nội

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C À N NG

HU NH TH VÂN

NGHIÊN C U M C

CÔNG B

THƠNG TIN

K TỐN C A CÁC DOANH NGHI P
NGÀNH XÂY D NG Y T GIÁ T I
S

GIAO D CH CH NG KHOÁN HÀ N I

Chuyên ngành: K TOÁN
Mã s : 60.34.20

TÓM T T LU N V N TH C S QU N TR KINH DOANH

à N ng - N m 2013


Cơng trình
c hồn thành t i
I H C À N NG

Ng

ih

ng d n khoa h c:PGS.TS TR N ÌNH KHƠI NGUYÊN

Ph n bi n 1: PGS. TS. NGUY N CÔNG PH
Ph n bi n 2: PGS. TS. LÊ

NG

C TOÀN

Lu n v n ã
c b o v t i H i ng ch m Lu n v n t t
i h c à
nghi p Th c s Qu n tr kinh doanh h p t i
N ng vào ngày 05 tháng 6 n m 2013.

Có th tìm hi u lu n v n t i:
Trung tâm Thông tin - H c li u, i h c à N ng
Th vi n tr ng i h c Kinh t , i h c à N ng


1

M

U

1. Tính c p thi t
Trong b i c nh n n kinh t Vi t Nam ang b

c vào giai o n

phát tri n nh hi n nay thì ngành xây d ng óng m t vai trị ch
trong s phát tri n c a
t"m vóc v mơ cho

tn

c. V i nh!ng cơng trình

o

s mang

n nh!ng cơng trình nh#, dân d$ng c%ng có s
thúc &y ngành phát tri n, các

óng góp c a ngành xây d ng.

doanh nghi p c' ph"n kinh doanh xây d ng l"n l

t ra

i

áp

(ng nhu c"u phát tri n c a toàn ngành. Trong ó, ngu n v n huy
ng t) TTCK

i v i các ngành này chi m t* tr ng không h nh#.

Nh ng d

ng nh nhà "u t ch a nh n

t ơng x(ng v doanh nghi p mà h

c nh!ng thông tin

ã b# v n "u t . Nh!ng quy

nh hi n nay v CBTT trên TTCK còn ch a

c ch,t ch- ã t o k-

h. cho các công ty niêm y t trên sàn CBTT sai l ch ho,c ch m tr/ ã
gây thi t h i cho nhà "u t và ng

i s0 d$ng thơng tin. Chính vì

v y, ã có nhi u nghiên c(u v m(c

CBTT c a các doanh nghi p

trên TTCK. Nh ng hi n nay ch a có nghiên c(u v m(c
c a doanh nghi p ngành xây d ng
cái nhìn t'ng quát hơn v v n

giúp ng

i

CBTT

c, nhà "u t có

này.

Xu t phát t) th c ti/n nêu trên,

tài "Nghiên c u m c

cơng b thơng tin k tốn c a các doanh nghi p ngành xây d ng
y t giá t i S giao d ch ch ng khoán Hà N i"

c l a ch n

nghiên c(u.
2. M c tiêu nghiên c u
H th ng hóa nh!ng v n
tốn và các nhân t

nh h .ng

lý lu n liên quan
n CBTT.

n CBTT k

2
Phân tích, ánh giá m(c

CBTT k tốn c a các doanh

nghi p ngành xây d ng y t giá t i HNX và tìm hi u thêm m t s
nhân t

nh h .ng

cơ s.

a ra các gi i pháp.
3.

it

n m(c

CBTT c a các doanh nghi p này làm

ng và ph m vi nghiên c u

i tư ng nghiên c u: Nghiên c(u m(c

CBTT k toán t)

BCTC c a doanh nghi p ngành xây d ng.

Ph m vi nghiên c u:
Ngu n d! li u "y

nh t hi n có

làm cơ s. cho vi c ánh

giá là d a trên các BCTC n m 2011 ã

c ki m toán c a các

doanh nghi p ngành xây d ng y t giá t i HNX.
4. Ph ơng pháp nghiên c u
- Vi c CBTT c a các DNXD y t giá t i HNX . m(c

nào?

- T i sao m t s công ty niêm y t CBTT nhi u hơn các công
ty khác.

,c

i m nào c a Công ty s- nh h .ng

n m(c

CBTT?
- Nh!ng nhân t nào nh h .ng

n m(c

CBTT c a các

doanh nghi p ngành xây d ng niêm y t trên HNX?
5. B !" c c#a lu$n v n
Ch ơng 1: Cơ s. lý lu n v CBTT k toán
Ch ơng 2: Thi t k nghiên c(u
Ch ơng 3: Th c tr ng CBTT k toán c a các DNXD y t giá
t i HNX và m t s ki n ngh .
6. T%ng quan v& & tài nghiên c u


3
CHƯƠNG 1

CƠ S

LÝ LU N V) CBTT K TOÁN C A DNNY

1.1. KHÁI NI M, PHÂN LO I CBTT K TOÁN
1.1.1. Khái ni*m v& CBTT
Theo S' tay CBTT dành cho cơng ty niêm y t c a HNX thì
"CBTT

c hi u là ph ơng th(c

c a doanh nghi p nh1m

th c hi n quy trình minh b ch

m b o các c' ơng và cơng chúng "u t

có th ti p c n thông tin m t cách công b1ng".
1.1.2. Phân lo i CBTT
a. Phân lo i thông tin theo tính ch t

nh k ho c b t

thư ng
- Thơng tin

nh k :

