Mười ngày rung chuyển thế giới

wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Cu%n sách này đư(c sưu t)m, đóng eBook và g i t/i b1n b2i
thư vi n sách ñi n t online:

wWw.VietLion.Com

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Mư5i ngày rung chuy6n th7 gi/i
John Reed.
K ni m 90 năm Cách m ng tháng Mư i vĩ ñ i
Nhà xu t b n Văn Hóa – Tháng 10 năm 1977
ð%ng Th Bình và Trương ð*c V+ d-ch.
Gi i thi0u cu1n sách “Mư i ngày rung chuy n th gi i” c5a John Reed
Chương m;t. B1i c nh l-ch s=
Chương hai. Bão táp t i g@n
Chương ba. Trư c gi khBi nghĩa
Chương b1n. Chính ph5 lâm th i sFp đH
Chương năm. Lao mình vào hành đ;ng
Chương sáu. Jy ban CKu qu1c và CKu Cách mMng
Chương b y. M%t trNn cách mMng

Chương tám. Ph n Cách mMng
Chương chín. Th*ng lPi
Chương 10 : Matxcơva

Gi i thi u cu n sách “Mư i ngày rung chuy n th gi i” c a
John Reed
K ni m 90 năm Cách m ng tháng Mư i Nga vĩ đ i

John Reed nói:
" – Trong q trình c5a cu;c chi n đ u, tơi khơng ph i là m;t kU bàng quan.
Nhưng khi k lMi l-ch s= nhVng ngày vĩ đMi y, tơi đã mu1n nhNn xét sX vi0c v i con
m*t c5a m;t ngư i ghi chép có lương tâm, c1 g*ng ghi lMi sX thNt "
Cu1n sách đã tốt lên tồn b; ngun nhân x y ra cũng như quá trình c5a cu;c
cách mMng, nó cho ta th y tồn c nh c5a nư c Nga trư c, trong và sau cu;c cách
mMng.
ðã nhi[u ngư i h\i:
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

] Cách mMng tháng Mư i là m;t cu;c cách mMng nH ra nh^m lNt ñH n[n quân ch5
ñang mFc rVa c5a nư c Nga?
] Xin thưa r^ng: hoàn toàn sai.
VNy cu;c cách mMng này mang nhVng ý nghĩa gì cho cho th gi i như l i tXa c5a
cu1n sách? Cu;c Cách mMng tháng Mư i là hi0n thân c5a gi ai c p vô s n, gi ai c p

b- bóc l;t tàn nhbn, nó đã mang lMi cho ngư i dân nghèo B nư c Nga có m;t cu;c
s1ng m no hơn, đưPc đ1i x= bình đdng như nhVng ngư i dân khác trên đ t nư c
he. Nó cũng là m;t ngufn đ;ng lXc ñ thúc ñhy khí phách cho nhi[u dân t;c khác
trên th gi i, trong đó có Vi0t Nam noi theo ñ lNt ñH cư ng hào ác bá, nhVng t@ng
l p khinh ngư i như rác, nhVng ch5 nghĩa thXc dân đ giành l y sX đ;c lNp, tX do,
bình đdng và xóa b\ ki p nơ l0, tơi địi.
Lênin sau khi đec xong cu1n sách này, ơng li[n vi t cho nhà xu t b n B Mj:
"Sau khi ñã ñec xong m;t cách vô cùng hKng thú và chăm chú tm ñ@u ñ n cu1i
cu1n sách c5a John Reed ] MƯoI NGÀY RUNG CHUYtN THu GIvI, tôi h t lịng
gi i thi0u tác phhm này v i cơng nhân t t c các nư c. Tôi mong mu1n cu1n sách
này ñưPc phát hành hàng tri0u b n và d-ch ra đ5 mei thK ti ng, vì nó sinh ñ;ng v[
nhVng sX ki0n cXc kỳ quan treng ñ hi u th nào th nào là cách mMng vô s n, th
nào là chun chính vơ s n. NhVng v n đ[ đó ngày nay đang đưPc th o luNn r;ng
rãi, nhưng trư c khi bác b\ nhVng ý ki n này, c@n ph i hi u h t ý nghĩa c5a sX
quy t đ-nh c5a mình. Ch*c ch*n là cu1n sách c5a John Reed sx làm sáng t\ thêm
v n đ[ căn b n này c5a phong trào cơng nhân toàn th gi i” – V.I Lenin – 1919.

Chương m#t. B i c&nh l(ch s)

Vào cu i tháng 9 năm 1917, m t giáo sư ngo i qu c v mơn xã h i h c, lúc đó
đang đi thăm nư$c Nga đ&n g'p tơi ) Pêtơrơ grad. Ơng đã đư1c gi$i cơng thương
và trí th3c cho hay cách m ng ñang xu ng d5n. Sau khi vi&t m t bài v v9n đ đó,
giáo sư đi thăm nư$c Nga, đ&n thăm các thành ph cơng nghi:p, v nơng thôn và
ông ng c nhiên th9y r;ng trái l i, cách m ng ñang ti&n triqu5n chúng lao đ ng thành th> cũng như nơng thơn, đâu đâu cũng th9y địi “ru ng
đ9t cho nơng dân, xí nghi:p cho cơng nhân”. Và n&u giáo sư 9y đ&n thăm ngồi m't
trDn, ơng sE th9y tồn qn đang bàn v v9n đ hịa bình…
Giáo sư th y khó hi u, thXc ra thì chdng có gì khó hi u vì c vì c hai nhNn xét
trên đây đ[u đúng: m;t ñ^ng gi ai c p hVu s n càng ngày càng b o th5, m;t ñ^ng
qu@n chúng nhân dân ngày càng c p ti n.

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Các gi i cơng thương và trí thKc cho r^ng cách mMng ñã ñi ñ5 xa và ñã kéo dài
q lâu rfi, và đã đ n lúc tình th ph i đưPc Hn đ-nh. Các nhóm xă h;i ơn hịa – phe
Men se vich “đ n cùng” và phe xã h;i cách mMng – là nhVng nhóm 5ng h; Chính
ph5 lâm th i Kerenx ki, cũng tán thành ý ki n đó.
Ngày 14/10, cơ quan chính thKc c5a phe xã h;i “ơn hịa” vi t:
T n k-ch cách mMng gfm hai màn: th5 tiêu ch ñ; cũ và thành lNp ch ñ; m i.
Màn m;t di|n như vNy ñã ñ5 lâu rfi, gi là lúc chuy n sang màn hai và di|n màn
này càng nhanh càng t1t. M;t nhà đMi cách mMng đã nói: “Các bMn, chúng ta hãy
nhanh chóng k t thúc cu;c cách mMng. Ngư i nào đ cho nó kéo dài sx khơng thu
đưPc k t qu …”
Qu@n chúng công nông binh, trái lMi, qu quy t r^ng “màn m;t” chưa xong.
Ngoài m%t trNn, các 5y ban qn đ;i ln ln xung đ;t v i ben sĩ quan khơng ch-u
đ1i x= nhân đMo v i binh lính. • hNu phương, nhVng 5y viên 5y ban ru;ng đ t do
nơng dân b@u ra, b- b\ tù vì mu1n đem thi hành nhVng luNt l0 c5a chính ph5 v[
ru;ng đ t. Trong các xí nghi0p, cơng nhân ñ u tranh ch1ng ben ch5 lNp sH ñen và
giãn nP. ThNm chí nhVng ngư i trư c kia b- đưa đi đày vì lý do chính tr- nay mãn
hMn ñ[u b- coi như nhVng ph@n t= “thành tích b t h o” và b- trFc xu t kh\i xK sB, và
có trư ng hPp nhVng ngư i xu t ngoMi nay trB v[ quê hương cũng b- truy nã b*t b
v[ nhVng hoMt ñ;ng cách mMng c5a he tm hfi 1905.
Trư c sX b t bình c5a qu@n chúng bi u hi0n trên nhi[u m%t. Phe xã h;i “ôn hịa”
ch• có m;t câu tr l i: “Hãy ch h;i ngh- lNp hi n hep vào tháng chMp s*p t i”.

Nhưng qu@n chúng không th\a mãn v i câu tr l i này. H;i ngh- lNp hi n hep, đi[u
đó cũng t1t thơi, nhưng chính là đ đMt m;t s1 mFc đích nh t đ-nh mà nhân dân Nga
đã làm cách mMng và đã có nhVng ngư i hy sinh cho cách mMng, ch t mFc xương
trong nhVng n m mf chung B Di|n võ trư ng, dù có h;i ngh- lNp hi n hay khơng,
nhVng mFc đích này vbn ph i đưPc thXc hi0n: hịa bình, ru;ng đ t và công nhân
ki m sát công nghi0p. H;i ngh- lNp hi n đã b- hỗn đi hỗn lMi và sx cịn b- hỗn nVa
cho t i khi tình hình qu@n chúng d-u b t – có lx là đ cho qu@n chúng ph i thay ñHi
nhVng yêu sách c5a he ñi. Dù sao ñi nVa, cách mMng ñã m t toi tám tháng rfi mà
chdng ñâu vào ñâu c …
Trong khi đó, binh lính b*t đ@u gi i quy t v n đ[ hịa bình b^ng cách đào ngũ,
nơng dân ñ1t nhà ñ-a ch5 và chi m l y p trMi l n, cơng nhân thì phá hoMi và đình
cơng… ñương nhiên là bon ch5 nhà máy, ñ-a ch5 và sĩ quan dùng mei quy[n lXc
c5a he ñ ch1ng lMi b t cK m;t cu;c hòa gi i dân ch5 nào…

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Chính ph5 lâm th i h t đưa ra nhVng c i cách vô hi0u qu lMi dùng nhVng bi0n
pháp ñàn áp tàn bMo. B; trưBng b; lao ñ;ng, ñ ng viên xã h;i, ra ngh- ñ-nh c m t t
c các 5y ban cơng nhân khơng đưPc h;i hep trong gi làm vi0c. Ngoài m%t trNn,
“ben qu y r1i” c5a các đ ng phái chính tr- đ1i lNp b- b*t b , báo chí c p ti n b- đóng
c=a và nhVng nhà tun truy[n cách mMng b- khép án t= hình. Ngư i ta âm mưu
tư c vũ khí đ;i xích v0. Lính Cơd*c đưPc đi[u v[ các t•nh đ giV trNt tX…
Phe xã h;i “ơn hịa” và các lãnh tF c5a he B trong chính ph5 5ng h; nhVng bi0n

