(SKKN HAY NHẤT) một số giải pháp nâng cao công tác chủ nhiệm lớp góp phần hạn chế học sinh bỏ học tại trường THCS 1 sông đốc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CƠNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
GĨP PHẦN HẠN CHẾ HỌC SINH BỎ HỌC TẠI TRƯỜNG THCS
1 SÔNG ĐỐC"

1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Phần thứ nhất
PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong thời gian qua, số lượng học sinh bỏ học với tỷ lệ khá cao, bỏ học có nhiều lý do,
nhiều nguyên nhân trong đó phải kể đến là do hồn cảnh gia đình khó khăn, do công tác
tuyên truyền giáo dục trong phụ huynh học sinh chưa tốt, sự kết hợp giữa các lực lượng
xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động chưa chặt chẽ… nhưng sự bắt nguồn từ
nguyên nhân sâu sa nhất là chất lượng của công tác chủ nhiệm lớp chưa tốt, từ đó dẫn đến
học sinh bỏ học tơi thấy là việc cần nghiên cứu để có thể phần nào hạn chế được học sinh
bỏ học.
Công tác chủ nhiệm lớp ở trường học có vai trị rất quan trọng trong giáo dục học sinh;
trong thời gian qua công tác này mặc dù có sự chỉ đạo kỳ quyết của các cấp lãnh đạo
ngành cùng với sự lãnh và chỉ đạo của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý giáo dục.
Song năng lực của đội ngũ giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm không
đồng đều, một số giáo viên chưa toàn tâm toàn ý phục vụ sự nghiệp giáo dục, chưa có sự
nổ lực trong cơng tác chủ nhiệm. Từ đó dẫn đến thực hiện công tác chủ nhiệm chưa tốt.
Trước thực tế trên, sự cần thiết nghiên cứu nguyên nhân, xác định chức năng, nhiệm vụ
và tìm ra biện pháp giúp cho cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường học tăng cường công tác
chủ nhiệm, thu hút học sinh đến trường, duy trì sĩ số là vấn đề rất cần thiết trong điều
kiện hiện nay để góp phần hạn chế việc học sinh bỏ học.

Phần thứ hai
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Người giáo viên chủ nhiệm phải hiểu và xác định đúng vai trò, vị trí, nhiệm vụ
của mình.
Cơng tác chủ nhiệm lớp là một trong những nhiệm vụ cực kỳ khó khăn nếu thực hiện đầy
đủ và có trách nhiệm các yêu cầu, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm; không thể
phủ nhận vai trị của giáo viên chủ nhiệm trong cơng tác duy trì sĩ số ở trường THCS nếu
như xác định đúng vị trí, nhiệm vụ, biết tổ chức giáo dục.
Người giáo viên chủ nhiệm phải tham gia các hoạt động chính trị xã hội, phải rèn luyện
đạo đức, tác phong sư phạm đây vừa là trách nhiệm vừa yêu cầu cần thiết trong việc giáo
dục học sinh. Vì để làm tốt công tác chủ nhiệm trước hết phải được học sinh tin u q
trọng, có vậy thì trong lời nói, cử chỉ, hành động của thầy mới có tính thuyết phục cao đối
với học sinh.
Khi được phân công làm công tác chủ nhiệm, phải làm sao để học sinh yếu, học sinh ít
chịu học tập chăm chỉ cần cù chịu khó chăm chỉ học tập, học sinh có hồn cảnh khó khăn
2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


biết phấn đấu vượt khó, duy trì việc học tập của mình…Đó là cơng việc hết sức cần thiết
và cũng là một trong những mục tiêu, yêu cầu đầu tiên đối với cơng tác chủ nhiệm. Vai
trị của giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng trong việc quản lý học sinh trên mọi phương
diện và cũng là trung tâm thu hút học sinh đến trường đến lớp. Lớp học là một tổ chức
nhỏ trong nhà trường, có nhiều lớp tốt sẽ đưa phong trào nhà trường đi lên và đây cũng là
một mục tiêu quan trọng trong giáo dục, tạo nên mơi trường thân thiện, hình thành nên sự
tích cực trong học sinh. Muốn vậy giáo viên chủ nhiệm cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Lên kế hoạch và hướng phấn đấu của lớp trong năm học như: Bao nhiêu học sinh giỏi,
khá, trung bình, phấn đấu hạn chế học sinh yếu kém và học sinh vi phạm nội quy nhà
trường…

