Nghiên cứu tác động của các nhân tố kinh tế vĩ mô tới tăng trưởng kinh tế tại việt nam

TÓM TAT
Nghiên cúu này xem xét nhung nhân to vĩ mụ chỳ yeu tỏc dđng den tng
trúng kinh te Viắt Nam trong giai doan 1985 - 2012. Du li¾u thú cap dưoc thu
th¾p theo năm tù nhieu nguon khác nhau nhưng chú yeu là tù trang web Ngân
hàng the giói. Ðe kiem tra moi quan h¾ này, phương pháp nghiên cúu dưoc sú
dnng là kiem d%nh dong liên ket Johansen. Trưóc khi kiem d%nh dong liên ket,
kiem d%nh nghi¾m dơn v% theo phương pháp ADF dưoc sú dnng de tránh van
de hoi quy giá mao trong mơ hình. Sau khi xác d%nh so vector dong liên ket, tác
giá tien hành ưóc lưong mơ hình VECM de dánh giá tác d®ng cúa các nhân to
tói tăng trưóng cá trong ngan han và dài han. Ket quá tù các phân tích cho thay
các nhân to vĩ mơ có moi quan h¾ trong dài han vói tăng trưóng kinh te. Nhân to
von dau t núc ngoi, nguon lao dđng, viắn tro núc ngoi dóng góp tích
cnc quan trong trong tăng trưóng kinh te giai doan này. Ket quá nghiên cúu
cũng cho thay moi quan h¾ ngưoc chieu giua tăng trưóng kinh te và lam phát và
chi tiêu chính phú. оc bi¾t hơn khi xem xét dai di¾n cúa tăng trưóng kinh te là
GDP bình qn dau ngưịi thì von v¾t chat có moi tương quan ngưoc chieu vói
tăng trưóng. Ngưoc lai khi xem xột dai diắn tng trúng kinh te l toc dđ tăng
trưóng GDP hàng năm tác giá phát hi¾n von v¾t chat có moi quan h¾ cùng
chieu. Ket q trái ngưoc này dan tói ket lu¾n là sn gia tăng ve von làm tăng GDP
nhưng khơng góp phan cái thi¾n thu nh¾p thnc te cúa ngưịi dân trong giai doan
1985 - 2012. Tù ket quá trên tác giá dã dưa ra m®t so goi ý chính sách góp phan
thúc day tăng trưóng kinh te Vi¾t Nam, dat dưoc mnc tiêu de ra trong giai doan
2012 – 2015.


MUC LUC
1.1.Tính cap thiet, ý nghĩa khoa hoc và thnc tien cúa de tài..................................1
1.2............................................................................................Mnc tiêu nghiên cúu
4
1.3.Ðoi tưong và pham vi nghiên cúu....................................................................4
1.4.....................................................................................Phương pháp nghiên cúu

5
1.5.Ket cau de tài...................................................................................................5
CHƯƠNG 2: LÝ LU¾N CHUNG VE CÁC LÝ THUYET TĂNG TRƯeNG
KINH TE.................................................................................................................. 7
2.1. Khái ni¾m ve tăng trưóng kinh te..................................................................7
2.2.Các mơ hình tăng trưóng kinh te......................................................................9
2.2.1...........................................................................................Mơ hình co dien
9
2.2.2.Mơ hình tăng trưóng trưịng phái Keynes..............................................10
2.2.3.................................................................Mơ hình tăng trưóng tân co dien
12
2.2.4.Mơ hình tăng trưóng n®i sinh................................................................14
2.3.Xác d%nh nhân to tác d®ng den tăng trưóng kinh te....................................16
2.4. Sơ lưoc các nghiên cúu thnc nghi¾m...........................................................24
2.4.1.Các nghiên cúu trên the giói..................................................................24
2.4.2......................................................................Các nghiên cúu tai Vi¾t Nam
30


CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CÚU, MƠ HÌNH NGHIÊN CÚU &
DU LI½U NGHIÊN CÚU..................................................................................... 33
3.1.Phương pháp nghiên cúu................................................................................33
3.3............................................................................................ Mơ hình nghiên cúu
37
3.4.Quy trình ưóc lưong.......................................................................................40
3.4.1. Kiem d%nh nghi¾m dơn v%.......................................................................40
3.4.2. Kiem d%nh dong liên ket Johansen...................................................... 41
3.4.3.Mơ hình vector hi¾u chính sai so VECM..............................................42
CHƯƠNG 4: KET QUÃ NGHIÊN CÚU.............................................................45
4.1......................................................................Ket quá kiem d%nh nghi¾m dơn v%

45
4.2.Ket quá kiem d%nh dong liên ket Johansen..................................................46
4.3.Ket q ưóc lưong mơ hình VECM...............................................................48
4.3.1. Moi quan h¾ trong dài han...................................................................48
4.3.2. Sn dieu chính trong ngan han................................................................51
4.4.Ket q phân tích phân rã phương sai............................................................53
CHƯƠNG 5: KET LU¾N, GeI Ý CHÍNH SÁCH, HAN CHE CUA ÐE TÀI
VÀ HƯéNG NGHIÊN CÚU TIEP THEO........................................................... 55
5.1.Ket lu¾n.........................................................................................................55
5.2. Goi ý chính sách............................................................................................55
5.2.1. Ðoi vói von v¾t chat.............................................................................56


5.2.2. Ðoi vói nguon lao d®ng.......................................................................57
5.2.3. Ðoi vói nguon von FDI.........................................................................57
5.2.4. Ðoi vói nguon von vi¾n tro nưóc ngồi...............................................58
5.2.6. Ðoi vói chi tiêu chính phú.....................................................................59
5.3.Han che cúa de tài & hưóng nghiên cúu tiep theo.........................................59


3.2.5.2.5.
Giúi éoi
thiắu
vúicỏc
lambien
phỏt
nghiờn
...................................................................................
cỳu......................................................................34
59

