B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T QUC DÂN
=========o0o=========
ÀO ANH TUN
QUN LÝ NHÀ N
C V
THNG MI IN T
Chuyên ngành: Qun lý Kinh t
(Khoa hc qun lý)
Mã s : 62.34.01.01
LUN ÁN TIN S KINH DOANH VÀ QUN LÝ
Ngi hng dn khoa hc: GS.TSKH Lê Du Phong
HÀ NI 2013
- i -
LI CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công tr
ình nghiên c
u
ca riêng tôi. Các s liu, kt qu nêu trong
Lun án là trung thc. Các tài liu c s
dng trong Lun án u có trích dn rõ ràng.
Kt qu nghiên cu ca Lun án cha tng
c ai công b trong bt k công trình nghiên
c khoa hc nào.
Tác gi lun án
ào Anh Tun
- ii -
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, T VIT TT
Ch vit tt
ASEAN
APEC
CNTT
CNTT & TT
DN
EDI
EU
KT-XH
TMT
QLNN
XHCN
UBND
UNCITRAL
SXKD
WTO
Ni dung vit tt
Hip hi các quc gia ông Nam Á
Khu vc Châu Á - Thái Bình D
ng
Công ngh thông tin
Công ngh thông tin và truyn thông
Doanh nghip
Trao i d liu in t
Liên minh châu Âu
Kinh t - xã hi
Thng mi in t
Qun lý nhà n
c
Xã hi ch ngha
y ban nhân dân
y ban pháp lut thng mi quc t ca Liên
Hip Quc
Sn xut kinh doanh
T chc thng mi quc t
- iii -
MC LC
LI CAM OAN i
DANH MC CÁC KÝ HIU, T VIT TT ii
DANH MC BNG BIU vi
PHN M U 1
CHNG 1. TNG QUAN NGHIÊN CU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN
CU 5
1.1. Tng quan các công trình nghiên cu 5
1.1.1. Các công trình nghiên cu nc ngoài 5
1.1.2. Các công trình nghiên cu trong nc 7
1.1.3. Nhn xét t tng quan các công trình nghiên cu 9
1.2. Phng pháp nghiên cu 9
1.2.1. Phng pháp phân tích tng hp 9
1.2.2. Phng pháp nghiên cu nh tính 11
1.2.3. Phng pháp nghiên cu nh lng 13
KT LUN CHNG 1 17
CHNG 2. C S LÝ LUN VÀ BÀI HC KINH NGHIM TRONG
QUN LÝ NHÀ NC V THNG MI IN T 18
2.1. Thng mi in t. 18
2.1.1. Khái nim thng mi in t 18
2.1.2. Các c trng ca thng mi in t 21
2.1.3. Các mô hình th
ng m
i in t 22
2.1.4. Li ích và các hn ch ca thng mi in t 23
2.2. Qun lý nhà n
c v thng mi in t 27
2.2.1. Khái nim qun lý nhà n
c v thng mi in t 27
2.2.2. Mc tiêu qun lý nhà n
c v thng mi in t 28
2.2.3. Chc nng qun lý nhà n
c v thng mi in t 28
2.2.4. Ni dung qun lý nhà n
c v thng mi in t 29
2.2.5. B máy qun lý nhà n
c v thng mi in t 40
2.2.6. Các yu t nh hng n qun lý nhà n
c v thng mi in t 41
2.2.7. ánh giá qun lý nhà n
c v thng mi in t 43
- iv -
2.3. Kinh nghim quc t trong qun lý nhà n
c v thng mi in t 44
2.3.1. Kinh nghim ca các quc gia trong xây dng chin lc phát trin thng
mi in t 44
2.3.2. Kinh nghim ca các quc gia trong vic xây dng chính sách và ban hành
pháp lut v thng mi in t 45
2.3.3. Kinh nghim trong t chc thc hin k hoch phát trin thng mi in t48
2.3.4. Các bài hc kinh nghim qun lý nhà n
c v thng mi in t i vi
Vit Nam 49
KT LUN CHNG 2 53
CHNG 3. THC TRNG QUN LÝ NHÀ N
C V THNG MI
IN T VIT NAM 54
3.1. Thc trng phát trin thng mi in t Vit Nam 54
3.1.1. Giai on thng mi in t hình thành và
c pháp lut tha nhn chính
thc 54
3.1.2. Giai on phát trin mnh m ca thng mi in t Vit Nam 56
3.2. Thc trng qun lý nhà n
c v thng mi in t 59
3.2.1. Xây dng k hoch phát trin thng mi in t 59
3.2.2. Xây dng chính sách và ban hành pháp lut v thng mi in t 61
3.2.3. T chc thc hin k hoch phát trin thng mi in t 88
3.2.4. Kim tra, thanh tra thng mi in t 96
3.3. B máy qun lý nhà n
c v thng mi in t Vit Nam 99
3.3.1. B máy qun lý nhà nc v thng mi in t cp Trung ng 99
3.3.2. B máy qun lý nhà n
c v thng mi in t cp a phng 105
3.4. ánh giá qun lý nhà n
c v thng mi in t Vit Nam 106
3.4.1. B tiêu chí ánh giá qun lý nhà n
c v thng mi in t 106
3.4.2. Tng hp kt qu nghiên cu t quá trình
i
u tra 107
3.4.3. ánh ni dung qun lý nhà n
c v thng mi in t 109
KT LUN CHNG 3 121
- v -
CHNG 4. MT S GII PHÁP CH YU HOÀN THIN QUN LÝ NHÀ
NC V THNG MI IN T VIT NAM 122
4.1. Trin vng phát trin thng mi in t Vit Nam và xu hng phát
trin thng mi in t trên th gii 122
4.1.1. Trin vng phát trin thng mi in t Vit Nam 122
4.1.2. Xu hng phát trin thng mi in t trên th gii 124
4.2. Quan im hoàn thin qun lý nhà n
c v thng mi in t 124
4.2.1. S phát trin thng mi in t cn tuân th c ch th trng, kt hp vi
s tác ng tích cc ca Nhà nc. 124
4.2.2. Phát trin thng mi in t da trên s m rng hp tác quc t và cn
phù hp vi tin trình hi nhp khu vc và quc t 125
4.2.3. Chin lc phát trin thng mi in t cn phù hp và kt hp cht ch
vi nhng ni dung ca chin lc phát trin kinh t - xã hi 126
4.3. Mt s gii pháp ch yu hoàn thin qun lý nhà n
c v thng mi in
t Vit Nam 126
4.3.1. Xây dng chin lc phát trin thng mi in t quc gia 126
4.3.2. Hoàn thin chính sách phát trin thng mi in t 128
4.3.3. Hoàn thin pháp lut v thng mi in t 134
4.3.4. T chc thc hin k hoch phát trin thng mi in t 138
4.3.5. Hoàn thin hot ng thanh tra, kim tra thng mi in t 141
4.3.6. Hoàn thin b máy qun lý nhà n
c v thng mi in t 142
4.4. iu kin ch yu thc thi các gii pháp hoàn thin qun lý nhà n
c v
thng mi in t 144
4.4.1. i vi c quan qun lý nhà n
c 144
4.4.2. i vi doanh nghip và ngi tiêu dùng 148
KT LUN CHNG 4 150
KT LUN CHUNG 151
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B CA TÁC GI 153
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 154
PH LC 158
- vi -
DANH MC BNG BIU
Bng 1.1. Các thang o s dng trong phiu iu tra 15
Bng 1.2.Thang o Likert 5 mc s dng trong iu tra 15
Bng 3.2.Xp hng tng th mc cung cp thông tin và dch v công trc tuyn
trên Website/Portal ca các B, c quan ngang B nm 2010-2012 95
Bng 3.3. Các tiêu chí ánh giá QLNN v TMT 106
Bng 3.4. ánh giá ca DN v các tr ngi trong ng dng TMT 111
DANH MC HÌNH V, TH
Hình 1.1. Các b
c thc hin phng pháp phân tích tng hp 10
Hình 1.2. Các b
c thc hin nghiên cu nh tính 12
Hình 1.3. Các b
c nghiên cu nh lng 13
Hình 1.4. Các b
c thc hin iu tra chính thc 16
Hình 3.1.