Các lo i thơng tín cơng b

nh k2 th

ng là: BCTC n m,

BCTC bán niên (n u có).
- Thông tin b t th

ng: bao g m CBTT b t th

ng theo quy

nh nh tài kho n c a công ty t i ngân hàng b phong t#a ho,c
phép ho t

ng tr. l i sau khi b phong t#a và CBTT b t th

c
ng

khác.
b. Phân lo i thông tin theo tính ch t b t bu c ho c t
nguy n
- Thông tin b t bu c
Là các thông tin mà công ty niêm y t b3t bu c ph i công b
theo quy

nh c a các v n b n pháp lu t c a m t qu c gia.

- Thông tin t nguy n
Là các thông tin mà công ty niêm y t t nguy n công b
nhà "u t có th hi u rõ hơn v tình hình ho t

ng c a cơng ty mà

các thơng tin này không b3t bu c ph i công b theo quy

nh. Vi c


4
CBTT t nguy n nh1m th#a mãn nhu c"u c a ng
c. Phân lo i thông tin theo m c
- Thông tin ban
b trên th tr

i s0 d$ng

x lý

u: là nh!ng BCTC do doanh nghi p công

ng.

- Thông tin ã

c x lý: là nh!ng thông tin

c th ng kê

l i t) nh!ng thông tin ban "u nh1m nhi u m$c ích s0 d$ng khác
nhau.
1.1.3. Yêu c+u v& CBTT k toán
a. u c u thơng tin k tốn
b. u c u thơng tin k tốn thu c BCTC
BCTC dùng

cung c p thơng tin tài chính b3t bu c, quan

tr ng và chính y u c a doanh nghi p. Theo Chu&n m c k tốn s 21
- Trình bày BCTC có yêu c"u: BCTC ph i trình bày m t cách trung
th c và h p lý tình hình tài chính, tình hình và k t qu kinh doanh và
các lu ng ti n c a doanh nghi p.
bày BCTC theo úng quy

ng th i, doanh nghi p ph i trình

nh t i Quy t

nh s 15/2006/Q -BTC

ngày 20/3/2006 và theo Thông t s 244/2009/TT-BTC. H th ng
BCTC bao g m BC KT, BCKQKD, BCLCTT và TMBCTC.
c. Yêu c u thông tin k tốn trên TTCK
Theo quy

nh t i Thơng t 52/2012/TT-BTC nh sau:

* BCTC n m:
N i dung bao g m: (1) BC KT, (2) BCKQKD, (3) BCLCTT,
(4) TM BCTC và ph$ l$c (

i v i tr

ng h p TMBCTC có ch4 d n

n ph$ l$c), (5) Báo cáo ki m toán c a t' ch(c ki m toán, (6) Gi i
trình liên quan
quy

n các s li u tài chính do công ty ph i CBTT theo

nh c a pháp lu t khác v i s li u t i BCTC n m

c ki m

tốn (n u có), (7) Gi i trình v các ý ki n ngo i tr), l u ý c a ki m
toán viên (n u có), (8) i u ch4nh h i t BCTC (n u có).


5
* BCTC bán niên và BCTC quý
T' ch(c niêm y t, công ty

i chúng quy mô l n ph i l p và

CBTT v BCTC bán niên (06 tháng "u n m tài chính) ã
xét b.i t' ch(c ki m tốn
* Quy
1.1.4.

c sốt

c ch p

nh khác
nh h ,ng c#a thơng tin k toán

i v-i ng .i s/

d ng
-

i v i doanh nghi p

-

i v i các t' ch(c niêm y t: vi c

-

i v i nhà "u t , ngân hàng, t' ch(c tín d$ng

-

i v i các cơ quan qu n lý:

1.2. O LƯ0NG M C

CBTT C A DOANH NGHI P

1.2.1. M1t s lý thuy t v& o l .ng m c 1 CBTT
Theo Urquiza, F.B., Navarro, M.C.A. and Trombetta, M.
(2009), ch a có s
ol

ng thu n v vi c thi t k t t nh t các ch4 s

ng CBTT. Tác gi cho r1ng, có ba ch4 s

CBTT nh : "ch4 s ch t l
l

ng ch t l

ng m(c

ng" có tính ch t a chi u dùng

ng c a thông tin, "ch4 s ph m vi" dùng

ph m vi c a thông tin và "ch4 s s l
l

ol

ng thông tin

ng" dùng

o

ol
o l

ng

ng s

c công b .

Beattie, McInnes Fearnley (2004), các ph ơng pháp ti p c n
khác nhau

ol

ng CBTT có th

c phân lo i trong hai lo i:

x p h ng ch quan ho,c nghiên c(u bán m$c tiêu. Trong ó, x p
h ng ch quan cho r1ng i m c a các nhà công b
theo s l

ng CBTT, còn nghiên c(u bán m$c tiêu bao g m phân

tích n i dung chuyên

, kh n ng

c, ch4 s ti t l .