pháp trên; he cho r^ng c@n ph i hPp tác v i các gi ai c p hVu s n. Chdng bao lâu,
qu@n chúng b\ rơi he và di theo nhVng ngư i Bôn se vich là nhVng ngư i ch5
trương hịa bình, ru;ng đ t c5a gi ai c p c@n lao. Tháng 9/1917, tình th trB lên
quy t li0t. ñi ngưPc lMi ý ki n c5a tuy0t ñMi ña s1 nhân dân, Kêrenx ki và phe xã h;i
“ơn hịa” lNp ra m;t chính ph5 liên hi0p trong đó có các gi ai c p hVu s n; k t qu tm
ñ y Men se vich và xã h;i cách mMng m t h t tín nhi0m c5a nhân dân.
Trung tu@n tháng mư i, trong m;t bài báo nhan ñ[ “Ben b; trưBng xã h;i”, t
"Con đư ng c5a cơng nhân" đã nói lên sX phbn n; c5a nhân dân ñ1i v i phe xã h;i
“ơn hịa”.
ðây là nhIng cơng tr ng cJa chúng:
Xêreteli: đư1c sN giúp đO cJa tư$ng Pơlox ep, đã tư$c vũ khí cJa cơng nhân,
phá nhIng ho t đ ng cJa binh lính cách m ng và áp dPng t i tQ hình trong qn
đ i.
Xcơ be liev: tho t đ5u ñ>nh bRt b n tư bSn n p thu& l1i nhuDn 100% nhưng r t
cPc… l i âm mưu giSi tán các Jy ban công nhân t i các xư)ng và nhà máy.
Apx en tiev: ñã bRt gi am hàng trăm nông dân là Jy viên các Jy ban ru ng đ9t và
đóng cQa hàng chPc tW báo cJa cơng nhân và binh lính.
Trec nov: đã ký vào bSn tun ngơn cJa Nga Hồng h l:nh giSi tán qu c h i
Ph5n Lan.
Xavin cov: đã cơng khai liên k&t v$i tư$ng Cooc nilov; s) dĩ hRn đã khơng dâng
đư1c Pet ro grad cho “nhà c3u qu c” này vì có nhIng hồn cSnh khơng tùy thu c
vào ý nu n cJa hRn.
Darut ni: ñư1c sN ñ`ng ý cJa Alecx inx ki và Kerenx ki, đã bRt gi am hàng nghìn
cơng nhân, binh lính và thJy thJ cách m ng, tham gia vào vi:c dNng lên “vP án”
Bôn sêvich, m t vP án cũng nhơ nhu c cho n n tư pháp Nga như vP Bâylit.
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010

wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Nikitin: ñã hành ñ ng như m t tên mDt thám đê hèn ch ng l i cơng nhân ñưWng
sRt
Kêrenx ki: v tên này, t t hơn là khơng nói gì. NhIng vi:c hRn làm k< ra khơng
xu<…
ðMi h;i ñMi bi u hMm ñ;i Ban tic hep B Hanx inh pho đã thơng qua m;t b n nghquy t mB đ@u như sau:
Chúng tơi địi lDp t3c trPc xu9t ra khdi hàng ngũ chính phJ lâm thWi tên “xã
h i” Kerenx ki, m t tên phiêu lưu chính tr>; b;ng nhIng thJ ño n d a dem ñê hèn
nh;m phPc vP cho gi ai c9p tư sSn, tên này đang bơi nh và gây tfn th9t cho cu c
cách m ng vĩ ñ i cũng như cho qu5n chúng cách m ng…
T t c nhVng sX vi0c trên đây đã trXc ti p làm cho nhóm Bơn se vich trB lên l n
mMnh…
Tm tháng 3/1917, khi công nhân và binh lính như nư c lũ ào ào xơng t i cung
đi0n Tơrit b*t bu;c cái vi0n Du ma do dX do Nga Hoàng lNp ra ph i n*m quy[n t1i
cao B nư c Nga, chính qu@n chúng nhân dân, cơng nhân, binh lính và nơng dân đã
quy t ñinh mei sX ñHi thay trong quá trình c5a cu;c cách mMng. He đã lNt đH chính
ph5 Mil iu cov; các Xơ Vi tc5a he đã tun b1 trư c th gi i nhVng đi[u ki0n đình
chi n c5a nư c Nga: “khơng chi m đ t đai, khơng địi bfi thư ng và các dân t;c có
quy[n tX quy t”: cũng tháng 7 năm đó, qu@n chúng vơ s n lMi m;t l@n nVa tX ñ;ng
nHi dNy và như bão táp kéo vào cung đi0n Tơrit địi các Xơ Vi t c5a he n*m l y
chính quy[n nư c Nga.

Lenin và các đfng chí. Tranh c5a hea sĩ Yu. Belov
NhVng ngư i Bơn se vich, lúc đó cịn m;t nhóm chính tr- nh\ bé, đã đKng ra dbn
đ@u phong trào. Cu;c nHi dNy b- th t bMi n%ng n[ và k t cFc là dư luNn qu@n chúng
quay trB lMi ch1ng he. NhVng toán quân m t tư ng c5a he ph i rút lui vào khu Vi bo
B Pet ro grad, m;t khu ngoMi ô như khu Thánh Angtoan B Paris. M;t cu;c lùng b*t

dã man di|n ra, hàng trăm ngư i Bôn se vich b- b*t gi am, trong s1 đó có T rơtx ki,
bà Cơ long tai và Came niev; Lênin và Di noviev ph i tr1n đi đ thốt kh\i vịng lao
lý, các t báo c5a Bơn se vich b- đình b n. NhVng ph@n t= khiêu khích và ph n đ;ng
khơng ng t l i rêu rao r^ng nhVng ngư i Bôn se vich là tay sai c5a ðKc kỳ cho khi
nào c th gi i tưBng thNt.
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Nhưng chính ph5 lâm th i khơng sao bu;c t;i ñưPc he; nhVng tài li0u chKng
minh r^ng ñây là m;t cu;c âm mưu thân ðKc ñ[u b- vMch tr@n là gi mMo và trm sáu
ngư i còn b- gi am giV, d@n d@n nhVng ngư i Bôn se vich đưPc th ra h t, khơng
ph i xét x=, cũng khơng ph i b o lãnh ho%c ch• ph i b o lãnh theo hình thKc mà
thơi. Khơng ai có th ch1i cãi sX b t lXc và do dX c5a cái Chính ph5 lâm th i ln
ln thay ñHi này. NhVng ngư i Bôn se vich lMi ñưa ra khhu hi0u mà qu@n chúng r t
ưa thích: “T t c chính quy[n cho các Xơ Vi t!” hành ñ;ng c5a nhVng ngư i Bôn se
vich không ph i ch• nh^m quy[n lPi riêng vì lúc này phe xã h;i “ơn hịa”, nhVng kU
t= thù c5a he cịn chi m đa s1 trong các Xơ Vi t.
Hơn th nVa, căn cK vào nguy0n veng m;c mMc, ñơn gi n c5a qu@n chúng cơng
nơng binh, he đã đ[ ra m;t chương trình hành đ;ng c p t1c. Trong lúc ben Men se
vich “ñ n cùng” và phe xã h;i cách mMng ñi vào con ñư ng th\a hi0p v i gi ai c p
tư s n thì nhVng ngư i Bơn se vich đã nhanh chóng n*m đưPc qu@n chúng Nga. M i
hfi tháng 7, he còn b- săn b*t và khinh mi0t, ñ n tháng 9 he ñã tranh th5 đưPc h@u
h t cơng nhân th5 đơ, th5y th5 hMm đ;i Ban tic và binh lính. Cu;c b@u c= các thành
ph1 l n vào tháng 9/1917 có m;t ý nghĩa to l n: Men se vich và xã h;i cách mMng

ch• cịn chi m có 18% s1 phi u – hfi tháng 6 ben he chi m hơn 70%…
Có m;t ñi[u B ñây làm cho các nhà quan sát ngoMi qu1c khó hi u là các Jy ban
ch p hành trung ương Xô Vi t, các Jy ban trung ương c5a m;t s1 cơng đồn – đ%c
bi0t là cơng đồn cơng nhân bưu đi0n và đư ng s*t – ch1ng đ1i nhóm Bơn se vich
m;t cách mãnh li0t. NhVng 5y ban trung ương này ñ[u ñưPc b@u ra tm giVa mùa hM,
có khi cịn trư c nVa, khi Men se vich và xã h;i cách mMng cịn n*m đưPc m;t s1
l n qu@n chúng; ben he đã tìm cách trì hỗn ngăn c n mei vi0c b@u c=. Theo ñi[u l0
c5a các Xô Vi t ñMi bi u công nhân và binh lính thì lx ra đMi h;i tồn Nga ph i hep
vào tháng chín; nhưng 5y ban ch p hành trung ương các Xơ Vi t đMi bi u cơng nhân
và binh lính tồn Nga (gei t*t là 5y ban trung ương Xơ Vi t tồn Nga) khơng ch-u
tri0u tNp, vi0n lx r^ng ch• cịn hai tháng nVa h;i ngh- lNp hi n ñã hep và t i lúc đó thì
các Xơ Vi t sx rút lui. D@n d@n, nhVng ngư i Bôn se vich chi m ưu th trong các Xơ
Vi t đ-a phương tMi kh*p nư c Nga, trong các cơng đồn các ngành, trong hàng ngũ
binh lính và th5y th5. Các Xơ Vi t nơng dân thì cịn n%ng tính b o th5 vì trong nơng
thơn cịn lMc hNu, sX giác ng; chính tr- chNm phát tri n và vì đ ng xã h;i cách mMng
đã tun chuy[n vNn đ;ng nơng dân trong c m;t th h0…Tuy nhiên ngay trong
nơng dân, m;t nhóm cách mMng cũng đang hình thành. Nhóm này xu t hi0n hfi
tháng 10, khi cánh t c5a phe xã h;i cách mMng tách ra và trB thành m;t nhóm chính
tr- m i, nhóm xã h;i cách mMng cánh t .
ðfng th i B kh*p nơi lMi có nhVng bi u hi0n r^ng các lXc lưPng ph n ñ;ng ñang
l y lMi ñưPc lịng tX tin: thí dF như tMi rMp hí k-ch Toroitx ki B Pêtro grad, trong lúc
ñang di|n vB hài k-ch – "NhVng t;i c5a Nga Hồng", m;t nhóm b o hồng đã phá
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

đám và dea “th-t” các di|n viên vì “đã xúc phMm t i Hồng đ ”. M;t vài t báo t\ ý
mong mu1n có m;t “Napoleon Nga”. Gi i trí thKc tư s n thư ng gei các Xơ Vi t
đMi bi u cơng nhân (Rabotchikh Dep uta tov) là các Xơ Vi t đMi bi u chó
(Sabatchikh Dep uta tov) .
Ngày 15/10, tơi có nói chuy0n v i Xtepangiêooc giovich Lian odov, m;t nhà ñMi
tư b n Nga, ñưPc m0nh danh là: "nhà tri0u phú R1cphel er Nga”, ơng này có xu
hư ng chính tr- c5a nhóm dân ch5 lNp hi n
Ơng ta nói: “Cách mMng là m;t căn b0nh. S m mu;n các nư c ngoài cũng can
thi0p vào – như ngư i ta chVa thu1c cho m;t đKa trU có b0nh và dMy nó tNp đi. Tuy
nhiên, đó khơng ph i là li[u thu1c hay nh t nhưng các nư c c@n ph i nhìn th y nguy
cơ c5a ch5 nghĩa Bôn se vich ngay tMi nư c he và nhNn ra r^ng nhVng thuy t như
“chun chính vơ s n”, “cách mMng tồn th xã h;i th gi i” lan nhanh như b0nh
truy[n nhi|m… Có hy veng là sX can thi0p này sx khơng c@n thi t vì hi0n nay gi ao
thơng vNn t i đang nguy ngNp, các xí nghi0p ngmng hoMt đ;ng và qn ðKc đang
ti n, đói khH và thua trNn có th làm cho nhân dân Nga ph i bi t nghĩ…”
Ông Lian odov nh n mMnh r^ng dù B trong tình th nào đi nVa, các nhà cơng
thương cũng sx khơng th đ cho các 5y ban xí nghi0p c5a cơng nhân tfn tMi, ho%c
đ cho he n*m m;t ph@n nh\ nào c5a vi0c qu n lý cơng nghi0p.
Ơng nói ti p: “cịn đ1i v i ben Bơn se vich, ngư i ta sx gi i quy t b^ng m;t
trong hai bi0n pháp sau đây: có th là chính ph5 sx rút kh\i Pet ro grad, sau đó ra
l0nh thi t quân luNt, rfi viên ch• huy quân sX sx đ1i phó v i các ngài đó mà chdng
c@n t i nhVng hình thKc pháp lý… Ho%c n u như h;i ngh- lNp hi n t\ ra có bát cK
khuynh hư ng khơng tưBng nào thì có th gi i tán nó b^ng vũ lXc…”
Mùa đơng đã đ n, mùa đơng kh5ng khi p c5a nư c Nga. Tơi nghe th y các nhà
cơng thương nói: “mùa đơng bao gi cũng là ngư i bMn t1t nh t c5a nư c Nga. Có
lx gi đây mùa đơng sx thanh tốn cách mMng cho chúng ta.”. Ngồi m%t trNn giá
lMnh, binh lính vbn b- đói và ch t d@n ch t mịn, he khơng cịn chút ph n khBi nào.
ð@u máy và toa xe l=a h\ng nát, lương thXc thi u d@n, các xí nghi0p đóng c=a.
Qu@n chúng tuy0t veng và nguy[n r5a giai c p tư s n phá hoMi ñ i s1ng nhân dân và

