Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía của công ty TNHH đường mía Việt Nam-Đài Loan

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
MỤC LỤC

Trang
MỞ ĐẦU……………………………………………………..…………....4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN NGUYÊN
LIỆU MÍA CHO CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN ĐƯỜNG ...................................... 6
1.1. VAI TRÒ CỦA VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CHO CÔNG NGHIỆP CHẾ
BIẾN ĐƯỜNG ..................................................................................................... 6
1.1.1. Đặc điểm của công nghiệp chế biến đường .................................................. 6
1.1.2. Sự cần thiết phải hình thành vùng nguyên liệu mía cho công nghiệp chế
biến đường .......................................................................................................... 10
1.2 VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA ....................................................................... 11
1.2.1. Khái niệm vùng nguyên liệu mía ............................................................... 11
1.2.2. Đặc điểm điểm của vùng nguyên liệu mía ................................................. 12
1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá về vùng nguyên liệu mía .......................................... 14
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN
VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CHO NHÀ MÁY ĐƯỜNG ................................. 16
1.3.1. Các nhân tố về điều kiện tự nhiên .............................................................. 16
1.3.2. Về kinh tế-xã hội ....................................................................................... 17
1.3.3. Về trình độ kỹ thuật và công nghệ ............................................................. 18
1.3.4. Về các chính sách của nhà nước và địa phương ......................................... 18
1.4. NỘI DUNG CỦA QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU
MÍA .................................................................................................................... 19
1.4.1. Lập kế hoạch vùng nguyên liệu mía ........................................................... 19
1.4.2. Tổ chức thực hiện triển khai thực hiện kế hoạch vùng nguyên liệu mía ..... 20
1.4.3. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch ............................................................... 20
1.5. CÁC YÊU CẦU ĐỐI VỚI VIỆC QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG
NGUYÊN LIỆU MÍA CHO NHÀ MÁY ĐƯỜNG .............................................. 21
1.5.1. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía dựa trên cơ sở phát huy tiềm
năng lợi thế về điều kiện tự nhiên và xã hội của vùng ......................................... 21

Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.5.2. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía dựa trên cơ sở giải quyết hài hòa
lợi ích của người trồng mía và người chế biến .................................................... 22
1.5.3. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải phù hợp với quy mô, khả
năng chế biến của nhà máy chế biến đường ......................................................... 22
1.5.4. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải gắn hiệu quả về kinh tế xã
hội với hiệu quả về môi trường để phát triển bền vững ........................................ 24
1.5.5. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải phù hợp với quy hoạch phát
triển của ngành và địa phương ............................................................................. 24
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CỦA CÔNG TY
TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM- ĐÀI LOAN ................................................. 26
2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM- ĐÀI LOAN
............................................................................................................................ 26
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty ........................................... 26
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của công ty .............................................................. 28
2.1.3. Cơ cấu tổ chức của công ty ........................................................................ 29
2.1.4. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty những năm gần đây ... 32
2.2. TỔNG QUAN VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA
VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CỦA CÔNG TY TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT
NAM- ĐÀI LOAN .............................................................................................. 38
2.2.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................... 38
2.2.2. Về kinh tế- xã hội ...................................................................................... 40
2.2.3. Điều kiện về khoa học- kỹ thuật ................................................................ 41
2.3. THỰC TRẠNG VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CỦA CÔNG TY NHỮNG
NĂM GẦN ĐÂY ................................................................................................ 41
2.3.1. Thực trạng vùng nguyên liệu mía của công ty từ năm 1996- 1999 ............. 41
2.3.2. Thực trạng vùng nguyên liệu mía từ năm 1999- 2006 (là giai đoạn ổn định
và phát triển.) ...................................................................................................... 43