TI LIẵU THAM
KHO PHU LUC


DANH MUC CÁC CHU VIET TAT
1. ADF: Argument Dicky Fuller
2. AIC: Akaike information criterion
3. ARDL: Phân phoi tre tn hoi quy
4. CPI: Chí so giá tiêu dùng
5. DOLS: Bình phương toi thieu tong quỏt nng dđng
6. ECM: Bụ hỡnh hiắu chính sai so
7. FDI: Von dau tư nưóc ngồi
8. FGLS: bình phương toi thieu tong quát khá thi
9. FPE: Final prediction error
10.GDP: Tong sán phan quoc
n®i 11.GE: Chi tiêu chính phú
12.GFCF: Tong von co d%nh
13.GMM: Phương pháp tong quát túc thòi
14.GNP: Tong sán phan quoc dân
15.GPP: Tong sán pham trong tính
16.HQ: Hannan-Quinn information criterion
17.ICOR: H¾ so sú dnng von
18.IMF: Quy tien t¾ the giói
19.INF: Tí l¾ lam phát


20.K: von vắt chat
21.L: lao dđng
22.LR: Tiờu chuan LR
23.MNC: Cụng ty da quoc gia

24.OECD: To chúc hop tác và phát trien kinh te
25.OLS: Bình phương toi thieu tong quát
26.PLS: Bình phương bé nhat g®p chung
27.R&D: Nghiên cúu và phát trien
28.SIC: Schwarz Information Criteria
29.SSA: Các nưóc c¾n sa mac Sahara Châu Phi
30.VECM: Mơ hình vector hi¾u chính sai so
31.WB: Ngân hàng the giói


DANH MUC BÃNG
Báng 3.1: Báng dau kỳ vong cúa h¾ so các bien trong mơ hình.......................39
Báng 4.1: Ket q kiem d%nh nghiắm dn v%....................................................46
Bỏng 4.2: Lna chon dđ tre toi ưu cho các bien trong mơ hình..........................47
Báng 4.3: Ket q kiem d%nh dong liên ket Johansen......................................47
Báng 4.4: Hoi quy dong liên ket các bien trong mơ hình...................................48
Báng 4.5: Ket q mơ hình hi¾u chính sai so ngan han....................................52
Báng 4.6: Báng ket quá phân rã phương sai......................................................53


9

CHNG 1: TONG QUAN CC NđI DUNG CUA LUắN VN
1.1.

Tớnh cap thiet, ý nghĩa khoa hoc và thnc tien cua de tài

Tăng trưóng kinh te là van de quan trong hàng dau ó moi quoc gia. Tăng
trưóng kinh te cao dong ngha vúi nng suat lao dđng tng, thu nhắp phúc loi xã
h®i, chat lưong cu®c song cúa dân cư dưoc cái thi¾n. Tăng trưóng kinh te cịn góp

phan gia tăng cơng ăn vi¾c làm, giám tí l¾ that nghi¾p. Ngồi ra tăng trưóng kinh
te tao tien de v¾t chat de cúng co an ninh quoc phòng, cúng co che d® chính tr%,
tăng uy tín và vai trị qn lý cúa nhà nưóc doi vói xã h®i, tăng khá năng canh
tranh cỳa mđt quoc gia. Vỡ vắy tng trúng kinh te nhanh và ben vung là mnc tiêu
thưịng xun ó moi quoc gia.
Tăng trưóng kinh te dã d¾t ra thách thúc tù khi l%ch sú kinh te hoc hình
thành. Ðã có rat nhieu các quan diem ve tăng trưóng kinh te, theo dịng l%ch sú
thì Adam Smith (1776) cho rang sn tăng trưóng liên quan den sn phân cơng lao
d®ng. David Ricardo (1817) cho rang 3 yeu to cơ bán cúa tăng trưóng kinh te
là dat dai, lao d®ng và von. Trong ba yeu to trên thì dat dai là yeu to quan trong
nhat, là giói han cúa sn tăng trưóng. Trong nghiên cúu cúa mình Karl Mark (1867)
cũng khang d%nh yeu to tác d®ng den tăng trưóng kinh te l dat dai, lao dđng,
von, tien bđ k thuắt. Trong dó Karl Mark dã d¾t nen táng dau tiên cho xác d
%nh vai trị cúa nhà nưóc trong dieu tiet cung cau kinh te. Ðen cuoi the ký 19
dánh dau bưóc phát trien manh me cúa khoa hoc ky thu¾t vói sn ra dịi và mó
r®ng cúa hàng loat phát minh khoa hoc vúi trỡnh dđ ky thuắt cao. Do v¾y các
quan diem tăng trưóng kinh te co dien dã b®c l® nhung han che và phát sinh
nhung yêu cau mói như hành vi tiêu dùng cá nhân hay moi quan h¾ cung cau
trong sán xuat và tiêu dùng. Vì v¾y dã dan tói sn ra dịi cúa trưịng phái tân co
dien vói nhung diem mói ve tăng trưóng kinh te dú l tien bđ khoa hoc ky
thuắt l yeu to cơ bán de thúc day tăng trưóng kinh te. Ðen


nhung năm 30 cúa the ký XX do ánh hưóng cúa cu®c khúng hống kinh te nhà
kinh te hoc Keynes (1936) dã dưa ra quan diem cúa mình dó là nen kinh te ln dat
múc sán lưong cân bang ó dưói múc tiem năng. Ngun nhân sn trì tr¾ trong kinh
te là do xu hưóng tiêu dùng c¾n biên cúa hđ gia dỡnh giỏm khi thu nhắp tng de
dat doc sn on d%nh và tăng trưóng dài han thì can sn thúc day dau tư và tăng
hi¾u suat c¾n biên cúa tư bán so vói lãi suat. Ðe dat dưoc tăng trưóng thì nhà
nưóc là nhân to có vai trị quan trong. Nhà nưóc can phái tao d®ng lnc cho nen