ñưa quân ñ;i ñ n chŽ bMi trNn. Riga ñã b- dâng cho ñ-ch ngay sau khi tư ng Cooc
nilov công khai tuyên b1: “Ph i chăng chúng ta ph i m t Riga thì nhân dân m i có ý
thKc v[ nhi0m vF c5a mình?”
ð1i v i ngư i Mj, thNt khơng th ng ñưPc r^ng cu;c ñ u tranh gi ai c p lMi có
th t i m;t mKc đ; cao như vNy. Nhưng b n thân tơi đã g%p nhVng sĩ quan B m%t
trNn phía b*c. He nói m;t cách dKt khốt r^ng thà thua trNn cịn hơn là hPp tác v i
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

các Jy ban binh lính. Bí thư khu Pet rograd c5a ñ ng dân ch5 lNp hi n nói v i tơi
r^ng sX phá hoMi n[n kinh t toàn qu1c n^m trong m;t k hoMch nh^m phá hoMi uy
tín c5a cách mMng. M;t nhà ngoMi gi ao c5a m;t nư c đfng minh,mà tơi đã hKa là
khơng nêu tên tuHi ra đây, cũng xác nhMn đi[u đó. Tơi bi t rõ có m;t vài ch5 m\ đã
tiêu h5y máy móc trư c khi rút kh\i nhà máy d0t B Moscow và có nhVng nhân viên
đư ng s*t b- cơng nhân b*t qu tang đang phá các đàu máy xe l=a…
M;t s1 l n các gi ai c p hVu s n thích ben ðKc hơn thích cách mMng – có khi
cịn hơn c chính ph5 lâm th i – he nói toMc ra như vNy khơng chút ng@n ngMi.
Trong nhà tôi tre, g@n như thư ng xuyên, cK ñ n bVa ăn là mei ngư i lMi bàn tán v[
vi0c quân ðKc s*p t i mang lMi “luNt pháp và trNt tX… Có m;t buHi t1i, chúng tơi
đ n chơi m;t nhà buôn B Moscow; trong lúc u1ng trà, chúng tơi chúng tơi có h\i
mư i m;t ngư i ngfi đó xem he thích “Hồng đ ðKc Vin hem hay nhVng ngư i
Bôn se vich” mư i ngư i tr l i r^ng thích Vin hem.
Ben đ@u cơ lPi dFng tình hình r1i ren đ làm giàu. Chúng tung ti[n vào nhVng
cu;c truy hoan quái d- ho%c dùng ñ h1i l; nhân viên chính ph5. Chúng tích trV

ho%c bí mNt đưa sang ThFy ði n lương thXc và than đ1t. M;t ví dF; trong b1n tháng
đ@u c5a cu;c cách mMng, lương thXc dX trV trong nhVng kho công c5a c5a th5 đơ
Pet ro grad b- cư p đoMt m;t cách cơng khai, đ n nŽi s1 ngũ c1c dX trù dùng trong
hai năm khơng cịn đ5 đ cung c p cho nhân dân thành ph1 trong m;t tháng… Theo
báo cáo chính thKc c5a viên b; trưBng b; ti p t cu1i cùng trong Chính ph5 lâm
th i, giá cà phê bán bn B Vladimir vos toc có hai rúp n=a cân, th mà B Pet ro
grad, ngư i mua ph i tr t i 13 rúp. Trong kh*p các c=a hàng B nhVng thành ph1
l n có hàng t n thXc phhm và qu@n áo,nhưng ch• ben nhà giàu m i có ti[n mua.
Tơi có bi t m;t gia đình thương nhân B m;t t•nh l-; c nhà ñ[u bi n thành ñ@u cơ
– dân Nga gei ben ñ@u cơ là “kU cư p”. Ba ñKa con trai nhà này đã đem ti[n đi đút
lót đ kh\i ph i đi lính. M;t đKa đ@u cơ tích trV lương thXc. M;t ñKa bán vàng lNu
c5a m\ Lê na cho nhVng đ ng phái bí mNt B Ph@n Lan. ðKa thK ba thu ñưPc ti[n l i
nhi[u hơn c trong m;t xưBng làm So co la; xưBng này cung c p cung c p cho các
hPp tác xã ñ-a phương, v i ñi[u ki0n là các hPp tác xã này ph i cung c p cho h*n ta
t t c nhVng thK mà h*n c@n ñ n, và cK như th , trong lúc qu@n chúng ch• đưPc lĩnh
theo phi u có m;t lMng bánh mì đen thì tên này khơng thi u m;t thK gì; nào là bánh
mì tr*ng tinh, nào là ñư ng, chè bánh nget, bơ… M%c dù vNy, khi gia đình này th y
binh lính ngồi m%t trNn khơng chi n đ u đưPc nVa vì rét, đói và ki0t sKc thì he l n
ti ng m*ng là “đf hèn nhát” và la l1i om sịm là he “x u hH ph i làm m;t ngư i dân
Nga”… ð n khi nhVng ngư i Bôn se vich tìm ra và trưng thu nhVng kho l n lương
thXc tích trV thì he gei nhVng ngư i đó là “ben kU cư p”.

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Bên dư i nhVng hi0n tưPng th1i nát ñó, các lXc lưPng ñen t1i c5a th i trư c cịn
y ngun tm hfi Nico la đ0 nh- m t ngơi, vbn bí mNt hoMt đ;ng tích cXc. Ben tay
chân c5a tH chKc khá quen thu;c Ôkhơrana (m;t tH chKc mNt thám c5a Nga hoàng)
vbn ti p tFc hoành hành, khi thì phù Nga hồng, lúc thì lMi phù Kêrenx ki, mi|n là
có ti[n… Trong bóng t1i, các loMi tH chKc bí mNt, như ben Trăm đen, đ[u đang tích
cXc tìm cách phFc hfi ch đ; ph n đ;ng, dư i hình thKc này hay hình thKc khác.
Trong cái khơng khí th1i nát và gi d1i đó, m;t âm thanh trong sáng vang lên
ngày này qua ngày khác, đó là ti ng gei c5a nhVng ngư i Bôn se vich càng ngày
càng ăn sâu vào qu@n chúng: “T t c chính quy[n cho các Xơ Vi t! T t c chính
quy[n cho các đMi bi u trXc ti p c5a hàng tri0u cơng nơng binh bình thư ng! Ru;ng
đ t, bánh mỳ và ch m dKt cu;c chi n tranh vơ nghĩa, ch m dKt chính sách ngoMi gi
ao bí mNt, đ@u cơ, ph n b;i… Cách mMng và sX nghi0p c5a nhân dân toàn th gi i
lâm nguy!”.
Cu;c ñ u tranh giVa gi ai c p vô s n và gi ai c p trung lưu, giVa các Xơ Vi t và
chính ph5, di|n ra tm nhVng ngày ñ@u tháng 3, s*p trB nên gay g*t. Nư c Nga ñã
bư c m;t bư c nh y vet tm th i Trung cH vào th k• thK 20; trư c th gi i kinh
hồng, tMi nư c đó đang di|n ra m;t cu;c t= chi n giVa hai h0 th1ng cách mMng –
cách mMng chính tr- và cách mMng xã h;i.
Sau tmng y tháng tr i b- đói rét và th t veng, cách mMng Nga ñã bi u l; m;t sKc
s1ng dfi dào xi t bao! Lx ra gi ai c p tư s n ph i hi u rõ hơn nVa nư c Nga c5a he.
Cái “b0nh cách mMng” B Nga như he vbn gei, còn lâu m i ch m dKt.
Nhìn lMi th i kỳ trư c khBi nghĩa tháng 11, ta c m th y như nư c Nga là m;t
nư c b o th5 khó tưBng tưPng đưPc và dư ng như thu;c vào th i đMi khác. Vì
chúng ta đã hịa mình nhanh chóng bi t bao vào cu;c s1ng m i khhn trương; tình
hình chính tr- B Nga ng hdn v[ t , đ n nŽi nhVng nhóm D.K (nhóm dân ch5 lNp
hi n) b- đ%t ra ngồi vịng pháp luNt như nhVng “kU thù c5a nhân dân”, Kêrenx ki trB
thành m;t tên “ph n cách mMng”, các lãnh tF xã h;i “ơn hịa” như Xêreteli, ðan,
Libe, Got và Apx en tiev b- nhVng ngư i ñi theo he ñánh giá là quá ph n ñ;ng và
nhVng ngư i như Vich to Trec nov và c Macx im Goorky nVa cũng b- coi là thu;c

cánh hVu…
Trung tu@n tháng 12 năm 1917, m;t nhóm lãnh tF xã h;i cách mMng đ n thăm
ơng Giooc giơ Bi ucanơn, ñMi sK Anh; he khhn kho n u c@u ơng ta đmng cho ai
bi t vi0c he đ n, bBi vì he “b- coi là q hVu”.
Ơng Bi ucanơn nói: “Th mà m i m;t năm trư c đây, chính ph5 c5a tơi ch• thcho tơi khơng đưPc ti p Mil iu cov vì ơng này b- coi là nghiêng v[ cánh t quá”.
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Vè tháng 9 và tháng 10, th i ti t Nga B Nga x u nh t, ñ%c bi0t là B Pet ro grad.
B@u tr i n%ng trĩu và xám ng*t, ngày ng*n d@n, mưa t@m tã không ng t. ðư ng ngNp
bùn, trơn như đH m’, dính nhơ nh p, in ñ@y nhVng v t 5ng n%ng n[; tình trMng lMi
càng bi đát hơn nVa vì các cơng sB thành ph1 b- ngmng tr0. NhVng cơn gió rét bu1t
và hm ư t tm v-nh Ph@n Lan thHi vào; sương mù lMnh lxo lufn qua các ph1.
Ban ñêm, ñ ti t ki0m ñi0n và cũng ñ ñ[ phòng khinh khí c@u c5a ðKc, đèn
ngồi đư ng ch• th*p thưa th t; trong các nhà tư nhân, ch• có ñi0n tm 6 gi t1i ñ n
n=a ñêm; n n thì b1n hào m;t cây và d@u h\a thì hi m. Ba gi chi[u tr i ñã t1i và
mư i gi sáng m i có ánh n*ng m%t tr i, tr;m cư p như ong. Ban đêm, đàn ơng
thay phiên nhau gác nhà, súng nMp đMn s“n sàng. ðó là dư i th i chính ph5 lâm th i.
Mfi tu@n lương thXc m;t hi m. Khhu ph@n bánh mỳ tm b y lMng mŽi ngày tFt
xu1ng b1n lMng rư’i, ba lMng, hai lMng rư’i, m;t lMng. th i kỳ cu1i, có m;t tu@n
khơng có bánh ăn. Theo qui đ-nh, mŽi ngư i ñưPc m;t cân ñư ng m;t tháng, y là
nói n u mua đưPc. M;t th\i So co la ho%c n=a cân ñư ng phèn nhMt phèo giá tm b y
đ n mư i rúp – ít ra cũng m;t đơla. SVa ch• đ5 cho n=a s1 trU nh\ trong thành ph1:
ph@n l n các khách sMn và nhà tư nhân hàng m y tháng li[n khơng có sVa dùng.

