SANG KIEN KINH NGHIEM MI THUAT THCS BAC KANHANG XIN

các biện pháp thực hiện tốt trong phân mơn vẽ tranh đề tài
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Hội hoạ là một môn nghệ thuật có phạm vi rất rộng. Để có được
một tác phẩm đẹp trước tiên cần có những kiến thức cơ bản về mỹ thuật
có sự kết hợp khéo léo giữa óc sáng tạo và nhuần nhuyễn của đôi tay.
Học vẽ giúp các em có cái nhìn mới về mọi vật, thế giới xung
quanh, giúp các em hiểu được những nguyên tắc, những phương pháp căn
bản. Từ đó các em sẽ tự tin hơn và hào hứng hơn trong những giờ học
môn học này.
Vẽ tranh theo đề tài là hình thức rèn luyện cho học sinh tập sáng tạo
khi vẽ tranh, đưa các em tiếp cận với cái đẹp, tạo điều kiện cho năng
khiếu mó thuật của các em phát triển. Vẽ tranh theo đề tài là tổng hợp
kiến thức giữa các phân môn, nó kích thích cho học sinh thói quen quan
sát, tìm tòi và khám phá tính chất, quy luật phát triển của đời sống xã hội.
Qua đó làm giàu thêm kiến thức, phát triển trí tưởng tượng sáng tạo, rèn
luyện cho các em thói quen làm việc chăm chỉ, nghiêm túc, say mê và
giáo dục cho các em yêu sản phẩm lao động của mình.
Vẽ tranh nhằm mục đích phát triển khả năng sáng tạo của học sinh,
qua quá trình học tập, giáo viên hướng dẫn và cung cấp cho học sinh về
cách chọn nội dung đề tài, cách sắp xếp hình ảnh chính, phụ. Sử dụng
màu sắc để thể hiện nội dung của đề tài. Tuy vậy, đa số các em khi thực
hành vẽ tranh thường lúng túng và không xây dựng được bố cục, không
thể hiện được tốt bài vẽ. Một số em thường xây dựng bức tranh đơn điệu
không rõ nội dung đề tài. Không phác được mảng chính, phụ trong tranh
làm cho bức tranh không sinh động, màu sắc thể hiện chưa rõ đẹp…Vì
những nguyên nhân đó mà tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm của bản
thân tôi trong quá trình giảng dạy ở trên lớp mà tôi đúc kết được.
2. Thực trạng

a. Thuận lợi:

− Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường đã tạo
điều kiện tốt hơn trong quá trình thực hiện đề tài này.
− Qua quá trình học tập, tìm hiểu qua sách báo, tài liệu cũng như
quá trình giảng dạy đã giúp cho tôi có những kinh nghiệm thiết thực trong
khi thực hiện.
− Ngoài ra còn có sự quan tâm, động viên giúp đỡ của anh chò, bạn
bè đồng nghiệp trong tập thể nhà trường đã giúp tôi thực hiện đề tài này.
b. Khó khăn:
− Bản thân tôi còn hạn chế về thời gian thực hiện đề tài này.
− Một số đối tượng học sinh là con em đồng bào dân tộc ham chơi,
chưa chú tâm học hành, đồ dùng học tập còn hạn chế nên kết quả học tập
của các em chưa cao.
− Cơ sở vật chất phục vụ cho môn mỹ thuật còn hạn chế, nhất là
đối với phân môn vẽ tranh, nên hiệu quả dạy và học chưa cao.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Hình thành một số thói quen :
Để thực hiện các tiết dạy vẽ tranh theo đề tài có hiệu quả thì từ đầu
năm học, tôi hướng dẫn cho các em một số thói quen như sau:
− Chuẩn bò đồ dùng học tập cho cả năm học cần chọn:
+ Bút chì nên chọn bút chì có ký hiệu mã số từ 3B đến 6B, mềm
dễ vẽ và dễ tẩy xoá khi vẽ chưa chính xác.
+ Nên cho các em chuẩn bò giấy A4 để hình thành thói quen khi
vẽ trên các khổ giấy lớn khác, và thuận tiện hơn khi trình bày trên bảng
cho học sinh nhận xét.
+ Các loại màu vẽ, tẩy, giấy màu, sáp nặn phục vụ cho các
phân môn…
− Khi vẽ hình chỉ đơn thuần bằng tay không, tuyệt đối không dùng
thước hay com-pa để vẽ( điểm này học sinh hay mắc phải ).
Để học sinh không nhìn bài nhau, hay là sao chép ở vở tập vẽ, sách
giáo khoa… bản thân tôi quán triệt học sinh ngay từ đầu năm, từ lớp nhỏ,