kinh te bang các gói kích cau dau tư quy mơ lón, on d%nh nen kinh te vĩ mơ
nham tao mơi trưịng on d%nh cho sán xuat. Ðong thịi thnc hiắn chớnh sỏch tien
tắ mú rđng, lam phỏt cao nham mú rđng khoi long tien tắ trong lu thụng.
p dnng chính sách cúa Keynes dã giúp các nưóc thốt khói khúng hống, tuy
nhiên lam dnng vai trị cúa nhà nưóc dã làm cho nen kinh te thieu sn linh hoat. Do
dó mơ hình kinh te hon hop cúa Samuelson (2007) dã ra dịi, khang d%nh nhân to
tác d®ng den tăng trưóng kinh te trong dieu ki¾n nen kinh te có lam phỏt v that
nghiắp l von, lao dđng, ti nguyờn thiên nhiên và khoa hoc cơng ngh¾. Ðong
thịi cũng khang d%nh vai trị cúa nhà nưóc trong vi¾c dám báo cơ che th% trưịng
hoat d®ng tot và tránh dưoc các khuyet t¾t von có.
Khơng chí các nhà kinh te hoc trong l%ch sú, nhung nhà kinh te hoc hi¾n nay
cũng rat quan tâm tói van de van de tăng trưóng kinh te d¾c bi¾t là nhung nhân to
vĩ mơ tác d®ng den nó. Tác giá Barro (2003) cho rang von con ngưịi, tý l¾ sinh,
dau tư chi tiêu chính phú, bat on chính tr%, h¾ thong kinh te, sn bien dang cúa th%
trưịng dã tác d®ng den tăng trưóng cúa nhóm các nưóc.
Trên dây là m®t so nhung nghiên cúu cúa các nhà kinh te trên the giói. Tai
Vi¾t Nam cũng dã có m®t so nghiên cúu ve van de này. Tác giá Phan Minh Ngoc
và c®ng sn (2006) nghiên cúu moi quan h¾ giua tăng trưóng kinh te (dai di¾n là


GDP bình qn dau ngưịi), thương mai và các cơng ty da quoc gia cúa 61 tính
thành tai Vi¾t Nam trong giai doan 1995-2003. Ket quá nghiên cúu cho thay sn
hiắn diắn cỳa MNC tỏc dđng tớch cnc den tng trưóng kinh te, m¾t khác tăng
trưóng có moi tương quan yeu vói thương mai, tý so xuat khau. Ke den tác giá
Pham The Anh (2008) nghiên cúu moi liên h¾ giua chi tiêu chính phú và tăng
trưóng kinh te nhưng chí phân tích, chưa có thnc nghi¾m chúng minh lý thuyet này.
Ðoi chieu vói thnc te nen kinh te Vi¾t Nam, ke tù khi áp dnng cơng cu®c doi
mói, chuyen sang nen kinh te th% trưịng, nưóc ta dã dat dưoc thành tnu dáng ke.
Múc tăng trưóng GDP bình qn giai doan 1986 – 1990 là 4,4%/năm, giai doan
1991 – 2011 là 7,14%/năm. Riêng năm 2011, 2012 toc d® tăng trưóng GDP lan

lưot là 5,89% và 5,03% thap nhat trong vòng 13 năm qua (Dương Ngoc, 2012).
Ðây cũng là thnc trang chung cúa các nưóc trên the giói, th¾m chí 1 so nưóc cịn
tăng trưóng âm. Mnc tiêu d¾t ra múc tăng trưóng GDP giai doan 2011–2015 là 77,5%/năm, GDP bình qn dau ngưịi dat khống 2.200 - 2.300 USD vào năm
2015 (B® ke hoach dau tư, tháng 08/2013) nhưng thnc te 6 tháng dau năm 2013
GDP chí dat 4,9%, thu nh¾p bình qn dau ngưịi 2012 dat 1.749 USD dã cho thay
khoáng cách giua thnc te và mnc tiêu cịn khá xa.
Ðe dat dưoc mnc tiêu tăng trưóng bat kỳ chính phú nào cũng phái có chính
sách phù hop, phái tìm dưoc nguon goc cúa sn tăng trưóng, Vi¾t Nam cũng khơng
ngoai l¾. Ðã có khá nhieu nhung nghiên cỳu lớ luắn lan thnc nghiắm nghiờn cỳu
tỏc dđng cỳa các nhân to tói tăng trưóng kinh te tai Vi¾t Nam nhưng có rat ít
nhung nghiên cúu tồn di¾n xác d%nh vai trò cúa nhân to này.
Xuat phát tù thnc trang trên de tài “Nghiên cúu tác d®ng cua các nhân to
kinh te vĩ mơ tói tăng trưõng kinh te tai Viắt Nam doc lna chon nham kiem
d%nh tỏc dđng cúa các nhân to vĩ mơ thnc sn ánh hưóng den nen kinh te Vi¾t
Nam


như the nào? Tù dó làm cơ só de xuat các chính sách phù hop thúc day tăng trưóng
kinh te.
1.2.Mnc tiêu nghiên cúu
Mnc tiêu chính cúa de tài này là kiem d%nh, dánh giá sn tác d®ng cúa các
nhân to vĩ mơ tói tăng trưóng kinh te. Li¾u các nhân to vĩ mơ có tác d®ng den tăng
trưóng kinh te như lý thuyet kinh te de xuat hay không? Múc d® tác d®ng như the
nào? Ðe trá lịi câu hói này, các câu hói nghiên cúu là:

te?