- Phải nắm được trình độ, năng lực và tính cách của mỗi học sinh để lựa chọn phương
pháp giáo dục cho phù hợp.
- Dựa trên tiêu chí chung của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm đánh giá xếp loại học sinh
công bằng và khách quan.
- Thường xuyên thăm hỏi tình hình học tập của lớp trực tiếp từ học sinh và thông các giáo
viên bộ môn để phối hợp quản lý học sinh.
- Tổ chức lớp thành một lực lượng tự quản: Phân công học sinh khá giỏi kèm học sinh
yếu kém.
- Dựa trên năng lực và sở thích để giáo viên chủ nhiệm tư vấn nghề nghiệp cho các em.
- Phối hợp với gia đình, ban giám hiệu nhà trường có biện pháp nhắc nhở, động viên
thơng qua các buổi sinh hoạt lớp, chào cờ, các đợt thi đua, các buổi ngoại khóa hay họp
phụ huynh. Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với các lực lượng xã hội nhằm thực hiện mục
tiêu giáo dục của lớp chủ nhiệm, liên kết các lực lượng xã hội trong giáo dục thế hệ trẻ
cũng là một nguyên tắc nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục, để thực hiện tốt chức năng
phối hợp các lực lượng xã hội không ai thực hiện tốt hơn giáo viên chủ nhiệm. Phối hợp
các lực lượng xã hội không chỉ dừng ở chỗ nhận thức, mà quan trong hơn cả là xây dựng
được chương trình, kế hoạch hoạt động nhằm thống nhất, khép kín quá trình hoạt động,
về khơng gian, thời gian tác động đến học sinh của lớp chủ nhiệm.
2. Cần quán triệt đầy đủ nhiệm vụ, nội dung công tác chủ nhiệm:
- Nhiệm vụ chủ yếu của người giáo viên chủ nhiệm bao gồm:
Người giáo viên chủ nhiệm, trước hết phải thực hiện tốt những nhiệm vụ của một thầy
giáo nói chung, đó là mẫu mực về đạo đức, tác phong, gương mẫu trong việc chấp hành
pháp luật và những quy định của nhà nước, nắm vững đường lối, chủ trương, quan điểm,
lý luận giáo dục và biết vận dụng sáng tạo vào thực tiển giáo dục thế hệ trẻ, làm tốt công
3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


tác giáo dục, vũ trang tri thức khoa học, phát triển trí tuệ của học sinh. Đồng thời, giáo