để tránh triệt để tình trạng này.
2. Các biện pháp thực hiện :

Khi vẽ, các hoạt động không chỉ đánh giá là do công phu của bàn
tay mà quên rằng cứ mỗi cử động của đôi bàn tay là đều do sự tham gia
trực tiếp dưới sự chỉ huy của mắt và đầu óc. Nói như vậy là trước khi
thực hành bài vẽ, giáo viên cần phải cho học sinh tìm hiểu quy trình về
tìm chọn nội dung đề tài, hướng dẫn học sinh cách vẽ (uốn nắn hướng dẫn
học sinh vẽ theo phương pháp khoa học) chứ không nhất thiết phải là sự
khéo léo của đôi bàn tay mà không thể hiện được nội dung của đề tài cho
trước. Vậy, để tiết vẽ tranh theo đề tài có hiệu quả, theo tôi phải chuẩn bò
kiõ ở nhà cũng như khi lên lớp cụ thể như sau:
a. Chuẩn bò đồ dùng dạy học:
Đối với môn học vẽ tranh theo đề tài, đòi hỏi học sinh phải tư duy,
và có trí tưởng tượng cao. Những điều diễn giải bằng lời nói nhiều khi mơ
hồ, trừu tượng học sinh khó nắm bắt. Chỉ bằng hình ảnh, bằng trực quan
cụ thể, sinh động mới giúp cho các em tiếp thu tốt bài học. Qua đồ dùng
học tập những tranh, ảnh, hình vẽ minh hoạ đó, học sinh nắm vững và
hiểu rõ hơn các khái niệm, các kiến thức cơ bản mà giáo viên cần truyền
đạt. Từ đó giúp các em hiểu về đề tài, hình dung ra đề tài, chọn chủ đề,
bố cục, cách xây dựng hình tượng, cách vẽ màu…
• Trong quá trình giảng dạy, bản thân tôi đã chuẩn bò như sau:
− Tranh vẽ cần đa dạng về đề tài, thể loại, về cách vẽ.
− Tranh minh hoạ về đề tài sẽ vẽ cần có các tranh khác nhau về
cách vẽ, về bố cục, hình tượng và màu sắc.
− Tranh của học sinh cũ để các em có cái nhìn phù hợp với lứa
tuổi, để động viên khích lệ các em vẽ đẹp hơn.
− Phác hình minh hoạ các bước vẽ tranh, bố cục các hình mảng,
phác hình tượng, vẽ chi tiết và vẽ màu.
Nghiên cứu kó nội dung bài dạy, chuẩn bò thường xuyên tranh, ảnh,

bài vẽ… để đảm bảo tốt cho giờ dạy. Trong quá trình hướng dẫn học sinh
thực hành vẽ tranh, điều quan trọng nhất là phải cho học sinh chuẩn bò
trước nội dung đề tài của bài, sưu tầm các bài của các bạn, quan sát trong
thực tế. Cần tập luyện cho các em quan sát từ bao quát đến chi tiết cảnh
vật trong thực tế, để làm nền tảng trong quá trình tìm chọn nội dung đề
tài.
b. Hướng dẫn khai thác nội dung chủ đề:

Đây là bước rất quan trọng, vì khi học sinh nắm được nội dung đề tài
thì các em mới có khả năng nắm được cách tiến hành khi giáo viên hướng
dẫn cách vẽ và thể hiện được tốt bài vẽ của mình.
Mỗi đề tài có nhiều chủ đề khác nhau, có hiểu được nội dung chủ đề,
học sinh mới nhớ lại, mới tưởng tượng được những hình ảnh có liên quan
đến nội dung bài vẽ. Cần chuẩn bò các tranh ảnh có liên quan đến nội
dung đề tài và hệ thống câu hỏi có tác dụng dẫn dắt các em từ tổng thể
đến chi tiết.
• Ví dụ: Chuẩn bò hệ thống câu hỏi khai thác nội dung:
− Bức tranh trên thuộc thể loại gì?
− Bức tranh diễn tả cái gì?
− Hình ảnh trong tranh được vẽ như thế nào?
− Màu sắc của bức tranh như thế nào?
− Em hãy nêu những hình ảnh có trong bức tranh?
− Em hãy cho biết nhân vật trong tranh đang làm gì?
− Em hãy kể tên màu được vẽ trong tranh?
− Màu sắc nào được vẽ nhiều nhất (màu chủ đạo)?
− Đâu là hình ảnh chính, hình ảnh phụ?
− Trong những bức tranh này, có những tranh nào phù hợp với đề tài
mà em sẽ vẽ?
Ở phần này tôi thường sử dụng phương pháp trực quan kết hợp
phương pháp vấn đáp - gợi mở giúp học sinh liên hệ thực tế, dẫn dắt khơi

gợi trí tưởng tượng của học sinh. Hình dung nhớ lại những hình ảnh quen
thuộc mà các em được trông thấy, bắt gặp trong cuộc sống bằng lời nói
sinh động, hấp dẫn lôi cuốn các em. Phải dựng lên trước học sinh một
khung cảnh bằng lời về hình dáng, màu sắc, sự hoạt động…có trong bức
tranh. Có như vậy thì học sinh sẽ chọn được cho mình nội dung đề tài phù
hợp với đề bài, là bước quan trọng làm cho học sinh không bò lúng túng
và khó khăn trước khi chuẩn bò cho giáo viên hướng dẫn vẽ và các em
thực hành.
• Ví dụ: “Vẽ cảnh sân trường trong giờ ra chơi”
Đây là đề tài rất gần gũi thường ngày đối với học sinh, tôi cho các
em quan sát trực tiếp hoặc có thể liên tưởng đến những hình ảnh của sân
trường và chỉ khai thác ở một góc nhỏ, khía cạnh nhỏ đủ để nói lên cảnh
đẹp của sân trường như: cột cờ, cây cối, mái trường, phòng học, và đặc

biệt là các hoạt động vui chơi trong sân trường của các bạn học sinh khi
ra chơi…
Hướng dẫn học sinh khai thác đề tài giúp các em hiểu sâu hơn về đề
tài tìm ra cách thể hiện (cách vẽ) khác nhau. Tìm ra được ý hay dí dỏm
cho mình. Ở phần này tôi thường chuẩn bò kó nội dung cũng như khâu
phân phối thời gian. Nếu như đi sâu vào tìm hiểu nội dung đề tài quá
hoặc tìm hiểu khung cảnh quá lớn, nhiều chi tiết, nhiều hình ảnh thì sẽ
không đảm bảo thời gian cho học sinh thực hành trên lớp.
c. Hướng dẫn học sinh cách vẽ tranh đề tài:
Cách vẽ tranh theo đề tài đều theo quy trình chung, đó là phác thảo
mảng chính, mảng phụ trên mặt trang giấy, sau đó dựa vào các mảng để
vẽ hình, cuối cùng là vẽ màu, đó là cách nhìn, cách làm việc khoa học.
Trên thực tế lớp tôi phụ trách đa số học sinh bỏ qua khâu phác mảng
chính phụ mà vẽ hình ngay, nhất là đối tượng học sinh nhỏ (lớp 1, 2) và
đối tượng học sinh dân tộc. Riêng tôi thấy, có thể châm chước cho học
sinh lớp 1, 2 là cho các em vẽ ngay hình vì nét vẽ các em còn vụng về và

