Nội dung thực hành phòng thí nghiệm

I.

Nội quy khi vào phịng thí nghiệm:

An tồn phịng thí nghiệm là vấn đề quan trọng hàng đầu.
1. Đọc kỹ hướng dẫn an toàn PTN, cảnh báo an toàn trên bao bì hóa chất, hiểu rõ
ngun lý vận hành của các máy móc, thiết bị trước khi vào phịng thí nghiệm.
2. Mặc áo blouse, đeo kính bảo hộ, mang giầy trong phịng thí nghiệm.
3. Khi đang làm thí nghiệm, tuyệt đối khơng bỏ phịng thí nghiệm ra ngồi.
4. Phải vệ sinh sạch các thiết bị, dụng cụ, vị trí làm việc sau khi thực hành/ thí
nghiệm.
5. Tuân thủ nghiêm túc các hướng dẫn của giảng viên trong việc sử dụng hóa chất,
dụng cụ và thiết bị
6. Khơng dùng một dụng cụ lấy cùng lúc nhiều loại hóa chất. Các chai hóa chất khi
sử dụng xong phải đậy kín nắp và đặt lại vị trí cũ.
7. Các thiết bị dùng thường xun trong phịng thí nghiệm: cân, lị nung, tủ sấy, máy
đo pH, máy đo độ dẫn điện, … Người học tuyệt đối không được sử dụng nếu chưa
được sự hướng dẫn của giảng viên.
8. Hết giờ thực hành/thí nghiệm phải tắt đèn, quat, thiết bị sử dụng điện, cầu dao điện
tổng và khóa van nước tổng trước khi về.
9. Khơng được tự ý mang hóa chất, dụng cụ và thiết bị vào và ra khỏi phịng thí
nghiệm khi chưa được sự đồng ý của giảng viên hướng dẫn.
10. Khi xảy ra sự cố ngoài ý muốn, liên hệ với giảng viên hướng dẫn và nhân viên
PTN.

II.

Thiết lập phòng thực hành thí nghiệm.
1. Một số tiêu chuẩn thiết lập phịng thực hành thí nghiệm:

-Dựa vào mục đích sử dụng của mỗi phịng thí nghiệm mỗi loại phịng sẽ có các nhóm

thiết bị khác nhau. Diện tích phịng lab cần đảm bảo có thể chứa các thiết bị này và cần
được xem xét trong giai đoạn đầu của thiết kế phịng thí nghiệm. Việc lập kế hoạch này là
cần thiết để đảm bảo cung cấp đủ diện tích sàn để sử dụng an tồn thiết bị.
-Khơng gian cần thiết để làm sạch thiết bị hiệu quả, khử nhiễm và bảo trì thiết bị trong
trường hợp cần thiết. Phải luôn tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất về việc sắp xếp
vị trí của từng thiết bị trước khi kết hợp thiết bị đó vào thiết kế phịng thí nghiệm để thiết
bị có thể được vận hành an tồn. Hầu hết các thiết bị sẽ có phát ra luồng nhiệt hoặc luồng
khơng khí cao khi hoạt động vì vậy cần có các hệ thống bổ sung để tạo điều kiện làm mát
hoặc loại bỏ nhiệt nhằm đảm bảo an toàn.
-Các điều kiện mơi trường vật lý trong một thí nghiệm có thể kể đến như đến nhiệt độ, áp
suất, ánh sáng, độ ẩm, … Đối với các nhóm điều kiện này người sử dụng có thể kiểm sốt


được dễ dàng bằng các thiết bị đo như nhiệt ẩm kế, đồng hồ áp suất hay máy đo ánh sáng.
Đây là nhóm điều kiện sẽ ln xuất hiện trong bất kì nhóm phịng thí nghiệm nào.
-Ánh sáng là điều kiện tiên quyết cần được đảm bảo phải đầy đủ cho mọi hoạt động trong
phịng thí nghiệm. Các nhu cầu chiếu sáng cụ thể có thể khác nhau đối với các khu vực
khác nhau của phịng thí nghiệm. Do đó, các yêu cầu về ánh sáng của các quy trình cần
được đánh giá để những hoạt động cần nhiều ánh sáng hơn (hoặc mức ánh sáng yếu hơn)
có thể được chiếu sáng thích hợp (hoặc che bóng) bằng các phương tiện nhân tạo, trong
khi sử dụng ánh sáng ban ngày tự nhiên. Nên tránh bóng tối, phản xạ ánh sáng và chói
khơng mong muốn. Hướng của các nguồn sáng phải được thiết kế để nhân viên có thể
tránh làm việc trong bóng của họ. Đèn chiếu sáng khẩn cấp cần đủ sáng đủ sáng và có sẵn
đủ lâu để đảm bảo lối ra an tồn khỏi phịng thí nghiệm và cũng ngăn chặn cơng việc hiện
tại nếu tình hình cho phép. Điều quan trọng là phải xem xét độ chói từ ánh sáng ban ngày
qua cửa sổ cũng như ánh sáng mặt trời không mong muốn.
-Tiếng ồn là một trong những vấn đề gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của các nhân
viên làm việc trong phịng thí nghiệm. Tiếng ồn này có thể đến từ sự hoạt động của các
thiết bị trong phòng lab hoặc tiếng ồn từ bên ngồi do các cơng trình xây dựng hoặc
phịng lab đặt ở vị trí khu dân cư đơng đúc. Để xử lý được vấn đề này triệt để thì nhà đầu