- Thú nhat, các nhân to vĩ mơ chu yeu nào tác d®ng den tăng trưõng
kinh

- Thú hai, chieu hưóng tác d®ng cua các nhân to này có nhat quán vói các lý
thuyet dã dưoc cơng bo trưóc dó hay khơng?
- Thú ba, múc d® tác d®ng cua các nhân to này den tăng trưõng kinh te tai
Vi¾t Nam như the nào?
1.3.Ðoi tưong và pham vi nghiên cúu
Ðoi tưong nghiên cúu cúa de tài này là tăng trưóng kinh te (dai di¾n là GDP
thnc bình qn dau ngưịi) và các nhân to vĩ mơ chú yeu tai Vi¾t Nam.
Pham vi nghiên cúu: Nghiên cúu sú dnng du li¾u chuoi thịi gian trong giai
doan 1985- 2012 tai Vi¾t Nam. Thịi gian nghiên cúu 1985- 2012 dưoc chon vì giai
doan này cơng cu®c doi mói tù nen kinh te ke hoach hóa t¾p trung bao cap sang
nen th% trưịng dưoc bat dau thnc hi¾n. Trong giai doan này nen kinh te có bưóc
chuyen mình và dat dưoc thành tnu dáng ke tù vi¾c dón nh¾n luong von quoc te


thơng qua lu¾t dau tù nưóc ngồi FDI (1987), dón nh¾n vi¾n tro nưóc ngồi, bình
thưịng quan h¾ vói các to chúc tài chính the giói và gia nh¾p nen kinh te the giói.
1.4.Phương pháp nghiên cúu
Bài nghiên cúu sú dnng phương pháp d%nh lưong bat dau bang vi¾c thu thắp
so liắu thỳ cap, tiep theo xem xột tỏc dđng cúa các nhân to: tong von v¾t chat (dai
di¾n bói tí l¾ tong von co d%nh trên GDP), nguon lao dđng (dai diắn búi dõn so
trong dđ tuoi tự 15 – 64 trên tong dân so), von dau tư nưóc ngồi (dai di¾n bói tí
l¾ von dau tư nưóc ngồi rịng trên GDP), vi¾n tro nưóc ngồi (dai di¾n bói tí l¾
vi¾n tro nưóc ngồi trên GDP), tí l¾ lam phát, chi tiêu chính phú (dai di¾n bói tí
l¾ chi tiêu chính phú trên GDP) den tăng trưóng kinh te (dai di¾n bói GDP thnc
trên bình qn dau ngưịi).
Ðe tránh van de hoi quy giá mao và làm sai l¾ch ket q mơ hình, kiem d
%nh nghi¾m dơn v% bang phương pháp ADF dưoc sú dnng. Thnc hi¾n kiem d
%nh dong liên ket Johansen de xem xét moi quan h¾ dài han giua các bien trong
mơ hình. Tù moi quan h¾ dong liên ket giua các bien tác giá ưóc lưong mơ hình
VECM de xác d%nh tác d®ng trong cá dài han và ngan han. Cuoi cùng là phân

tích phân rã phương sai cho biet tùng nhân to vĩ mô ánh hưóng bao nhiêu trong
tăng trưóng.
1.5.

Ket cau de tài

Bài nghiên cúu này có 60 trang khơng ke phan phn lnc, dưoc chia thành 5
chương gom:
Chương 1: Tong quan các n®i dung cúa lu¾n văn
Chương 2: Lý lu¾n chung ve các lý thuyet tăng trưóng kinh te


Chương 3: Phương pháp nghiên cúu, mơ hình & du li¾u nghiên cúu
Chương 4: Ket quá nghiên cúu
Chương 5: Ket lu¾n, goi ý chính sách, han che cúa de tài và hưóng nghiên
cúu tiep theo.
Ket lu¾n chương 1
Như v¾y trong chương 1 tác giá dã trình bày nhung n®i dung tong quát nhat
liên quan den nghiên cúu này. Trưóc tiên, tác giá trình bày ve tính cap thiet, ý
nghĩa khoa hoc và thnc tien cúa de tài. Tiep dó giá cũng dã trình bày phan mnc tiêu
nghiên cúu cũng như doi tưong và pham vi nghiên cúu hưóng tói. Ðe dat dưoc
mnc tiêu nghiên cúu, tác giá nêu sơ b® nhung phương pháp nghiên cúu can thiet
phù hop vói doi tưong và pham vi nghiên cúu cúa de tài. Tù nhung ket quá nghiên
cúu dat dưoc, tác giá dã dưa ra nhung goi ý ve m¾t chính sách và nêu m®t so han
che trong de tài cũng như hưóng nghiên cúu mói trong tương lai.


CHƯƠNG 2: LÝ LU¾N CHUNG VE CÁC LÝ THUYET TĂNG TRƯeNG
KINH TE
2.1. Khái ni¾m ve tăng trưõng kinh te

Khái ni¾m tăng trưóng kinh te dã dưoc hình thành tù rat lâu trong l%ch sú
kinh te hoc. Ðã có rat nhieu khái ni¾m khác nhau ve tăng trưóng, có the ke den
mđt so khỏi niắm tiờu bieu nh sau:
Tng trúng kinh te là sn gia tăng m®t cách ben vung bình qn dau ngưịi
hay sán lưong trên moi lao d®ng” (Kuznets, 1959). Hay North và Thomas (1973)
phát bien “tăng trưóng kinh te chí xáy ra neu sán lưong tăng nhanh hơn dân so”.
Hay “Tăng trưóng kinh te bao hàm ý nghĩa là tong thu nh¾p trong nen kinh te phái
gia tăng nhanh hơn toc d® tăng dân so, tăng trưóng kinh te gan lien vói sn gia tăng
múc song v¾t chat cúa ngưịi dân” (Nguyen Trong Hồi, 2013).
Tăng trưóng kinh te liên quan den sn gia tăng cúa thu nh¾p thnc te cúa quoc
gia, tong sán pham trong nưóc, ho¾c thu nh¾p bình qn dau ngưịi. Thu nh¾p
quoc gia hay sán pham thưịng dưoc the hi¾n trong mnc cúa tong sán lưong giá tr
% tăng thêm cúa nen kinh te trong nưóc dưoc goi là tong sán pham quoc n®i, khi
GDP cúa m®t quoc gia tăng lên, các nhà kinh te de c¾p den nó như tăng
trưóng kinh te (Conteras, 2007).
Spencer và c®ng sn (1993) cũng xác d%nh tăng trưóng kinh te là tí l¾ gia
tăng tồn nen kinh te - sán lưong thnc te, vi¾c làm, thu nh¾p trên tồn thịi
gian. Nói cách khác, tăng trưóng kinh te là sn gia tăng lao d®ng, sán lưong cúa
tồn nen kinh te theo giá co d%nh.


