Nghiên cứu mức độ công bố thông tin kế toán của các doanh nghiệp ngành xây dựng yết giá tại sở giao dịch chứng khoán hà nội

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C À N NG

HUỲNH TH VÂN

NGHIÊN C U M C

CÔNG B

THÔNG TIN

K TOÁN C A CÁC DOANH NGHI P
NGÀNH XÂY D NG Y T GIÁ T I
S

GIAO D CH CH NG KHỐN HÀ N I

Chun ngành: K TỐN
Mã s : 60.34.20

TĨM T T LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH

à N ng - Năm 2013


Cơng trình ư c hồn thành t i
I H C À N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c:PGS.TS TR N ÌNH KHƠI NGUN

Ph n bi n 1: PGS. TS. NGUY N CÔNG PHƯƠNG

Ph n bi n 2: PGS. TS. LÊ

C TOÀN

Lu n văn ã ư c b o v t i H i ng ch m Lu n văn t t
nghi p Th c sĩ Qu n tr kinh doanh h p t i
i h c à
N ng vào ngày 05 tháng 6 năm 2013.

Có th tìm hi u lu n văn t i:
Trung tâm Thông tin - H c li u, i h c à N ng
Thư vi n trư ng i h c Kinh t , i h c à N ng


1

M

U

1. Tính c p thi t
Trong b i c nh n n kinh t Vi t Nam ang bư c vào giai o n
phát tri n như hi n nay thì ngành xây d ng óng m t vai trị ch
trong s phát tri n c a
t m vóc vĩ mơ cho

t nư c. V i nh ng cơng trình

o

s mang

n nh ng cơng trình nh , dân d ng cũng có s

óng góp c a ngành xây d ng.

thúc

y ngành phát tri n, các

doanh nghi p c ph n kinh doanh xây d ng l n lư t ra

i

áp

ng nhu c u phát tri n c a toàn ngành. Trong ó, ngu n v n huy
ng t TTCK

i v i các ngành này chi m t tr ng không h nh .

Nhưng dư ng như nhà

u tư chưa nh n ư c nh ng thông tin

tương x ng v doanh nghi p mà h

ãb v n

u tư. Nh ng quy

nh hi n nay v CBTT trên TTCK còn chưa ư c ch t ch

ãt ok

h cho các công ty niêm y t trên sàn CBTT sai l ch ho c ch m tr
gây thi t h i cho nhà

ã

u tư và ngư i s d ng thơng tin. Chính vì

v y, ã có nhi u nghiên c u v m c

CBTT c a các doanh nghi p

trên TTCK. Nhưng hi n nay chưa có nghiên c u v m c
c a doanh nghi p ngành xây d ng
cái nhìn t ng quát hơn v v n

giúp ngư i

c, nhà

CBTT
u tư có

này.

Xu t phát t th c ti n nêu trên,

tài "Nghiên c u m c

công b thông tin k toán c a các doanh nghi p ngành xây d ng
y t giá t i S giao d ch ch ng khoán Hà N i" ư c l a ch n
nghiên c u.
2. M c tiêu nghiên c u
H th ng hóa nh ng v n
tốn và các nhân t

nh hư ng

lý lu n liên quan
n CBTT.

n CBTT k


2
Phân tích, ánh giá m c

CBTT k tốn c a các doanh

nghi p ngành xây d ng y t giá t i HNX và tìm hi u thêm m t s
nhân t
cơ s

nh hư ng

nm c

CBTT c a các doanh nghi p này làm

ưa ra các gi i pháp.
3.

i tư ng và ph m vi nghiên c u
i tư ng nghiên c u: Nghiên c u m c

CBTT k toán t

BCTC c a doanh nghi p ngành xây d ng.
Ph m vi nghiên c u:
Ngu n d li u

y

nh t hi n có

làm cơ s cho vi c ánh

giá là d a trên các BCTC năm 2011 ã ư c ki m toán c a các
doanh nghi p ngành xây d ng y t giá t i HNX.
4. Phương pháp nghiên c u
- Vi c CBTT c a các DNXD y t giá t i HNX

m c

nào?

- T i sao m t s công ty niêm y t CBTT nhi u hơn các công
ty khác.

c

i m nào c a Công ty s

nh hư ng

n m c

CBTT?
- Nh ng nhân t nào nh hư ng

nm c

CBTT c a các

doanh nghi p ngành xây d ng niêm y t trên HNX?
5. B c c c a lu n văn
Chương 1: Cơ s lý lu n v CBTT k toán
Chương 2: Thi t k nghiên c u
Chương 3: Th c tr ng CBTT k toán c a các DNXD y t giá
t i HNX và m t s ki n ngh .
6. T ng quan v

tài nghiên c u


3

CHƯƠNG 1

CƠ S

LÝ LU N V CBTT K TOÁN C A DNNY

1.1. KHÁI NI M, PHÂN LO I CBTT K TOÁN
1.1.1. Khái ni m v CBTT
Theo S tay CBTT dành cho cơng ty niêm y t c a HNX thì
"CBTT ư c hi u là phương th c
c a doanh nghi p nh m

th c hi n quy trình minh b ch

m b o các c

ơng và cơng chúng

u tư

có th ti p c n thông tin m t cách công b ng".
1.1.2. Phân lo i CBTT
a. Phân lo i thơng tin theo tính ch t

nh kỳ ho c b t

thư ng
- Thơng tin

nh kỳ:

Các lo i thơng tín cơng b

nh kỳ thư ng là: BCTC năm,

BCTC bán niên (n u có).
- Thơng tin b t thư ng: bao g m CBTT b t thư ng theo quy
nh như tài kho n c a công ty t i ngân hàng b phong t a ho c ư c
phép ho t

ng tr l i sau khi b phong t a và CBTT b t thư ng

khác.
b. Phân lo i thông tin theo tính ch t b t bu c ho c t
nguy n
- Thông tin b t bu c
Là các thông tin mà công ty niêm y t b t bu c ph i công b
theo quy

nh c a các văn b n pháp lu t c a m t qu c gia.

- Thông tin t nguy n
Là các thông tin mà công ty niêm y t t nguy n công b
nhà

u tư có th hi u rõ hơn v tình hình ho t

ng c a cơng ty mà

các thơng tin này không b t bu c ph i công b theo quy

nh. Vi c


4
CBTT t nguy n nh m th a mãn nhu c u c a ngư i s d ng
c. Phân lo i thông tin theo m c
- Thông tin ban

x lý

u: là nh ng BCTC do doanh nghi p công

b trên th trư ng.
- Thông tin ã ư c x lý: là nh ng thông tin ư c th ng kê
l i t nh ng thông tin ban

u nh m nhi u m c ích s d ng khác

nhau.
1.1.3. Yêu c u v CBTT k tốn
a. u c u thơng tin k tốn
b. u c u thơng tin k tốn thu c BCTC
BCTC dùng

cung c p thơng tin tài chính b t bu c, quan

tr ng và chính y u c a doanh nghi p. Theo Chu n m c k tốn s 21
- Trình bày BCTC có u c u: BCTC ph i trình bày m t cách trung
th c và h p lý tình hình tài chính, tình hình và k t qu kinh doanh và

các lu ng ti n c a doanh nghi p.
bày BCTC theo úng quy

ng th i, doanh nghi p ph i trình

nh t i Quy t

nh s 15/2006/Q -BTC

ngày 20/3/2006 và theo Thông tư s 244/2009/TT-BTC. H th ng
BCTC bao g m BC KT, BCKQKD, BCLCTT và TMBCTC.
c. Yêu c u thông tin k tốn trên TTCK
Theo quy

nh t i Thơng tư 52/2012/TT-BTC như sau:

* BCTC năm:
N i dung bao g m: (1) BC KT, (2) BCKQKD, (3) BCLCTT,
(4) TM BCTC và ph l c (

i v i trư ng h p TMBCTC có ch d n

n ph l c), (5) Báo cáo ki m toán c a t ch c ki m tốn, (6) Gi i
trình liên quan
quy

n các s li u tài chính do cơng ty ph i CBTT theo

nh c a pháp lu t khác v i s li u t i BCTC năm ư c ki m

toán (n u có), (7) Gi i trình v các ý ki n ngo i tr , lưu ý c a ki m
toán viên (n u có), (8) i u ch nh h i t BCTC (n u có).


5
* BCTC bán niên và BCTC quý
T ch c niêm y t, công ty

i chúng quy mô l n ph i l p và

CBTT v BCTC bán niên (06 tháng

u năm tài chính) ã ư c sốt

xét b i t ch c ki m toán ư c ch p
* Quy
1.1.4.

nh khác
nh hư ng c a thơng tin k tốn

i v i ngư i s

d ng
-

i v i doanh nghi p

-

i v i các t ch c niêm y t: vi c

-

i v i nhà

-

i v i các cơ quan qu n lý:

u tư, ngân hàng, t ch c tín d ng

1.2. O LƯ NG M C

CBTT C A DOANH NGHI P

1.2.1. M t s lý thuy t v

o lư ng m c

CBTT

Theo Urquiza, F.B., Navarro, M.C.A. and Trombetta, M.
(2009), chưa có s

ng thu n v vi c thi t k t t nh t các ch s

o lư ng CBTT. Tác gi cho r ng, có ba ch s

o lư ng m c

CBTT như: "ch s ch t lư ng" có tính ch t a chi u dùng
lư ng ch t lư ng c a thông tin, "ch s ph m vi" dùng
ph m vi c a thông tin và "ch s s lư ng" dùng

o

o lư ng
o lư ng s

lư ng thông tin ư c công b .
Beattie, McInnes Fearnley (2004), các phương pháp ti p c n
khác nhau

o lư ng CBTT có th

ư c phân lo i trong hai lo i:

x p h ng ch quan ho c nghiên c u bán m c tiêu. Trong ó, x p
h ng ch quan cho r ng i m c a các nhà công b

ư c x p h ng

theo s lư ng CBTT, còn nghiên c u bán m c tiêu bao g m phân
tích n i dung chuyên

, kh năng

c, ch s ti t l .