ánh giá tác d
ng ca TMT i vi DN trong các nm 2011, 2012 58
Hình 3.2.Xu h
ng doanh thu t các phng tin in t trong nm 2011, 2012 58
Hình 3.3. S trng ào to TMT nm 2008, 2010, 2012 71
Hình 3.4. T l tin mt lu thông trong tng phng tin thanh toán. 74
Hình 3.5. Thng kê s th ngân hàng phát hành qua các nm 75
Hình 3.6. Thng kê s lng máy ATM và POST qua các nm. 75
Hình 3.7. Biu t l tnh, thành ph trc thuc Trung ng ã cung cp dch v
công trc tuyn mc 3, 4
94
Hình 3.8. Biu tng trng s lng dch v công trc tuyn mc 3, 4 ti các
tnh, thành ph trc thuc Trung ng 95
Hình 3.9. B máy QLNN v TMT cp Trung ng 100
Hình 3.10. B máy QLNN v TMT ti B Công thng 100
Hình 3.11. Các c quan tham gia thc hin chc nng QLNN v TMT 102
Hình 3.12.
ánh giá các tác d
ng ca ng dng TMT trong DN nm 2012 113
-1-
PHN M U
1. S cn thit ca tài nghiên cu
S phát trin ca thng mi in t (TMT) trên th gii
ã làm thay
i
phng thc kinh doanh, thay i mnh m các giao dch truyn thng và em li
nhng li ích to ln cho các doanh nghip cho ngi tiêu dùng và cho toàn xã hi.
i vi các doanh nghip Vit Nam vic ng dng TMT vào hot ng sn xut
kinh doanh ã làm tng kh nng cnh tranh, m rng th trng, to ra nhiu c hi
kinh doanh cho các doanh nghip.
Trong quá trình phát trin TMT Vit Nam, Nhà nc vi vai trò là ch th
qun lý
ã t
o ra nhng ra nhng tin c bn cho vic ng dng và trin khai
TMT trong các doanh nghip. Bng các công c qun lý ca mình, Nhà n
c
ã
óng vai trò nh hng, to lp môi trng cho s phát trin ca TMT.
Tuy nhiên t quá trình trin khai TMT trong thi gian va qua cho thy tuy
môi trng cho s phát trin TMT Vit Nam
ã hình thành nhng v
n cha áp
ng c cho s phát trin có hiu qu ca TMT. Hot ng qun lý nhà n
c
(QLNN) v TMT hin nay còn tn ti mt s bt cp ch yu sau: thiu các nh
hng chin lc trong phát trin TMT; pháp lut v TMT cha iu chnh ht
nhiu lnh vc mi ny sinh trong TMT; s phi hp qun lý nhà n
c v TMT
gia các c quan QLNN v TMT cha hiu qu; nim tin ca ngi tiêu dùng i
vi TMT c
òn th
p; ngun nhân lc cho TMT c
òn thi
u v s lng và yu v
cht lng; hot ng kim tra, giám sát TMT cha c trú trng.
Bên cnh ó, s phát trin không ngng trong lnh vc công ngh thông tin nói
chung và TMT nói riêng trên th gii s to ra nhng thách thc không nh cho
vic thc hin các chc nng QLNN v TMT Vit Nam.
Xut phát t nhng yêu cu trên, QLNN v TMT trong thi gian ti cn phi
tip tc c hoàn thin c v mt lý lun và thc t trin khai thc hin. có c s
hoàn thin các ni dung này, hot ng QLNN v TMT cn phi c cng c v
mt lý lun nh: làm r
õ m
c tiêu, ni dung, các nguyên tc, yêu cu cng nh các
công c mà Nhà nc có th s dng trong quá trình thc hin chc nng QLNN v
TMT. Ngoài ra khc phc các bt cp trong hot ng QLNN v TMT Vit
nam hin nay thì hot ng QLNN v TMT cn phi c ánh giá mt cách toàn
din tìm ra nhng bt cp còn tn ti cng nh nguyên nhân ca các hn ch này.
Vi nhng lý do nên trên, vic nghiên cu tài "Qun lý nhà n
c v thng
mi in t" có ý ngha c v mt lý lun và thc tin nhm góp phn hoàn thin lý
-2-
lun QLNN v TMT cng nh hoàn thin các ni dung QLNN v TMT Vit
Nam.
2. Mc ích nghiên cu
Mc ích nghiên cu ca lun án nhm làm rõ nhng lí lun v QLNN i vi
TMT, xut các gii pháp nhm nhm hoàn thin QLNN v TMT Vit Nam.
Bên cnh ó lun án cng nghiên cu xây dng b tiêu chí ánh giá các ni
dung QLNN v TMT, làm cn c cho vic ánh giá QLNN v TMT Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun án là quá trình thc hin các ni dung QLNN v
TMT; là các DN ang thc hin TMT Vit Nam.
3.2. Phm vi nghiên cu
Phm vi ni dung nghiên cu: V khái nim TMT, vi mc tiêu là hoàn thin
QLNN v TMT Vit Nam nên lun án s dng khái nim TMT theo ngha
rng, theo ó TMT là vic tin hành mt khâu hoc toàn b quy trình ca hot
ng thng mi bng các phng tin in t có kt ni vi mng Internet, mng
vin thông di ng hoc các mng m khác.
i vi hot ng QLNN v TMT, lun án ch tp trung nghiên cu các ni
dung QLNN v TMT Vit nam theo hng tip cn t quá trình qun lý, các ni
dung này bao gm: (i) Xây dng chin lc, k hoch phát trin TMT; (ii) Xây
dng chính sách và ban hành pháp lut v TMT; (iii) T chc thc hin k hoch
và chính sách phát trin TMT; (iv) Kim soát TMT. ây là cách tip cn ph
bin trong các nghiên cu v hot ng QLNN nói chung, QLNN v TMT nói
riêng.