Johnson (2000) d%nh nghĩa tăng trưóng kinh te là m®t phan cúa lý thuyet
kinh te de giái thích toc d® tăng trưóng cúa nen kinh te theo thịi gian, dưoc do
lưịng bang tý l¾ phan trăm tăng trưóng cúa thu nh¾p quoc gia như tong sán pham
quoc gia (GNP) ho¾c (GDP) sán pham quoc n®i có dieu chính thong kê thích hop
de giám các ánh hưóng ve lam phát.
Samuelson và c®ng sn (2001) xác d%nh tăng trưóng kinh te là sn mó r®ng
cúa GDP tiem năng cúa m®t quoc gia ho¾c sán lưong quoc gia. Nghĩa là tăng
trưóng kinh te xáy ra khi ranh giói khá năng sán xuat cúa m®t quoc gia d%ch
chuyen ra nưóc ngồi.

Godwin (2007) d%nh nghĩa tăng trưóng kinh te là sn gia tăng tong sán pham
quoc n®i thnc (GDP). Nghĩa là, tong sán pham quoc n®i dưoc dieu chính theo lam
phát.
Có the thay moi nhà kinh te hoc deu dưa ra các quan diem cúa mình ve tăng
trưóng nhưng tnu chung lai tăng trưóng kinh te chính là sn gia tăng giá tr% hàng
hóa và d%ch vn dưoc sán xuat bói m®t nen kinh te, nó có the dưoc do lưịng bang
sn gia tăng cúa tong sán pham quoc n®i. Tăng trưóng kinh te là thưóc do cho sn
thành cơng trong qn lý kinh te vĩ mơ cúa Nhà nưóc.
Ngồi nhung ý nghĩa tích cnc cỳa khỏi niắm tng trúng kinh te cng cũn
mđt so quan diem chí trích khái ni¾m tăng trưóng kinh te. Cn the tăng trưóng kinh
te chí là sn gia tăng cúa hàng hoá d%ch vn, neu dân so tăng lên vúi cựng mđt tớ lắ
thỡ thu nhắp bỡnh quõn dau ngưịi khơng doi. Sn gia tăng hàng hố d%ch vn chưa
chac dã phnc vn cho loi ích cúa dai da so dân chúng mà có the dưoc sú dnng de
trang b% thiet b% qn sn, xây dnng cơng trình kien trúc cho chính phú. Ngồi ra
cách thúc tăng trưóng kinh te cũng khơng dưoc nêu rõ và nó có the là ket quá cúa
vi¾c tăng


von, loai bú bút lao dđng, v nh vắy dõn se nghèo hơn. Thêm vào dó thu nh¾p
bình qn dau ngưịi chí là con so trung bình cho biet thu nh¾p cúa moi ngưịi dã
tăng ó tí l¾ dó, phân phoi thu nh¾p có the b% sai l¾ch, thu nh¾p có the phân phoi
nhieu hơn cho ngưịi giàu. Vì v¾y de nen kinh te phát trien có ý nghĩa, sn gia tăng
sán lưong và thu nh¾p phái cơng bang và phân phoi r®ng rãi den da so ngưịi dân.
Ðieu này can dưoc sn quan tâm cúa các nhà hoach d%nh chính sách toi cao
(Elwell, 2006).
Như v¾y tăng trưóng kinh te ngoi viắc the hiắn mắt tớch cnc thỡ ngay
trong nđi tai cũng có m®t so diem han che. Tuy nhiên các khái ni¾m cúa tăng
trưóng kinh te dù b% chí trích trên m®t so lý do nhưng nó van là m®t chí so tot de
dánh giá nen kinh te (Kuznets, 1959).
2.2.Các mơ hình tăng trưõng kinh te

Sau khi nghiên cúu khái ni¾m tăng trưóng kinh te, các nhà kinh te hoc dã
dưa ra rat nhieu mơ hình tăng trưóng kinh te. Trong pham vi bài nghiên cúu này
trình bày bon mơ hình tiêu bieu là: mơ hình co dien, mơ hình tăng trưóng trưịng
phái Keynes, mơ hình tân co dien và mơ hình tăng trưóng n®i sinh.
2.2.1.

Mơ hình co dien

Ðưoc hình thành cách dây 200 năm bói Adam Smith và Ricardo, mơ hình
này có nhung n®i dung căn bán sau:
Adam Smith (1776) giái thích rang dau ra phn thu®c vào so lưong dau vào
(lao d®ng, von và dat dai) và toc d® tăng trưóng sán lưong dưoc xác d%nh bói sn
tăng trưóng dân so, gia tăng dau tư, dat dai, tăng trưóng năng suat lao d®ng. Các
yeu to chính cúa tăng trưóng kinh te dã phân cơng lao d®ng, dan den sn tăng