Theo Marston và Shrives (1991), m t cách o l
là

c x p h ng

m t t c các m$c d! li u, nh s l

ng thông tin

ng ho,c các t) ho,c câu


6
trong BCTC hàng n m. S l

không nh t thi t ng$ ý m(c
1.2.2. Các ch2 s

ng câu ti t l thơng tin nhi u hơn,
CBTT có ch t l

ng hơn.

o l .ng m c 1 CBTT

a. Ch s ch t lư ng
ng c a thông tin (RCN): bao g m hai ph ơng

- Ch4 s ch t l
di n là

r ng và
+

sâu c a thông tin.

r ng (WID): ph$ thu c vào

phân tán (DIS) c a CBTT.

bao ph (COV) và

bao ph (COV) và

phân tán (DIS)

c o theo cách sau:
(Công th(c 1.1)

.

(Cơng th(c 1.2)

.
Trong ó:

INFij có giá tr là 1 n u báo cáo h1ng n m c a công ty i công
b các thông tin hi n hành v ch
pij là s thông tin

j, và 0 n u ng

c l i.

c công b trong ch

j (s câu) chia

cho t'ng s công b c a công ty i (t'ng s câu mang thông tin hi n
hành), st là s ch

(9 ch

Giá tr c a ch4 s
bao ph và

).
r ng là ch4 s trung bình c ng c a giá tr

phân tán.
(Công th(c 1.3)
.

+

sâu (DEP) ph$ thu c vào lo i bi n pháp

c s0 d$ng

trong m t ơn v thông tin (MRS), trong m i liên h c a các d u hi u
kinh t c a các m$c
c công b (OLT).

c công b (ES) và trong h sơ c a thông tin


7

.

(Công th(c 1.4)

V i:
+ idi là t'ng s công b (s câu) trong báo cáo c a công ty i
+ MSRij có giá tr là 1 n u vi c o l

hành ( nh l

ng hay

nh tính)

n m c a công ty i ho,c 0 n u ng

ng c a j thông tin hi n

c công b trong báo cáo h1ng
c l i.

+ ESij có giá tr là 1 n u thơng tin tài chính j
trong báo cáo th

c cơng b

ng niên c a công ty i ho,c 0 n u là tr

ng h p

khác.
Th( hai, ch4 s quan i m trích l

c (OTL)

c tính:

(Cơng th(c 1.5)

.
V i:
+ OTLi là ch4 s v quan i m trích l

c c a cơng ty i

+ ACPij có giá tr là 1 n u j thông tin hi n hành
b.i công ty i liên quan

n vi c ra quy t

ch ơng trình ho,c 0 n u là tr

nh, hành vi ho,c các

ng h p khác.

+ Flij mang giá tr là 1 n u j thông tin hi n hành
b.i công ty i

c công b

c coi là h!u ích cho d

c cơng b

ốn c a nhà "u t (doanh

thu, thu nh p, và d! li u tài chính khác).
sâu

l

c tính trung bình c a d u hi u kinh t , ch4 s

ng và ch4 s quan i m trích l

Ti p

n,

Do v y, ch4 s này
l

ng thông tin.

c.

(Công th(c 1.6)
.
giàu thông tin là trung bình c a
r ng và
c

o

a ra . nhi u ph ơng di n liên quan

sâu.
n ch t

8
(Cơng th(c 1.7)
.
ng (OLI) là trung bình gi!a ch4 s

Cu i cùng, ch4 s ch t l
s l

ng và ch4 s v

giàu thông tin
(Công th(c 1.8)

.
b. Ch s ph m vi

Ch4 s ph m vi (SCI) là m t ch4 s t xây d ng, nó t ơng t
v i các ch4 s

ã

c ch p nh n trong các tài li u tr

c ó.

Cơng th(c tính t'ng qt là:
S l

SCIi =

ng m$c thông tin i

(Công th(c 1.9)

T'ng s s m$c có th có i

c. Ch s s lư ng
Ch4 s s l
thông tin

ng (QNI)

c thi t k

o l

c công b b.i các cơng ty, có tính

ơn v (s câu) thơng tin hi n hành và

ng s l

ng

n ch4 s c a các

c tính nh sau:
(Cơng th(c 1.10)

.
V i:
- fli là s câu thông tin
- max là s l

c công b b.i công ty i

ng câu t i a c a thông tin hi n hành

c

công b trong m u b.i công ty.
- min là s l

ng câu t i thi u c a thông tin hi n hành

c

công b trong m u b.i công ty.
- Ch4 s s l

ng c%ng dao

ng t) 0

n1

Theo cách ti p c n c a các nghiên c(u tr
c a m5i cơng ty

c tính nh sau:

c, ch4 s CBTT


9
(Cơng th(c 1.11)
.
Trong ó:

Ij là ch4 s CBTT c a công ty j
nj là s l

ng thông tin

c công b b.i

công ty j
Xij nh n giá tr là 1 n u thông tin i
tr là 0 n u thông tin không

c công b và nh n giá

c công b .