Phm vi i tng nghiên cu: i vi các DN nghiên cu, lun án ch tp
trung nghiên cu các DN
ã áp d
ng TMT t cp 2 tr lên; ang ng dng các
ba mô hình TM
T là B2B; B2C và C2C. Các DN này ang ho
t ng trong mt s
lnh vc ch yu nh: thng mi, bán buôn, bán l; sn xut công nghip; tài chính
ngân hàng và công ngh thông tin. ây là các lnh vc trong ó có rt nhiu DN Vit
Nam ang thc hin TMT.
Phm vi thi gian nghiên cu: lun án ánh giá thc trng QLNN v TMT
trong khong thi gian t nm 2006 n nm 2012, ây là giai on trin khai thc
hin k hoch tng th phát trin TMT giai on 2006-2010; k hoch tng th
phát trin TMT giai on 2011-2015 và các k hoch kinh t xã hi quan trng
khác ca t nc.
-3-
4. Các óng góp ca lun án
4.1. V mt lý lun
Th nht, thc hin chc nng QLNN v TMT trong iu kin hi nhp
kinh t quc t hin nay, lun án xut cn coi khái nim v TMT theo ngha
rng, vi quan im này TMT c hiu là vic tin hành mt khâu hoc toàn b
quy trình ca hot ng thng mi bng các phng tin in t có kt ni vi
mng Internet, mng vin thông di ng hoc các mng m khác.
Th hai, lun án
ã nghiên c
u xây dng b ch s ánh giá hot ng QLNN
v TMT trên c s vn dng mô hình Outcome và ph
ng pháp lu
n v ánh giá
chính sách ca Ngân hàng th gii. Các ch s này c s dng ánh giá mt
cách toàn din các ni dung QLNN v TMT theo các tiêu chí: hiu lc, hiu qu,
phù hp và bn vng.
4.2.V mt thc tin
Lun án phân tích và ánh giá thc trng QLNN v TMT Vit Nam trong
giai on 2006-2012; ánh giá và phân tích nhng nguyên nhân dn n thành công
và hn ch trong QLNN v TMT. hoàn thin QLNN v TMT, lun án xut
mt s gii pháp ch yu sau:
(i) Xây dng chin lc phát trin TMT quc gia nhm to ra các nh hng
lâu dài cho phát trin TMT Vit Nam.
(ii) Hoàn thin các chính sách TMT nh: chính sách thng nhân; chính sách
thu trong TMT; chính sách bo v ngi tiêu dùng; chính sách to ngun nhân
lc.
(iii) Hoàn thin pháp lut v TMT trong ó tp trung vào các ni dung: công
nhn TMT là mt ngành trong h thng các ngành kinh t quc dân; quy nh rõ v
trách nhim, quyn hn ca các bên tham gia TMT i vi các hình thc TMT
mi ny sinh; hoàn thin các quy nh v TMT xuyên biên gii; công nhn giá tr
pháp lý ca chng c in t; hoàn thin các quy nh v gii quyt tranh chp trong
TMT.
(iv) Tng cng hot ng ào to v TMT, công nhn chuyên ngành TMT
là mt chuyên ngành chính thc trong h thng giáo dc quc gia.
(v) Tng cng hot ng thanh tra, kim tra v TMT, thành lp thanh tra
chuyên ngành v TMT.
-4-
5. Kt cu ca lun án
Ngoài phn m u, kt lun, danh mc tài liu tham kho, ni dung lun án
c trình bày trong 4 ch
ng:
Chng 1. Tng quan nghiên cu và phng pháp nghiên cu.
Chng 2. C s lý lun và bài hc kinh nghim trong qun lý nhà n
c v
thng mi in t.
Chng 3. Phân tích thc trng qun lý nhà n
c v thng mi in t Vit
Nam.
Chng 4. Mt s gii pháp ch yu hoàn thin qun lý nhà n
c v thng
mi in t Vit Nam.
-5-
CHNG 1
TNG QUAN NGHIÊN CU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU
1.1. Tng quan các công trình nghiên cu
1.1.1. Các công trình nghiên cu nc ngoài
T khi xut hin vào u nhng nm 90 ca th k 20, TMT nói chung và
QLNN v TMT nói riêng
ã
c nhiu các t chc và các hc gi trên th gii
cp n và nghiên cu. Trong phm vi nghiên cu ca tài, lun án ch tp trung
vào nghiên cu mt s công trình tiêu biu sau:
Nm 2001, trong cun: "Nhng chin lc cho s thành công ca TMT" ca
Giáo s Bijan Fazlollahi trng i hc Georgia State University, USA do nhà xut
bn IRM Press phát hành [18]
ã
cp ti mt s ni dung tng i c th ng
dng thành công TMT trong mi DN và qun lý các hot ng TMT ca các c
quan có thm quyn.
Các ni dung này bao gm: [18, Trg 32]
Tính riêng t trong không gian o khi thc hin các hot ng TMT; Nhng
nh hng ca cu trúc ca nn kinh t ti vic thc hin các hot ng TMT toàn
cu; Các khía cnh xã hi trong TMT có liên quan n vic xây dng chính sách và
mt s ni dung khác có liên quan n vic xây dng chin lc TMT thành công
cho các DN.
Tip theo công trình ca giáo s Bijan Fazlollahi, vào nm 2002, d án nghiên
cu v nhng tác ng ca TMT trong nn kinh t toàn cu thuc trung tâm nghiên
cu ca trng i hc Irvine ã nghiên cu các tác tng ca môi trng và chính
sách ca các quc gia ti s hình thành và phát trin ca TMT. Toàn b các kt qu
nghiên cu này
ã
c tp hp li trong cun sách: "TMT toàn cu: nhng tác
ng ca môi trng và chính sách quc gia" do i hc Cambridge phát hành nm
2006
[19]
ã t
p hp c rt nhiu nghiên cu ca các hc gi thuc các trng i
hc trên th gii v các tác ng ca môi trng và chính sách quc gia n s phát
trin ca TMT.
Các nghiên cu này
ã m
rng phm vi nghiên cu 10 quc gia khác nhau
gm: M, Brazin, Trung Quc, an Mch, Pháp, c, Nht, Mexico, Singapore và
ài Loan vi 2.139 doanh nghip ti các nc c phng vn. Kt qu ca nghiên
cu này ã ch ra s tác ng ca môi trng và chính sách ca các quc gia ti quá
trình hình thành và phát trin ca TMT .
