Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 1 -
Các em thân mn! Sau khi nhn đc các câu hi, thc mc ca các bn hc sinh trên toàn quc gi v,
thy đã đc và biên tp li. Kt hp vi kinh nghim coi thi, luyn thi H nhiu nm cùng vi vic tìm hiu
tâm lý hc sinh. Thy vit bài này vi mong mun ch ra nhng khó khn thng gp làm gim kt qu
hc và thi môn Vt lí kèm theo cách khc phc nhng khó khn đó. Thy hy vng các em s thu đc nhiu
điu b ích t bài vit này. Sau đây là nhng vn đ đc nhiu bn quan tâm nht:
1. Nh công thc
Quên công thc là mt vn đ khó khn mà nhiu bn gp phi. Các bn chia s vi thy rng môn
Vt lí có quá nhiu công thc, đang hc chng nào thì nh công thc chng đó, nhng đn khi hc sang
chng khác ri làm đ thì li quên khá nhiu. Vy làm th nào đ khc phc đc khó khn này? Da
vào các quy lut ca trí nh thy cho rng các em có th thc hin mt s bin pháp di đây đ ci thin
trí nh.
* Nhc li thông tin:
Thông tin s đc ghi nh trên não tt hn nu đc nhc đi nhc li. Vì th cách
hc ca chúng ta là: Vi mi chng các em nên làm mt bng tóm tt các công thc, lý thuyt quan
trng, có th làm ra giy kh ln ( A
3
). Khi hc hc sang chng mi, thnh thong ta dành thi gian
đc li bng tóm tt ca chng c. Có bn thì làm th này: vit công thc ra giy sticky note ri dán
lên tng, ca phòng…thm chí c cánh ca t lnh. Thy thy đó cng là mt ý tng hu ích và thú v.
* Liên kt thông tin: Mt thông tin s đc lu trên não mt cách bn vng hn nu nó đc liên kt vi
thông tin khác. Do đó khi hc mt công thc chúng ta không nên ch hc thuc lòng mà hãy tìm cách
chng minh nhng công thc đó. Ti sao thy khuyên các em làm điu này? Vì khi chng minh công
thc cn nh các em cng s nh đc các công thc liên quan, thc cht thì các công thc có liên kt vi
nhau qua các phép bin đi và thc hin thao tác này s giúp các em nh tt hn.
* Cngăđ tín hiu mnh (hay cm xúc mnh):
Chúng ta nh tt nhng thông tin gây cho mình cm
xúc, n tng mnh. Vy khi hc công thc, nh lý thuyt thì cm xúc đây là gì? Các em hãy làm nhiu
bài tp và tri nghim cm xúc “t sng” khi mình có th làm nhanh bài tp (do mình nh công thc).
Hãy nh rng thi Vt lí, đ có ti 50 câu nhng ch có 90 phút đ làm bài (tc là trung bình 108 giây/1câu),
vì th mà tit kim đc vài chc giây mi câu là vô cùng quý giá. Hc lý thuyt, công thc phi gn lin
vi làm bài tp, làm đc điu này các em va nh tt hn, va ci thin k nng làm bài.
NHNGăKHÓăKHNăTRONGăQUỄăTRÌNHă
HC, THI MÔN VT LÍ VÀ CÁCH KHC PHC
(Ch đ: Trí nh và t duy)
Giáo viên: NGUYN MINH NAM
ây là tài liu “Nhng khó khn trong quá trình hc, thi môn Vt lí và cách khc phc”
thuc khóa hc Luyn thi i hc cp tc môn Vt lí - thy Nguyn Minh Nam. có th
nm vng nhanh toàn b kin thc phc v cho vic ôn thi môn Vt lí, Bn nên tham gia
khóa hc Luyn thi i hc cp tc môn Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
ti Hocmai.vn.
Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 2 -
* S tham gia ca nhiu giác quan: Các thông tin đòi hi s tham gia ca nhiu giác quan s đc ghi
nh d dàng hn thông tin thu đc ch t mt giác quan. T quy lut này ca trí nh thy khuyên các em
cách hc đây là: Hãy đ nhiu giác quan tham gia vào quá trình ghi nh (đc bit là th giác). Khi hc
công thc hãy vit ra giy, đóng khung bng nhng hình hay màu sc n tng. Các em cng có th hc
theo kiu “đi luyn”, tc là ngi này hi – ngi kia đc công thc, lúc này thính giác cng đc tham
gia vào quá trình ghi nh, làm vic này li còn có tác dng “mt ngi đc, hai ngi nghe”.
* Nguyên tc: hc- ngh - nh: Thc s là khi chúng ta đc sách lin trong ting hàng đng h, sau đó
mi quay li ghi nh nhng điu đã đc thì qu là mt sai lm. Vi cách hc vy lng thông tin chúng ta
tip nhn thì nhiu nhng lng ghi nh li đc thì ít. Thy khuyên các em hãy chia thi gian hc ra làm
các khong chng 20- 40 phút, gia các khong đó ta dành thi gian nh li nhng gì đã đc.