1.3. CÁC LÝ THUY T V) CBTT VÀ CÁC NHÂN T

NH

HƯ NG

1.3.1. Các lý thi t v& các v n & 3nh h ,ng

n CBTT k

toán
a. Lý thuy t

i di n (agency theory)

Theo lý thuy t v
qu n lý công ty

i di n, quan h gi!a các c' ông và ng

c hi u nh là quan h

i di n – hay quan h

thác. M i quan h này

c coi nh là quan h h p

các c' ông (nh!ng ng

i ch - principals), b' nhi m, ch4

ng

i khác, ng

i qu n lý cơng ty (ng

i
y

ng mà theo ó

i th$ y - agents),

nh
th c

hi n vi c qu n lý công ty cho h mà trong ó bao g m c vi c trao
th&m quy n

ra quy t

Lý thuy t

nh

nh o t tài s n c a công ty.

i di n ch4 ra r1ng tình tr ng thơng tin khơng cân

x(ng (information asymmetry) gi!a nhà qu n lý doanh nghi p và các
c' ông khi n cho r i ro thông tin t ng lên, theo ó các nhà "u t syêu c"u m t t* l l i t(c cao hơn

bù 3p cho r i ro

b. Lý thuy t tín hi u (signaling theory)
Lý thuy t tín hi u ch4 ra r1ng do s không

i x(ng thông tin

gi!a công ty và nhà "u t s- gây ra s l a ch n có h i cho nhà "u
t . Vì v y, các công ty CBTT ra th tr

ng m t cách t nguy n và


10
a các tín hi u

n nhà "u t . Vì th , CBTT là m t trong nh!ng

công c$ mà các công ty dùng
l

ng ho t

t o ra s khác bi t v ch t ch t

ng c a công ty này so v i cơng ty khác. Kích c6, l i

nhu n và s t ng tr .ng là các y u t
v CBTT

nh h .ng

n các quy t

nh

tránh s l a ch n b t l i.

c. Lý thuy t q trình chính tr (Political theory)
Lý thuy t q trình chính tr cho r1ng các nhà qu n lý sra các quy t

nh d a trên thông tin

a

c cơng b b.i các cơng ty

(Watts và Zimmerman, 1986). Vì v y, các cơng ty tình nguy n ti t l
nhi u thơng tin hơn

h n ch các chi phí chính tr này.

d. Lý thuy t chi phí s h u (Proprietary cost theory)
Lý thuy t chi phí s. h!u

c coi là m t trong nh!ng h n ch

quan tr ng nh t trong CBTT. Nh!ng b t l i trong c nh tranh s- nh
h .ng

n quy t

nh cung c p các thông tin riêng t . Các doanh

nghi p nh# r t nh y c m, n u CBTT . m t m(c

l n nào ó ho,c

CBTT nhi u hơn s- gây các b t l i và làm t'n h i
tranh c a công ty trên th tr

n l i th c nh

ng (Singhvi và Desai, 1971; Giner,

1995).
1.3.2. Các nhân t 3nh h ,ng

n CBTT k toán

D a vào các lý thuy t ã nêu trên, m t s nghiên c(u ã ch4 ra
r1ng các y u t nh Quy mô doanh nghi p, Kh n ng sinh l i,
b&y n , Kh n ng thanh toán, Ch th ki m toán, T c
c a doanh thu...

c dùng

gi i thích m(c

ty niêm y t trên TTCK.
K T LU N CHƯƠNG 1

òn

t ng tr .ng

CBTT c a các công


11
CHƯƠNG 2
THI T K NGHIÊN C U
2.1. YÊU C U V) CBTT K TOÁN T I HNX
2.1.1. Gi-i thi*u v& HNX
HNX ti n thân là Trung tâm Giao d ch Ch(ng khoán Hà N i
c thành l p theo Quy t
'i theo Quy t

02/01/2009 c a Th t

127/1998/Q -TTg ngày

ng Chính ph , là ơn v s nghi p có thu,

11/7/1998 c a Th t
c chuy n

nh s
nh s

01/2009/Q -TTg ngày

ng chính ph .

2.1.2. u c+u CBTT k tốn t i HNX
D a trên h

ng d n t i Thông t s 52/2012/TT-BTC và các

v n b n pháp lu t khác nh Lu t k toán, Các chu&n m c k toán;
Quy t

nh s 15/2006/Q -BTC c a B Tài chính v l p BCTC,

HNX ã ban hành S' tay CBTT dành cho Công ty niêm y t t i HNX.
Trong ó, v cơ b n các n i dung CBTT
t 52/2012/TT-BTC, HNX quy

u d a vào Thông

nh các công ty niêm y t

CBTT BCTC quý và gi!a niên

u ph i

(có sốt xét) và BCTC n m ã

c ki m toán b.i t' ch(c ki m toán

c ch p thu n.

2.2. THI T K NGHIÊN C U V) M C

CÔNG B

2.2.1. Câu h4i nghiên c u
Th c tr ng m(c

CBTT k toán c a các doanh nghi p

ngành xây d ng y t giá t i HNX, vi c CBTT c a các DNXD y t giá
t i HNX . m(c

nào?