Theo Marston và Shrives (1991), m t cách o lư ng thông tin
là

m t t c các m c d li u, như s lư ng ho c các t ho c câu


6
trong BCTC hàng năm. S lư ng câu ti t l thông tin nhi u hơn,
không nh t thi t ng ý m c
1.2.2. Các ch s

CBTT có ch t lư ng hơn.

o lư ng m c

CBTT

a. Ch s ch t lư ng
- Ch s ch t lư ng c a thông tin (RCN): bao g m hai phương
di n là

r ng và
+

sâu c a thông tin.

r ng (WID): ph thu c vào

phân tán (DIS) c a CBTT.

bao ph (COV) và

bao ph (COV) và

phân tán (DIS)

ư c o theo cách sau:
(Cơng th c 1.1)

.

(Cơng th c 1.2)

.
Trong ó:

INFij có giá tr là 1 n u báo cáo h ng năm c a công ty i công
b các thông tin hi n hành v ch

j, và 0 n u ngư c l i.

pij là s thông tin ư c công b trong ch

j (s câu) chia

cho t ng s công b c a công ty i (t ng s câu mang thông tin hi n
hành), st là s ch

(9 ch

Giá tr c a ch s
bao ph và

).
r ng là ch s trung bình c ng c a giá tr

phân tán.
(Cơng th c 1.3)
.

+

sâu (DEP) ph thu c vào lo i bi n pháp ư c s d ng

trong m t ơn v thông tin (MRS), trong m i liên h c a các d u hi u
kinh t c a các m c ư c công b (ES) và trong h sơ c a thông tin
ư c công b (OLT).


7

.

(Công th c 1.4)

V i:
+ idi là t ng s công b (s câu) trong báo cáo c a công ty i
+ MSRij có giá tr là 1 n u vi c o lư ng c a j thông tin hi n
hành ( nh lư ng hay

nh tính) ư c công b trong báo cáo h ng

năm c a công ty i ho c 0 n u ngư c l i.
+ ESij có giá tr là 1 n u thơng tin tài chính j ư c cơng b
trong báo cáo thư ng niên c a công ty i ho c 0 n u là trư ng h p
khác.
Th hai, ch s quan i m trích lư c (OTL) ư c tính:
(Cơng th c 1.5)
.
V i:
+ OTLi là ch s v quan i m trích lư c c a cơng ty i
+ ACPij có giá tr là 1 n u j thông tin hi n hành ư c công b
b i công ty i liên quan

n vi c ra quy t

nh, hành vi ho c các

chương trình ho c 0 n u là trư ng h p khác.
+ Flij mang giá tr là 1 n u j thông tin hi n hành ư c công b
b i công ty i ư c coi là h u ích cho d

ốn c a nhà

u tư (doanh

thu, thu nh p, và d li u tài chính khác).
sâu ư c tính trung bình c a d u hi u kinh t , ch s

o

lư ng và ch s quan i m trích lư c.

Ti p

n,

(Cơng th c 1.6)
.
giàu thơng tin là trung bình c a
r ng và

Do v y, ch s này ư c ưa ra
lư ng thông tin.

nhi u phương di n liên quan

sâu.
n ch t


8
(Công th c 1.7)
.
Cu i cùng, ch s ch t lư ng (OLI) là trung bình gi a ch s
s lư ng và ch s v

giàu thông tin
(Công th c 1.8)

.
b. Ch s ph m vi

Ch s ph m vi (SCI) là m t ch s t xây d ng, nó tương t
v i các ch s

ã ư c ch p nh n trong các tài li u trư c ó.

Cơng th c tính t ng qt là:
SCIi =

S lư ng m c thông tin i

(Công th c 1.9)

T ng s s m c có th có i

c. Ch s s lư ng
Ch s s lư ng (QNI) ư c thi t k

o lư ng s lư ng

thông tin ư c cơng b b i các cơng ty, có tính

n ch s c a các

ơn v (s câu) thông tin hi n hành và ư c tính như sau:
(Cơng th c 1.10)

.

V i:

- fli là s câu thông tin ư c công b b i công ty i
- max là s lư ng câu t i a c a thông tin hi n hành ư c
công b trong m u b i công ty.
- min là s lư ng câu t i thi u c a thông tin hi n hành ư c
công b trong m u b i công ty.
- Ch s s lư ng cũng dao

ng t 0

n1

Theo cách ti p c n c a các nghiên c u trư c, ch s CBTT
c a m i công ty ư c tính như sau:


9
(Cơng th c 1.11)
.
Trong ó:

Ij là ch s CBTT c a công ty j
nj là s lư ng thông tin ư c công b b i

công ty j
Xij nh n giá tr là 1 n u thông tin i ư c công b và nh n giá
tr là 0 n u thông tin không ư c công b .
1.3. CÁC LÝ THUY T V

CBTT VÀ CÁC NHÂN T

NH

HƯ NG
1.3.1. Các lý thi t v các v n

nh hư ng

n CBTT k

toán
a. Lý thuy t

i di n (agency theory)