viên chủ nhiệm có trách nhiệm giáo dục cho học sinh những phẩm chất đạo đức, rèn
luyện năng lực để các em trở thành những công dân tốt mai sau.
- Nội dung công tác của người giáo viên chủ nhiệm lớp:
+ Nghiên cứu nắm vững đường lối quan điểm, lí luận giáo dục để vận dụng vào
công tác chủ nhiệm lớp. Đặc biệt cần nắm vững phương pháp, nghệ thuật sư phạm.
+ Nắm vững mục tiêu giáo dục nói chung, mục tiêu lớp học, kế hoạch, nhiệm vụ giáo
dục, dạy học của năm học. Địi hỏi giáo viên phải nghiên cứu, tìm hiểu những yêu cầu,
nhiệm vụ giáo dục của nhà trường, trên cơ sở đó vận dụng vào tình hình cụ thể của lớp
chủ nhiệm.
+ Hiểu sâu sắc chức năng nhiệm vụ của các tổ chức trong nhà trường, nắm được kế
hoạch hoạt động của cán bộ phụ trách các mặt hoạt động và đội ngũ giáo viên giảng dạy
các môn học ở lớp chủ nhiệm.
+ Giáo viên chủ nhiệm phải có kế hoạch nghiên cứu đặc điểm gia đình và đặc điểm của
từng học sinh của lớp chủ nhiệm, biết phân loại học sinh theo các đặc điểm để có giải
pháp tác động phù hợp.
+ Điều đặc biệt quan trọng đối với giáo viên chủ nhiệm là bằng các phương pháp
nghiên cứu phân tích được nguyên nhân của các hiện trạng, đặc điểm của từng họcsinh.
+ Lập kế hoạch chủ nhiệm cho từng tháng, cho năm học của lớp chủ nhiệm để đảm
bảo tính hệ thống, phát triển giáo dục nhân cách học sinh.
+ Giáo viên chủ nhiệm phải giữ mối quan hệ thường xuyên với phụ huynh học sinh
để nắm thông tin về học sinh và qua phụ huynh trao đổi thêm về kết quả học tập của học
sinh, về đạo đức tác phong… để gia đình cùng cộng tác trong việc giáo dục, nhắc nhở,
động viên các em trong học tập và sinh hoạt.
+ Giáo viên chủ nhiệm phải có năng lực lí luận thuyết phục điều này rất cần thiết khi có
học sinh bỏ học phải đến nhà vận động học sinh trở lại trường. Nếu giáo viên chủ nhiệm
năng lực này hạn chế thì khó có thể làm cho phụ huynh học sinh hiểu và có sự đồng tình
khắc phục hồn cảnh tạo điều kiện để cho con em mình tiếp tục đến trường trong những
điều kiện các em có thể tiếp đi học. Vì thế trước khi trao đổi giáo viên cần thận trọng, tạo
sự gần gũi, quan sát tìm hiểu kỹ về gia cảnh và ngun nhân chính dẫn đến tình trạng bỏ
học của học sinh là gì ?. Có tạo sự gần gũi mới thấu hiểu được tâm tư, nguyện vọng, gia

cảnh, từ đó giáo viên mới có cách tuyên truyền, vận động phù hợp và có tính thuyết phục
cao được, tạo được niền tin trong lời nói, hành động đối với phụ huynh.

4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


+ Giáo viên chủ nhiệm phải dạy tốt môn học được phân công dạy ở lớp chủ nhiệm và
các lớp khác.
+ Giáo viên chủ nhiệm lớp phải củng cố bằng cả cuộc sống của bản thân, trong đó có
trình độ chuyên môn, tri thức, phương pháp giảng dạy, sự mẫu mực, tâm huyết trong khi
giảng dạy. Muốn giảng dạy tốt, khơng chỉ có tri thức, phương pháp mà phải truyền đạt
bằng cả nhiệt huyết của người giáo viên chủ nhiệm với khẩu hiệu “tất cả vì học sinh thân
yêu”, “vì các em hơm nay là vì tương lai của dân tộc, đất nước”.
2.1.Phương pháp tác động cá biệt và giáo dục tập thể học sinh:
- Người giáo viên chủ nhiệm nắm vững vận dụng mọi phương pháp giáo dục cá biệt,
phương pháp giáo dục tập thể và biết kết hợp chúng trong hoàn cảnh cụ thể. Phương pháp
giáo dục cá biệt ở đây không nên hiểu là giáo dục học sinh đặc biệt (hư, ngoan) như quan
niệm thường thấy ở một số người.
- Cần hiểu phương pháp giáo dục cá biệt là sự tác động tới từng cá nhân một cách chuyên
biệt để đảm bảo tính phù hợp với đối tượng.
- Bằng uy tín và vị thế của giáo viên chủ nhiệm, phương pháp tác động trực tiếp đem lại
hiệu quả giáo dục tức thời.
Ví dụ: Học sinh nói chuyện trong giờ học, khơng làm bài đầy đủ hoặc có nhiều
biểu hiện hành vi tốt như làm bài hay, sáng tạo thì giáo viên chủ nhiệm có thể nhắc nhở,
tun dương, động viên, khen thưởng bằng lời hoặc cho điểm tốt phù hợp…
- Nếu giáo viên chủ nhiệm không đo được mức độ của hành vi, sử dụng không tương
ứng, dẫn tới phản tác dụng giáo dục hoặc không đáng khen mà khen quá lời cũng không
tốt, những hành vi chỉ đáng nhắc nhở nhưng giáo viên chủ nhiệm vì một lẽ gì khác đã