2.2.2. Gi3 thi t nghiên c u
Gi thi t ,t ra là DNXD tuân th
Nhà n

"y

c v CBTT k toán trên TTCK t i HNX.

các quy

nh c a


12
2.2.3. Ch2 tiêu ánh giá
B

c th nh t, c"n xác

nh các thông tin

c ch n (b ng

danh sách CBTT).
B

c th hai, m5i thông tin s- nh n giá tr là 0 n u không

c công b và nh n giá tr là 1 n u
B

c công b .

c cu i cùng, theo cách ti p c n c a các nghiên c(u tr

ch4 s CBTT c a m5i công ty

c,

c tính nh sau:
(Cơng th(c 2.1)

.
Trong ó:

Ij là ch4 s CBTT c a công ty j

nj là s l

ng thông tin

c công b b.i

công ty j
Xij nh n giá tr là 1 n u thông tin i
tr là 0 n u thông tin không
2.2.4. Các thông tin
Các ch4 m$c

c công b và nh n giá

c công b .
c ch5n 6 ánh giá

c l a ch n

ánh giá là chi ti t các kho n

m$c trong BCTC c a DNNY theo quy

nh. Các kho n m$c này có

tính ch t b3t bu c ph i công b . Tuy nhiên, m t s kho n m$c thu c
thuy t minh BCTC có th không
các gi thi t mà

c làm rõ. Cho nên,

tài ,t ra, các thông tin

thông tin thu c BCTC theo quy

nh

g m 8 nhóm thơng tin b3t bu c và
tin c"n o l

ki m

nh

c ch n s- bao g m các

xây d ng m$c l$c CBTT bao
c chia thành 126 y u t thông

ng.

2.3. THI T K

NGHIÊN C U V) CÁC NHÂN T

NH

HƯ NG
2.3.1. Câu h4i nghiên c u
- T i sao m t s công ty niêm y t CBTT nhi u hơn các công

13
ty khác.

,c

i m nào c a Công ty s- nh h .ng

n m(c

CBTT?
- Nh!ng nhân t nào nh h .ng

n m(c

CBTT c a các

doanh nghi p ngành xây d ng niêm y t trên HNX?
2.3.2. Gi3 thi t nghiên c u
Các gi thi t c"n ki m

nh là:

+ H1: Quy mô doanh nghi p: công ty niêm y t t i HNX có
quy mơ càng l n thì m c

CBTT trong BCTC càng cao.

+ H2: Kh n ng sinh l i: cơng ty niêm y t t i HNX có kh

n ng sinh l i càng cao thì m c
+ H3:
l n thì m c

CBTT trong BCTC càng cao.

ịn b y n : công ty niêm y t t i HNX có ịn b y n
CBTT trong BCTC càng cao.

+ H4: Kh n ng thanh tốn hi n hành: cơng ty niêm y t t i
HNX có kh n ng thanh tốn càng cao thì m c

CBTT trong

BCTC càng cao.
+ H5: Ch th ki m tốn: cơng ty niêm y t t i HNX có ch th
ki m tốn là các cơng ty n

c ngồi thì m c

CBTT trong BCTC

càng cao.
+ H6: T c
HNX có t c

t ng tr

t ng tr

ng c a doanh thu: công ty niêm y t t i

ng càng cao thì m c

CBTT trong BCTC

càng cao.
2.3.3. Các bi n
- Bi n ph$ thu c: là ch4 s CBTT (Ij)
- Các bi n

cl p

c ol

+ Quy mô doanh nghi p:

ng nh sau:
c tính là logarit c a t'ng tài s n.

+ Kh n ng sinh l i: ROE= L i nhu n sau thu /V n ch s.
h!u.
+ òn b&y n : là t* s gi!a N ph i tr /T'ng tài s n.


14
+ Kh

n ng thanh toán hi n hành = T'ng tài s n ng3n

h n/T'ng n ph i tr ng3n h n.
+ Ch th ki m tốn có giá tr là 1 n u BCTC
b.i 1 công ty ki m toán qu c t , và 0 n u ng

c l i.

t ng tr .ng c a doanh thu = t c

+ T c

doanh thu n m hi n hành so v i n m tr

c ki m toán
t ng tr .ng

c.

2.3.4. Mơ hình phân tích
CBTT = βο + β1 QM+ β2 ROE + β3
PT + ε

B + β4 TTHH + β5 KT + β6
(Công th(c 2.1)

Ghi chú:
CBTT : M(c

CBTT;

QM

: Quy mô doanh nghi p;

ROE

: Kh n ng sinh l i;

B

: òn b&y n ;

TTHH : Kh n ng thanh toán;
KT

: Ch th ki m toán;

PT

:T c

ε

: Sai s ng u nhiên.

t ng tr .ng c a doanh thu;

2.4. CH N M7U
2.4.1. S l

ng m8u

n ngày 31/12/2012, t i S. có 396 c' phi u

c niêm y t.

HNX có cơng b v h th ng ngành kinh t (HaSIC - Hanoi Stock
Exchange Standard

Industrial Classification). HaSIC chia doanh

nghi p thành 3 c p ngành v i 11 ngành c p I, 39 ngành c p II và 193
ngành c p III. Trong ó ngành c p I có mã ngành xây d ng (Mã s
04000) bao g m 87 doanh nghi p.
Tuy nhiên, trong t'ng s 87 doanh nghi p trên thì ch4 có m t
s doanh nghi p có ho t

ng truy n th ng là xây d ng, Do ó, qua


15
ch n l c l i m t s doanh nghi p có ho t

ng xây d ng truy n

th ng và có doanh thu v xây d ng chi m t* tr ng l n trong t'ng
doanh thu c a doanh nghi p (do h th ng HaSIC bình ch n), thì s
m u

c l c l i là 51 doanh nghi*p có BCTC n m 2011 ã

c

ki6m tốn
2.4.2. 9c i6m m8u
- V n l n, v i t'ng v n 51 doanh nghi p là 8.243.309 tri u
ng nh trình bày t i Ph$ l$c 02.
- Là ngành s0 d$ng r t nhi u v n, ,c bi t nh!ng nguyên li u
ban "u là tài s n n,ng v n, chi phí c

nh cao.