2.3.3. Thực trạng vùng nguyên liệu mía từ 2006- 2008 (là giai đoạn có sự đột phá
về năng suất mía.) ............................................................................................... 45
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA
CỦA CÔNG TY TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM- ĐÀI LOAN ...................... 47
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
2.4.1. Thực trạng quy hoạch và lập kế hoạch vùng nguyên liệu mía của công ty .. 47
2.4.2. Thực trạng việc triển khai thực hiện các kế hoạch của công ty về quản lý và
phát triển vùng nguyên liệu ................................................................................. 49
2.4.3. Thực trạng việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch của công ty về
quản lý và phát triển vùng nguyên liệu ................................................................ 57
2.5. ĐÁNH GIÁ VỀ QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA
CỦA CÔNG TY TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM- ĐÀI LOAN ...................... 58
2.5.1. Ưu điểm .................................................................................................... 58
2.5.2. Hạn chế. .................................................................................................... 59
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................. 60
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN VIỆC QUẢN LÝ
VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CỦA CÔNG TY TNHH
ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM- ĐÀI LOAN ............................................................ 63
3.1. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN
VÙNG NGUYÊN LIỆU CỦA CÔNG TY TNHH ĐƯỜNG MÍA VIỆT NAM-
ĐÀI LOAN ......................................................................................................... 63
3.1.1. Rà soát, điều chỉnh và tổ chức thực hiện tốt quy hoạch phát triển của vùng
nguyên liệu mía. .................................................................................................. 63
3.1.2. Nâng cao hiệu quả các chính sách về phát triển vùng nguyên liệu. ............. 64
3.1.3. Đa dạng hoá sản phẩm, tận dụng phụ phẩm để nâng cao giá trị của cây mía,
từ đó tăng thêm thu nhập cho nông dân ............................................................... 66
3.1.4. Hoàn thiện công tác tiền lương, tiền thưởng .............................................. 67
3.1.5. Tổ chức, nâng cao năng lực, trình độ cán bộ nông vụ ................................ 67

3.1.6. Tăng cường hơn nữa mối quan hệ công nghiệp - nông nghiệp .................. 69
3.1.7. Xây dựng cơ sở vật chất và đẩy mạnh tiến bộ khoa học kỹ thuật phục vụ
cho phát triển vùng nguyên liệu mía. ................................................................... 69
3.2. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 70
3.2.1 . Một số kiến nghị đối với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn .......... 70
3.2.2. Một số kiến nghị đối với chính quyền địa phương .................................. 71
KẾT LUẬN………………………………………………………….................72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………...………...73
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
Để một doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và phát triển trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của mình thì có rất nhiều yếu tố đóng góp vào sự
thành công ấy. Một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với một doanh
nghiệp sản xuất, nhất là doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm từ nông
nghiệp đó là nguyên liệu đầu vào phục vụ cho quá trình sản xuất. Do vậy,
ưu tiên hàng đầu đối với các doanh nghiệp chế biến các sản phẩm từ nông
nghiệp là phải phát triển vùng nguyên liệu để đảm bảo cung cấp đủ nguyên
liệu đầu vào cho chế biến.
Được thành lập từ năm 1994, trải qua 14 năm hoạt động và phát
triển có những lúc công ty gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh
doanh nhưng vượt lên trên hết công ty đã vượt qua và thu được những kết
quả kinh doanh rất tốt. Trong bối cảnh ngành mía đường Việt Nam gặp
nhiều khó khăn trước tình hình biến động bất thường của thị trường, do
thiếu nguyên liệu đầu vào…Nhưng trong nhiều năm công ty TNHH đường
mía Việt Nam-Đài Loan vẫn làm ăn hiệu quả và là một trong những doanh
nghiệp sản xuất đường hàng đầu Việt Nam.
Nguyên liệu mía cung cấp cho các doanh nghiệp sản xuất đường
hoạt động luôn luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp. Việc

thiếu nguyên liệu gây ra những hậu quả rất lớn về lãng phí các thiết bị máy
móc, khấu hao trên đầu sản phẩm tăng, công nhân thất nghiệp, doanh
nghiệp làm ăn thua lỗ...tất cả những điều này đã và đang là vấn đề nhức
nhối đối với hầu hết các doanh nghiệp sản xuất đường ở Việt Nam hiện
nay. Do vậy, yêu cầu cấp thiết đặt ra là các doanh nghiệp phải xây dựng và
phát triển vùng nguyên liệu mía đảm bảo cung cấp đủ và ổn định cho quá
trình sản xuất của doanh nghiệp.
Từ những yêu cầu cấp thiết thực tế đặt ra, công ty TNHH đường mía
Việt Nam- Đài Loan đã xây dựng vùng nguyên liệu mía phục vụ cho hoạt
động của nhà máy chế biến. Vùng nguyên liệu của công ty không ngừng
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
được mở rộng và phát triển, tuy nhiên, nguyên liệu mía cung cấp cho công
ty vẫn chưa đáp ứng được công suất chế biến của nhà máy. Xuất phát từ
thực tiễn đó tôi đã chọn đề tài “Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía
của công ty TNHH đường mía Việt Nam-Đài Loan”. Trong bài viết của
mình, tôi đã đưa ra cơ sở lý luận liên quan đến quản lý và phát triển vùng
nguyên liệu mía nói chung, từ đó áp dụng vào công ty để nêu ra thực trạng
và giải pháp để quản lý và phát triển vùng nguyên liệu của công ty có hiệu
quả hơn.
Tuy đã có sự cố gắng nhưng do thời gian thực tập tại công ty không
nhiều, kiến thức của bản thân còn hạn chế nên đề tài không thể tránh được
những sai sót, em mong nhận được sự đóng góp ý kiến của cô giáo Bùi Thị
Hồng Việt và các thầy, cô giáo, công ty TNHH đường mía Việt Nam-Đài
Loan và các bạn để đề tài được hoàn thiện hơn.
Để hoàn thành được đề tài này, em xin trân thành cảm ơn sự hướng
dẫn rất tận tình của cô giáo Bùi Thị Hồng Việt, sự giúp đỡ tận tình của các
cán bộ công ty TNHH đường mía Việt Nam- Đài Loan.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A