* Hãy s dng Mindmap: S đ t duy là mt công c b tr tt cho trí nh (và cho c t duy na).
Các em hãy hc cách làm ch công c h tr t duy này nhé.
2. Nh công thcămàăkhôngălàmăđc bài hocăcóălàmăđcănhngărt chm
ây là vn đ mà thy nhn đc yêu cu tr giúp t nhiu hc sinh nht các m . Qu thc nu ai
trong chúng ta cng đang mc phi vn đ này thì đây là điu mà các em phi đc bit chú ý và khc phc
đc càng sm càng tt. Các em thy đy! Sau mt thi gian kiên trì hc, cui cùng cng thuc c mt
đng công thc, th mà khi đc đ bài tp chúng li vô dng, đ ri khi thy cha bài hay bn ging cho thì
mi than “tri! Có th mà mình không ngh ra”. Cng có ngi quyt tâm chinh phc rt cao, không chu
đu hàng và cui cùng cng làm đc bài tp….trong 10 phút, mà lâu th thì không tri trc nghim đc.
Vy đâu là nguyên nhân ca hin tng này và cách khc phc? Các em cùng phân tích vi thy và xem
gii pháp là gì.
* Sai lm trong cách hc là gc r ca vnăđ ắthuc công thcămàăkhôngălàmăđcăbài”
các em . Có
nhiu bn cho rng ch cn thuc công thc và thuc dng mu là đi thi s làm đc bài. iu này có l
đúng vi đ thi ca nhng nm 2009 tr v trc, thuc công thc, thuc dng mu là có th làm đc 70-
80 % đ thi ri. Còn t nm 2010 tr đi và càng nhng nm gn đây (2011/2012) đ thi đc đi mi theo
Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 3 -
hng phân loi đc thí sinh. Mt kì thi i hc phi chn ra đc đc ngi chm ch, ngi thông
minh, sáng to. Vì th mà các em cn thay đi quan nim c k đó và thay bng quan nim mi phù hp
hn.
* Tăduyăca miăngi mi to nên s khác bit.
Các em th ngh xem, nu đ thi mà bài tp ch yêu
cu thuc dng mu, thuc công thc là làm đc thì ch phân bit đc ngi chm hc và ngi li hc
ch không th tìm ra ngi có đu óc thông minh, sáng to. Vy nên đ thi đc thay đi cho phù hp, đ
có đc mt đáp án đúng thì công thc là:
(T duy đc hiu đn gin là: t nhng hiu bit, tri thc đã có ta s dng các thao tác trí tu nh: phân
tích, tng hp, so sánh, suy lun logic… đ tìm ra tri thc mi, hiu bit mi).
Nhìn vào s đ trên các em cn nhn thc đc rng: không có nguyên liu thì ta chng làm đc gì
c. Vì vy điu đu tiên chúng ta vn phi làm đó là thuc công thc và dng mu, sau đó bc tip theo là
rèn luyn t duy.
Có nhng ngi cho rng t duy tt hay kém là do bm sinh đ gii thích cho vic ti sao hai ngi
cùng thuc công thc mà ngi này làm chm còn ngi kia làm nhanh. Thc ra các em cn bit là t cht
bm sinh ch đóng góp mt phn, t duy tt cng là do rèn luyn mà có đy các em à. Vic làm đc
nhanh bài tp vt lí trong đ thi H đòi hi hc sinh phi có t duy sáng to.Sau đây thy s gii thiu 2
k thut t duy có th áp dng tt cho vic làm bài tp vt lí.
a. ng não hay Tp kích não (ting Anh: brainstorming) là mt phng pháp đc sc dùng đ
phát trin nhiu gii đáp sáng to cho mt vn đ. Phng pháp này hot đng bng cách nêu các ý
tng tp trung trên vn đ, t đó, rút ra rt nhiu đáp án cn bn cho nó.
Các ý nim/hình nh v vn đ trc ht đc nêu ra mt cách rt phóng khoáng và ngu nhiên theo dòng
suy ngh càng nhiu, càng đ càng tt. Các ý kin có th rt rng và sâu cng nh không gii hn bi các
khía cnh nh nht nht ca vn đ mà nhng ngi tham gia ngh ti.
Trong đng não thì vn đ đc đào bi t nhiu khía cnh và nhiu cách (nhìn) khác nhau. Sau cùng các
ý kin s đc phân nhóm và đánh giá.
Bây gi các em hãy cùng thy ngh tht nhanh các công dng ca bút chì nhé (nh rng ngh
càng nhanh càng tt, ý tng càng nhiu càng tt).
Công thc, dng mu
(ch là nguyên liu ca t duy)
Tăduyăca miăngi
Đ
Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 4 -
Sau đây chúng ta s đóng vai “ngi ra đ” và vit câu hi, vi cùng mt đích đn là biên đ dao
đng A trong D H, các em hãy dùng
brainstorming đ sáng to các ý tng ra đ.