Theo lý thuy t v

i di n, quan h gi a các c

qu n lý công ty ư c hi u như là quan h

ông và ngư i

i di n – hay quan h

thác. M i quan h này ư c coi như là quan h h p
các c

ng mà theo ó

ơng (nh ng ngư i ch - principals), b nhi m, ch

ngư i khác, ngư i qu n lý công ty (ngư i th

y

y - agents),

nh
th c

hi n vi c qu n lý cơng ty cho h mà trong ó bao g m c vi c trao
th m quy n

ra quy t

Lý thuy t

nh

nh o t tài s n c a công ty.

i di n ch ra r ng tình tr ng thông tin không cân

x ng (information asymmetry) gi a nhà qu n lý doanh nghi p và các
c

ông khi n cho r i ro thơng tin tăng lên, theo ó các nhà

yêu c u m t t l l i t c cao hơn

bù

u tư s

p cho r i ro

b. Lý thuy t tín hi u (signaling theory)
Lý thuy t tín hi u ch ra r ng do s khơng
gi a công ty và nhà

i x ng thông tin

u tư s gây ra s l a ch n có h i cho nhà

u

tư. Vì v y, các cơng ty CBTT ra th trư ng m t cách t nguy n và


10
ưa các tín hi u

n nhà

u tư. Vì th , CBTT là m t trong nh ng

công c mà các công ty dùng
lư ng ho t

t o ra s khác bi t v ch t ch t

ng c a công ty này so v i cơng ty khác. Kích c , l i

nhu n và s tăng trư ng là các y u t
v CBTT

nh hư ng

n các quy t

nh

tránh s l a ch n b t l i.

c. Lý thuy t q trình chính tr (Political theory)
Lý thuy t q trình chính tr cho r ng các nhà qu n lý s
ra các quy t

ưa

nh d a trên thông tin ư c công b b i các công ty

(Watts và Zimmerman, 1986). Vì v y, các cơng ty tình nguy n ti t l
nhi u thông tin hơn

h n ch các chi phí chính tr này.

d. Lý thuy t chi phí s h u (Proprietary cost theory)

Lý thuy t chi phí s h u ư c coi là m t trong nh ng h n ch
quan tr ng nh t trong CBTT. Nh ng b t l i trong c nh tranh s
hư ng

n quy t

nh

nh cung c p các thông tin riêng tư. Các doanh

nghi p nh r t nh y c m, n u CBTT

m tm c

l n nào ó ho c

CBTT nhi u hơn s gây các b t l i và làm t n h i

n l i th c nh

tranh c a công ty trên th trư ng (Singhvi và Desai, 1971; Giner,
1995).
1.3.2. Các nhân t

nh hư ng

n CBTT k toán

D a vào các lý thuy t ã nêu trên, m t s nghiên c u ã ch ra
r ng các y u t như Quy mô doanh nghi p, Kh năng sinh l i,

b y n , Kh năng thanh toán, Ch th ki m toán, T c
c a doanh thu...

ư c dùng

gi i thích m c

ty niêm y t trên TTCK.
K T LU N CHƯƠNG 1

ịn

tăng trư ng

CBTT c a các cơng


11
CHƯƠNG 2
THI T K NGHIÊN C U
2.1. YÊU C U V CBTT K TOÁN T I HNX
2.1.1. Gi i thi u v HNX
HNX ti n thân là Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán Hà N i
ư c thành l p theo Quy t

nh s

127/1998/Q -TTg ngày

11/7/1998 c a Th tư ng Chính ph , là ơn v s nghi p có thu,

ư c chuy n

i theo Quy t

nh s

01/2009/Q -TTg ngày

02/01/2009 c a Th tư ng chính ph .
2.1.2. Yêu c u CBTT k toán t i HNX
D a trên hư ng d n t i Thông tư s 52/2012/TT-BTC và các
văn b n pháp lu t khác như Lu t k toán, Các chu n m c k toán;
Quy t

nh s 15/2006/Q -BTC c a B Tài chính v l p BCTC,

HNX ã ban hành S tay CBTT dành cho Công ty niêm y t t i HNX.
Trong ó, v cơ b n các n i dung CBTT
tư 52/2012/TT-BTC, HNX quy

u d a vào Thông

nh các công ty niêm y t

CBTT BCTC quý và gi a niên

u ph i

(có sốt xét) và BCTC năm ã

ư c ki m toán b i t ch c ki m toán ư c ch p thu n.
2.2. THI T K NGHIÊN C U V M C

CÔNG B

2.2.1. Câu h i nghiên c u
Th c tr ng m c

CBTT k toán c a các doanh nghi p

ngành xây d ng y t giá t i HNX, vi c CBTT c a các DNXD y t giá
t i HNX

m c

nào?