cảnh cáo phê bình khơng tương xứng với khuyết điểm sẽ dễ làm cho học sinh khơng đồng
tình, hậm hực dẫn tới mất lịng tin, bi quan, dẫn đến bỏ học.
- Muốn phát huy hiệu qủa của phương pháp giáo dục trong tập thể học sinh, giáo
viên chủ nhiệm trước hết phải là người có trình độ lí luận và có năng lực phuyết phục tốt,
có uy tính, có trách nhiệm, nắm vững đối tượng, xây dựng được tập thể học sinh thành
một tập thể vững mạnh và hội đủ các điều kiện sau:
+ Đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ chung của từng thành viên của lớp,
+ Tổ chức những hoạt động chung để thực hiện mục tiêu, có tính thu hút học sinh.
+ Lớp có đội ngũ tự quản có uy tín, có trách nhiệm, có năng lực, bản lĩnh,
+ Có kỉ luật chặt chẽ, có qui định, nội qui phải rõ ràng, được mọi người tôn trọng và tự
giác chấp hành,

5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


+ Có dư luận tập thể lành mạnh, dư luận của tập thể là phản ánh sức mạnh, là bản lĩnh
của mỗi thành viên.
2.2. Phương pháp tuyên truyền, vận động trong phụ huynh học sinh:
- Người giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững việc xây dựng trường học thân thiện, tích
cực một phần khơng nhỏ xuất phát từ việc xây dựng tổ chức lớp học thân thiện, tích cực.
Để làm được việc này giáo viên phải đầu tư nghiên cứu đầy đủ tình hình lớp học về năng
lực, thực trạng và những biểu hiện trong học tập và trong hoạt động của học sinh để đề ra
biện pháp phù hợp.
Khi học sinh có biểu hiện lơ là trong học tập, chán học có hiện tượng bỏ học giáo viên
phải tìm hiểu hồn cảnh, điều kiện gia đình tạo lập mối quan hệ thường xuyên, gần gũi để
động viên, giúp đỡ kịp thời.
Ví dụ: Tổ chức nhóm học tập để các bạn cùng tổ giúp đỡ, giáo viên tạo điều kiện động
viên, khuyến khích tinh thần học tập hoặc tinh thần tham gia hoạt động tập thể… để