Còn rt nhiu ý tng khác, các
em tip tc t duy nào !
0
Ax
t khi VTCB m n
0
x
ri th vi
0
0v
2 2 2
2
0 0 0
0
2 4 2
v a v
Ax
t khi VTCB
m n
0
x
ri th vi
0
0v
max
v
A
do
max
vA
A=
4
S
n
S ng v c trong n chu kì
max min
A=
22
l l l
tron u dài qu o, l
max
và l
min
là
chiu dài c i, cc tiu ca lò xo
2
22WW
A
km
max
2
a
A
do
2
max
.aA
AL
L ng ln nht v c trong
khong thi gian
6
T
t
Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 5 -
Nh vy các em thy rng vi mt đích đn là tìm biên đ dao đng A, ngi ra đ có th cho chúng
ta rt nhiu kiu gi thit khác nhau, mt khác đ nm sau không th ging đ nm trc nên đ thi s luôn
mi m nu c ngh rng đ thi phi ging vi dng mu thì đó là quan nim sai lm. Vi phng pháp
brainstorming các em hãy làm tng t vi các đi lng khác và s thu đc kt qu bt ng. Khi thc
hin điu này s có nhiu tác dng đng thi vi các em: th nht là h thng đc công thc, th 2 là tìm
đc mi liên h, ý tng liên kt gia các công thc và tác dng th 3 rt quan trng đó là chúng ta s
không b đng trc các ý tng mi m ca ngi ra đ.
b. Tròăchiăghépăhìnhăvàătăduyăsángăto
Chúng ta s chi trò chi này thông qua mt bài tp đc trích trong đ thi TSH
Mt cht đim dao đng điu hòa vi chu kì T. Gi v
TB
là tc đ trung bình ca cht đim trong mt
chu kì, v là tc đ tc thi ca cht đim. Trong mt chu kì, khong thi gian mà
4
TB
vv
là:
A.
6
T
B.
2
3
T
C.
3
T
D.
2
T
(Thy đ ngh các em t làm câu này và tính thi gian trc khi xem hng dn trang bên)
Hng dn: c k đ bài chúng ta ch có các d kin: v
TB
, T và v trong khi đ li hi khong thi
gian
t
. Ta có s đ t duy da trên các t khóa là gi thit đ cho nh sau:
Và cui cùng nhìn vào hình v chúng ta thy
TB
vv
4
khi vt chuyn đng
trong đon t M đn M’. T đó ta d dàng tính đc
2T
t=
3
Bài hc Các em thân mn! Qua ví d trên thy mun nói vi các em rng. T duy sáng to là vô cùng cn
thit. Suy xét cho k thì gi thit ca các thí sinh là nh nhau, nhiu bn cng thuc nhng công thc ging
nhau. Vy điu gì làm nên s khác bit? ó chính là t duy ca mõi ngi. có t duy tt các em cn rèn
luyn thng xuyên, nu tích cc, khong 1 tháng sau các em s thy s tin b ca mình.
TB
4A
v=
T
max
v=A
2
=
T
max
2.A
v=
T
0 TB
4A A
v = v = . =
4 4 T T
max
0
v=
2
v
22
max
d0
0
1 1 v 1
W = mv = m( ) = W
2 2 2 4
3 A 3
W W x = ±
42
t
Khóa LTH cp tc Vt lí – Thy Nguyn Minh Nam
Nhngăkhóăkhnăcn gii quyt khi hc Vt lí
Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 6 -
Vi các bn gp phi vn đ “thuc công thc mà không làm đc bài hoc làm chm”. Các em
đng quá lo lng, hãy làm nh sau: Trc ht hãy coi vic rèn luyn t duy sáng to nh trò chi ghép hình
mà các ming ghép đây là:
+ Ming ghép loi 1: Các công thc liên quan đn các đi lng đ cho (trên s đ thy minh ha bng các
ô màu đ). Các em đc đ, vit các công thc liên quan đn đi lng đó, các công thc theo đnh lng đ
cho ra giy.
+ Ming ghép loi 2: Là nhng công thc có liên quan đn đi lng trong đ nhng do t mình ngh ra
(trên s đ thy biu din bng các ô màu xanh). Các em vit trên cùng mt mt giy và gn các ming
ghép loi 1.
* có nhiu ming ghép (tc là các công thc) các em nên dùng phng pháp
brainstorming
Khi có các ming ghép (công thc) hãy nhìn vào chúng và tìm ra mi liên h bng các phép bin đi.
Các em cn tp luyn theo cách t duy này đ khc phc hin tng không tìm đc liên h gia
các đi lng, công thc. Thành qu rèn luyn bc cao cn đt đn là: không cn v ra giy các công
thc na mà “v nhanh trong đu” đ t duy, làm bài mà không phi nháp.
Và li cui bài vit này thy chúc các em luôn mnh khe, giàu ngh lc, tin b và thành công!
Giáo viên: Nguyn Minh Nam
Ngun: Hocmai.vn