2.2.2. Gi thi t nghiên c u
Gi thi t

t ra là DNXD tuân th

y

Nhà nư c v CBTT k toán trên TTCK t i HNX.

các quy

nh c a

12
2.2.3. Ch tiêu ánh giá
Bư c th nh t, c n xác

nh các thông tin ư c ch n (b ng

danh sách CBTT).
Bư c th hai, m i thông tin s nh n giá tr là 0 n u không
ư c công b và nh n giá tr là 1 n u ư c công b .
Bư c cu i cùng, theo cách ti p c n c a các nghiên c u trư c,
ch s CBTT c a m i cơng ty ư c tính như sau:
(Cơng th c 2.1)
.
Trong ó:

Ij là ch s CBTT c a cơng ty j
nj là s lư ng thông tin ư c công b b i

công ty j
Xij nh n giá tr là 1 n u thông tin i ư c công b và nh n giá
tr là 0 n u thông tin không ư c công b .
2.2.4. Các thông tin ư c ch n
Các ch m c ư c l a ch n
m c trong BCTC c a DNNY theo quy

ánh giá
ánh giá là chi ti t các kho n
nh. Các kho n m c này có

tính ch t b t bu c ph i công b . Tuy nhiên, m t s kho n m c thu c
thuy t minh BCTC có th khơng ư c làm rõ. Cho nên,
các gi thi t mà

tài

ki m

nh

t ra, các thông tin ư c ch n s bao g m các

thông tin thu c BCTC theo quy

nh

xây d ng m c l c CBTT bao

g m 8 nhóm thơng tin b t bu c và ư c chia thành 126 y u t thông
tin c n o lư ng.
2.3. THI T K

NGHIÊN C U V

CÁC NHÂN T

NH

HƯ NG
2.3.1. Câu h i nghiên c u

- T i sao m t s công ty niêm y t CBTT nhi u hơn các công


13
ty khác.

c

i m nào c a Công ty s

nh hư ng

n m c

CBTT?
- Nh ng nhân t nào nh hư ng

nm c

CBTT c a các

doanh nghi p ngành xây d ng niêm y t trên HNX?
2.3.2. Gi thi t nghiên c u
Các gi thi t c n ki m

nh là:

+ H1: Quy mô doanh nghi p: công ty niêm y t t i HNX có
quy mơ càng l n thì m c

CBTT trong BCTC càng cao.

+ H2: Kh năng sinh l i: công ty niêm y t t i HNX có kh
năng sinh l i càng cao thì m c
+ H3:
l n thì m c

CBTT trong BCTC càng cao.

ịn b y n : công ty niêm y t t i HNX có ịn b y n
CBTT trong BCTC càng cao.

+ H4: Kh năng thanh tốn hi n hành: cơng ty niêm y t t i
HNX có kh năng thanh tốn càng cao thì m c

CBTT trong

BCTC càng cao.
+ H5: Ch th ki m tốn: cơng ty niêm y t t i HNX có ch th
ki m tốn là các cơng ty nư c ngồi thì m c

CBTT trong BCTC

càng cao.
+ H6: T c
HNX có t c

tăng trư ng c a doanh thu: công ty niêm y t t i

tăng trư ng càng cao thì m c

CBTT trong BCTC

càng cao.
2.3.3. Các bi n
- Bi n ph thu c: là ch s CBTT (Ij)
- Các bi n

c l p ư c o lư ng như sau:

+ Quy mô doanh nghi p: ư c tính là logarit c a t ng tài s n.
+ Kh năng sinh l i: ROE= L i nhu n sau thu /V n ch s
h u.
+ òn b y n : là t s gi a N ph i tr /T ng tài s n.


14
+ Kh

năng thanh toán hi n hành = T ng tài s n ng n

h n/T ng n ph i tr ng n h n.
+ Ch th ki m toán có giá tr là 1 n u BCTC ư c ki m tốn
b i 1 cơng ty ki m tốn qu c t , và 0 n u ngư c l i.
+ T c

tăng trư ng c a doanh thu = t c

tăng trư ng

doanh thu năm hi n hành so v i năm trư c.
2.3.4. Mơ hình phân tích
CBTT = βο + β1 QM+ β2 ROE + β3
PT + ε

B + β4 TTHH + β5 KT + β6
(Công th c 2.1)

Ghi chú:
CBTT : M c

CBTT;

QM

: Quy mô doanh nghi p;

ROE

: Kh năng sinh l i;

B

: òn b y n ;

TTHH : Kh năng thanh toán;
KT

: Ch th ki m toán;

PT

:T c

ε

: Sai s ng u nhiên.

tăng trư ng c a doanh thu;

2.4. CH N M U
2.4.1. S lư ng m u
n ngày 31/12/2012, t i S có 396 c phi u ư c niêm y t.
HNX có cơng b v h th ng ngành kinh t (HaSIC - Hanoi Stock
Exchange Standard

Industrial Classification). HaSIC chia doanh

nghi p thành 3 c p ngành v i 11 ngành c p I, 39 ngành c p II và 193
ngành c p III. Trong ó ngành c p I có mã ngành xây d ng (Mã s
04000) bao g m 87 doanh nghi p.
Tuy nhiên, trong t ng s 87 doanh nghi p trên thì ch có m t
s doanh nghi p có ho t

ng truy n th ng là xây d ng, Do ó, qua


15
ch n l c l i m t s doanh nghi p có ho t

ng xây d ng truy n

th ng và có doanh thu v xây d ng chi m t tr ng l n trong t ng
doanh thu c a doanh nghi p (do h th ng HaSIC bình ch n), thì s
m u ư c l c l i là 51 doanh nghi p có BCTC năm 2011 ã ư c
ki m toán
2.4.2.