- ,c i m n'i b t c a ngành là nh y c m

i v i chu k2 kinh

doanh c a n n kinh t v mơ
- Có m i t ơng quan rõ r t v i th tr

ng b t

ng s n

2.4.3. Thu th$p d: li*u
Trên cơ s. danh sách 51 doanh nghi p ã nêu,

tài ã thu

th p d! li u BCTC n m 2011 c a các DNXD. Các BCTC n m 2011
c thu th p d

i d ng file PDF ho,c Word và

ti p t) website c a HNX.
K T LU N CHƯƠNG 2

c thu th p tr c


16
CHƯƠNG 3
TH C TR NG CBTT K TOÁN C A CÁC DNXD Y T GIÁ
T I HNX VÀ M T S
3.1. X; LÝ S

KI N NGH

LI U

3.1.1. Trình bày cách x/ lý s li*u
3.1.2. M1t s ph ơng pháp phân tích

c s/ d ng trong

nghiên c u
a. Phân tích mơ t : dùng
,c i m, tính ch t liên quan

mơ t v hi n t

ng ho,c nh!ng

n t'ng th nghiên c(u

b. Phân tích tương quan: dùng

ki m

nh m i t ơng quan

tuy n tính gi!a các bi n trong mơ hình, gi!a bi n ph$ thu c v i t)ng
bi n

c l p và gi!a các bi n

c l p v i nhau.

c. Phân tích h i quy a bi n: Dùng
gi!a bi n
nhân t

nh m i quan h

c l p và bi n ph$ thu c trong mơ hình nghiên c(u các

nh h .ng.
d. Phân tích ANOVA: Nh1m xác

bi n

xác

nh tính

i v i m(c

nh nh h .ng c a các

CBTT.

3.2. TRÌNH BÀY K T QU
3.2.1.

ánh giá m c 1 CBTT c#a doanh nghi*p ngành

xây da. T ng h p m c
Theo k t qu

CBTT

ánh giá t i b ng 3.1 v t'ng h p m(c

CBTT

c a các doanh nghi p, ch4 s CBTT c a các cơng ty trong m u
81%, có th

ánh giá m(c

t

CBTT c a các doanh nghi p ngành xây

d ng y t giá t i HNX còn th p so v i u c"u, b.i vì các thơng tin


17
thu c BCTC là thông tin b3t bu c các ơn v ph i tuân th trong vi c
công b .
B ng 3.1. B ng t'ng h p m(c
N
M(c

CBTT

Min

CBTT c a các doanh nghi p
Max

Mean

Std. Deviation

51 .70870 .88680 .811649

.04562348

i u này cho th y, các công ty công b ch4 81% thơng tin so
v i quy

nh v trình bày, CBTT và quy

nh c a k tốn tài chính.

Trong ó, giá tr l n nh t c a ch4 s CBTT là 89% và giá tr bé nh t
là 71%.
b. Chi ti t m c
V

CBTT

c i m ho t

v ti n t , chu n m c và ch

ng c a doanh nghi p, k k toán, ơn
k toán áp d ng.

Qua k t qu t i B ng 3.2 v m(c

CBTT v

,c i m ho t

ng c a doanh nghi p, k2 k toán, ơn v ti n t , chu&n m c và ch
k tốn có th nh n th y 100% các doanh nghi p
hình th(c v n s. h!u, k2 k tốn n m, ch

u cơng b v

k tốn và hình th(c

k tốn.
i v i n i dung v l nh v c kinh doanh và ngành ngh kinh
doanh: các doanh nghi p h"u nh không công b
trong k2 nh h .ng

,c i m ho t

ng

n BCTC

V các chính sách k tốn áp d ng
Qua phân tích t i B ng 3.3, có th nh n th y 100% các doanh
nghi p công b các n i dung v nguyên t3c ghi nh n ti n, nguyên t3c
ghi nh n hàng t n kho, nguyên t3c ghi nh n tài s n c

nh, nguyên

t3c ghi nh n v n hóa chi phí i vay, ngun t3c ghi nh n chi phí ph i
tr , nguyên t3c ghi nh n v n ch s. h!u, nguyên t3c ghi nh n doanh
thu.


18
Các ch4 m$c khác v nguyên t3c ghi nh n . m(c
và m t s ch4 m$c khác công b t ơng

trung bình

i th p, trong ó ph ơng

pháp ghi nh n v n hóa các kho n chi phí khác r t th p (43%),
nguyên t3c và ph ơng pháp ghi nh n d phòng ph i tr ch4 chi m
25%, nguyên t3c ghi nh n chi phí tài chính ch4 chi m 74%.
V b ng C KT và thuy t minh B ng C KT
Qua phân tích t i B ng 3.4, có th nh n th y . kho n m$c ti n
và t ơng