Ngay giVa mùa hoa qu mà ngư i ta bán t i g@n m;t rúp m;t qu táo hay m;t qu lê
B góc đư ng…
Mu1n mua sVa, bánh mỳ, đư ng, thu1c lá, ph i x p hàng ch ñPi hàng gi dư i
tr i mưa rét. M;t ñêm hep su1t t i sáng m i v[, tơi đã th y c nh tưPng này: ngư i
mua b*t ñ@u x p hàng tm trư c lúc rMng đơng, ph@n đơng là đàn bà, có ngư i bfng
c con nh\… Ca clai, khi t v[ ngư i dân Pháp trong quy n cách mMng Pháp, đã coi
he là ngư i có kh năng nh t th gi i v[ mơn đKng x p hàng. Ngay tm năm 1915,
dư i th i Nico la ð0 nh-, nư c Nga ñã b*t ñ@u làm quen v i c nh x p hàng này rfi,
cho t i mùa hM năm 1917 thì cịn th•nh tho ng m i ph i x p hàng, và tm 1917 trB đi
thì thư ng xun. Hãy tưBng tưPng c nh màu đơng B nư c Nga v i nhVng ngư i áo
qu@n chdng ñ5 ñKng su1t ngày trên hè ph1 Pet ro grad tr*ng xóa! NhVng ngư i dân
Nga d| tính m;t cách kỳ lM này th•nh tho ng cũng ph i th1t ra nhVng l i nói phbn
n;, chua chát…
T t nhiên là trong lúc đó các rMp hát ñêm nào cũng vbn di|n, k c ch5 nhNt. NV
di|n viên Cacx av ina bi u di|n m;t màn vũ balê m i và khán gi yêu nh y múa tm
mei nơi ñH v[ Pet ro grad xem. Danh ca Sali apin trình bày các bài hát. Tác phhm
“Cái ch t c5a Ivan khh5ng khi p” c5a Tônx toi do Maiơhon soMn thành k-ch lMi
ñưPc ñem ra di|n tMi rMp Alechñor inx ki; trong buHi bi u di|n vB đó, tơi có đ ý t i
m;t hec sinh trư ng Ki m – ñfng c5a nhà vua; cK sau mŽi màn, anh ta lMi ñKng dNy
nghiêm trang trong b; l| phFc, hư ng v[ chŽ nhà vua trư c kia vbn ngfi xem hát;
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

chŽ đó nay b\ tr1ng, và hình nhVng con đMi bàng đã b- bóc đi h t … RMp Cơrivoi

Deca lo trình di|n m;t cách huy hồng vB Ray gon c5a Sonit done.
Tuy r^ng vi0n Ecmita gio và các nhà b o tàng mj thuNt khác ñã chuy n
v[ Moscow, hàng tu@n B đây vbn có tH chKc nhVng cu;c tri n lãm tranh. Các bà trí
thKc lũ lưPt đi nghe nói chuy0n v[ ngh• thuNt, văn chương và tri t lý phù phi m.
ð%c bi0t là ben thơng th@n ch5 nghĩa hoMt đ;ng r t tích cXc và ñ;i cKu th quân, l@n
ñ@u tiên trong l-ch s= ñưPc thma nhNn B Nga, dán kh*p m%t tư ng nhVng b n cáo thtri0u tNp ñi nghe nhVng buHi gi ng kinh làm ngư i dX vma khoái trá vma kinh
ngMc…
Cu;c s1ng t5n m5n và gi tMo c5a thành phó vbn cK ti p tFc, c1 làm ng\ như
khơng bi t có cách mMng. Các nhà thi sĩ làm thơ – nhưng khơng ph i đ nói v[ cách
mMng. Các nhà hea sĩ hi0n thXc vx c tranh v[ th i trung cH Nga – he vx không
thi u m;t cái gì, trm nhVng đ[ tài v[ cách mMng. Các cơ thi u nV B t•nh nh\ lên th5
đơ ñ hec ti ng Pháp và luy0n gieng; các sĩ quan trU tuHi, vui tính và đ•p trai, đ;i
nhVng chi c Ba so li ki đ\ chói vi[n vàng, l5ng ldng bên hông thanh ki m trMm trH
khéo léo c5a vùng Co dac, lưPn ñi lưPn lMi trong nhVng hành lang khách sMn. BuHi
trưa, các bà vP ti u công chKc tF tNp nhau lMi u1ng trà, mang theo mŽi ngư i m;t
h;p ñư ng nh\ b^ng vàng, bMc hay lam đá q và nưa chi c bánh mỳ đXng trong cái
bao tay b^ng lông; và các bà c@u cho Nga hoàng trB v[, ho%c c@u cho quan ðKc t i,
c@u cho b t cK m;t cái gì có th gi i quy t ñưPc v n ñ[ ngư i làm… M;t buHi
chi[u, con gái m;t ông bMn tôi trB v[ nhà tKc t1i như điên như dMi vì ch- lái xe đi0n
đã gei cơ ta là “đfng chí”.
Xung quanh he, nư c Nga vĩ ñMi vbn ñang thai nghén m;t th gi i m i. NhVng
ngư i h@u, thư ng b- ñ1i x= như súc vNt và b- tr lương rU mMt, trB lên bư ng b•nh.
Trong lúc lương trung bình c5a he có 35 rúp m;t tháng thì m;t đơi giày giá nhVng
hơn 100 rup; cho nên he khơng ch-u đi x p hàng mua thXc phhm cho ch5, sP h\ng
giày. Chưa h t, trong nư c Nga m i, đàn ơng và đàn bà đ[u đưPc đi b@u c=; trong
nư c Nga m i, có nhVng t báo c5a gi ai c p c@n lao dám nói nhVng đi[u m i lM và
táo bMo, có các Xơ Vi t và có các cơng đồn. NhVng ngư i đánh xe ngXa cũng có
cơng đồn và đMi bi u trong Xô Vi t Pet ro grad. NhVng ngư i h@u bàn và h@u
bufng B các khách sMn ñưPc tH chKc và không thèm nhNn ti[n thưBng c5a khách
nVa. trên tư ng các ti0m ăn có treo nhVng t n bi n đ[: “B đây khơng nhNn ti[n

thưBng” ho%c là “vi0c m;t ngư i ph i ñi làm ngh[ h@u bàn đ sinh s1ng khơng ph i
là lý do đ làm nhFc he b^ng cách cho he ti[n thưBng!”.
Ngoài m%t trNn, binh lính đ u tranh quy t li0t v i ben sĩ quan và hec tNp cách tX
qu n l y nhau thông qua các 5y ban c5a he. Trong các nhà máy, các 5y ban xí
nghi0p, nhVng tH chKc ñ%c bi0t Nga, ñã rút ra ñưPc nhVng bài hec kinh nghi0m, ñã
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

l n lên và ñã nhNn rõ sK m0nh l-ch s= c5a chúng trong cu;c ñ u tranh ch1ng ch ñ;
cũ. C nư c Nga ñi hec và ñec sách – sách chính tr-, kinh t , l-ch s=; qu@n chúng
nhân dân mu1n hi u bi t… TMi các thành ph1, tMi h@u h t các t•nh, ngồi m%t trNn
mŽi nhóm chính tr- đ[u có m;t ho%c nhi[u t báo riêng. Hàng chFc vMn cu1n sách
nh\ c5a hàng ngàn tH chKc ñưPc tung ra và tràn ngNp trong qn đ;i, thơn xóm, nhà
máy, đư ng ph1. SX thèm khát ñưPc hec, tm bao ñ i nay b- ki[m ch , ñã cùng v i
cách mMng bùng lên m;t cách mãnh li0t. Trong 6 tháng ñ@u, riêng vi0n Xmoni mŽi
ngày phát hành tràn ngNp kh*p mei nơi hàng t n, hàng xe, hàng chuy n tàu sách
báo. Nhân dân tồn nư c Nga m i mê đec sách, y như là cát nóng hút nư c bao
nhiêu cũng khơng vma. Khơng ph i he đec nhVng loMi chuy0n bNy bM, sách xuyên
tMc l-ch s=, sách tôn giáo k l dài dòng, ho%c ti u thuy t rU ti[n và ñfi trFy ñâu, mà
là he ñec các sách lý luNn xã h;i và kinh t , sách tri t hec, các tác phhm c5a Tonx
toi, Gô gon và Gooc ki…
Không nhVng th , he lMi còn tH chKc nhVng cu;c nói chuy0n mà n u đem ra so
sánh thì nhVng “bài di|n văn tràng gi ang ñMi h i’ c5a ngư i Pháp t trong cu1n sách
c5a Ca clai ch• là m;t con su1i nh\. NhVng cu;c nói chuy0n, tranh luNn, di|n thuy t

ñưPc tH chKc ngay trong rMp hát, rMp xi c, trư ng hec, câu lMc b;, phòng hep c5a các
Xơ Vi t, trF sB cơng đồn, doanh trMi… Ngồi m%t trNn, hep trong gi ao thơng hào;
B nơng thơn hep ngay ngồi bãi; hep trong c nhà máy… ThNt là m;t c nh tưPng kỳ
lM khi nom th y b1n vMn công nhân nhà máy Putilov hep nhau đ nghe các di|n gi
thu;c các nhóm xã h;i dân ch5, xã h;i cách mMng và vơ chính ph5 nói chuy0n; b t
kỳ ai nói cũng nghe, nói gì cũng nghe và nói dài m y cũng nghe! Trong m y tháng
ròng tMi Pet ro grad và kh*p nư c Nga, mŽi m;t góc ph1 là m;t di|n đàn cơng c;ng.
Trên xe l=a, xe đi0n, đâu đâu và lúc nào cũng nH ra nhVng cu;c tranh luNn b t
ng …
NhVng ngư i Nga B c hai lFc đ-a có d-p g%p g’ nhau trong các h;i ngh- và ñMi
h;i tồn Nga như các đMi h;i c5a Xơ Vi t, hPp tác xã, Demx tovo, dân t;c, mFc sư,
nông dân, ñ ng ph i chính tr-; h;i ngh- dân ch5, h;i ngh- Moscow, h;i đfng c;ng
hịa Nga. • Pet ro grad, thư ng xun có 3 – 4 đMi h;i hep. Trong các cu;c hep th i
gi an dành cho di|n gi không b- hMn ch , và mŽi ngư i ñưPc tX do phát bi u ý ki n
riêng c5a mình…
Chúng tơi đ n thăm phịng tuy n c5a đMo qn thK 12 đóng B phía sau Riga;
trong nhVng chi n hào bùn l@y, nhVng ngư i 1m y u, g@y gị, đi chân đ t, n^m v i
vU tuy0t veng; th mà khi th y chúng tơi đ n, he nh\m c dNy; sX thi u th1n hi0n
trên nét m%t he và dư i nhVng b; quân phFc rách rư i l; ra nhVng m nh da th-t tím
b@m. He h1i h h\i chúng tơi: “có mang sách báo gì đ n cho xem khơng?”