-6-
Da trên các s liu iu tra và mô hình nghiên cu, các tác gi
ã phân tích và
ánh giá nhng tác ng ca môi trng và chính sách TMT tng quc gia nhm
tr li các câu hi:
- Có nhng nhân t nào (xu th và các rào cn) tác ng n vic ng dng
TMT ca các doanh nghip?
- Nhng tác ng ca các nhân t này ti các quc gia
ã phát tri
n và ang
phát trin có s thay i nh th nào?
- Trong mi giai on phát trin ca TMT tng quc gia thì các nhân t này
có nh hng nh th nào?
Khác vi nhng nghiên cu trên, vào nm 2003, trong cun "nhng tác ng
v kinh t và xã hi ca TMT" ca các tác gi Sam Lubbe và Johanna Maria van
Heerden do Idea Group Publishing
[37] phát hành
ã t
p hp nhiu công trình
nghiên cu v các tác ng v mt kinh t và xã hi ca TMT ca các hc gi
thuc nhiu trng i hc khác nhau trên th gii làm c s cho vic xây dng các
chính sách qun lý ca nhà nc v TMT. Các công tr
ình này bao g
m các nghiên
cu v:
- Nhng tác ng v mt kinh t và xã hi ca TMT ti nhng quc gia ang
phát trin ca tác gi: Roberto Vinaja, University of Texas, Pan America, USA
[37, Trg 34]. Trong nghiên cu này
ã nêu lên các l
i ích tim nng ca TMT i
vi các quc gia phát trin ng thi nhn mnh s ph bin ca TMT nhng
quc gia ang phát trin s là mt ngun lc quan trng cho s phát trin t nc.
- Nhng tác ng i lp ca TMT ca các tác gi Sushil K. Sharma thuc
Ball State University, USA và Jatinder N.D. Gupta thuc University of Alabama in
Huntsville, USA
[37, Trg 45]. Trong nghiên cu này
ã ch
ra nhng tác ng bt li
t s phát trin TMT trong mi quc gia nh tính riêng t ca các cá nhân trong
các giao dch, s an toàn trong quá trình thanh toán, chính sách bo v ngi tiêu
dùng t ó a ra các khuyn ngh trong vic xây dng và trin khai các chính
sách qun lý ca nhà nc v TMT nh: qun lý cnh tranh trong TMT, chính
sách thu, chính sách lao ng và vic làm trong TMT.
Tip tc các nghiên cu v tác ng ca TMT, vào nm 2004 trong cun:
"Các tác ng v mt nhn thc và xã hi ca TMT trong nhng t chc hin i"
ca các tác gi Mehdi Khosrow-Pour và nhiu ngi khác do Idea Group Publishing
phát hành [28] ã nghiên cu khá chi tit các tác ng v mt xã hi, nhn thc và
vn hóa ca TMT n hot ng ca các t chc. c bit các nghiên cu
ã
cp n các tác ng ca TMT lên hành vi ca ngi tiêu dùng cng nh s tác
ng ca TMT lên hành vi ca t chc, s phát trin và qun tr t chc.
-7-
1.1.2. Các công trình nghiên cu trong nc
Tuy TMT mi phát trin Vit nam trong khong 10 nm tr li ây
nhng
ã có khá nhi
u
công trình nghiên cu v TMT nói chung và QLNN v
TMT nói riêng.
Nhn thy tm quan trng ca vic ng dng TMT, nm 2003 tài nghiên
cu khoa hc cp Nhà nc "Nghiên cu mt s vn k thut và công ngh ch
yu trong TMT và trin khai th nghim". Mã s KC.01.05
[17] do PGS.TS. Lê
Danh Vnh - Th trng B Thng mi (nay là B Công Thng) làm ch nhim,
Trung tâm thông tin thng mi là c quan thc hin vi s tham gia ca các cán b
nghiên cu khoa hc ca các b ngành: Bu chính vin thông (nay là B Thông tin
và Truyn thông), Ban c yu Chính ph, Ngân hàng, B Tài chính, B Vn hoá
thông tin, Liên minh các hp tác xã, Vin công ngh thông tin, Hi tin hc vin
thông Hà Ni, U ban nhân dân thành ph Hà Ni và nhiu doanh nghip thc hin.
Yêu cu t ra vi tài là nghiên cu nhng công ngh ch yu ca TMT và
th nghim chúng trong mt h thng TMT hoàn chnh bao gm y các khâu
t tìm kim hàng hoá, t hàng, thanh toán, giao hàng và làm ngha v thu vi nhà
nc.
tài ã hoàn thành vi mt s ni dung ch yu sau
[17]:
Tng quan các vn chung v TMT và mt s k thut công ngh ch yu
trong TMT;
Nghiên cu lý thuyt v các k thut công ngh ch yu trong TMT và kt
qu th nghim h thng tích hp các k thut công ngh TMT trong thc t;
xut mt s gii pháp v phát trin TMT Vit Nam trong thi gian ti.
Ngoài ra hàng nm, bt u t nm 2004, Cc TMT và CNTT thuc B công
thng
ã ti
n hành tng kt v tình hình TM
T
Vit Nam trong các báo cáo
thng niên v TMT Vit Nam hàng nm (báo cáo có tiêu : Báo cáo TMT
Vit Nam). Các báo cáo này cung cp mt cái nhìn tng quan v thc trng tình hình
phát trin TMT Vit Nam trong nm nh: tình hình ng dng TMT trong các
doanh nghip, thc trng v c s h tng cho TMT, vic trin khai các chính sách
TMT trong thc t v.v ng thi a ra mt s khuyn ngh i vi các c quan
QLNN v vic thc hin chc nng QLNN v TMT và các DN trong vic trin
khai TMT.
[2,3,7]
Tuy nhiên các báo cáo này cha có các ánh giá c th v vai trò qun lý ca
nhà nc i vi TMT, các kin ngh mang tính tng quát, cha có các gii pháp
c th hoàn thin các ni dung QLNN v TMT.
-8-
Nm 2008, hai nm sau khi Vit Nam chính thc ra nhp WTO, trin khai
thc hin các cam kt ca Vit Nam vi WTO trong lnh vc TMT, Cc TMT và
CNTT ã nghiên cu toàn din các quy nh cng nh các tho lun ca WTO liên
quan ti TMT và xây dng Báo cáo Tng quan v các hot ng ca WTO liên
quan ti TMT
[5]. Ni dung báo cáo gm 8 chng cp rt chi tit các vn có
liên quan ti TMT ca các nc thành viên WTO nh: ni dung các cuc hp ca
i hi ng v TMT; các hot ng ca các Hi ng có liên quan ti TMT; các
cam kt ca các nc thành viên v các vn có liên quan n TMT nh: vn
thu trong TMT; các tuyên b ca Hi ngh B trng WTO v TMT.