vẽ theo mảng thì là một việc làm khó đối với đối tượng học sinh này,
nhưng đến lớp 3, 4, 5 thì nên cho các em làm quen cách vẽ hình trong
mảng đã đònh. Bởi vậy, giáo viên chuẩn bò và giới thiệu tranh quy trình
trước khi học sinh thực hành vẽ không phải là thừa mà đây là cách làm
thường xuyên hình thành thói quen cho học sinh, hơn nữa, quy trình vẽ
tranh mang tính giáo dục, làm việc khoa học.
Sau khi khai thác đề tài đã chọn cho học sinh những hình tượng chủ
yếu, tôi thường gợi ý và hướng dẫn các em cách vẽ với những bước chủ
yếu sau:
− Chọn nội dung chủ đề đònh vẽ và vẽ phác hình mảng (phần này học
sinh đã chọn nội dung đề tài cho mình trong phần tìm chọn nội dung đề
tài mà giáo viên đã gợi ý ở hoạt động trên).
− Vẽ hình chính to trước vào khoảng giữa của trang giấy, có kích
thước vừa phải, cân đối với khung tranh (tờ giấy vẽ), sau đó vẽ mảng
phụ, nhân vật phụ (nếu phù hợp trong đề tài của nội dung bài học).
− Hướng dẫn các em chú ý đến các hình dáng, thế động tónh của hình
ảnh người, hình ảnh các con vật như (đi, đứng, chạy, nhảy…) hình nhà, cây
(đứng, ngảõ, nghiêng…)

− Gợi ý cho học sinh vẽ màu theo ý thích, không nhất thiết phải vẽ
màu thực, miễn sao cho phù hợp với nội dung đề tài
− Tranh
nh
vẽ có màu đậm, màu nhạt và màu tươi sáng hay rực rỡ theo nội dung
tranh. Chỉ nhắc nhở các em đừng vẽ màu quá loè loẹt, đừng vẽ màu tối
xỉn, đừng đặt các màu rời rạc.
− Khi thể hiện, nét vẽ của các em còn có thể vụng về, tỉ lệ người
hoặc các hình ảnh trong tranh chưa cân đối, màu sắc còn lem nhem, sự
sắp xếp còn lộn xộn, phối cảnh còn hạn chế… Ở điểm này, tôi chỉ động
viên khích lệ các em, không nên chê trách làm cho học sinh mất hứng thú

dẫn đến các em tự ti. Cần để các em tự do thể hiện suy nghó của mình
trên cơ sở đó giáo viên uốn nắn dần.
− Ở lớp 1 và 2 yêu cầu về sắp xếp bố cục ít đặt ra, chỉ yêu cầu các
em vẽ các hình ảnh phù hợp với đề tài có tính chất liệt kê sự vật. Như đã
nói ở phần trên, phần này có thể châm chước cho các em.
− Ở lớp 3, 4, 5 dần dần yêu cầu học sinh sắp xếp tranh có trọng tâm
có mảng chính, mảng phụ, yêu cầu này không quá lớn, đây là bước hình
thành thói quen, làm việc khoa học cho học sinh.
− Khi vẽ màu, tôi thường hướng dẫn học sinh vẽ màu theo quy luật
gần đậm, xa nhạt để tập diễn tả không gian.
 Tuyệt đối tránh tình trạng bắt các em vẽ theo ý muốn của giáo viên
hướng dẫn.

Đến bước này tôi treo tranh quy trình cho học sinh nắm lại các bước
vẽ tranh, tuỳ theo đối tượng học sinh mà giáo viên cần chốt lại cho cụ
thể.
Trước khi cho học sinh thực hành bài vẽ tranh đề tài, tôi cho học
sinh tham khảo một số bài vẽ của học sinh khác, học sinh năm trước để
các em tìm ra đâu là bài vẽ có bố cục hợp lí, có hình ảnh chính, hình ảnh
phụ, cách thể hiện màu sắc trong tranh…
 Lưu ý : nên chọn một số bài vẽ của học sinh ở các mức độ khác
nhau như: bài hoàn thành tốt, bài hoàn thành và bài chưa hoàn thành để
học sinh so sánh.
Đối với bước quan sát tìm hiểu nội dung đề tài và hướng dẫn
học sinh cách vẽ, nên chuẩn bò kiõ ở nhà cũng như lên lớp để cân đối thời
gian phù hợp giữa các hoạt động, dành thời gian nhiều cho học sinh hoạt
động luyện tập thực hành.
III. KẾT LUẬN
1. Kết quả
Trong năm học 2012-2013, với hoạt động tổ chức chào mừng ngày

