Nghệ thuật làm giấy của những người thợ dân tộc Mông pdf

Nghệ thuật làm giấy của
những người thợ dân tộc
Mông

Những người thợ dân tộc Mông ở Pà Cò (huyện Mai Châu, Hoà Bình) đã lập kỷ
lục làm ra tờ giấy bằng phương pháp thủ công lớn nhất Việt Nam - khổ 1,8m x
56m tại Hội chợ Quà tặng và thủ công mỹ nghệ Hà Nội 2012 hôm 29.10 vừa qua.

Tồn tại ít nhất 300 năm trở lại đây, nghề làm giấy thủ công là nét văn hoá độc đáo
của nhiều dân tộc thiểu số nước ta trong đó có người Mông
Cứ đến tháng 10 âm lịch, bà con người Mông ở xã Pà Cò (huyện Mai Châu, tỉnh
Hoà Bình lại vào rừng chặt những cây giang bánh tẻ về làm giấy. Anh Sùng A Pha,
người có kinh nghiệm nhiều năm làm giấy thủ công của người Mông ở xã Pà Cò,
cho biết: "Người Mông chúng tôi chuẩn bị cho năm mới từ rất sớm, bằng tiếng đập
giấy rộn rã khắp các bản. Mọi người làm giấy để dùng cho việc viết chữ, làm các lễ
vật để thờ cúng trời đất, tổ tiên".
Kỹ thuật làm giấy của người Mông khác với giấy dó của người Kinh. Người Mông
thường làm giấy bằng cây giang. Cây giang được chặt về, cạo sạch lớp vỏ xanh
bên ngoài rồi nấu với tro bếp (người Mông gọi là "chảu"). Sau khi nấu khoảng từ
10 đến 12 giờ đồng hồ, cây giang được vớt ra, ngâm nước tiếp khoảng 7 đến 10
ngày. Khi đã "ngấu", cây giang mềm rũ ra, những người phụ nữ vớt ra rồi đập kỹ.
Cây giang chỉ còn lại những sợi nhỏ li ti. Người ta cho vào nước khuấy lên, sau đó,
có thể bắt đầu làm giấy. Nếu như người Kinh làm giấy dó bằng cách seo giấy trong
các "niềm seo" thì người Mông dùng kỹ thuật "đổ giấy". Người ta căng một lớp vải
mỏng, ngày nay thường dùng bằng vải màn làm khuôn rồi đổ thứ bột giang kia lên.
Nước sẽ chảy xuống qua lớp vải, đọng lại lớp bột. Lớp bột giang khô đi, người ta
bóc ra là được một tờ giấy. Đặc biệt, do sợi giang dài, dai nên độ liên kết rất cao,
giấy từ cây giang rất bền, xé không rách. Việc "đổ giấy" đòi hỏi bàn tay khéo léo

của người phụ nữ, vì nếu đổ không đều, tờ giấy chỗ mỏng, chỗ dày kém thẩm mỹ.
Với kỹ thuật "đổ giấy" độc đáo, người Mông có thể làm khổ giấy lớn tuỳ theo
mình mong muốn, không bị hạn chế theo khuôn như giấy của người Kinh. Vì thế,
tham gia Hội chợ Quà tặng và thủ công mỹ nghệ Hà Nội 2012, những người thợ
làm giấy người Mông đã trình diễn làm ra tờ giấy thủ công kích thước lớn nhất từ
trước đến nay, với khổ 1,8m x 56m.
Thực tế hiện nay, do điều kiện kinh tế xã hội thay đổi, đã có những gia đình không
còn làm giấy. Họ mua giấy ở chợ phục vụ cho các công việc của mình. Viện
Nghiên cứu và Phát triển ngành nghề nông thôn Việt Nam (viết tắt là VIRI) đã
triển khai dự án "Thương mại và sản xuất xanh nhằm nâng cao thu nhập cho người
nghèo" nhằm nâng cao nhận thực cho đồng bào về giá trị của nghề giấy thủ công
truyền thống, gìn giữ nghề và hướng tới sản xuất ra sản phẩm hàng hoá. Từ chỗ chỉ
phục vụ cho gia đình, làng xóm, thời gian gần đây, bước đầu giấy của người Mông
đã được bán trên thị trường. Anh Sùng A Pha cho biết: "Một số người đặt mua sản
phẩm của chúng tôi và họ rất thích. Chúng tôi hy vọng qua buổi trình diễn này, kỹ
thuật làm giấy của người Mông được biết đến nhiều hơn, để chúng tôi có thể bán
được sản phẩm của mình".
Nghề làm giấy thủ công là nét văn hoá độc đáo của nhiều dân tộc thiểu số nước ta
mà nghề giấy của người Mông chỉ là những ví dụ nhỏ. Tuy nhiên, hầu hết đang
đứng trước nguy cơ mai một. Đồng bào các dân tộc rất cần thêm sự hỗ trợ để có
thể bảo tồn nét văn hoá quý báu của chính mình.