Bên cnh các công trình nghiên cu trên, h thng giáo trình v TMT ca mt
s trng i hc trong nc cng
ã cung c
p nhng kin thc tng quát cng nh
kin thc chuyên sâu v TMT.
Giáo trình Thng mi in t cn bn, ch biên TS.Trn Vn Hòe (2010)
[15]
bao gm 13 chng
ã cung c
p nhng khái nim cn bn v TMT nh: khái nim
TMT, các mô h
ình TMT, các hình th
c thanh toán trong TMT, an ninh TMT;
các iu kin ng dng TMT nh: h tng kinh t-xã hi, h tng pháp lý, h
tng công ngh mng.
Giáo trình Thng mi in t cn bn, ch biên PGS.TS Nguyn Vn Minh
[16]
ã gi
i thiu nhng ni dung c bn v s hình thành và phát trin ca TMT
trên th gii, các khái nim v TMT; các mô h
ình TMT; An toàn trong TMT;
Các h thng thanh toán in t và phng pháp xây dng, trin khai d án TMT
trong DN.
Giáo trình Thng mi in t cn bn, ch biên TS.Nguyn Vn Thoan ã
gii thiu sau ni dung cn bn ca TMT, các ni dung này bao gm:tng quan v
TMT; giao dch in t; Marketing in t; ri ro và phòng tránh ri ro trong
TMT; ng dng TMT trong doanh nghip và Lut giao dch in t.
Ngoài ra, trong cun giáo trình Kinh t thng mi, ng ch biên GS.TS ng
ình ào, GS.TS Hoàng c Thân (2008)
[14] gm 15 chng chia làm hai phn ã
cp rt chi tit v h thng lý lun và thc tin v kinh t, t chc qun lý kinh
doanh thng mi trong nn kinh t quc dân nh: c ch, chính sách qun lý th
ng
mi, t chc các mi quan h kinh t, kinh doanh hàng hóa, dch v, hch toán kinh
doanh và thng mi DN .v.v Phn th nht gm 8 chng nghiên cu toàn b các
vn kinh t hc thng mi trên góc v mô bao gm: bn cht kinh t ca
thng mi; c ch, chính sách qun lý th
ng m
i; h thng các công c qun lý
thng mi, chin lc và nh hng k hoch phát trin thng mi trong nn kinh
t quc dân. Phn th hai ca giáo trình
cp n các ni dung v t chc và qun
-9-
lý kinh doanh hàng hóa và dch v di góc vi mô, bao gm mt s ni dung ch
yu nh: t chc các mi quan h kinh t gia các DN, t chc kinh doanh thng
mi hàng hóa trong c ch th trng; thng mi dch v; TMT; hch toán kinh
doanh trong thng mi; d tr hàng hóa cho SXKD; thng mi DN và các vn
hiu qu kinh t thng mi.
Tuy không cp sâu n các ni dung QLNN v TMT nhng giáo tr
ình
ã
cp n rt nhiu vn lý lun v kinh t thng mi nói chung làm c s xây
dng các lý lun v QLNN i vi TMT.
1.1.3. Nhn xét t tng quan các công trình nghiên cu
Nh vy qua các công trình nghiên cu ca các tác gi trong và ngoài nc có
liên quan n QLNN v TMT có th rút ra mt s nhn xét sau:
Th nht, các công trình này
ã ánh giá khái quát
c tác ng ca QLNN
i vi s phát trin ca TMT ti mi quc gia, tuy nhiên hu ht các nghiên cu
này c thc hin vào nhng nm u ca quá trình phát trin ca TMT, và hu
ht các nc
ã và ang phát tri
n, ni có nhng iu kin thun li cho s phát
trin ca TMT, khác hn vi môi trng cho phát trin TMT ca Vit Nam.
Th hai, cho n nay các iu kin v môi trng quc t, môi trng quc gia
cng nh nhng xu th mi ca TMT ã có nhiu thay i cùng vi s phát trin
chung ca khoa hc k thut và kinh t th gii do ó các tác ng ca QLNN i
vi TMT cng cn phi c xem xét trong các iu kin mi.
Th ba, các nghiên cu trên cha cp sâu ti các vn lí lun ca QLNN
i vi TMT nh: khái nim, mc tiêu và ni dung QLNN v TMT; cha cp
sâu ti vai trò qun lý ca nhà nc i vi TMT; cha a ra c phng pháp
c th ánh giá các ni dung QLNN v TMT.
Các "khong trng" trên s là c s lun án tp trung làm rõ các vn còn
tn ti c v mt lý lun và thc tin trong QLNN v TMT t ó xut các gii
pháp hoàn thin QLNN v TMT.
1.2. Phng pháp nghiên cu
1.2.1. Phng pháp phân tích tng hp
Phng pháp phân tích tng hp c s dng thm nh, gii quyt nhng
vn còn tranh cãi, ch
a có s
thng nht gia các nhà khoa hc. Phân tích tng
hp giúp ta tìm ra nhng l hng ca các nghiên cu trc, nhng lnh vc nào cn
phi nghiên cu hoc chng minh thêm.
Thông thng phân tích tng hp là hai quá trình ca mt vn , chúng không
th tách ri nhau mà hp li b tr cho nhau. Phân tích là giai on cn thit ca
bt kì mt quá trình nghiên cu nào. Tng hp là vic xác nh nhng thuc tính,
-10-
nhng mi liên h chung, cng nh nhng quy lut tác ng qua li gia các yu t
cu thành QLNN v TMT. Tng hp có c nh nhng kt qu nghiên cu phân
tích, sau ó kt hp chúng li vi nhau thành mt chnh th hoàn chnh, thng nht.
Áp dng phng pháp phân tích tng hp trong lun án xem xét xem có các
nghiên cu nào trong lnh vc QLNN v TMT
ã
c nghiên cu, các nghiên ó
ã
c thc hin nh th nào, kt qu ca ca các nghiên cu là gì ? v.v phân tích
tng hp phát hin nhng "khong trng" trong các nghiên cu trc, làm c s
cho vic thc hin các ni dung ca tài.
Trên c s mi quan h bin chng ca các phng pháp nghiên cu trong
khoa hc kinh t - xã hi, lun án phân tích làm rõ nhng tác ng ca QLNN n
TMT thông qua vic thc hin các ni dung QLNN v TMT; phân tích và làm r
õ
các nguyên nhân nh hng n QLNN v TMT; phân tích và ánh giá vic thc
hin chc nng QLNN v TMT qua các tiêu chí xây dng.
Phng pháp phân tích tng hp c thc hin qua các bc sau:
Hình 1.1. Các b
c thc hin phng pháp phân tích tng hp
Bc 1: Tìm kim ngun tài liu
i vi các s liu th cp, lun án s dng nm ngun s liu chính ó là: h
thng th vin; s liu t các B, ngành; s liu t các c quan, vin nghiên cu; s
liu t các bui hi tho khoa hc và s liu t các Website.