ơng ti n, các doanh nghi p

u công b kho n m$c này

trên BC KT, tuy nhiên . ph"n thuy t minh ti n và t ơng

ơng ti n

thì các doanh nghi p th c hi n ch a ch,c ch-.
Ngoài ra m,c dù ã có thơng tin h
phịng nh

quy

nh t i Thơng t

07/12/2009 c a B Tài chính h

ng d n v trích l p d

228/2009/TT-BTC ngày

ng d n ch

trích l p và s0 d$ng

các kho n d phòng gi m giá hàng t n kho, t'n th t các kho n "u t
tài chính, n ph i thu khó ịi và b o hành s n ph&m, hàng hóa, cơng
trình xây l3p t i doanh nghi p, nh ng các doanh nghi p v n ch a coi
tr ng n i dung trích l p d phịng.
i v i m(c

CBTT v ngu n v n và chi ti t ngu n v n c a

các DNXD y t giá t i HNX, có th nh n th y qua B ng 3.6 a s các
doanh nghi p

u công b v vay và n dài h n trên BC KT, 84% có

trích l p d phòng tr c p m t vi c làm, 98% công b chi ti t bi n
ng VCSH và ch4 có 80% cơng b chi ti t v n "u t c a CSH.
V BCKQKD và thuy t minh k t qu

ho t

ng kinh

doanh
Qua phân tích t i B ng 3.7 v chi ti t m(c

CBTT c a

BCKQKD và thuy t minh BCKQKD có th nh n th y ch4 có 22
doanh nghi p ph t sinh kho n gi m tr) doanh thu, trong ó cơng b


19
chi ti t v kho n gi m tr) doanh thu ch4 có 49%. Các kho n m$c chi
ti t v giá v n hàng bán và chi phí tài chính
"y

c cơng b t ơng

i

. Ch4 có 9 doanh nghi p có phát sinh chi phí thu TNDN hỗn

l i, tuy nhiên ch4 có 44% trng 9 doanh nghi p này có cơng b chi ti t
v thu TNDN hỗn l i.
V BCLCTT và các n i dung khác
3.2.2. ánh giá các nhân t 3nh h ,ng
a. Th ng kê các bi n

cl p

Qua B ng 3.9 trình bày th ng kê mô t các bi n

c l p, cho

k t qu nh sau:

Quy mơ doanh nghi p (tính logarit cơ s 10) trung bình là
5,62 và có s phân tán áng k trong m u. Trong ó quy mơ doanh
nghi p cao nh t là 7,47 và th p nh t là 4,56.
Kh n ng sinh l i t ơng

i th p,

t bình qn là 0,16, trong

ó, kh n ng sinh l i th p nh t là -4,7 và cao nh t là 9,35.
ịn b&y n bình qn t ơng

i th p là 0,83, cá bi t òn b&y

n c a ơn v cao nh t là 6,19 l"n.
Kh n ng thanh tốn hi n hành bình qn

t 1,44, tuy nhiên

có nhi u ơn v có kh n ng thanh toán hi n hành r t th p, th p nh t
là 0,13 l"n (<1),.
S l
tr ng t ơng
T c

ng ơn v ki m tốn có y u t n

c ngoài chi m t*

i th p, kho ng 25% trong t'ng s m u.

t ng tr .ng doanh thu bình quân c a m u là 1,07 l"n.

b. Phân tích tương quan các bi n c a mơ hình
Phân tích t ơng quan
bi n ph$ thu c là m(c

c ti n hành cho 07 bi n bao g m

công b thông tin và 06 bi n

c l p là quy

mô doanh nghi p, kh n ng sinh l i, òn b&y n , kh n ng thanh


20
t ng tr .ng doanh thu. N u giá

toán hi n hành, ki m toán và t c
tr tuy t

i c a h s Pearson càng g"n

n 1 thì hai bi n này càng

có m i t ơng quan tuy n tính ch,c ch-.
Qua phân tích t ơng quan c%ng có th nh n th y quy mơ
doanh nghi p, òn b&y n và t c
h .ng

n m(c

t ng tr .ng doanh thu có nh

CBTT c a doanh nghi p.

c. Phân tích h i quy
ánh giá s phù h p c a mơ hình
B ng 3.11 v i h s R2 và R2 hi u ch4nh (Adjusted R Square)
dùng

ánh giá s phù h p c a mơ hình. .
B ng 3.11. K t qu
R

R2

.427a

.182

Model
1

ánh giá s phù h p c a mơ hình
Adjusted R Square Durbin-Watson
.071

1.735

R2 hi u ch4nh c a mơ hình là 0,182 có ngh a là 18,2% s bi n
thiên c a CBTT

c gi i thích b.i các bi n

phù h p c a mơ hình là t ơng
Ki m

c l p. Nh v y, m(c

i th p.

nh t t ơng quan

Qua k t qu ta nh n th y r1ng h s Durbin-Watson là 1,735
(x p x4 ti n

n 2), ch(ng t# khơng có hi n t

Ki m

ng t t ơng quan

nh a c ng tuy n

Qua k t qu ta nh n th y r1ng h s VIF<5, ch(ng t# khơng
có hi n t

ng a c ng tuy n.
Ý ngh a các h s h i quy riêng ph n trong mơ hình

T i b ng phân tích h i quy, B ng 3.12, nh n th y giá tr Sig.
c a bi n Quy mô doanh nghi p (0.021 ~ 2,1%) là nh# hơn m(c ý