c i mm u

- V n l n, v i t ng v n 51 doanh nghi p là 8.243.309 tri u
ng như trình bày t i Ph l c 02.
- Là ngành s d ng r t nhi u v n,
ban

u là tài s n n ng v n, chi phí c
-

c bi t nh ng nguyên li u

nh cao.

c i m n i b t c a ngành là nh y c m

i v i chu kỳ kinh

doanh c a n n kinh t vĩ mơ
- Có m i tương quan rõ r t v i th trư ng b t

ng s n

2.4.3. Thu th p d li u
Trên cơ s danh sách 51 doanh nghi p ã nêu,

tài ã thu

th p d li u BCTC năm 2011 c a các DNXD. Các BCTC năm 2011
ư c thu th p dư i d ng file PDF ho c Word và ư c thu th p tr c
ti p t website c a HNX.
K T LU N CHƯƠNG 2


16
CHƯƠNG 3
TH C TR NG CBTT K TOÁN C A CÁC DNXD Y T GIÁ
T I HNX VÀ M T S
3.1. X

LÝ S

KI N NGH

LI U

3.1.1. Trình bày cách x lý s li u
3.1.2. M t s phương pháp phân tích ư c s d ng trong
nghiên c u
a. Phân tích mơ t : dùng
c i m, tính ch t liên quan

mô t v hi n tư ng ho c nh ng

n t ng th nghiên c u

b. Phân tích tương quan: dùng

ki m

nh m i tương quan

tuy n tính gi a các bi n trong mơ hình, gi a bi n ph thu c v i t ng
bi n

c l p và gi a các bi n

c l p v i nhau.

c. Phân tích h i quy a bi n: Dùng
gi a bi n
nhân t

nh m i quan h

c l p và bi n ph thu c trong mô hình nghiên c u các

nh hư ng.
d. Phân tích ANOVA: Nh m xác

bi n

xác

nh tính

iv im c

nh nh hư ng c a các

CBTT.

3.2. TRÌNH BÀY K T QU
3.2.1.

ánh giá m c

CBTT c a doanh nghi p ngành

xây d ng y t giá t i HNX
a. T ng h p m c
Theo k t qu

CBTT

ánh giá t i b ng 3.1 v t ng h p m c

CBTT

c a các doanh nghi p, ch s CBTT c a các công ty trong m u
81%, có th

ánh giá m c

t

CBTT c a các doanh nghi p ngành xây

d ng y t giá t i HNX còn th p so v i yêu c u, b i vì các thơng tin


17
thu c BCTC là thông tin b t bu c các ơn v ph i tuân th trong vi c
công b .
B ng 3.1. B ng t ng h p m c
N
M c

CBTT

Min

CBTT c a các doanh nghi p
Max

Mean

Std. Deviation

51 .70870 .88680 .811649

.04562348

i u này cho th y, các công ty công b ch 81% thông tin so
v i quy

nh v trình bày, CBTT và quy

nh c a k tốn tài chính.

Trong ó, giá tr l n nh t c a ch s CBTT là 89% và giá tr bé nh t
là 71%.
b. Chi ti t m c
V

CBTT

c i m ho t

v ti n t , chu n m c và ch

ng c a doanh nghi p, kỳ k toán, ơn
k toán áp d ng.

Qua k t qu t i B ng 3.2 v m c

CBTT v

c i m ho t

ng c a doanh nghi p, kỳ k toán, ơn v ti n t , chu n m c và ch
k tốn có th nh n th y 100% các doanh nghi p

hình th c v n s h u, kỳ k tốn năm, ch

u cơng b v

k tốn và hình th c

k tốn.
i v i n i dung v lĩnh v c kinh doanh và ngành ngh kinh
doanh: các doanh nghi p h u như không công b
trong kỳ nh hư ng

c i m ho t

ng

n BCTC

V các chính sách k tốn áp d ng
Qua phân tích t i B ng 3.3, có th nh n th y 100% các doanh
nghi p công b các n i dung v nguyên t c ghi nh n ti n, nguyên t c
ghi nh n hàng t n kho, nguyên t c ghi nh n tài s n c

nh, nguyên

t c ghi nh n v n hóa chi phí i vay, ngun t c ghi nh n chi phí ph i
tr , nguyên t c ghi nh n v n ch s h u, nguyên t c ghi nh n doanh
thu.