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Có r t nhi[u bi u hi0n rõ r0t v[ sX thay ñHi B nư c Nga: TưPng nV Hoàng
Catơrin ð0 nh- B trư c rMp hát Alechx drinx ki c@m trong tay m;t lá c nh\ màu ñ\;
nhi[u lá c ñ\ khác ñã hơi phai màu ph t ph i trên kh*p các công sB; nhVng n phù
và hình chim đMi bàng tưPng trưng cho nhà vua b- xé nát ho%c ph5 l p; và nhVng
c nh binh dV tPn ñưPc thay th b^ng nhVng ngư i dân v0, dáng ñi0u hi[n lành ñi
tu@n tra các ph1, tay khơng. Tuy vNy, vbn cịn nhVng các lMc hNu kỳ quái:
“B ng phhm tư c” mà Pie ñMi ñ ñã chùm lên nư c Nga b^ng bàn tay s*t, vbn
cịn đưPc thi hành. H@u h t mei ngư i tm hec sinh trB lên, ñ[u m%c nhVng b; ñfng
phFc còn mang huy hi0u nhà vua B khuy và c@u vai. Vào kho ng 5 gi chi[u, ph1 xá
nhan nh n nhVng ngư i đã đKng tuHi, trơng vU phFc tùng d| b o m%c ñfng phFc, tay
c*p c%p, tm nhVng cơng sB đf s;, nom như trMi lính, trB v[ nhà; có lx he vma đi vma
nhhm tính xem còn ph i bao nhiêu c p trên c5a he ch t đi thì he m i có th đưPc ñ[
bMt lên nhVng chKc v- h^ng mong ư c ñ ñ n khi v[ hưu, ñưPc lĩnh m;t món ti[n
hưu trí kha khá, và khơng bi t chmng cịn đưPc t%ng thưBng huân chương Thánh An
na nVa…
Ngư i ta k lMi r^ng m;t hôm, giVa cao trào cách mMng, thưPng ngh- sĩ Xơ colov
m%c thư ng phFc đ n dX m;t buHi hep c5a thưPng ngh- vi0n; ngư i ta khơng cho
ơng vào vì lx ơng khơng m%c b; y phFc qui đ-nh cho nhVng kU phFc vF Nga hồng!
Trên cái b1i c nh c5a m;t qu1c gia sôi sFc và tan rã đó, đã di|n ra c nh tưPng
huy hoàng c5a qu@n chúng nhân dân Nga vùng dNy…

Chương hai. Bão táp t i g,n
Tháng 9, tư$ng Cooc nilov ti&n quân v Pet ro grad v$i ý ñ>nh tN suy tơn lên
đ>a v> m t tên đ c tài qn phi:t ) Nga. Sau lưng hRn hi:n rõ ra nRm tay sRt cJa gi
ai c9p tư sSn shn sàng giáng xu ng cách m ng. M t s b trư)ng xà h i b> liên
quan; chính Kêrenx ki cũng b> nghi ngW. jy ban trung ương ñSng Xã h i cách m ng
ñ ngh> Xavin cov, ñSng viên cJa ñSng này, đ&n trình bày thái đ . Xavin cov tk
ch i. Y b> trPc xu9t ra khdi ñSng. Cooc nilov b> các Jy ban binh lính bRt. M t s
tư$ng tá b> ñufi ra khdi quân ñ i, m t s b trư)ng b> m9t ch3c. Chính phJ đf.
Kêrenx ki lúc đó đ-nh lNp m;t chính ph5 m i, gfm c ñ ng tư s n K.D. ð ng Xã

h;i cách mMng tKc là ñ ng c5a y, b*t y ph i trFc xu t ben K.D., Y không nghe và
dea tm chKc n u b- gò ép. Nhưng sX phbn n; c5a qu@n chúng khi n lên t i mKc
khi n y lúc đó khơng dám đ1i kháng ra m%t. M;t h;i đfng ch p chính lâm th i gfm
năm cXu b; trưBng, do Kêrenx ki ch5 tea, n*m chính quy[n trong khi ch đPi m;t
gi i pháp.

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

VF Cooc nilov làm cho các nhóm xã h;i, ben “ơn hịa” cũng như nhVng ngư i
cách mMng chân chính đồn k t lMi đ tX v0. Khơng th ñ cho hMng ngư i như Cooc
nilov ñưPc nVa. Ngư i ta mu1n có m;t chính ph5 m i, ch-u trách nhi0m trư c
nhVng ph@n t= 5ng h; cách mMng. Jy ban trung ương Xơ]vi t tồn Nga đ[ ngh- tH
chKc qu@n chúng g=i ñMi bi u t i m;t h;i ngh- Dân ch5, sx hep B Pet ro grad vào
tháng chín.
Ba phe xu t hi0n nhanh chóng trong 5y ban trung ương Xơ]vi t tồn Nga. Nhóm
bơn]sê]vích đ[ ngh- hep đMi h;i Xơ]vi t tồn Nga và đ các Xơ]vi t n*m chính
quy[n. Nhóm “giVa” c5a đ ng Xã h;i cách mMng, do Trec nov lãnh ñMo, liên minh
v i ben Xã h;i cách mMng cánh t do Cam cov và Xpiri dono va lãnh ñMo, v i ben
men]sê]vích qu1c t do Mac tov lãnh đMo và v i nhóm men]sê]vích “giVa do Boc
danov và Xcơ be liev đMi di0n, đ địi m;t chính ph5 thu@n túy Xã h;i
H@u như ngay lNp tKc, nhóm bơn]sê]vích giành đưPc đa s1 trong trong Xô]vi t
Pet ro grad và ngay sau đó trong các Xơ]vi t Matxcơva,Kiev, Odessa và nhi[u thành
ph1 khác.

Ho ng sP, ben men]sê]vích và ben Xã h;i cách mMng chi m đa s1 trong 5y ban
trung ương Xơ]vi t tồn Nga th y r^ng xét đ n cùng thì Coocnilov khơng nguy
hi m b^ng Lê]nin. Chúng bèn thay ñHi các thành ph@n ñMi bi u ñi dX h;i ngh- dân
ch5 và tăng thêm s1 ñMi bi u c5a các hPp tác Xã và tH chKc b o th5 khác. Nhưng
m%c d@u chúng vơ vét các ñMi bi u như th , ñMi h;i thoMt ñ@u vbn bi u quy t cho
m;t chính ph5 liên minh khơng có ben K.D tham dX. Ch• sau khi Kêrenx ki dea tm
chKc và ben Xã h;i “ơn hịa” kêu la là n[n c;ng hịa lâm nguy. H;i ngh- m i quy t
đ-nh v i m;t s1 r t nh\ tán thành liên minh v i gi ai c p tư s n và ñfng ý thành lNp
m;t thK ngh- vi0n tư v n, khơng có quy[n lNp pháp, đưPc gei là H;i ñfng lâm th i
c5a nư c c;ng hòa Nga. Trong chính ph5 m i thXc t là các gi ai c p hVu s n n*m
chính quy[n và trong h;i ñfng C;ng hòa, he chi m m;t s1 gh quá nhi[u.
ThXc ra, 5y ban trung ương Xơ]vi t tồn Nga đã khơng cịn đMi di0n cho các Xơ]
vi t cơ sB nVa và ñã ph n ñ1i trái phép vi0c tri0u tNp m;t đMi h;i Xơ]vi t tồn Nga
đáng lx ph i hep vào tháng chín. Jy ban chdng h[ nghĩ ñ n vi0c tri0u tNp ñMi h;i
này, mà cũng chdng cho phép tri0u tNp nó nVa. Cơ quan chính thKc c5a 5y ban, báo
tin tKc, nói bóng gió r^ng các Xơ]vi t s*p ngmng hoMt đ;ng và có th s*p b- gi i tán.
Cùng lúc đó, chính ph5 m i trong chương trình, nói sx thanh tốn các “tH chKc vơ
trách nhi0m “, ý nói các Xơ]vi t.
Nhóm bơn]sê]vích tr l i b^ng cách tri0u tNp các Xô]vi t toàn Nga t i hep B Pet
ro grad ngày 2/11 và đ[ ngh- các Xơ]vi t n*m chính quy[n. ðfng th i he rút lui
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

kh\i h;i đfng C;ng hịa Nga và tun b1 r^ng he khơng mu1n tham gia m;t chính

ph5 ph n lMi dân chúng.
Nhưng nhóm bơn]sê]vích rút lui cũng chdng khi n cho cái n;i b; c5a h;i đfng
C;ng hịa vơ phúc kia kh\i b- lFc đFc. Các gi ai c p hVu s n, bây gi ñã ñKng vào
th mMnh rfi t\ ra ngMo ngưPc. Ben K.D tuyên b1 r^ng chính ph5 khơng có quy[n
thành lNp n[n c;ng hịa B Nga. Chúng địi có nhVng bi0n pháp nghiêm kh*c ñ1i v i
nhVng 5y ban binh lính và th5y th5 và bu;c t;i này t;i ne cho các Xô]vi t. • phía
bên kia thì nhóm men]sê]vích qu1c t và nhóm Xã h;i cách mMng cánh t địi đình
chi n ngay, địi ru;ng đ t cho nơng dân và đ cơng nhân ki m sát cơng nghi0p; thXc
t đó là chương trình bơn]sê]vích.
Hơm Mac tov tr l i ben K.D. tơi cũng có m%t. M*c b0nh n%ng g@n đ t xa tr i,
hơi thB ph[u phào, ơng ta rMp mình trên di|n đàn, tr\ tay v[ phía gh ben phái hVu
mà nói: “các anh gei chúng tơi là ben chi n bMi. Nhưng nhVng kU chi n bMi chính là
nhVng kU ñang ñPi th i cơ thuNn ti0n hơn ñ ký k t đình chi n, khăng khăng địi
hỗn vi0c ký k t này cho t i khi quân ñ;i Nga ñã tan rã h t, khi mà nư c Nga ch•
cịn là vNt mua bán giVa các đồn đ qu1c… Các anh mu1n nhân dân nư c Nga ph i
ch-u m;t thK chính sách do quy[n lPi c5a gi ai c p tư s n quy t ñ-nh. V n đ[ hịa
bình là m;t v n đ[ c p thi t… Các anh sx th y r^ng nhVng ngư i c5a Dimec van
(nhóm qu1c t cách mMng c5a đ ng Xã h;i ñã dX h;i ngh- qu1c t B Dimec van,
ThFy Sĩ năm 1915) mà các anh gei là “tay sai c5a ðKc”, đã khơng làm vi0c m;t
cách vơ ích: he ñã chuhn b- trong kh*p c nư c sX giác ng; c5a qu@n chúng nhân
dân dân ch5…”
Bon men]sê]vích và ben Xã h;i cách mMng thì nghiêng ng giVa hai phái cXc
đoan này, nhưng b- dfn d@n v[ phía t bBi áp lXc c5a sX b t bình ngày càng tăng
trong qu@n chúng. H;i ñfng b- chia thành nhVng phe phái đ1i lNp nhau m;t cách sâu
s*c.
Tình th là như vNy, khi có tin h;i ngh- ðfng minh s*p hep B Paris, m;t tin ñưPc
mong ñPi tm lâu làm n y ra m;t v n đ[ nóng hHi, v n ñ[ chính sách ñ1i ngoMi.
Trên lý thuy t, t t c các ñ ng Xã h;i B Nga ñ[u tán thành đình chi n càng mau
càng t1t trên cơ sB dân ch5. Ngay tm tháng 5/1917, Xô]vi t Petro grad, trong đó hfi
y ben men]sê]vích và Xã h;i cách mMng chi m ưu th , ñã tuyên b1 nhVng ñi[u

ki0n ñình chi n c5a nư c Nga, mà mei ngư i đ[u bi t. He đã địi ph i hep m;t h;i
ngh- các nư c ðfng minh ñ th o luNn v[ các mFc đích chi n tranh. H;i ngh- dX
đ-nh sx hep vào ngày 10/11 (h;i ngh- này khơng hep đưPc vì chính ph5 lâm th i
đH).