tư cần lựa chọn vị trí đặt phịng thí nghiệm phù hợp, bên cạnh đó cần chọn các thiết bị có
độ ồn thấp khi hoạt động và cần có sự kiểm tra bảo trì thường xun để tối ưu hóa các
vấn đề phát sinh tốt nhất.
-Đối với các tác nhân nguy hiểm cần có sự bố trí thực hiện nghiêm ngặt đảm bảo không
phát tán các nguồn tác nhân lây nhiễm ảnh hưởng đến môi trường và con người. Các tác
nhân này cần được thao tác trong các thiết bị tủ an toàn sinh học cấp độ 2 trở lên và cần
được xử lý nguồn rác thải triệt để (nên hấp khử trùng trước khi đưa rác thải ra mơi
trường)
-Phịng thí nghiệm phải có thiết bị cất nước (hoặc thiết bị để khử muối khống trong
nước), vì thiếu nước cất hoặc thiếu nước đã khử muối khống thì khơng thể làm việc
được.
- Biết vị trí của thiết bị an tồn trong phịng thí nghiệm và hiểu cách sử dụng nó. Đặc biệt,
biết vị trí của lối thốt hiểm, bình chữa cháy, trạm rửa mắt và vịi sen an tồn.
2. Chuẩn bị phịng thực hành thí nghiệm.
**Phịng thí nghiệm hóa học là một thành phần cần thiết của hầu hết các khóa học hóa
học. Tìm hiểu về quy trình phịng thí nghiệm và thực hiện các thí nghiệm giúp chúng ta
học các kỹ thuật và củng cố các khái niệm. Tận dụng tối đa thời gian của chúng ta trong
phịng thí nghiệm bằng cách chuẩn bị cho phịng thí nghiệm.
-Kiểm tra rổ dụng cụ xem có thiếu hoặc hỏng hay khơng.


-Rửa sạch sẽ các dụng cụ thí nghiệm trước khi thí nghiệm, sấy khơ.
-Đọc qua thử nghiệm trước khi đi đến phịng thí nghiệm. Đảm bảo bạn hiểu các bước của
thử nghiệm và chuẩn bị dụng cụ thích hợp cho từng thí nghiệm trong buổi học vào từng
rổ dụng cụ đặt sẵn trên bàn.
- Hoàn thành bất kỳ bài tập hoặc bài tập về nhà trước phịng thí nghiệm nào. Thơng tin và
tính tốn nhằm mục đích làm cho bài tập trong phịng thí nghiệm nhanh hơn và dễ dàng
hơn.
-Xem lại Bảng Dữ liệu An toàn Vật liệu (MSDS) của các hóa chất bạn sẽ sử dụng trong
phịng thí nghiệm. Hãy chắc chắn rằng bạn có tất cả các đồ thủy tinh, vật liệu và hóa chất

cần thiết để hồn thành phịng thí nghiệm trước khi bắt đầu bất kỳ phần nào của quy
trình.
-Hãy chuẩn bị để lấy dữ liệu trong phịng thí nghiệm. Mang theo sổ ghi chép, bút và máy
tính. Có thiết bị an tồn cá nhân, chẳng hạn như áo khốc và kính bảo hộ, sạch sẽ và sẵn
sàng để sử dụng trước khi phịng thí nghiệm.
-Kiểm tra hệ thống điện, các máy móc có mặt trong PTN, đặc biệt là các thiết bị sinh
nhiệt và có cơng suất lớn như tủ sấy, lị nung…, đề phịng sự cố quá tải, chập cháy hệ
thống điện. Kiểm tra cẩn thận thiết bị, phương tiện, dụng cụ thí nghiệm trước khi sử
dụng.
- Phịng Hóa nghiệm phải được trang bị quạt hút, vòi sen cấp cứu.
-Vệ sinh mặt bàn làm việc và phịng thí nghiệm sau mỗi ca làm việc.
- Trước khi ra về kiểm tra máy móc thiết bị và tắt nguồn điện (nếu khơng cịn người làm
việc).
**Sắp xếp các loại hóa chất trên bàn thí nghiệm 1 cách phù hợp:
-Đối với các loại hóa chất dễ cháy như xăng, benzen, ete, cồn đốt, axeton khơng nên bố
trí tập trung nhiều ở cùng một chỗ và khi làm thí nghiệm phải để các hóa chất này xa lửa.
-Đối với những loại hóa chất dễ bay hơi, dễ dàng tác dụng với khí oxi, cacbonic và hơi
nước nên đựng vào lọ thủy tinh có nút cao su hoặc nút nhám bên ngồi sau đó bao phủ
bằng một lớp Parafin cho kín.
-Các loại hóa chất nguy hiểm, hóa chất cấm, sử dụng để phục vụ nghiên cứu khoa học, thí
nghiệm phải được lưu trữ, bảo quản trong kho chứa riêng biệt
-Đối với những loại hóa chất dễ bị ánh sáng tác dụng như bạc nitrat, kali iodua, oxy
già,..vv nên được đựng vào lọ tối màu để ở chỗ tối hoặc bọc kính bằng giấy màu đen,
giấy bạc ở phía bên ngồi lọ hoa chất.