18

Các ch m c khác v nguyên t c ghi nh n
và m t s ch m c khác công b tương

m c

trung bình

i th p, trong ó phương

pháp ghi nh n v n hóa các kho n chi phí khác r t th p (43%),
nguyên t c và phương pháp ghi nh n d phòng ph i tr ch chi m
25%, nguyên t c ghi nh n chi phí tài chính ch chi m 74%.
V b ng C KT và thuy t minh B ng C KT
Qua phân tích t i B ng 3.4, có th nh n th y
và tương ương ti n, các doanh nghi p
trên BC KT, tuy nhiên

kho n m c ti n

u công b kho n m c này

ph n thuy t minh ti n và tương ương ti n

thì các doanh nghi p th c hi n chưa ch c ch .
Ngoài ra m c dù ã có thơng tin hư ng d n v trích l p d
phịng như quy

nh t i Thơng tư 228/2009/TT-BTC ngày

07/12/2009 c a B Tài chính hư ng d n ch

trích l p và s d ng

các kho n d phòng gi m giá hàng t n kho, t n th t các kho n

u tư

tài chính, n ph i thu khó ịi và b o hành s n ph m, hàng hóa, cơng
trình xây l p t i doanh nghi p, nhưng các doanh nghi p v n chưa coi
tr ng n i dung trích l p d phòng.
iv im c

CBTT v ngu n v n và chi ti t ngu n v n c a

các DNXD y t giá t i HNX, có th nh n th y qua B ng 3.6 a s các
doanh nghi p

u công b v vay và n dài h n trên BC KT, 84% có

trích l p d phịng tr c p m t vi c làm, 98% công b chi ti t bi n
ng VCSH và ch có 80% công b chi ti t v n

u tư c a CSH.

V BCKQKD và thuy t minh k t qu

ho t

ng kinh

doanh
Qua phân tích t i B ng 3.7 v chi ti t m c

CBTT c a

BCKQKD và thuy t minh BCKQKD có th nh n th y ch có 22
doanh nghi p ph t sinh kho n gi m tr doanh thu, trong ó cơng b


19
chi ti t v kho n gi m tr doanh thu ch có 49%. Các kho n m c chi
ti t v giá v n hàng bán và chi phí tài chính ư c cơng b tương
y

i

. Ch có 9 doanh nghi p có phát sinh chi phí thu TNDN hỗn

l i, tuy nhiên ch có 44% trng 9 doanh nghi p này có cơng b chi ti t
v thu TNDN hoãn l i.
V BCLCTT và các n i dung khác
3.2.2. ánh giá các nhân t
a. Th ng kê các bi n

nh hư ng

cl p

Qua B ng 3.9 trình bày th ng kê mô t các bi n

c l p, cho

k t qu như sau:
Quy mơ doanh nghi p (tính logarit cơ s 10) trung bình là
5,62 và có s phân tán áng k trong m u. Trong ó quy mô doanh
nghi p cao nh t là 7,47 và th p nh t là 4,56.
Kh năng sinh l i tương

i th p,

t bình qn là 0,16, trong

ó, kh năng sinh l i th p nh t là -4,7 và cao nh t là 9,35.
ịn b y n bình qn tương

i th p là 0,83, cá bi t òn b y

n c a ơn v cao nh t là 6,19 l n.
Kh năng thanh tốn hi n hành bình qn

t 1,44, tuy nhiên

có nhi u ơn v có kh năng thanh toán hi n hành r t th p, th p nh t
là 0,13 l n (<1),.
S lư ng ơn v ki m tốn có y u t nư c ngồi chi m t
tr ng tương
T c

i th p, kho ng 25% trong t ng s m u.
tăng trư ng doanh thu bình quân c a m u là 1,07 l n.

b. Phân tích tương quan các bi n c a mơ hình
Phân tích tương quan ư c ti n hành cho 07 bi n bao g m
bi n ph thu c là m c

công b thông tin và 06 bi n

c l p là quy

mô doanh nghi p, kh năng sinh l i, òn b y n , kh năng thanh


20
toán hi n hành, ki m toán và t c
tr tuy t

tăng trư ng doanh thu. N u giá

i c a h s Pearson càng g n

n 1 thì hai bi n này càng

có m i tương quan tuy n tính ch c ch .
Qua phân tích tương quan cũng có th nh n th y quy mơ
doanh nghi p, òn b y n và t c
hư ng

nm c

tăng trư ng doanh thu có nh

CBTT c a doanh nghi p.

c. Phân tích h i quy
ánh giá s phù h p c a mơ hình
B ng 3.11 v i h s R2 và R2 hi u ch nh (Adjusted R Square)
dùng

ánh giá s phù h p c a mơ hình. .
B ng 3.11. K t qu

ánh giá s phù h p c a mơ hình

R

R2

.427a

.182

Model
1

Adjusted R Square Durbin-Watson
.071

1.735

R2 hi u ch nh c a mơ hình là 0,182 có nghĩa là 18,2% s bi n

thiên c a CBTT ư c gi i thích b i các bi n
phù h p c a mơ hình là tương
Ki m

c l p. Như v y, m c

i th p.

nh t tương quan

Qua k t qu ta nh n th y r ng h s Durbin-Watson là 1,735
(x p x ti n

n 2), ch ng t khơng có hi n tư ng t tương quan

Ki m

nh a c ng tuy n

Qua k t qu ta nh n th y r ng h s VIF<5, ch ng t khơng
có hi n tư ng a c ng tuy n.
Ý nghĩa các h s h i quy riêng ph n trong mơ hình
T i b ng phân tích h i quy, B ng 3.12, nh n th y giá tr Sig.
c a bi n Quy mô doanh nghi p (0.021 ~ 2,1%) là nh hơn m c ý