18

trúng sỏn long, tien bđ ky thuắt v tớch ly. Theo Smith, phân cơng lao d®ng b
% han che bói kích thưóc cúa th% trưịng. Neu sn phân chia lao d®ng tăng hơn dau
ra, sau dó nó làm tăng kích thưóc th% trưịng và gây ra phân chia thêm lao d®ng
và ket q là mang lai sn tăng trưóng ve kinh te hơn nua.
Trong lý thuyet bàn tay vơ hình năm 1776, Adam Smith cho rang thúc day
canh tranh tn do trong dó có cơ che tn dieu chính có the dan den phân bo nguon
lnc toi ưu. Ông dã nhắn thỳc doc mđt nen kinh te cú the hoat d®ng chí khi
khn kho xã h®i, the che và pháp luắt ton tai v hoat dđng. ễng chap thuắn
mỳc can thi¾p can thiet cúa nhà nưóc vào nen kinh te th% trưịng, ví dn, báo h®
thue quan cho các ngành cịn non yeu. Ơng cũng xác d%nh khá năng thay the vai
trị cúa nhà nưóc trong lĩnh vnc an ninh, cơng lý và hoat d®ng cơng c®ng.
David Ricardo (1817) và Thomas Robert Malthus (1798) dã ke thùa lý

thuyet cúa Adam Smith trong núa dau cúa the ký 19. Thomas Robert Malthus cho
rang dân so tăng theo cap so nhân, còn sán lưong tăng theo cap so c®ng do b% han
che bói tài nguyên thiên nhiên. Neu dân so tiep tnc tăng thì se xáy ra nan dói, d%ch
b¾nh và chien tranh dan tói dân so giám nên trong dài han múc song và thu nh¾p
bình qn dau ngưịi chí ó múc vùa dú song.
David Ricardo xác d%nh yeu to cúa tăng trưóng là dat dai, lao d®ng và von
trong dó dat dai là quan trong nhat, là giói han cúa sn tăng trưóng.
2.2.2.Mơ hình tăng trưõng trưịng phái Keynes
Theo Keynes muon tăng thu nh¾p quoc dân (sán lưong quoc gia) thì phái gia
tăng dau tư. Ơng dã nghiên cúu moi quan h¾ giua gia tăng dau tư và gia tăng sán
lưong quoc gia và dưa ra khái ni¾m "so nhân dau tư." So nhân dau tư (k) the hi¾n
moi quan h¾ giua gia tăng dau tư vói gia tăng thu nh¾p. Nó cho chúng ta biet rang


khi có m®t lưong thêm ve dau tư tong hop, thỡ thu nhắp se tng thờm mđt long
bang k lan múc gia tăng dau tư. Mơ hình so nhân cúa ông là:
k=

∆Y
∆I

(1)

Suy ra : 6 Y= k. 6 I (Y là thay doi cúa sán lưong, k là so nhân, I là thay doi
cúa dau tư). Theo Keynes thu nh¾p dưoc chia thành tiêu dùng và tiet ki¾m, dong
thịi thu nh¾p cũng có the chia thành tiêu dùng và dau tư. Tù dó ơng cho rang Tiet
ki¾m (S) = Ðau tư (I). Ðây cũng là mơ hình tăng trưóng kinh te cúa Keynes.
Theo Keynes, moi sn gia tăng cúa dau tư deu kéo theo cau bo sung ve công
nhân và tư li¾u sán xuat, có nghĩa là vi¾c làm gia tăng, thu nh¾p gia tăng. Thu
nh¾p tăng se là tien de cho tăng dau tư mói. Như v¾y, so nhân dau tư có tác

d®ng dây chuyen, nó khuyech dai thu nh¾p quoc dân. Nó chí rõ sn gia tăng
dau tư se kéo theo sn gia tăng thu nh¾p lên bao nhiêu. Keynes sú dnng khái
ni¾m so nhân de chúng minh nhung ket quá tích cnc cúa chính sách dau tư nhà
nưóc vào các cơng trình cơng c®ng de giái quyet vi¾c làm.
Tiep theo 2 nhà kinh te hoc Roy. F. Harrod (1939) and Evsey Domar (1946)
dã dưa den ket lu¾n là tý l¾ tăng trưóng cúa sán lưong dưoc xác d%nh bói tý l¾
tiet ki¾m trong nưóc và tý l¾ sán lưong von quoc gia. Mơ hình tăng trưóng cúa
Harrod- Domar cho thay có sn ton tai cúa m®t moi quan h¾ trnc tiep giua tiet
ki¾m và tý l¾ tăng trưóng kinh te. Mơ hình giá d%nh rang tăng trưóng kinh te là
ket quá trnc tiep cúa tích lũy von trong các hình thúc tiet ki¾m. Ngồi ra, mơ
hình tăng trưóng Harrod - Domar giá d%nh h¾ so hàm sán xuat co d%nh và loi
nhu¾n co d%nh theo quy mơ.


Ðe minh hoa cho mơ hình Harrod – Domar, tiet ki¾m (S) chiem tí trong (s)
cúa thu nh¾p quoc dân như sau:
S = sY

(2)

Ðau tư (I) dưoc xác d%nh như là sn thay doi trong tru lưong von (K) dưoc dai
di¾n di¾n bói 6K như sau
I = 6K

(3)

Tí so gia tăng giua von và dau ra là k:
6K/ 6Y = k

(4)

Vì tiet ki¾m phái cân bang vói dau tư nên:
sY = k6Y

(5)

6Y/ Y = s/k

(6)

Suy ra:

Phương trình cho ta thay tí l¾ tăng trưóng cúa dau ra dưoc xác d%nh chính
bang tí so tiet ki¾m quoc gia (s), tí so gia tăng giua von và dau ra quoc gia (k). Và
do dó cũng có the nói rang tí l¾ tăng trưóng cúa thu nh¾p quoc gia cũng se tí l¾
thu¾n vói tí so tiet ki¾m và tí l¾ ngh%ch vói tí so gia tăng giua von và dau ra
quoc gia (Maier và c®ng sn, 2007).
2.2.3.