-Đối với những loại hóa chất độc: như muối thủy ngân, muối xianua, cần phải bảo quản
ở trong tủ có khóa riêng và phải được bảo quản hết sức cẩn thận.
-Bản chất của hóa chất kiềm là hút nước rất mạnh và dễ tác dụng với khí cacbonic nên
phải đựng vào lọ có nút rất kín, lưu ý khơng được đựng vào lọ có nút nhám vì kiềm và

các chất tạo thành sẽ làm cho nút nhám gắn chặt vào cổ lọ rất khó mở.
-Đối với các kim loại natri và kali phải được đựng trong lọ dầu hoả hay xăng vì sẽ dễ gây
ra hoả hoạn, do đó cần được thu lại hoặc hủy đi không sẽ gây nên hỏa hoạn nếu vứt lung
tung. Tương tự như Photpho trắng cũng cần được đựng vào lọ có nước, khi cắt nhỏ cũng
phải cắt trong nước. Đục hộp chứa photpho trắng phải được tiến hành trong thùng nước.
-Các chai axit lớn nên được bảo quản trên các kệ thấp hơn hoặc trong tủ đựng axit để
đảm bảo an toàn tốt hơn. Các nhóm chất có tính oxi hóa mạnh nên được tách biệt khỏi
axit hữu cơ, chất dễ cháy và vật liệu dễ cháy; các hóa chất có thể tạo ra khí độc khi tiếp
xúc, chẳng hạn như natri xyanua và sunfua sắt hoặc các nhóm bazơ và các kim loại có
tính hoạt động mạnh như natri, magie và kali.
-Axit nên được bảo quản trong các khay chống hóa chất có khả năng chứa bất kỳ sự cố
tràn hoặc rò rỉ nào từ thùng chứa của chúng và phải đảm bảo rằng tất cả các axit được lưu
trữ bằng khả năng tương thích với các dụng cụ chứa.
-Bazơ nên được bảo quản tránh xa axit và các chất có tính tương tác phản ứng mạnh với
bazơ. Các chai có đế lớn nên được bảo quản trên các kệ thấp hơn hoặc trong tủ chống sự
ăn mòn, nên được đặt trong các khay chống hóa chất có khả năng chứa bất kỳ sự cố tràn
hoặc rò rỉ nào từ thùng chứa của chúng và phải đảm bảo rằng tất cả các cơ sở được lưu
trữ trong các thùng/ chai đựng tương thích.
-Hóa chất tạo có khả năng peroxide nên được bảo quản trong hộp kín, tránh ánh sáng,
nhiệt và khơng khí. Khơng được bảo quản chất lỏng hoặc dung dịch peroxide ở nhiệt độ
thấp hơn nhiệt độ mà nó đơng tụ hoặc kết tủa. Các hóa chất tạo peroxide nên được xử lý
đúng cách và đảm bảo rằng tất cả các hóa chất tạo peroxide được lưu trữ trong các thiết bị
có tính tương thích. Các vật liệu nhạy cảm và có khả năng phản ứng nếu có va đập và có
thể bị vỡ phải được lưu trữ trong các thùng chứa thứ cấp đủ lớn và có các vật liệu hỗ trợ
chống va đập.
-Chất oxy hóa nên được cất giữ tránh xa các chất dễ cháy, dễ bắt lửa và các chất khử. bên
cạnh đó cần sử dụng các vật liệu dụng cụ chứa phù hợp để tránh hóa chất tiếp xúc với
khơng khí làm thay đổi chất lượng của hóa chất hoặc nguy hiểm hơn là các nguy cơ cháy
nổ do tương tác với các nhóm chất khác.
-Các hợp chất độc hại phải được bảo quản theo bản chất của hóa chất, với biện pháp bảo

vệ thích hợp được sử dụng khi cần thiết cần có các nhãn mác, các kí hiệu ghi rõ tên/


thành phần hóa chất và các cảnh báo cấp độ nguy hiểm. Nên đặt các nhóm chất này ở khu
vực riêng biệt để tránh sự nhầm lẫn khơng đáng có gây nguy hiểm cho người sử dụng.