20-11 của trường. Nhà trường đã tổ chức phong trào thi vẽ tranh đối với
tất
cả các khối lớp, học sinh các khối lớp tham gia nhiệt tình và đạt được
những kết quả cao. Những bài vẽ đạt kết quả cao.






Qua quá trình thực hiện trong năm học 2012 – 2013, học sinh do tôi
phụ trách giảng dạy, tôi nhận thấy đối với phân môn vẽ tranh theo đề tài
từ lớp 6 đến lớp 9 so với kết quả đầu năm và học kì I thì kết quả cuối
năm có sự tiến bộ rõ. Cụ thể như sau:
Lớp
Khối lớp 6 Khối lớp 7 Khối lớp 8 Khối lớp 9
Mức
Đ
%
CĐ
%
Đ
%
CĐ
%
Đ
%
CĐ
%
Đ

%
CĐ
%
HKI
HKII
− Đ: Đạt.
− CĐ : Chưa đạt

2. Bài học kinh nghiệm
Trong quá trình thực hiện, bản thân tôi đã rút ra bài học kinh nghiệm
như sau:
− Phải uốn nắn và hình thành cho học sinh thói quen học tập ngay
từ đầu.
− Cần nghiên cứu và chuẩn bò kỹ đồ dùng dạy học cho phù hợp
với mục đích yêu cầu của bài dạy.
− Cần chuẩn bò tranh vẽ cho học sinh quan sát to, rõ nội dung, đẹp,
và đủ các hình thức, thể loại tranh để gợi ý khai thác nội dung bài dạy,
thu hút sự chú ý quan sát của học sinh.
− Giáo viên cần chuẩn bò tốt hệ thống câu hỏi để gợi ý, hướng dẫn
học sinh khai thác nội dung đề tài.
− Hướng dẫn cho học sinh quan sát và hướng dẫn cách vẽ theo
trình tự và khoa học. Tập cho các em có thói quen làm việc theo khoa
học, phát triển óc quan sát, kết hợp nhanh và linh hoạt hơn giữa đầu óc,
mắt và đôi bàn tay.
− Cần quan tâm nhiều và hướng dẫn kiõ hơn các đối tượng học sinh
yếu khi thực hành.
− Động viên khen thưởng kòp thời nhằm giúp học sinh phấn chấn
tinh thần, tích cực thi đua hơn trong học tập.
Nội dung trên là một số kinh nghiệm của cá nhân tôi, được áp dụng
trong quá trình giảng dạy, tôi thấy học sinh tôi phụ trách có sự tiến bộ

hơn trong quá trình học tập môn Mỹ thuật, nhất là đối với phân môn vẽ
tranh theo đề tài. Vì đây là những kinh nghiệm của cá nhân tôi nên chắc
chắn là chưa hoàn thiện, rất mong sự tham khảo và ý kiến đóng góp của
quý lãnh đạo, anh chò, bạn bè đồng nghiệp. Giúp cho tôi cũng như giáo
viên phụ trách môn học này có những kinh nghiệm quý báu hơn trong quá
trình giảng dạy.
Bằng Vân, ngày 20 tháng 04 năm 2013.
Người viết:

H V n H ngạ ă ồ
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA TỔ.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
TỔ TRƯỞNG
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
TM/ BCH CÔNG ĐOÀN HIỆU TRƯỞNG
CHỦ TỊCH

NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA PHÒNG GIÁO DỤC.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………