H thng Th vin: Th vin quc gia, Th vin ca các trng i hc: Kinh
t quc dân, i hc Thng mi, tìm kim các công trình có liên quan
n tài
nghiên cu nh: lun vn, lun án, các tài nghiên cu, các bài báo trong và ngoài
nc v.v
S liu t các B, Ngành: B Công thng, B Thông tin và Truyn thông; B
K hoch và u t; Tng cc Thng kê; B T pháp v.v tìm kim các báo cáo
có liên quan n tài nghiên cu nh: Báo cáo TMT hàng nm; Sách trng v
CNTT và Truyn thông; Báo cáo v tình hình KT - XH hàng nm. T
ìm ki
m các vn
bn quy phm pháp lut v TMT; các chin lc, k hoch phát trin KT-XH, phát
trin Công ngh thông tin; phát trin TMT.
S liu thng kê t các c quan, vin nghiên cu có liên quan n TMT nh:
Vin nghiên cu qun lý kinh t Trung ng (CEM); Vin chin lc và chính sách
Tìm kim
ngun tài liu
Thu thp
và x lý s
liu
Thc hin
phân tích
tng hp
-11-
khoa hc công ngh (NISTPASS); Vin nghiên cu thng mi v.v tìm kim
các công trình nghiên cu có liên quan n tài lun án.
Các bui Hi tho chuyên : thông qua các bui hi tho chuyên v CNTT,
v TMT c t chc hàng nm nh: Hi tho v TMT, Hi tho v Chính ph
in t, Hi tho v An ninh và An toàn mng v.v tác gi thu thp c rt nhiu ý
kin ca các chuyên gia tham d hi tho v tài nghiên cu cng nh ngun s liu
t tham lun ca các chuyên gia trong các bui hi tho. ây là ngun t liu rt có
ích trong quá trình thc hin các ni dung ca tài.
Các Website ca các t chc hot ng trong lnh vc TMT Vit Nam nh:
Hip hi TMT Vit Nam ( Cc TMT và CNTT B công
thng ( Sàn TMT ca Phòng Công nghip và Thng mi
Vit Nam (), hip hi TMT Vit Nam
() v.v tìm kim các báo cáo, các s liu thng kê v các
DN TMT Vit Nam.
i vi các d liu s cp s dng trong tài c tác gi thu thp thông qua
hình thc iu tra kho sát các DN, các c quan QLNN theo các bc c trình bày
trong phng pháp nghiên cu nh lng.
Bc 2. Thu thp và x lý s liu
T các ngun tài liu trên, s dng phng pháp tng hp tác gi thu thp c
các s liu gc trong các ngun tài liu. Các s liu này c x lý thông qua b
phn mm x lý s liu trong KT-XH ph bin hin nay là SPSS. Kt qu ca quá
trình x lý là các s liu, các bng biu phân tích và các biu c s dng trong
tài nghiên cu.
Bc 3: Thc hin phân tích và tng hp
T các s liu, các bng biu và biu
ã
c x lý, tài tp trung phân
tích quá trình thc hin ni dung QLNN v TMT Vit Nam, ch ra nhng vn
còn tn ti trong QLNN v TMT hin nay; trên c s tng hp các kt qu phân
tích, kt qu iu tra và ý kin ca các chuyên gia xut mt s gii pháp ch
yu nhm hoàn thin QLNN v TMT Vit Nam.
1.2.2. Phng pháp nghiên cu nh tính
Phng pháp nghiên cu nh tính c s dng trong lun án xác nh các
câu hi nghiên cu, xác nh các tiêu chí ánh giá QLNN v TMT, thu thp ý kin
ca các chuyên gia v nhng vn còn tn ti trong QLNN v TMT hin nay
ng thi trao i v mt s gii pháp hoàn thin các ni dung QLNN v TMT
Vit Nam.
Phng pháp nghiên cu nh tính c thc hin qua các bc:
-12-
D kin
các vn
cn nghiên
cu
Thit k
câu hi bán
cu trúc
Thc hin
phng vn
sâu
Phân tích,
tng hp
thông tin
t các ni
dung ã
phng vn
Hình 1.2. Các bc thc hin nghiên cu nh tính
Bc 1. D kin các vn cn nghiên cu
T nhng kt qu bc u khi thc hin phng pháp phân tích tng hp các
công trình nghiên cu, các tài liu có liên quan n TMT và QLNN v TMT, tác
gi bc u xác nh c mt s vn chính cn nghiên cu ca tài nh sau:
- TMT Vit Nam trong thi gian qua
ã phát tri
n nh th nào? Nhà nc
thc hin qun lý TMT bng các công c nào? Kt qu thc hin ni dung QLNN
v TMT ra sao?
- Môi trng cho s phát trin TMT Vit Nam
ã hoàn thi
n cha?
- Kinh nghim ca th gii i vi QLNN v TMT là gì?
- QLNN v TMT Vit Nam có th c ánh giá qua các tiêu chí nào?
Phng pháp xây dng các tiêu chí này?
- Các gii pháp khc phc nhng tn ti trong QLNN v TMT là g
ì? N
i
dung c th ca các bin pháp?
Bc 2. Thit k câu hi phng vn sâu i tng iu tra
Cn c vào các vn nghiên cu
ã d
kin, tác gi thit k li câu hi
phng vn sâu các i tng là các chuyên gia, nhà qun lý v TMT (
Ph lc 1.1).
Ni dung các câu hi c thit k nh nhau cho các i tng phng vn.
Bc 3. Thc hin phng vn sâu
Trong các bui hi tho có liên quan n TMT và CNTT mà tác gi trc tip
tham d, tác gi thc hin phng vn sâu mt s chuyên gia tham d hi tho theo
các câu hi
ã
c thit k.
Bng phng pháp phng vn sâu các chuyên gia tác gi
ã b
c u xác nh
c 3 câu hi nghiên cu ca tài, các câu hi này là:
i) Môi trng cho s phát trin TMT Vit Nam hin nay ã y cha?
Vai trò ca Nhà nc trong vic to lp môi trng này ?
ii) Nhng vn nào còn tn ti trong QLNN v TMT Vit nam hin nay
iii) Các gii pháp hoàn thin QLNN v TMT là g
ì?
-13-
Trên c s trao i, phng vn vi các chuyên gia, tác gi cng
ã b
c u
xác nh c các tiêu chí ánh giá ni dung QLNN v TMT, các tiêu chí c s
dng ánh giá bao gm: tiêu chí hiu lc, tiêu chí hiu qu, tiêu chí phù hp, và
tiêu chí bn vng. ng thi qua trao i và nghiên cu tài liu, tác gi cng xây
dng c b ch tiêu dùng o lng kt qu thc hin tng tiêu chí
1.2.3. Phng pháp nghiên cu nh lng
Phng pháp nghiên cu nh lng c s dng trong lun án o lng
các kt qu thc hin QLNN v TMT theo tng tiêu chí ng thi kim tra tính
phù hp ca các ch tiêu trong thang o tng tiêu chí. Trên c s b tiêu chí
ã xây
dng thc hin vic ánh giá các ni dung QLNN v TMT.
