Một số mô hình tăng trưởng kinh tế doc

Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Chương 2:
Các lý thuyết phát triển
kinh tế
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
•
Trường phái kinh tế cổ điển (David Ricardo)
•
Trường phái kinh tế tân cổ điển (Marshall)
•
Mô hình Keynes về tăng trưởng kinh tế
•
Lý thuyết tăng trưởng kinh tế hiện đại
•
Các lý thuyết “giai đoạn tuyến tính” (Rostow)
•
Lý thuyết về vốn và tăng trưởng (Harrod-
Domar)
•
Mô hình thay đổi cấu trúc (Lewis và Chenery)
Các lý thuyết phát triển kinh tế
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Trường phái kinh tế cổ điển
(David Ricardo 1772-1823)
Luận điểm chính:
•
Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng nhất
•

Ba yếu tố chính của tăng trưởng kinh tế gồm: đất đai,
lao động và vốn
•
Đất đai là yếu tố quan trọng nhất vì: đất đai -> chi phí
XS -> lợi nhuận -> tích luỹ -> đầu tư -> tăng trưởng
•
Xã hội chia làm 3 nhóm người: địa chủ, tư bản và
công nhân. Trong đó, tư bản quyết định trong phân
phối thu nhập: địa chủ-địa tô, tư bản-lợi nhuận, lao
động-tiền công. Vì thế, tư bản tích lũy tạo động lực
cho phát triển
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Trường phái kinh tế cổ điển
(David Ricardo 1772-1823)
•
Tư bản tích lũy -> phát triển
-> tiền công tăng (cạnh tranh)
•
Không cần chính sách vì “bàn tay vô hình” của thị
trường tạo nên sự cân đối về lao động và tiền công
•
Sự tồn tại của nhà nước hạn chế khả năng phát triển
vì gánh nặng của những “lao động không sinh lời”,
chia sẽ sản lượng xã hội do “lao động sinh lời” tạo
ra.
•
Đường đẳng lượng dạng chữ L
•
Tổng cung AS luôn ở mức tiềm năng->vai trò chính phủ

mờ nhạt
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Trường phái kinh tế cổ điển
(David Ricardo 1772-1823)
•
AS luôn ở mức tiềm năng
GDP
PL
0
Y
PL0
PL1
AD1
AD0
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Trường phái kinh tế cổ điển
(David Ricardo 1772-1823)
•
Đường đồng lượng hình chữ L
L
K
0
Y1
Z
Đường
đẳng lượng
Y3
10

5
5 10
X
Y2
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Trường phái kinh tế tân cổ điển
(1900s - Marshall)
•
Giống trường phải cổ điển:
- Giữ quan điểm “bàn tay vô hình”
•
Khác trường phải cổ điển
-
Kỹ thuật là yếu tố cơ bản thúc đẩy phát triển, ngoài
vốn, đất đai và lao động
-
Có nhiều cách thức kết hợp khác nhau giữa các yếu
tố
-
Có tính cận biên –> đường đẳng lượng là đường
cong, hàm sản xuất Cobb –Douglas.
-
Nền kinh tế luôn đạt mức tiềm năng ->vai trò chính
phủ mờ nhạt
03/11/14 Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Giải thích đường đẳng lượng là các đường cong
Lao động
Vốn

0
B2
A
B1
B3

Q
1


Q
2
Ngụ ý: có nhiều cách kết hợp
khác nhau giữa các yếu tố sản
xuất để tăng sản lượng
Y=f(K,L)
Phát triển theo
chiều sâu
Phát triển theo
chiều sâu
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Tổng cân bằng kinh tế trong
Trường phái kinh tế tân cổ điển
(1900s - Marshall)
•
AS luôn ở mức tiềm năng
GDP
PL
0

AS-LR
PL0
AD1
Y0
AS-SR
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Mô hình của J.M. Keynes về
tăng trưởng kinh tế
(1936)
•
Đặc điểm khác biệt chính
-
Thị trường tự do không tự động vào thế cân bằng,
luôn tồn tại tỉ lệ thất nghiệp ->Cân bằng kinh tế đạt
được ở dưới mức sản lượng tiềm năng
-
Tổng cầu, gồm cầu tiêu dùng và cầu đầu tư, quyết
định sản lượng và tăng trưởng kinh tế. Đưa ra khái
niệm tổng cầu hữu hiệu.
-
Nhà nước phải can thiệp để khác phục mất cân đối
qua việc nâng cao cầu hữu hiệu nhằm tăng tỉ lệ sử
dụng lao động, bằng chính sách tài chính, tiền tệ
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Tổng cân bằng kinh tế trong
Mô hình của J.M. Keynes
•
Nền kinh tế cân bằng dưới mức sản lượng tiềm năng

GDP
PL
0
AS-LR
PL0
AD1
Y*
AS-SR
Y0
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Lý thuyết tăng trưởng kinh tế
hiện đại (P.A. Samualson -1948)
- Bối cảnh: Sự can thiệt quá nhiều của
nhà nước làm hạn chế mức độ tự
điều chỉnh của thị trường -> trường
phái mới ra đời
Trường phái này ủng hộ việc xây dựng
nền kinh tế hỗn hợp, trong đó thị
trường xác định những vấn đề cơ
bản của tổ chức kinh tế và nhà nước
tham gia điều tiết có mức độ nhằm
hạn chế những mặt tiêu cực của thị
trường.
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Lý thuyết tăng trưởng kinh tế
hiện đại (P.A. Samualson -1948)
Luận điểm chính:
-