Mơ hình tăng trưõng tân co dien

Mơ hình tăng trưóng tân co dien hay cịn goi là mơ hình tăng trưóng ngoai
sinh vì tăng trưóng khơng liên quan den các nhân to bên trong, tăng trưóng cúa


m®t nen kinh te se h®i tn ve m®t toc d® nhat d%nh ó trang thái ben vung. Chí các
yeu to bờn ngoi, l cụng nghắ v toc dđ tng trưóng lao d®ng mói thay doi dưoc
toc d® tăng trưóng kinh te ó trang thái ben vung. Mơ hình tân co dien noi tieng
nhat là mơ hình Solow-Swan (1956). Mơ hình giái thích vi¾c xác d%nh sán lưong
sú dnng sn tương tác lan nhau ve von, lao d®ng và cơng ngh¾. Trong trưịng

hop khơng có thay doi cơng ngh¾, mơ hình xác d%nh dieu ki¾n can phái thố
mãn de sán xuat ra sán lưong trên dau ngưịi khơng doi. Neu dân so ngày càng
tăng, các khốn tiet ki¾m phái tăng de lưong von bình qn dau ngưịi trong nen
kinh te không doi. é trang thái tĩnh, múc sán pham trong nưóc dưoc xác d%nh
bói tong tiet ki¾m và tăng trưóng dân so. Neu thay doi cơng ngh¾ dưoc bó qua,
tong toc d® tăng trưóng sán lưong trong trang thái on d%nh bang tý l¾ tăng dân
so. Sn gia tăng tý lắ tiet kiắm dan den mđt sn gia tng tam thịi trong tăng
trưóng sán lưong, nhưng trang thái on d%nh mói van khơng thay doi và múc sán
lưong bình qn dau ngưịi cao hơn. Nói cách khác, mơ hình Solow ngn ý rang
neu tăng tý l¾ tiet ki¾m quoc gia cúa m®t quoc gia, tăng trưóng se tam thịi vưot
lên trên tý l¾ dài han cúa nó khi nen kinh te chuyen sang trang thái cân bang mói.
Tuy nhiên, sn tng trúng cõn bang di han dđc lắp vúi tý l¾ tiet ki¾m ho¾c tí
l¾ tăng dân so. Neu tat cá các nưóc dưoc tiep c¾n vói cơng ngh¾ như nhau, thì
tat cá phái có toc d® tăng trưóng dài han giong nhau. Neu mđt quoc gia tng tý
lắ dau tư, nó se có m®t giai doan tăng trưóng cao hơn so vói bình thưịng. Khi
nen kinh te dieu chính tói múc tăng trưóng cao hơn, nhưng m®t khi dieu chính
dã xáy, toc d® tăng trưóng se tró lai múc dđ trang thỏi on d%nh. Cỏc ket luắn
nờu trờn cỳa mơ hình Solow dã khơng chúng minh hồn tồn sn tăng trưóng kinh te
the giói trong dài han, mơ hình cn the như sau:
Y = Aeµ K α L1–α
Trong dó

(7)


Y là tong sán pham quoc n®i
K là von nhân lnc v von vắt chat
L l lao dđng pho thụng
A l nng suat lao dđng: hắ so phỏn ỏnh mỳc dđ cỳa cụng nghắ
eà dai diắn cho tớ lắ ngoai sinh khơng doi tai dó cơng ngh¾ phát trien.

2.2.4.Mơ hình tăng trưõng n®i sinh
Mơ hình tăng trưóng n®i sinh xuat phát tù sn khó khăn cúa mơ hình Solow
trong giái thích các hi¾n tưong tăng trưóng kinh te cúa nhieu nưóc. Khác vói mơ
hình tăng trưóng tân co dien mơ hình tăng trưóng n®i sinh bó qua giá d%nh sinh
loi biên cúa von giám dan, mơ hình cũng dn kien loi nhu¾n tăng theo quy mơ sán
xuat. Cuoi cùng mơ hình thùa nh¾n vai trị cúa yeu to bên ngồi trong vi¾c xác d
%nh tý l¾ loi nhu¾n trên von.
Mơ hình tăng trưóng n®i sinh dau tiên vói ý tưóng cúa Arrow dã dưa ra ket
lu¾n rang hi¾u úng lan toỏ cụng nghắ se dỏm bỏo mđt quỏ trỡnh tng trưóng tn
thân trong nen kinh te. Các nhóm lý thuyet nđi sinh bat dau phỏt trien tự nhung
nm dau thắp niờn 1980 tỡm cỏch lý giỏi tien bđ cụng nghắ như là m®t bien n®i
sinh. Có hai khuynh hưóng trong dịng lý thuyet này, thú nhat là mơ hình tăng
trưóng n®i sinh nghiên cúu và phát trien (R&D) dưoc xây dnng bói Romer
(1990). Nhóm tác giá coi von nhân lnc như là chat xúc tác de thúc day cơng
ngh¾ và làm cho quoc gia chuyen giao cơng ngh¾ de dàng. Hay nói cách khác
von nhân lnc như là dieu ki¾n de thay doi cơng ngh¾. Khuynh hưóng thú hai là
các mơ hình ve von nhân lnc


dưoc phát trien bói Lucas (1988), Mankiw và c®ng sn (1992) dã nhìn nh¾n von
nhân lnc như là yeu to dau vào cúa q trình sán xuat tách bi¾t vói cụng nghắ.
Cỏc lý thuyet tng trúng kinh te nđi sinh nhan manh chính sách cúa chính
phú, d¾c bi¾t là h¾ thong thue. Nên có ưu dãi thue cho R&D và phát trien cúa
cơng ngh¾ mói, các quyen só huu trí tuắ v bỏo hđ chỳng, khung phỏp lý phự
hop, phỏt trien cơ só ha tang, ho tro dau tư nguon nhân lnc, quy d%nh thương mai
nưóc ngồi là quan diem cúa tác giá R. Barro và X. Sala-i-Martin (1995.
Lý thuyet tăng trưóng n®i sinh dưoc Maier và c®ng sn (2007) trình bày
trong phương trình dơn gián:
Y = AK

(8)