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Chính ph5 lâm th i đã đ[ ngh- hai ñMi bi u: tư ng Alechx ayev, m;t quân nhân
ph n ñ;ng và Têretsen co, b; trưBng b; ngoMi gi ao. Các Xơ]vi t thì chen Xcơ be
liev và đã gi ao cho ơng này nhVng ch• th- r t chi ti t: b n Naca do mà ai n y đ[u
bi t. Chính ph5 lâm th i t\ vU khơng đfng ý Xcơ be liev và v[ b n ch• th-: các đMi
sK các nư c ðfng minh ph n đ1i và sau cùng thì Ngh- vi0n Anh, m;t trưBng b; tài
chính Bona lo đã tr*ng trPn tr l i m;t câu h\i c5a ngh- viên như sau: “Theo tơi bi t
thì h;i ngh- Paris sx khơng bàn ñ n mFc ñích c5a cu;c chi n tranh, mà ch• bàn đ n
các phương pháp đ ti n hành chi n tranh…”
Báo chí b o th5 Nga reo mmng, cịn nhóm bơn]sê]vích thì kêu lên r^ng: “ðã th y
rõ khuynh hư ng th\a hi0p c5a ben men]sê]vích và cách mMng Xã h;i đưa he đ n
đâu chưa?”.
M;t hơm tơi qua sơng đ t i rMp Xi c M i dX m;t buHi Mit ing qu@n chúng l n,
như thư ng vbn hep k*p mei chõ trong thành ph1 mŽi ñêm m;t nhi[u. Trong m;t
h;i trư ng tr@n trFi và âm u, ch• có năm ngen đèn nh\ treo vào m;t sPi dây m\ng
manh, ngư i ngfi chNt ních trên các bNc gh gŽ cáu gét, lên ñ n tNn tr@n nhà: bính
lính, th5y th5, cơng nhân, phF nV chăm chú nghe như th tính m0nh he đ-nh doMt B

đây. M;t ngư i lính thu;c sư đồn 548 phát bi u, vU m%t m0t m\i và ñi0u b; tuy0t
veng c5a anh ta bi u hi0n sX sX lo âu thành thXc: “Các đfng chí! NhVng kU c@m
quy[n địi chúng ta h t hy sinh này ñ n hy sinh khác, nhưng cịn nhVng kU chdng
thi u m;t thK gì thì ñưPc chúng ñ yên. Chúng ta ñang chi n tranh v i ðKc. Chúng
ta có b o ben tư ng ta ðKc vào ngfi trong b; tham mưu c5a chúng ta khơng? Th
tMi sao trong lúc chúng ta đ u tranh v i bMn tư s n thì ta lMi m i chúng vào chính
ph5… Binh lính mu1n bi t he chi n đ u đ làm gì và cho ai. Chi n đ u cho thành
Cơngx tanti nov hay là cho nư c Nga tX do, chi n ñ u cho n[n dân ch5 hay là cho
ben kU cư p tư s n? Hãy chKng minh cho tôi th y r^ng tơi đang chi n đ u cho cách
mMng, lúc đó tơi s“n sàng xơng lên chi n đ u, khơng ai ph i đem t;i t= hình ra mà
dea nMt. Khi mà đ t đã v[ tay nơng dân, xưBng máy v[ tay cơng nhân, chính quy[n
v[ tay các Xơ]vi t, thì lúc đó chúng tơi th y r^ng chúng tơi có m;t cái gì đ b o v0
và chúng tơi sx chi n đ u đ b o v0 nó”.
Trong các doanh trMi, các xưBng máy, B các góc ph1, nhVng di|n gi binh lính
thao thao b t tuy0t địi ch m dKt chi n tranh và tun b1 r^ng n u chính ph5 khơng
cương quy t c1 g*ng làm như vNy, binh lính sx b\ chi n hào đ v[ q hương.
Ngư i phát ngơn cho qn đồn thK 8 nói: “Chúng tơi đu1i sKc, chúng tơi ch•
cịn mŽi đMi đ;i m y ngư i. N u không g=i mau lương thXc, giày 5ng và tăng vi0n
thì các chi n hào chdng bao lâu sx rŽng tu ch. M;t là đình chi n, hai là ti p t cho
chúng tơi… Chính ph5 ho%c ph i ch m dKt chi n tranh, ho%c ti p t ñ@y ñ5 cho
quân ñ;i…”
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

M;t ñMi bi u ñơn v- pháo th5 Xiberi thK 46 nói: “Ben sĩ quan khơng c;ng tác v i
các 5y ban c5a chúng tôi, chúng bán chúng tôi cho gi%c, chúng x= t= nhVng ngư i
làm công tác tun truy[n c5a chúng tơi và cái chính ph5 ph n cách mMng này thì lMi
5ng h; chúng. Trư c kia, chúng tôi hy veng r^ng cách mMng sx mang lMi hịa bình.
Nhưng bây gi thì chính ph5 lMi c m chúng tơi nói đ n hịa bình, rfi lúc đó lMi
khơng ti p t cho chúng tơi lương thXc, súng 1ng.”
Tm châu Âu ñưa t i nhVng tin ñfn r^ng ñình chi n ñã ñưPc ký k t v i nhVng
đi[u ki0n thi0t thịi cho nư c Nga.
NhVng tin tKc v[ vi0c đ1i x= v i binh lính Nga đóng B Pháp càng làm tăng sX
b t bình, lV đồn thK nh t đ-nh đưa các 5y ban binh lính lên thay th các sĩ quan như
B Nga và địi v[ nư c chK khơng ch-u đi Xalonich. He ñã b- bao vây, b- c*t lương
thXc rfi b- b*n phá b^ng pháo binh, nhi[u ngư i ch t…
Ngày 29 tháng 10, tơi đ n cung đi0n Mar inx ki, vào cái phịng hep b^ng đá hoa
tr*ng đi m ñ\ c5a h;i ñfng c;ng hòa ñ nghe ñec b n tun ngơn c5a Têrensen co
v[ chính sách đ1i ngoMi c5a chính ph5. C nư c, ki0t lXc và thèm khát hịa bình,
đang ch đPi b n tun ngơn đó trong m;t sX lo âu ghê g m.
M;t ngư i trU tuHi cao l n, áo qu@n b nh bao, m%t mày nh“n nhFi và có đơi gị
má cao, nget ngào ñec m;t b n di|n văn get giũa, thNn treng và hồn tồn rŽng
tu ch… Vbn nhVng luNn đi0u cũ rích v[ v n đ[ ph i đánh b•p ch5 nghĩa quân phi0t
ðKc v i sX giúp ñ’ c5a các nư c ðfng minh, v[ các “quy[n lPi qu1c gia” c5a nư c
Nga, v[ nhVng khó khăn “b n ch• th- gi ao cho Xcơ be liev đã gây ra”. Rfi ch m dKt
b^ng cái ñi0p khúc quen thu;c: “Nư c Nga là m;t ñMi cư ng qu1c. Dù th nào đi
nVa thì nư c Nga vbn là m;t ñMi cư ng qu1c. BHn phNn c5a t t c chúng ta là ph i
b o v0 nư c Nga, ph i t\ r^ng chúng ta là nhVng ngư i b o v0 m;t lý tưBng cao c ,
là nhVng ngư i con c5a m;t dân t;c l n…”
Chdng ai hài lịng c . Ben ph n đ;ng thì mu1n m;t chính sách đ qu1c “mMnh
mx”, nhVng đ ng phái dân ch5 thì địi chính ph5 ph i cam k t là sx xúc ti n vi0c lNp
lMi hịa bình.
ðây là m;t b n Xã luNn c5a báo Công nhân và Binh lính, cơ quan c5a Xơ]vi t
bơn]sê]vích thành ph1 Pet ro grad:

] Chính ph5 tr l i các chi n hào như th nào?

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

V- b; trưBng ít l i nh t c5a chúng ta, ông Têren co vma tr l i quân ñ;i và nhân
dân v[ v n ñ[ chi n tranh và hịa bình như sau:
1 – Chúng ta đồn k t ch%t chx v i các nư c ðfng minh (khơng ph i v i nhân
dân đâu, nhưng v i các chính ph5).
2 – Th o luNn v[ vi0c có th có m;t chi n d-ch mùa đơng hay khơng, khơng ph i
là vi0c c5a n[n dân ch5.Vi0c đó tùy các chính ph5 và các nư c ðfng minh ñ-nh
ñoMt.
3 – Cu;c t n công mùng 1 tháng 7 đã có lPi và r t thành cơng (cịn hNu qu c5a
nó ra sao thì khơng th y nói đ n).
4 – Tin ñfn là các nư c ñfng minh b\ rơi ta là khơng đúng. V- b; trưBng có
trong tay nhi[u b n tuyên b1 r t quan treng… (b n tun b1 à? Nhưng thXc t thì
sao? Cịn thái ñ; c5a hMm ñ;i Anh? NhVng cu;c thương thuy t giVa vua Anh và tên
tư ng ph n cách mMng G co? Chdng th y v- b; trưBng nói gì đ n c ).
5 – B n ch• th- ñưa cho Xcô be liev là không t1t, chdng làm vma lòng các nư c
ðfng minh mà cũng chdng làm vma lòng các nhà ngoMi gi ao Nga, trong h;i nghðfng minh chúng ta ph i cùng nói m;t gieng.
Ch• có th thơi ư?
Ch• có th thơi!.
Các bMn sx h\i, th thì ph i làm th nào? Ph i tin tưBng B ðfng minh và Têres
en co! Bao gi thì chúng ta có hịa bình? Lúc nào mà ðfng minh chho phép! ðó,

chính ph5 tr l i các chi n hào v[ v n đ[ hịa bình như th đó!
Nhưng đ^ng sau sân kh u chính tr- Nga tm bóng t1i b*t ñ@u xu t hi0n m;t lXc
lưPng hung ác; ben Côd*c. Báo ð i m i (báo c5a Gooc ki) nh*c nhB ñ n nhVng
hoMt ñ;ng c5a chúng:
Hfi ñ@u cách mMng, nhVng ngư i Côd*c không ch-u b*n vào dân chúng. Khi
Cooc nilov ti n quân v[ Pet ro grad, he khơng ch-u đi theo h*n. Tm m;t thái ñ;
chung thành tiêu cKc v i cách mMng, he d@n d@n chuy n sang th t n cơng (ch1ng
đ1i lMi cách mMng) tm hNu trư ng c5a cách mMng, he ñ;t nhiên ti n ra hàng ñ@u.
Chính ph5 lâm th i trư c ñã cách chKc Ca lidin th5 lĩnh Cơd*c mi[n sơng ðơng
vì h*n đã tịng phMm trong vF Cooc nilov. Nhưng h*n nh t đ-nh khơng ch-u đi và
đ n đóng B Novotre cat v i ba đMo qn Cơd*c đơng đúc, v i thái đ; âm mưu và đe
dea. H*n mMnh đ n nŽi chính ph5 lâm th i ph i nh*m m*t trư c sX b t tuân thưPng
l0nh này, rfi lMi ph i công nhNn h;i đfng liên hi0p các qn đ;i Cơd*c và tun b1
ban Cơd*c c5a các Xơ]vi t, ban này lúc đó vma m i thành lNp, là b t hPp pháp.
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Kêrenx ki A.F.
ThưPng tu@n tháng mư i, m;t phái đồn Cơd*c đ n g%p Kêrenx ki. V i thái đ;
ngMo mMn, he địi Kêrenx ki ph i rút nhVng l i bu;c t;i Caledin và trách y là ñã
nhưPng b; các Xô]vi t. Kêrenx ki ph i ñfng ý là sx khơng ki m chuy0n gì v i
Caledin nVa và nghe như h*n cịn nói thêm như sau: “Trư c m*t các lãnh tF Xơ]vi t
thì tơi là m;t bMo chúa… Chính ph5 lâm th i khơng nhVng khơng dXa vào các Xơ]
vi t mà cịn r t ti c là cái tH chKc đó cịn tfn tMi.”