21
nghĩa 5%. Như v y, có th k t lu n, nhân t quy mơ doanh nghi p có
nh hư ng

nm c

CBTT và có ý nghĩa trong mơ hình h i quy

ã ưa ra.
d. ánh giá nhân t

nh hư ng

nm c

CBTT

B ng 3.16, phân tích Anova cho th y giá tr Sig. c a tr F mơ
hình là 0,04 (=4%) v i bi n d báo là Quy mô doanh nghi p có ý
nghĩa v i m c ý nghĩa là 4%. Như v y, nhân t Quy mô doanh
nghi p có nh hư ng

nm c

CBTT c a doanh nghi p và mơ

hình có ý nghĩa v i m c ý nghĩa là 4%, và có m i quan h thu n
chi u. K t qu này phù h p v i Gi thi t 1 là doanh nghi p có quy
mơ càng l n thì m c

CBTT càng cao, k t qu này cũng phù h p

v i k t qu c a nhi u nghiên c u trư c ây trên th gi i như Lang và
Lundhohm (1993), Waston và các c ng s (2002), và phù h p v i lý

thuy t chi phí s h u.
3.3. M T S

KI N NGH NHĂM TĂNG CƯ NG M C

CBTT C A CTNY
3.3.1. Hoàn thi n BCTC
a. Hoàn thi n cách th c trình bày trên BCTC
Thay vì quy

nh các doanh nghi p “khơng ph i trình bày

nh ng ch tiêu khơng có s li u” thì nên khuy n khích các doanh
nghi p cũng ph i nêu

y

các ch tiêu này,

ng th i trong

TMBCTC có th cơng b rõ hơn là trong kỳ các doanh nghi p khơng
có phát sinh s li u ho c gi i thích thêm vì sao khơng phát sinh s
li u (n u có).
ng th i, cũng nên quy
như quy

nh chung v hình th c BCTC ví d

nh c ch , ki u ch , hình th c báo cáo

nh t gi a báo cáo c a các doanh nghi p.

t o s th ng


22
b. Hoàn thi n quy

nh c th v TMBCTC

- H th ng hóa các n i dung thu c TMBCTC:
C n ban hành văn b n quy

nh c th v phương th c và

kho n m c trình bày trong TMBCTC, trong ó ph i s p x p các
kho n m c m t cách h p lý, logic, và có chi ti t theo th t
trình bày trên BC KT ho c BCKQKD.
công ty h p nh t thì c n có quy

ư c

i v i TMBCTC c a các

nh riêng

d theo dõi, qu n lý và

m b o có th so sánh s li u gi a các cơng ty.

-

ưa ra quy

nh chung v

chính xác và rõ ràng trong

TMBCTC
C n ph i quy

nh rõ thuy t minh chi ti t c a các kho n m c.

Ví d chi ti t ti n m t và ti n g i thì ph i chi ti t các ngân hàng g i
ti n, chi ti t hàng t n kho thì ph i ghi rõ nh ng m t hàng có giá tr
l n, nh ng m t hàng có nguy cơ h t h n s d ng… Các s li u trình
bày trên các bi u m u ph i rõ ràng và ph n ánh úng b n ch t c a
các nghi p v kinh t phát sinh, s li u t ng h p ph i ư c thuy t
minh chi ti t

ngư i

c hi u rõ ư c b n ch t s vi c.

- M t s kho n m c quan tr ng chưa có quy
thuy t minh

nh ph i có

b sung thơng tin

+ Kho n m c ph i thu khách hàng:
+ Kho n ph i thu dài h n c a khách hàng.
+ Các kho n

u tư vào công ty con, công ty liên k t, liên

+ Kho n ph i tr ngư i bán
3.3.2. Các bi n pháp chung v qu n lý
a. Tăng cư ng qu n lý c a Nhà nư c
- Quy

nh ch

x ph t

i v i doanh nghi p


23
C n có quy

nh c th

i v i trư ng h p CBTT k tốn

ch m tr ho c cơng b thơng tin k tốn sai quy
- Quy
Quy

nh.

nh trách nhi m c a ngư i l p BCTC
nh v trách nhi m c a k toán r t chung chung, chưa có

ch tài c th

i v i các trư ng h p vi ph m, nh t là vi ph m “c ý

gian l n trong công tác l p BCTC”.
- Quy

nh v trách nhi m c a ki m toán

cl p

Tăng cư ng trách nhi m c a ki m toán viên b ng cách quy
nh v trách nhi m hình s

i v i hành vi gian l n trong ki m toán

gây h u qu nghiêm tr ng.
b. Tăng cư ng qu n tr doanh nghi p nh m nâng cao tính
minh b ch
- Xây d ng mơ hình qu n tr doanh nghi p
+ Xây d ng b máy i u hành.
+ Phân nhi m rõ ràng ch c năng, trách nhi m cho t ng thành
viên H QT.
+ Xây d ng h th ng văn b n quy

nh n i b

- Tăng cư ng vai trò c a ki m soát
+

i v i Ban Ki m soát:

+

i v i h th ng ki m toán n i b :

3.4. H N CH C A

TÀI VÀ HƯ NG NGHIÊN C U TI P

THEO

K T LU N CHƯƠNG 3