Quan niệm về cân bằng kinh tế và các yếu tố tác động
đến tổng cầu giống mô hình Keynes
-
Thống nhất với kiểu phân tích các yếu tố tác động đến
tăng trưởng của Cobb-Douglas Y = f(K,L,R,T) và
g=t+a*k+b*l+c*r
-
Thống nhất với Harrod-Domar về vai trò của vốn đối với
tăng trưởng
-
Thị trường là yếu tố cơ bản điều tiết hoạt động kinh tế, và
chính phủ có vai trò can thiệt để giải quyết khuyết tật thị
trường và vấn đề xã hội
-
Bốn chức năng cơ bản của nhà nước: thiết lập khuôn
khổ pháp luật, xác định chính sách ổn định kinh tế vĩ mô,
tác động vào việc phân bổ tài nguyên để sử dụng hiệu
quả, và thiết lập các chương trình tác động đến phân
phối thu nhập
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Lý thuyết “Các giai
đoạn tuyến tính”
•
Mô hình các giai đoạn tăng trưởng của Walt
W. Rostow
•
Mô hình tăng trưởng Harrod-Domar của Roy
Harrod (Anh) và Evsey Domar (Mỹ)
Biên soạn: Trần Minh Trí -

2011
Mô hình các giai đoạn tăng
trưởng của Rostow
Có năm giai đoạn tăng trưởng mà các nước
phải trải qua:
-
Giai đoạn xã hội truyền thống
-
Giai đoạn tiền cất cánh
-
Giai đoạn cất cánh
-
Giai đoạn trưởng thành
-
Giai đoạn tiêu dùng cao
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Đặc điểm của “Giai đoạn xã
hội truyền thống”
-
Nông nghiệp là ngành sản xuất chính
-
Năng suất lao động thấp
-
Đời sống vật chất của con người thiếu
thốn, dưới mức tối thiểu
-
Quan hệ xã hội còn đơn giản
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011

Đặc điểm của “Giai đoạn tiến
cất cánh”
- Tồn tại song song 2 khu vực kinh tế: nông
nghiệp truyền thống và công nghiệp tư bản
-
Có tác động của nhân tố bên ngoài
-
Lao động được phân bố lại
-
Có sự dịch chuyển thặng dư từ địa chủ
sang các chủ tư bản đầu tư vào SX
-
Thị trường phát triển cả trong lẫn ngoài
nước
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Đặc điểm của
“Giai đoạn cất cánh”
-
Phát triển mạnh về cơ sở hạ tầng
-
Hệ thống giao thông, thông tin liên lạc phát
triển
-
Có nhiều hơn các nhân tố thúc đẩy tăng
trưởng và phát triển kinh tế
-
Các chủ xí nghiệp có vai trò quan trọng
trong việc thực hiện đổi mới
Biên soạn: Trần Minh Trí -

2011
Đặc điểm của
“Giai đoạn trưởng thành”
-
Cơ cấu kinh tế thay đổi, dịch chuyển từ NN
sang CN
-
Mức đầu tư cao, từ 10-20% NNP
-
Ngành CN bước sang giai đoạn “trưởng
thành” hiện đại
-
Đời sống vật chất của người dân tăng cao
-
Chủ tư bản tham gia vào quản lý kinh tế,
điều khiển sự phát triển kinh tế xã hội.
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Đặc điểm của
“Giai đoạn tiêu dùng cao”
-
Công nghiệp phát triển ở mức cao
-
Kinh tế đạt mức phát triển
-
Nhu cầu vật chất và đời sống tinh thần của
con người được đáp ứng
-
Lao động trở thành nhu cầu của con
người, làm việc trên tinh thần tự nguyện

Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Các quan điểm của
Rostow
-
“Cất cánh” là giai đoạn quan trọng nhất
-
Để đạt được “cất cánh”, một cơ sở nhất
định phải đạt được trong “gđ tiền cất
cánh”, có thể mất hàng trăm năm
-
“Giai đoạn tiền cất cánh tồn tại sự bất bình
đẳng lớn trong phân phối thu nhập
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Các quan điểm của Rostow
“Cất cánh” chỉ đạt được với 3 điều kiện:
1. Tỉ lệ đầu tư mới đạt 10% GNP
2. Phát triển mạnh một vài ngành công
nghiệp dẫn đầu và đẩy mạnh kinh tế đối
ngoại
3. Phải xây dựng một cơ cấu xã hội và một
thể chế chính trị phù hợp để khai thác
tiềm lực của đẩt nước
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Các quan điểm của Rostow
-
Các nước phát triển đã trải qua “Giai đoạn
cất cánh”, vì thế các nước đang phát triển,

còn trong “giai đoạn xã hội truyền thống”
hoặc “Giai đoạn tiền cất cánh”, phải theo
những quy luật–con đường nhất định mà
các nước phát triển đã qua để cất cánh
-
Một trong những chiến lược quan trọng để
cất cánh là phải huy động nguồn tiết kiệm
bên trong lẫn bên ngoài để đầu tư đủ nhằm
đạt sự tăng trưởng
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Hạn chế của mô hình
“các giai đoạn tăng trưởng”
-
Bỏ qua bối cảnh lịch sử, KTXH của LDCs
-
Không thấy được một thực tế là các nước
LDCs có thể đi nhanh hơn hoặc bỏ qua giai
đoạn nhờ tiếp thu những tiến bộ kỹ thuật,
nguồn vốn, kỹ năng quản lý… nhờ vào việc
học hỏi những kinh nghiệm mà MDCs đã
rút ra hàng trăm năm
-
Không nhất thiết phải theo hình mẫu
Biên soạn: Trần Minh Trí -
2011
Ưu điểm của mô hình
“các giai đoạn tăng trưởng”
-
Tiêu chuẩn cất cánh

-
Công nghiệp dẫn đầu
-
Làm cơ sở cho các lý thuyết khác