Cùng vào th i kỳ, đó m;t phái đồn Cơd*c khác ñ n g%p ñMi sK Anh và táo bMo
thương thuy t v i viên này nhân danh “Nhân dân Côd*c tX do”.
Trên mi[n sông ðông, m;t thK nư c c;ng hịa Cơd*c đã đưPc thành lNp. Các
Xơ]vi t mi[n Ros tov Trên sông ðông và Eca teribua b- ben Côd*c c@m vũ khí đ n
gi i tán và trF sB cơng đồn thP m\ B Khar cov b- cư p phá. Phong trào Cơd*c,
trong mei bi u hi0n c5a nó, t\ ra có tính ch t qn phi0t và ch1ng lMi ch5 nghĩa Xã
h;i. Th5 lính c5a nó là ben q t;c và đMi đ-a ch5, như Caledin, Coonilov, các tư ng
ðutov, Ca raulov và Bác dide, ñưPc nhVng thương gia và ch5 ngân hàng mMnh th B
Matxcơva 5ng h;.
Nư c Nga cũ tan rã nhanh chóng. • Ucơren, B Ph@n Lan, B Bal an, B mi[n BMch
Nga, nhưng phong trào qu1c gia càng ngày càng mMnh và táo bMo. NhVng chính ph5
đ-a phương, do các gi ai c p hVu s n c@m đ@u, địi đưPc tX tr- và khơng ch-u tn
l0nh c5a Pet ro grad. • Henx in pho, ngh- vi0n Ph@n Lan tm ch1i khơng cho chính
ph5 lâm th i vay ti[n, tuyên b1 Ph@n Lan tX tr- và địi qn đ;i Nga rút lui. • Kiev,
vi0n Ra da tư s n lui biên gi i c5a Ucoren v[ phía đơng mãi đ n rMng núi Ural,
chi m nhVng khu nơng nghi0p phì nhiêu nh t c5a mi[n nam nư c Nga và tH chKc
m;t quân ñ;i qu1c gia. Th5 tư ng Vini tren co nói bóng gió đ n vi0c ký k t đình
chi n riêng rx v i ðKc. Chính ph5 lâm th i b t lXc. Mi[n Xiberi và mi[n Cơ ca do
địi có qu1c h;i lNp hi n riêng rx. Trong kh*p các xK đó, x y ra m;t cu;c đ u tranh
k-ch li0t giVa chính quy[n và các Xơ]vi t đMi bi u cơng nhân và binh lính đ-a
phương.
Tình th ngày càng r1i loMn. Hàng chFc vMn binh lính r i b\ m%t trNn, rút vào n;i
ñ-a như th5y tri[u và ñi lang thang khơng mFc đích kh*p trong nư c. Nơng dân c5a
các chính ph5 Tam bov và Tove, ch mãi khơng đưPc ru;ng đ t và b t bình v i
chính sách đàn áp c5a chính ph5, nHi lên đ1t phá các dinh cơ và gi t các ñ-a ch5.
NhVng vF giãn thP và đình cơng khHng lf làm rung chuy n c Matxcơva, Odessa và
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010

wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

vùng m\ than ðônet. Các phương ti0n vNn t i b- tê li0t, qn đ;i ch t mịn vì đói và
các thành ph1 l n thi u bánh mì.
Chính ph5, b- gi^ng đi kéo lMi giVa các nhóm dân ch5 và ph n đ;ng, khơng làm
đưPc vi0c gì. N u b*t bu;c ph i thi hành m;t bi0n pháp gì, thì bi0n pháp đó ln
ln là có lPi cho gi ai c p hVu s n. Chính ph5 phái quân Côd*c v[ nông thôn lNp lMi
trNt tX ho%c phá các cu;c đình cơng. • Tasken, chính quy[n gi i tán các Xơ]vi t.
• Pet ro grad, h;i đfng kinh t đã đưPc lNp nên đ khơi phFc n[n kinh t trong
nư c, b- k•t giVa hai lXc lưPng ñ1i lNp tư b n và lao ñ;ng và không làm đưPc vi0c
gì, rút cFc b- Kêrenx ki gi i tán. Các quân nhân c5a ch ñ; cũ, ñưPc ben K.D. 5ng
h;, địi thi hành nhVng bi0n pháp cương quy t đ lNp lMi k• luNt trong qn đ;i và
h i qn. M%c dù đơ đ1c Vecderepx ki, b; trưBng b; h i quân và tư ng Veckhopx
ki, b; trưBng b; chi n tranh, nh*c đi nh*c lMi r^ng ch• có m;t tinh th@n k• luNt m i,
dân ch5, tX nguy0n, trên cơ sB hPp tác v i các 5y ban binh lính và th5y th5, m i có
th cKu ñưPc quân ñ;i và h i quân, nhưng ý ki n c5a hai ơng cũng chdng đưPc ai
nghe.
Ben ph n ñ;ng dương như c1 tình khêu chec sX phbn n; c5a qu@n chúng. ðã
g@n ñ n ngày x= án Cooc nilov. Báo chí tư s n càng ngày càng cơng khai bênh vXc
h*n, gei h*n là “nhà ái qu1c Nga vĩ đMi”. T báo c5a Bu1cdev, t SX ngi0p chung,
địi ph i có m;t chính th đ;c tài do Coonilov, Caledin và Kêrenx ki đKng đ@u.
M;t hơm trong khán đài c5a báo chí B h;i đfng C;ng hịa, tơi đã nói chuy0n v i
Bu1cdev, m;t ngư i bé nh\, lưng cịng, m%t nhăn nheo, m*t cNn th- sau c%p kính
dày, râu tóc đã hoa râm và r1i bù. Y nói: “Này ơng bMn ít tuHi, hãy nh l i tơi nói.
Nư c Nga c@n m;t ngư i hùng. Bây gi là lúc ph i thơi nghĩ đ n cách mMng và tNp
trung chú ý vào ngư i ðKc. Ben ngu si ñã ñ cho Cooc nilov thua và ñ^ng sau ben
ngu si là tay sai c5a ðKc. ðáng lx Cooc nilov ph i th*ng…”

• phía cXc hVu, nhVng cơ quan b o hồng trá hình m;t cách sơ sài – t Nhà
hùng bi0n c5a dân chúng, c5a Purixok ievich, t Nư c Nga m i, và t L i nói sinh
đ;ng, ] cơng khai địi tiêu di0t n[n dân ch5 cách mMng…
Ngày 20 tháng 10, x y ra trNn th5y chi n trong v-nh Riga v i m;t hMm ñ;i ðKc.
Vi0n c là Pet ro grad lâm nguy, chính ph5 lâm th i chuhn b- rút kh\i th5 đơ. Trư c
tiên sx rút các nhà máy ñúc ñMn và ñem phân tán kh*p nư c Nga, cịn chính ph5 sx
lui v[ Matxcơva. Nhưng lNp tKc nhóm bơn]sê]vích vMch ngay ra r^ng chính ph5
mu1n b\ th5 đơ ð\ đ làm y u th c5a cách mMng. Trư c ñã dâng Riga cho ðKc,
nay lMi muôn dâng n1tPet ro grad.

Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Báo chí tư s n thì reo mmng. T L i nói, c5a ben K.D. vi t r^ng: v[ Matxcơva,
chính ph5 có th ti p tFc cơng vi0c trong b@u khơng khí n tĩnh, khơng b- ben vơ
chính ph5 qu y r1i. Rô di an co, th5 lĩnh cánh hVu c5a ñáng K.D., tuyên b1 trong t
BuHi sáng c5a nư c Nga, n u quân ðKc chi m Petro grad thì thNt phúc vì như vNy
các Xơ]vi t sx đH và nư c Nga sx thốt kh\i cái nMn hMm ñ;i cách mMng Baltic. H*n
vi t:
Pet ro grad lâm nguy. Tơi tX b o: “Hãy đ ThưPng đ che chB cho Pet ro grad”.
Ben he sP r^ng m t Pet ro grad thì các tH chKc cách mMng trung ương sx ch t. Tơi
thì tơi tr l i nhVng ngư i y r^ng n u nhVng tH chKc này m t đi thì tơi càng thích vì
chúng ch• ñưa nư c Nga ñ n chŽ nguy vong… Có ngư i nói m t Pet ro grad thì sx
m t hMm đ;i Baltic. Chdng có gì đáng ti c c , vì ph@n l n các th5y th5 đã m t tinh

th@n chi n ñ u…
Nhưng qu@n chúng ph n đ1i mMnh mx đ n nŽi chính ph5 ph i tm b\ ý đ-nh rút
lui.
Lúc đó, đMi h;i các Xô]vi t hi0n ra B chân tr i, như m;t ñám mây ñen nh^ng
nhVng ánh ch p. ðMi h;i v p ph i sX ph n đ1i khơng nhVng c5a chính ph5, mà cịn
c5a t t c nhVng ben Xã h;i “ơn hịa”. Các 5y ban trung ương c5a qn ñ;i và hMm
ñ;i, nhVng 5y ban trung ương c5a m;t s1 cơng đồn, nhVng Xơ]vi t nơng dân và
nh t là ngay chính ngay 5y ban trung ương Xơ]vi t tồn Nga, khơng tm b\ m;t c1
g*ng nào đ ngăn c n khơng cho đMi h;i hep. T Tin tKc, và t Ti ng nói c5a binh
lính, là nhưng t báo do Xô]vi t Pet ro grad lNp ra nhưng nay đã rơi vào tay 5y ban
trung ương Xơ]vi t tồn Nga, đ kích đMi h;i dV d;i, cũng như tồn b; treng pháo
báo chí c5a đ ng Xã h;i cách mMng, là hai t SX nghi0p nhân dân và Ý chí nhân
dân.
Ngư i ta g=i đMi bi u đi kh*p nư c, g=i ñi0n cho các 5y ban c5a các Xơ]vi t đ-a
phương và các 5y ban qn đ;i nh^m đình lMi ho%c làm chNm các cu;c b@u c= ñMi
bi u ñi dX ñMi h;i. Ngư i ta thông qua các bi u quy t tr-nh treng ch1ng ñMi h;i.
Ngư i ta tuyên b1 r^ng hep ñMi h;i g@n ngày hep h;i ngh- lNp hi n là trái v i nhVng
nguyên t*c dân ch5. Các ñMi bi u tm m%t trNn. liên hi0p các Demx to vo, liên hi0p
nông dân, liên hi0p các đMo qn Cơd*c, liên hi0p các sĩ quan, h;i các ngư i ñưPc
huân chương Thánh Giooc giơ, nhVng ti u đồn quy t t=… đ[u lên ti ng ph n đ1i.
H;i đfng c;ng hịa cùng đfng thanh ph n kháng. T t c b; máy do cu;c cách mMng
Tháng hai ñU ra ñ[u hoMt ñ;ng ñ ch1ng lMi đMi h;i các Xơ]vi t.
ðKng trư c sX ph n kháng y, là ý chí chưa đưPc rõ nét c5a vơ s n – Cơng nhân,
lính trơn và nơng dân nghèo. Nhi[u Xơ]vi t đ-a phương đã có khuynh hư ng bơn]
sê]vích, ngồi ra cịn có nhVng tH chKc c5a cơng nhân xí nghi0p – nhVng 5y ban xí
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010

wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

nghi0p – và nhVng tH chKc cách mMng c5a qn đ;i và hMm đ;i. • nhi[u nơi, nhân
dân sau khi b- ngăn c n khơng b@u đưPc đMi bi u theo th5 tFc thư ng l0, ñã hep mít]
ting lU tU đ b@u ra m;t đMi bi u ñi dX ñMi h;i. • nhièu nơi khác, nhân dân phá v’
các 5y ban cũ ngăn trB công vi0c và b@u ra nhVng 5y ban m i. Qu@n chúng nHi dNy
như đPt sóng ng@m. Cái l@n v\ m\ng đã đơng lMi d@n d@n trên ñám phún thMch c5a
cách mMng m y tháng g@n đây, đã b*t đ@u rMn nKt. Ch• có m;t phong trào tX phát
c5a qu@n chúng m i có th làm cho đMi h;i Xơ]vi t tồn Nga hep đưPc.
Ngày nào các di|n gi bơn]sê]vích cũng tơid các doanh trMi và xưBng máy ñ t1
cáo mMnh mx cái “chính ph5 gây n;i chi n”. M;t ch5 nhNt, chúng tơi đ n xưBng
Ơbukhơpx ki, m;t nhà máy đúc đMn c5a chính ph5, B ngồi thành ph1, phía đMi l;
Sơlux en bua. Chi c xe chB chúng tôi, chMy b^ng hơi nư c, v i cái mui n%ng n[, ỳ
Mch l;i qua nhVng b bùn, giVa nhVng tư ng cao c5a nhVng xưBng máy và nhVng
nhà th r t l n.
Cu;c mít tinh hep giVa nhVng bKc tư ng cao c5a m;t ngôi nhà l n xây dB. Xung
quanh m;t cái bFc căng v i đ\, m;t vMn thính gi , c nam lbn nV, m%c ñf ñen, ng t
ngh u trên nhVng ñ1ng gŽ, ñ1ng gMch, ho%c cheo leo trên nhVng cái d@m, chăm chú
nghe và reo hò như s m. Dôi khi, m%t tr i l; ra sau nhVng ñám mây ñen n%ng trĩu và
qua nhVng lŽ c=a sH rei mei thK ánh sáng ñ\ nhMt vào nhVng khn m%t m;c mMc
ng nh v[ phía chúng tơi.
Lu nasacx ki, thân hình m nh dU như m;t cNu thư sinh và nét m%t thanh tú như
ngh0 sĩ, gi i thích tMi sao các Xơ]vi t ph i n*m chính quy[n. Khơng m;t bi0n pháp
nào khác có th b o v0 cách mMng ch1ng v i kU thù ñang c1 tâm tàn phá ñ t nư c
và quân ñ;i ñ den ñư ng cho m;t tên Cooc nilov thưd hai.
M;t ngư i lính c5a m%t trNn Ru mani, g@y gị, bi khi t và sơi nHi, kêu l n: “Các
đfng chí! • m%t trNn, Chúng tơi ch t đói và ch t rét, ngư i ta b*t chúng tôi ch t
khơng có lý do gì c . Tơi đ[ ngh- các đfng chí Mj, m;t khi v[ nư c, sx nói cho mei

ngư i bi t r^ng nhVng ngư i Nga ch• có ch t m i r i b\ cách mMng c5a he. Chúng
tơi sx đem h t sKc lXc ra đ b o v0 thành trì c5a chúng tơi, cho t i khi nhân dân các
nư c đ[u ñKng dNy và chi n ñ u cho cu;c cách mMng Xã h;i!”.
Sau đó đ n lưPt PêTơ]r1t]xki phát bi u, ti ng nói nh\, chNm và cương quy t:
“Gi đây khơng ph i lúc nói phi m nVa. mà là lúc hành đ;ng! Tình hình kinh t
x u, chúng ta ph i ch-u ñXng. KU ñ-ch ñ-nh khu t phFc chúng ta, nhưng chúng nên
bi t r^ng chúng có th ñi quá xa ñ y. Néu chúng dám ñ;ng ñ n các tH chKc c5a gi ai
c p vô s n thì chúng ta sx quýet chúng kh\i m%t trái đ t như nhVng đ1ng rác!”.
Báo chí bơn]sê]vích bŽng nhiên phát tri n mMnh.
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

Ngồi hai t báo c5a đ ng, t ] Con đư ng c5a cơng nhân, và t ] Ngư i lính, lMi
th y ra hai t nVa, t ] B@n c1 nông, cho nông dân, xu t b n mŽi ngày n=a tri0u s1
và t ] Công nhân và Binh lính, t này trong s1 đ@u xu t b n ngày 17 tháng 10, đã
tóm t*t quan đi m bơn]sê]vích như sau:
M;t năm chi n tranh thK tư nVa, sx ñưa quân ñ;i và ñ t nư c ñ n chŽ di0t
vong… Pet ro grad ñang lâm nguy. Ben ph n cách mMng đang thích thú vì nhVng
đau khH c5a nhân dân và ñang chuhn b- giáng xu1ng đ@u he m;t địn chí mMng.
Nơng dân lâm vào c nh tuy0t veng, đã cơng khai nHi dNy, ben đ-a ch5 và chính ph5
đưa qn v[ càn qt tàn sát he. Các xưBng và các nhà máy đóng c=a, cơng nhân bđe dea ch t đói. Gi ai c p tư s n và ben tư ng lĩnh c5a chúng mu1n thi hành nhVng
bi0n pháp tàn ác ñ phFc hfi lMi m;t thK k• luNt mù qng trong qn đ;i. ðưPc gi
ai c p tư s n 5ng h;, ben tay chân c5a Cooc nilov công khai chu n b- phá h;i nghlNp hi n. Chính ph5 Kêrenx ki là chính ph5 c5a gi ai c p tư s n, chính sách c5a nó
nh^m đánh vào cơng, nơng, binh. Nó ñã tàn hMi ñ t nư c… T báo c5a chúng ta ra

ñ i trong nhVng ngày n%ng trĩu ñe dea. Nó sx là ti ng nói c5a vơ s n và qn đ;i Pet
ro grad. Nó sx là ngư i b o v0 không m0t m\i c5a nông dân nghèo… Ph i cKu nhân
dân, ph i ñưa cách mMng đ n thành cơng. Ph i gi^ng chính quy[n kh\i bàn tay sát
nhân c5a gi ai c p tư s n và trao nó cho các tH chKc c5a cơng, nông, binh cách
mMng. Ph i ch m dKt cu;c chi n tranh ghê tBm. Chương trình c5a t Cơng nhân và
Binh lính là chương trình c5a Xơ]vi t nhVng đMi bi u cơng nhân và binh lính thành
ph1 Petro grad, nghĩa là:
T t c chính quy[n v[ tay các Xơ]vi t, B th5 đơ cũng như các t•nh.
ðình chi n ngay trên kh*p các m%t trNn, thXc hi0n hịa bình giVa các dân t;c.
Ru;ng đ t cho nơng dân, khơng ph i bfi thư ng cho đ-a ch5.
Cơng nhân ki m sát s n xu t công nghi0p.
M;t h;i ngh- lNp hi n ñưPc b@u ra m;t cách ngay thdng.
Nên ñưa thêm ra ñây m;t ñoMn nVa c5a t báo này, t báo c5a cái ben bơn]sê]
vích mà c th gi i ñ[u bi t là tay sai c5a ðKc (John Reed moa mai nhRc l i lWi vu
cáo cJa b n phSn đ ng):
ðKc hồng, mình mhy bê b t máu me c5a hàng tri0u ngư i, mu1n ñhy quân ñ;i
c5a h*n ñ n tNn Pet ro grad. Chúng ta hãy nói chuy0n v i cơng nhân, nơng dân và
binh lính ðKc, nhVng ngư i mu1n hịa bình khơng kém chúng ta, ñ he nHi dNy
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010


wWw.VietLion.Com

Thư vi n sách ñi n t Online – Free for All !

chông lMi cu;c chi n tranh ghê tBm này. ði[u này ch• có th thXc hi0n đưPc bBi m;t
chính ph5 cách mMng, thXc sX phát ngơn cho cơng nhân, nơng dân và binh lính Nga,
chính ph5 này sx vưPt qua đ@u nhVng chính khách ngoMi gi ao mà nói chuy0n trXc

ti p v i qn đ;i ðKc và sx làm tràn ngNp các chi n hào ðKc b^ng nhVng tuyên cáo
b^ng ti ng ðKc… Các phi công c5a chúng ta sx tung nhVng t tun cáo đó kh*p
nư c ðKc…
• h;i đfng c;ng hịa, cái h1 giVa hai phe ngày m;t thêm sâu. Care lin, nhân
danh nhóm Xã h;i cách mMng cánh t , kêu l n: “NhVng gi ai c p hVu s n mu1n lPi
dFng b; máy cách mMng c5a nhà nư c ñ c;t nư c Nga vào chi n xa c5a ðfng
minh! Các ñ ng phái cách mMng cương quy t ch1ng lMi m;t chính sách như vNy”.
Lão già Nico lai Traicopx ki, đMi di0n c5a ben Xã h;i bình dân, phát bi u ch1ng
lMi vi0c chia đ t cho nơng dân và đKng v[ phe ben K.D.: “Chúng ta ph i lNp tKc lNp
lMi m;t k• luNt ch%t chx trong qn đ;i. Ngay tm đ@u chi n tranh tơi đã khơng ngmng
nh*c đi nh*c lMi r^ng thi hành nhVng c i cách kinh t và xã h;i trong th i chi n thì
thNt là phMm m;t t;i ác. ðó là t;i ác mà chúng ta đang phMm đ y. Mà thNt tình tơi có
ch1ng lMi nhVng c i cách y đâu, tơi thu;c ñ ng Xã h;i kia mà!” (Ti ng kêu tm phía
t : “Chúng tơi khơng tin anh đâu!”; phe hVu thì hoan hơ nhi0t li0t).
Nhân danh ben K.D., At giemov tun b1 r^ng chdng vi0c gì ph i nói cho binh
lính bi t vì sao ph i đánh nhau! MŽi ngư i lính đ[u ph i tX hi u r^ng nhi0m vF đ@u
tiên c5a mình là ph i đuHi kU ñ-ch ra kh\i ñ t Nga.
Chính Kêrenx ki cũng hai l@n ñ n thi t tha kêu nài ph i ñoàn k t c dân t;c và
sau m;t bài di|n văn, y bNt lên khóc nKc nB. H;i đfng nghe h*n v i thái đ; lMnh
lùng, th•nh tho ng lMi ng*t l i h*n b^ng nhVng l i ch gi|u.
Vi0n Xmoni, ñMi b n doanh c5a 5y ban trung ương Xơ]vi t tồn Nga và c5a Xơ]
vi t Pet ro grad, B cách trung tâm vài d%m ñư ng, mãi tNn cu1i thành ph1, trên b
sông Ne va r;ng l n. Tơi lên m;t chuy n xe đi0n chNt ních hành khách, chMy ngo^n
ngoèo và r[n rĩ qua nhVng ph1 xá bùn l@y và gf gh[. Cu1i ñư ng hi0n ra nhVng
vịm xanh vi[n vàng c5a tu vi0n Xmoni, trơng thNt là đ•p và ngay cMnh là m%t chính
c5a vi0n Xmoni, trơng như trMi lính, chi[u dài 200 thư c cao b1n t@ng và trên c=a
chính có huy hi0u c5a nhà vua, to tư ng và láo xưPc kh*c vào đá.
NhVng tH chKc cách mMng c5a binh lính và cơng nhân đã đ n đóng B vi0n này,
ngun dư i ch ñ; cũ là m;t trư ng nhà tu nHi ti ng cho các thi u nV q t;c, đưPc
chính NV hồng b o trP. Vi0n có trên m;t trăm phòng l n, tư ng tr*ng và tr@n trFi.

Trên các c=a, vbn cịn nhVng t m bi n trên đ[ “L p b1n” ho%c “Bufng giáo sư”.
Nhưng lMi có nhVng chV ñ[ v;i, b^ng chKng v[ nhVng hoMt ñ;ng m i trong vi0n:
Mư i ngày rung chuy n th gi i

2010