21
ngh a 5%. Nh v y, có th k t lu n, nhân t quy mơ doanh nghi p có
nh h .ng
ã

n m(c

CBTT và có ý ngh a trong mơ hình h i quy

a ra.
d. ánh giá nhân t

nh hư ng

nm c

CBTT

B ng 3.16, phân tích Anova cho th y giá tr Sig. c a tr F mơ
hình là 0,04 (=4%) v i bi n d báo là Quy mô doanh nghi p có ý
ngh a v i m(c ý ngh a là 4%. Nh
nghi p có nh h .ng

n m(c

v y, nhân t Quy mô doanh

CBTT c a doanh nghi p và mơ

hình có ý ngh a v i m(c ý ngh a là 4%, và có m i quan h thu n
chi u. K t qu này phù h p v i Gi thi t 1 là doanh nghi p có quy
mơ càng l n thì m(c

CBTT càng cao, k t qu này c%ng phù h p

v i k t qu c a nhi u nghiên c(u tr

c ây trên th gi i nh Lang và

Lundhohm (1993), Waston và các c ng s (2002), và phù h p v i lý
thuy t chi phí s. h!u.
3.3. M T S

KI N NGH NH M T NG CƯ0NG M C

CBTT C A CTNY
3.3.1. Hoàn thi*n BCTC
a. Hoàn thi n cách th c trình bày trên BCTC
Thay vì quy

nh các doanh nghi p “khơng ph i trình bày

nh!ng ch4 tiêu khơng có s li u” thì nên khuy n khích các doanh
nghi p c%ng ph i nêu

"y

các ch4 tiêu này,

ng th i trong

TMBCTC có th cơng b rõ hơn là trong k2 các doanh nghi p khơng
có phát sinh s li u ho,c gi i thích thêm vì sao khơng phát sinh s
li u (n u có).
ng th i, c%ng nên quy
nh quy

nh chung v hình th(c BCTC ví d$

nh c6 ch!, ki u ch!, hình th(c báo cáo

nh t gi!a báo cáo c a các doanh nghi p.

t o s th ng


22
b. Hoàn thi n quy

nh c th v TMBCTC

- H th ng hóa các n i dung thu c TMBCTC:
C"n ban hành v n b n quy

nh c$ th v ph ơng th(c và

kho n m$c trình bày trong TMBCTC, trong ó ph i s3p x p các
kho n m$c m t cách h p lý, logic, và có chi ti t theo th( t
trình bày trên BC KT ho,c BCKQKD.
cơng ty h p nh t thì c"n có quy

c

i v i TMBCTC c a các

nh riêng

d/ theo dõi, qu n lý và

m b o có th so sánh s li u gi!a các cơng ty.
-

a ra quy

nh chung v

chính xác và rõ ràng trong

TMBCTC
C"n ph i quy

nh rõ thuy t minh chi ti t c a các kho n m$c.

Ví d$ chi ti t ti n m,t và ti n g.i thì ph i chi ti t các ngân hàng g.i
ti n, chi ti t hàng t n kho thì ph i ghi rõ nh!ng m,t hàng có giá tr

l n, nh!ng m,t hàng có nguy cơ h t h n s0 d$ng… Các s li u trình
bày trên các bi u m u ph i rõ ràng và ph n ánh úng b n ch t c a
các nghi p v$ kinh t phát sinh, s li u t'ng h p ph i
minh chi ti t

ng

i

c hi u rõ

c b n ch t s vi c.

- M t s kho n m c quan tr ng ch a có quy
thuy t minh

c thuy t
nh ph i có

b! sung thông tin

+ Kho n m$c ph i thu khách hàng:
+ Kho n ph i thu dài h n c a khách hàng.
+ Các kho n "u t vào công ty con, công ty liên k t, liên
+ Kho n ph i tr ng

i bán

3.3.2. Các bi*n pháp chung v& qu3n lý
a. T ng cư ng qu n lý c a Nhà nư!c

- Quy

nh ch

x ph t

i v i doanh nghi p


23
C"n có quy

nh c$ th

i v i tr

ng h p CBTT k tốn

ch m tr/ ho,c cơng b thơng tin k toán sai quy
- Quy
Quy

nh trách nhi m c a ng

nh.

i l"p BCTC

nh v trách nhi m c a k tốn r t chung chung, ch a có

ch tài c$ th

i v i các tr

ng h p vi ph m, nh t là vi ph m “c ý

gian l n trong công tác l p BCTC”.
- Quy

nh v trách nhi m c a ki m toán

T ng c

c l"p

ng trách nhi m c a ki m toán viên b1ng cách quy

nh v trách nhi m hình s

i v i hành vi gian l n trong ki m toán

gây h u qu nghiêm tr ng.
b. T ng cư ng qu n tr doanh nghi p nh"m nâng cao tính
minh b ch
- Xây d ng mơ hình qu n tr doanh nghi p
+ Xây d ng b máy i u hành.
+ Phân nhi m rõ ràng ch(c n ng, trách nhi m cho t)ng thành
viên H QT.
+ Xây d ng h th ng v n b n quy
- T ng c

nh n i b

ng vai trị c a ki m sốt

+

i v i Ban Ki m soát:

+

i v i h th ng ki m toán n i b :

3.4. H N CH C A ) TÀI VÀ HƯ=NG NGHIÊN C U TI P
THEO

K T LU N CHƯƠNG 3