Phng pháp nghiên cu nh lng c tin hành qua các bc sau:
Hình 1.3. Các bc nghiên cu nh lng
Bc 1. Xác nh mu iu tra
i tng iu tra là 300 DN ang trin khai TMT t cp 2 n cp 4 ,
trong ó:
- Cp 2. Có Website chuyên nghip: Website có nhiu chc nng tng tác
vi ngi xem, h tr ngi xem, ngi xem có th liên lc vi DN mt cách thun
tin.
- Cp 3. Chun b TMT: doanh nghip bt u trin khai bán hàng hay
thc hin các dch v qua mng. Tuy nhiên, DN cha có h thng c s d liu ni
b phc v các giao dch trên mng. Các giao dch còn chm và không an toàn.
- Cp 4. Áp dng TMT: doanh nghip có website ca DN liên kt trc tip
vi d liu trong mng ni b ca DN, các hot ng truyn d liu c t ng
hóa, hn ch s can thip ca con ngi và vì th làm gim áng k chi phí hot
ng và tng hiu qu.
Tên, a ch ca các DN c tác gi thu thp t:
- Cng TMT quc gia do B công thng xây dng và qun lý ti a ch:
.
- Danh sách hi viên Hip hi TMT Vit Nam ti a ch:
Xác nh
mu iu tra
Thit k
công c iu
tra, thu thp
s liu
iu tra
chính thc
X lý và phân
tích s liu
iu tra
-14-
- Trung tâm TMT Vit Nam do Phòng th
ng m
i và công nghip Vit Nam
xây dng và qun lý ti a ch:
- Danh sách Website TMT uy tín c gn nhãn TrustVn ti a ch
.
- Bng xp hng 500 DN tng trng nhanh nht Vit Nam do Công ty C
phn Báo cáo ánh giá Vit Nam (Vietnam Report) và báo Vietnamnet ng tin
hành nghiên cu và công b danh sách FAST500 vi s t vn ca các chuyên gia,
hi ng c vn trong và ngoài nc. Danh sách c ng ti ti a ch:
.
ng thi vi quá trình thc hin iu tra các t chc trên trên, tác gi cng
thc hin iu tra i vi 100 cá nhân ngi tiêu dùng ang thc hin giao dch ti
các sàn TMT C2C và B2C ph bin nht Vit Nam hin nay nh:
; /> ; /> ; />Bc 2. Thit k công c iu tra, thu thp s liu
Phiu iu tra c thit k cho 2 i tng chính: ó là các DN thc hin
TMT (
Ph lc 1.2) và cá nhân ngi tiêu dùng tham gia TMT (Ph lc 1.3)
i vi các DN, cu trúc phiu iu tra gm 3 phn chính (Phc lc 1.2 )
- Phn thông tin chung v DN iu tra (mc A trong phiu iu tra): cung cp
các thông tin c bn v DN c iu tra nh: loi hình DN, quy mô DN, lnh vc
hot ng, cp ng dng TMT trong DN.
- Phn câu hi chính ( mc B trong phiu iu tra ): thu thp ý kin tr li ca
DN c iu tra nhm mc ích ánh giá QLNN v TMT. Ni dung các câu hi
c xây dng theo tng cm mc hi ng vi các tiêu chí ánh giá ni dung QLNN
v TMT, c th nh sau:
Tính hiu lc ca QLNN v TMT c o lng qua cm câu hi t câu hi
s 1 n câu hi s 7 ( Phc lc 1.2, mc B).
Tính hiu qu ca QLNN v TMT c o lng và ánh giá qua các s liu
th cp phù hp, không th hin trong ni dung phiu iu tra.
Tính phù hp ca QLNN v TMT c o lng qua cm câu hi t câu hi
s 8 n câu hi s 10. (Phc lc 1.2)
Tính bn vng ca QLNN v TMT c o lng qua cm câu hi t câu hi
11 n câu hi 13 (Phc lc 1.2 )
- Phn câu hi m ( mc C trong phiu iu tra ): nhm thu thp các ý kin v
gii pháp hoàn thin QLNN v TMT ca DN c iu tra. (Phc lc 1.2)
-15-
Mc
ng ý
Rt
không
ng ý
Không
ng ý
Phân vân
(không bit có nên
ng ý hay không)
ng
ý
Rt
ng ý
im 1 2 3 4 5
i vi cá nhân ngi tiêu dùng, ni dung phiu iu tra c thit k nhm
thu thp các thông tin v mc tham gia, mc tin tng vào giao dch TMT
ca ngi tiêu dùng (Phc lc 1.3)
o lng mc ca thc hin ca tng ch tiêu trong mô hình
ánh giá,
tác gi s dng các thang o tng ng vi tng tiêu chí.
Bng 1.1. Các thang o s dng trong phiu iu tra
TT
Ch tiêu
Thang o
I
Thông tin v doanh nghip
1.V trí công tác ca Ông(Bà) trong DN
2.Loi hình DN
3.Quy mô DN
nh danh
4.Lnh vc hot ng
5. Cp ng dng TMT trong DN hin nay
II
Các tiêu chí trong mô hình
ánh giá n
i dung
QLNN v TMT
1. Tiêu chí hiu lc
Liker 5
mc
2. Tiêu chí hiu qu
3. Tiêu chí phù hp
4. Tiêu chí bn vng
Thang o Likert dùng o lng các tiêu chí ánh giá theo 5 mc ng ý
ca ngi tr li v các câu hi a ra trong phiu iu tra. Mi mc ng ý trong
thang o Likert tng ng vi s im t 1 n 5.
Bng 1.2.Thang o Likert 5 mc s dng trong iu tra
Mu phiu iu tra c thit k theo hai hình thc là phiu iu tra trc tip
bng vn bn và phiu iu tra theo hình thc trc tuyn. i vi hình thc iu tra
trc tuyn, tác gi s dng công c to Form iu tra trc tuyn ca hãng Google ti
a ch: a ch ng dn n Form tr
li trc tuyn c lu ti a ch hòm th
c
a tác gi và gi kèm theo email ca i
tng cn thu thp d liu iu tra.
Ni dung phiu iu tra mu c gi cho 10 i tng c la chn trc
kim tra cách th hin và ngôn ng trình bày.
-16-
Sau khi có kt qu iu tra và thông tin phn hi t 10 i tng trên, tác gi
tip tc hiu chnh ni dung ca tng mc hi trong phiu tr li to thành phiu
iu tra chính thc. Thi gian tr li bình quân mt phiu iu tra là 15 phút.