Trong dó
A có the dưoc hieu là bat kỳ yeu to nào ánh hưóng tói cơng ngh¾.
K dai di¾n cho cá von v¾t chat và von nhân lnc.
Lưu ý rang khơng có sinh loi cúa von giám dan, dau tư dù là dau tư v¾t chat
cúa cơng ty hay dau tư nhân lnc cúa cá the deu dan tói sn gia tăng năng suat vưot
qua loi ích cá nhân. Mơ hình de ngó khá năng tăng tý l¾ dau tư (von v¾t chat hay
von nhân lnc), có the dan den tăng trưóng ben vung neu các nen kinh te manh me
bên ngoài dưoc tao ra bói chính dau tư de α trong mơ hình tân co dien tró thành
dơn v% (α = 1 ).
Trong trưịng hop này, phương trình:
Y = Aeµ K α L1–α

(9)


Rỳt gon thnh phng trỡnh nđi sinh:
Y = AeàK

(10)

Ket quỏ là sn tăng trưóng trong dài han do loi nhu¾n tăng theo quy mơ, mơ
hình dã thay the d¾c trưng cúa mơ hình tân co dien cơ bán là sinh loi giám dan và
khơng có bat kỳ sn tác d®ng ben vung tói tăng trưóng. Ðe dat dưoc phương trình
như Y = AK thì Maier va c®ng sn (2007) dã có ý tưóng tăng chat lưong máy móc,
ngun li¾u trung gian de bù lai xu hưóng sinh loi giám dan.
Maier và c®ng sn năm (2007) dã cho thay lý thuyet tăng trưóng n®i sinh
cũng giúp giái thích dịng von quoc te bat thưịng làm tăng sn bat bình dang thu
nh¾p giua các nưóc phát trien và dang phát trien. Nhung nưóc dang phát trien khá

năng se có tý suat loi nhu¾n trên von dau tư cao do quy lu¾t sinh loi von giám
dan. Tuy nhiên, khá năng này khó xáy ra bói dau tư cúa các nưóc này de phát
trien nguon nhân lnc, cơ só ha tang, R & D thap. Ket q là loi ích xã h®i cúa các
nưóc dang phát trien kém di. Mơ hình tăng trưóng n®i sinh chí ra vai trị tích
cnc cúa chính sách cơng trong vi¾c thúc day phát trien kinh te thơng qua dau tư
trnc tiep và gián tiep, trong vi¾c hình thành nguon nhân lnc và dau tư tư nhân
nưóc ngồi. Tuy vắy mụ hỡnh tng trúng nđi sinh cú nhoc diem l khụng dn
doỏn mđt trong hai hđi tn tuyắt doi hoắc cú dieu kiắn. Nú cng van cũn phn
thuđc vo m®t so giá d%nh cúa tân co dien thưịng khơng phù hop cho các nen
kinh te kém phát trien. Nhưoc diem cuoi cùng là mơ hình này han che ho tro thnc
nghiắm.
2.3.

Xỏc d%nh nhõn to tỏc dđng den tng trừng kinh te

Lý thuyet kinh te vĩ mô dã xác d%nh các yeu to khác nhau ánh hưóng den sn
phát trien cúa m®t quoc gia tù co dien, tân co dien và các lý thuyet tăng trưóng mói.
Nhung yeu to này bao gom tài nguyên thiên nhiên, dân so, von dau tư, nguon nhân


lnc, tien bđ ky thuắt, doi múi cụng nghắ, chớnh sách kinh te, mơi trưịng kinh te
vĩ mơ, các yeu to cúa chính phú, vi¾n tro nưóc ngồi, mó cúa thương mai, khn
kho pháp lý, dau tư trnc tiep nưóc ngồi, các yeu to chính tr%, các yeu to văn hóa
xã h®i, d%a lý, dân so hoc, bien d®ng ve sán lưong dau ra và yeu to khác dưoc
trình bày cn the như sau:
Theo các nhà kinh te hoc co dien thì nguon tài ngun thiên nhiên (dat dai,
nưóc, khí h¾u, khống sán, chat lưong mơi trưịng ) là nguon chính de tăng trưóng
kinh te. Tài ngun thiên nhiên doi dào (do lưịng qua tí trong xuat khau nhung sán
pham chính trong GDP) có tác d®ng tiêu cnc den tăng trưóng kinh te - quan diem
này trái ngưoc vói các nhà kinh te hoc co dien. Nguyên nhân là do các nưóc có

nguon tài nguyên thiên nhiên doi dào có xu hưóng mac “căn b¾nh Hà Lan”. Nghĩa
là day manh xuat khau tài nguyên thiên nhiên dan tói làm suy giỏm ngnh cụng
nghiắp che tao - mđt hiắn tong giỏm cơng nghi¾p hóa. Khi dó tí giá hoi dối b
% d%nh giá cao, gây khó khăn cho xuat khau, nh¾p khau và canh tranh vói các
nưóc khác. Các nưóc có nguon tài ngun thiên nhiên doi dào thưịng gan lien
vói lãng phí trong tiêu dùng, dau tư cơng kém hi¾u quá (Sachs & Warner, 1997).
Quan diem ngưoc lai cho rang tài ngun thiên nhiên tác d®ng tích cnc den tăng
trưóng kinh te (Barro và Sala-i Martin, 1995). Có the thay nhung nưóc khơng
có dú nguon tài ngun thiên nhiên can thiet de sán xuat dau ra lai là nhung
nưóc có toc dđ tng trúng nhanh nh Nhắt Bỏn, Singapore, Hong Kong.
Nhung nưóc có nguon tài nguyên thiên nhiên ưu dãi lai cú toc dđ tng trúng
chắm nh Nga, Brazil, Ghana, Á R¾p Saudi. Vì v¾y có the ket lu¾n tài ngun
thiên nhiên có tác d®ng giói han den tăng trưóng kinh te.
Tăng trưóng dân so là m®t trong nhung yeu to quan trong ánh hưóng den
tăng trưóng kinh te, tư tưóng này xuat phát tù nhung nhà kinh te hoc co dien. Do