khích lệ, gây dựng sự nhiệt tình cộng tác, hợp tác trong học tập cũng như trong hoạt động
của lớp, của trường, tạo nên sự phấn chấn tinh thần của cá nhân và tập thể. Đây là việc
làm thấy có vẻ bình thường, nhưng đó là một trong những biện pháp khá hữu hiệu trong
việc xây dựng tổ chức lớp học thân thiện và nó có tác dụng rất lớn trong việc duy trì sĩ số.
- Người giáo viên chủ nhiệm cịn phải có năng lực vận dụng phương pháp vận, động
tuyên truyền trong phụ huynh học sinh phù hợp. Tuỳ theo các điều kiện, hoàn cảnh, gia
cảnh của mỗi học sinh mà giáo viên chủ nhiệm có phương pháp tuyên truyền, vận động
thuyết phục.
Cùng là học sinh bỏ học do khó khăn về kinh tế, song đâu phải phụ huynh nào giáo viên
cũng dùng biện pháp giải thích, động viên khuyến khích bằng lời nói sng là phụ huynh
sẳn sàng nghe theo và động viên cho con em mình trở lại trường để tiếp tục học tập, điều
này rất ít sảy ra. Để cơng tác tun truyền, vận động có hiệu quả địi hỏi giáo viên phải
tìm hiểu gia cảnh, hồn cảnh, các điều kiện phục vụ khác có liên quan như điều kiện kinh
tế, vị thế và quan hệ xã hội, quan hệ xóm làng, thân tộc…Điều đó giúp cho giáo viên có
sự thấu hiểu sâu hơn về phụ huynh học sinh để giáo viên có đồng cảm, tạo dựng được sự
thân thiện, từ đó lời nói của giáo viên sẽ có tính thuyết phục hơn và họ sẽ dễ dàng nghe
theo và tạo điều kiện, động viên con em mình trở lại trường.
Phần thứ ba
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết quả đạt được:

6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trong năm học 2012-2013 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 6A9, tơi cùng đồng chí
trong tổ chun mơn chỉ đạo và triển khai nội dung các biện pháp này tại trường THCS 1
Sông Đốc trong cuộc họp sinh hoạt giáo viên chủ nhiệm đầu năm để chỉ đạo công tác
chuyên môn và công tác chủ nhiệm. Giúp giáo viên chủ nhiệm nâng cao nhận thức về vai

trò, nhiệm vụ và trách nhiệm của mình trong cơng tác chủ nhiệm, có định hướng rõ ràng
hơn đối với nhiệm vụ được giao, đồng thời làm cơ sở để chỉ đạo công tác chủ nhiệm
trong năm học.
Kết quả của năm học 2012-2013 số lượng học sinh bỏ học cụ thể như sau:

Thời điểm

Số
lượng

Bỏ
học
tính
đến
cuối
HK,
năm
học

Lý do học sinh bỏ học
Tỉ lệ

Do kinh tế

Do
yếu

HL Lý
do
khác

SL TL

SL TL

SL TL

%

HK I: 2012-2013

1032

5

0,48 3

0,29

1

0,07

1

0,07

HKII: 2012-2013

1032

5

0,48 3

0,29

1

0,07

1

0,07

1032

5

0,48 3

0,29

1

0,07

1

0,07

Cả năm:
2012-2013

Năm học 2011-2012 học sinh bỏ học 10 em, tỷ lệ 0,99%. Cuối năm học 2012-2013
học sinh bỏ học 5 em , tỷ lệ 0,48%. So với năm học 2011-2012 giảm 5 em.
Trong năm học 2012-2013 sau khi rút kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm tôi
tiếp tục triển khai nội dung các biện pháp này ở trường THCS 1 Sông Đốc trong các cuộc
sinh hoạt giáo viên chủ nhiệm đầu năm và trong những buổi họp tổ chủ nhiệm, lồng ghép
nhắc nhở giáo viên thực hiện các nội dung nêu trên đồng thời đề nghị các giáo viên chủ
nhiệm có kế hoạch chỉ đạo, kiểm tra giám sát việc lên kế hoạch chủ nhiệm chặt chẽ hơn.
2. Đề xuất:
- Đối với Trường THCS I Sông Đốc căn cứ nội dung trên để xây dựng chuyên đề cấp
trường cho giáo viên vào thời điểm đầu năm học. Đối với Phòng GD&ĐT triển khai
thành chuyên đề cấp huyện vào đầu năm học cho các trường có học sinh bỏ học cao.
7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Cùng với việc triển khai cần có sự chỉ đạo của lãnh đạo trường trong việc xây dựng kế
hoạch chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm. Đồng thời có sự kiểm tra đối chiếu việc
thực hiện kế hoạch theo từng thời điểm để kịp thời chấn chỉnh.

8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add