Thi gian thc hin iu tra c tác gi tin hành trong 3 tháng, t tháng 10
nm 2011 n ht tháng 12 nm 2011 theo bng tin trong
ph lc 1.4.
Bc 3. iu tra chính thc
chun b cho iu tra chính thc, tác gi tin hành lp danh sách các a ch
cn iu tra bao gm: tên i tng, a ch n v, in thoi, a ch email (các
thông tin này ly bc 1).
Sau khi
ã liên h
vi các i tng cn iu tra (bng in thoi và tip xúc
trc tip), nu i tng ng ý tr li trc tuyn thì tác gi gi ng dn ca Form
iu tra n email ca i tng, nu không ng ý tr li qua email thì tác gi gi
mu phiu iu tra bng vn bn trc tip n i tng iu tra.
tr li phiu iu tra trc tuyn, ngi tr li ch cn Click chut vào các
la chn
ã
c thit k sn trong mi mc hi sau ó n vào nút tr li, kt qu s
c lu trong mt tp d liu kt qu tr li phiu iu tra (
Ph lc 1.6)
Bc 4. X lý và phân tích s liu iu tra
Trong s 300 DN c hi thì có 240 DN nhn tr li phiu iu tra, 35 DN
không ng ý tr li và 25 DN không liên lc c bng in thoi.
Trong s 240 DN nhn tr li thì có 212 DN
ã tr
li phiu tr li Online, 15
DN yêu cu tr li trc tip trên phiu iu tra và 13 DN không có thông tin phn
hi. Vy kt qu thu c là 227 phiu tr li ca các n v.
D liu thu thp c x lý bng các công c phân tích d liu trong phn mm
SPSS nh: thng kê mô t; kim nh thang o. Sau khi m
ã hóa và làm s
ch d liu
bng cách loi b các mu không tr li y các câu hi (8 phiu) nh vy còn
219 phiu tr li hp l
(Ph lc 1.5)
Lp danh
sách a
ch cn
iu tra
Liên h
vi các
n v
Gi phiu
iu tra
Theo dõi quá
trình tr li
phiu iu tra
Tng hp
kt qu
Hình 1.4. Các bc thc hin iu tra chính thc
-17-
KT LUN CHNG 1
TMT nói chung, QLNN v TMT nói riêng là mt lnh vc nghiên cu còn
khá mi m Vit Nam, do ó vic tng quan các công trình nghiên cu s cung cp
mt bc tranh tng th v các vn lý lun và thc tin có liên quan n tài lun
án. Kt qu tng quan các công trình nghiên cu cho thy tuy có nhiu công trình
nghiên cu c trong và ngoài nc v TMT nói chung, QLNN v TMT nói riêng
nhng các công tr
ình này ch
a
cp sâu ti các vn lý lun QLNN v TMT,
cha có nhng gii pháp c th hoàn thin các ni dung QLNN v TMT Vit
Nam. ây s là nhng vn ch yu mà lun án tp trung nghiên cu.
có c kt qu nghiên cu mt cách chính xác, khoa hc vic la chn
phng pháp nghiên cu óng vai tr
ò h
t sc quan trng. Lun án la chn ba
phng pháp ch yu s dng trong nghiên cu tài lun án, ó là các phng
pháp: phng pháp phân tích tng hp, phng pháp phân tích nh tính, phng
pháp phân tích nh lng.
Phng pháp phân tích tng hp c s dng xuyên sut trong các ni dung
ca lun án và ây cng chính là phng pháp nghiên cu ch yu ca lun án.
Bên cnh phng pháp phân tích tng hp, lun án còn s dng hai phng
pháp nghiên cu rt ph bin trong khoa hc kinh t hin i, ó là phng pháp
nghiên cu nh tính và phng pháp nghiên cu nh lng.
Phng pháp nghiên cu nh tính c s dng trong lun án xác nh các
câu hi nghiên cu, xác nh các tiêu chí ánh giá QLNN v TMT, thu thp ý kin
ca các chuyên gia v nhng vn còn tn ti trong QLNN v TMT hin nay
ng thi trao i v mt s gii pháp hoàn thin các ni dung QLNN v TMT
Vit Nam.
Phng pháp nghiên cu nh lng c s dng trong lun án o lng
các kt qu thc hin QLNN v TMT theo tng tiêu chí ng thi kim tra tính
phù hp ca thang o tng tiêu chí.
-18-
CHNG 2
C S LÝ LUN VÀ BÀI HC KINH NGHIM TRONG
QUN LÝ NHÀ NC V THNG MI IN T
2.1. Thng mi in t.
2.1.1. Khái nim thng mi in t.
Quá trình phát trin ca TMT gn lin vi s phát trin ca CNTT và
Internet. Bt u t nm 1995 khi thut ng "electronic-commerce" c hãng máy
tính IBM (International Business Machines) s dng thì nhng nghiên cu v TMT
mi chính thc c bt u.
Tuy
ã th
ng nht v mt thut ng song nu ch dùng mt nh ngha ngn
gn s rt khó có th nêu y bn cht ca TMT. Do vy, nh ngha v TMT
cho n nay vn cha hoàn toàn thng nht. Có th hiu khái nim TMT theo hai
ngha:
Khái nim TMT theo ngha hp
TMT là vic mua bán hàng hoá và dch v thông qua các phng tin in t
và mng vin thông, c bit là máy tính và mng Internet.
Theo cách hiu này có mt s khái nim v TMT c các t chc, các nhà
nghiên cu a ra nh sau:
- Theo Kalakota & Whinston (1997) : "TMT là quá tr
ình mua, bán và trao
i
sn phm, dch v và thông tin thông qua h thng máy tính trên nn Internet"
[35]
- Theo European Information Technology Observatory (EITO, 1997) "TMT
là quá trình thc hin các giao dch kinh doanh có dn ti vic chuyn giao giá tr
thông qua các mng vin thông"
[22]
- Theo Cc thng kê Hoa K, "TMT là vic hoàn thành bt k mt giao dch
nào thông qua mt mng máy tính làm trung gian mà bao gm vic chuyn giao
quyn s hu hay quyn s dng hàng hoá và dch v" (Cc thng kê Hoa K, 2000)
[39] .
Nh vy theo ngha hp, TMT bt u bng vic các DN s dng các phng
tin in t và mng Internet mua bán hàng hóa và dch v, các giao dch có th
gia doanh nghip vi doanh nghip, gia doanh nghip vi cá nhân hoc gia cá
nhân vi cá nhân.
Khái nim TMT theo ngha rng
TMT là toàn b chu trình và các hot ng kinh doanh liên quan n các t
chc hay cá nhân, c thc hin thông qua phng tin in t. Nói khác hn,