5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VÀ PHÁT
TRIỂN NGUYÊN LIỆU MÍA CHO CÔNG NGHIỆP CHẾ
BIẾN ĐƯỜNG
1.1. VAI TRÒ CỦA VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CHO CÔNG NGHIỆP CHẾ
BIẾN ĐƯỜNG
1.1.1. Đặc điểm của công nghiệp chế biến đường
Từ những điều kiện hình thành và phát triển của mình mà công
nghiệp chế biến đường từ nguyên liệu mía vừa có những đặc điểm chung
của công nghiệp chế biến nông sản, lại vừa có những đặc điểm riêng thể
hiện sự khác biệt với những ngành công nghiệp chế biến khác.
Như các ngành công nghiệp chế biến khác, trong công nghiệp chế
biến đường, nguyên liệu được trải qua một quá trình tác động bởi các công
cụ, máy móc, thiết bị và quy trình công nghệ hoàn toàn do người sản xuất
thực hiện để biến đổi chúng thành những sản phẩm, bán thành phẩm theo ý
đồ của người sản xuất.
Ngoài các đặc trưng chung của một ngành công nghiệp chế biến,
công nghiệp chế biến đường còn có những đặc điểm riêng biệt:
a. Đặc điểm về công nghệ sản xuất đường: tùy theo yêu cầu về tiêu
chuẩn chất lượng sản phẩm, tùy theo vốn đầu tư… mà người ta áp dụng
nhiều phương pháp công nghệ khác nhau, hiện nay trên thế giới có các loại
công nghệ sản xuất đường sau:
- Công nghệ sản xuất đường thô (Raw sugar)
- Công nghệ sản xuất đường trắng (White sugar)
- Công nghệ sản xuất đường tinh luyện (Refined sugar)
Sự khác nhau giữa các loại công nghệ chủ yếu ở công đoạn làm sạch
nước mía, hiện nay trên thế giới có ít nhất 7 mô hình công nghệ áp dụng
trong công đoạn làm sạch nước mía, đó là:
- Công nghệ các-bô-nát hóa.

- Công nghệ sun-phít hóa.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Công nghệ Blanco Director.
- Kết hợp các-bô-nát hóa và sun-phít hóa.
- Công nghệ SAT.
- Công nghệ Cti.
- Công nghệ các-bô-nát hóa kết hợp với trao đổi i-on.
Dù là áp dụng công nghệ nào thì quá trình sản xuất của bất kỳ nhà
máy sản xuất đường nào cũng phải theo quy trình sản xuất chung nhất như
sau:
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
Mía nguyên liệu
Bùn lọc
Bã mía
Xử lí mía
Trích li nước mía
Làm sạch nước mía
Cô đặc nước mía
Nấu đường, kết tinh, phân mật, sấy, đóng bao
Nước mía
trong
Chè đặc
Đường thành phẩm
Mật rỉ
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Như đã nêu ở trên, sự khác nhau giữa các phương pháp sản xuất chủ
yếu là ở công đoạn làm sạch và với mỗi một loại công nghệ khác nhau sẽ

cho ra sản phẩm có chất lượng khác nhau.
Hiện nay ở Việt Nam, phần lớn các nhà máy đường sản xuất đường
trắng theo phương pháp sun-phít hóa. Ưu điểm chính của công nghệ này là
chi phí đầu tư thấp, quản lý thiết bị đơn giản. Tuy nhiên, nhược điểm là khả
năng ăn mòn thiết bị lớn, dư lượng SO
2
trong đường thành phẩm cao,
đường dễ lại màu trong quá trình bảo quản.
b. Đặc điểm về nguyên liệu mía:
- Đặc điểm sinh học của cây mía: Mía là cây trồng hàng năm, có khả
năng tái sinh mầm, chu kỳ sản xuất có thể kéo dài 3-4 năm(một vụ mía tơ
và 2-3 vụ mía gốc). Thời gian sinh trưởng kéo dài cho đến lúc thu hoạch
tùy theo từng loại giống mía nhưng trung bình khoảng từ 12 tháng. Quá
trình phát triển và tích lũy đường của cây mía diễn ra từ thấp đến điểm cao
nhất, rồi giảm dần đến mức không còn đường để thu hồi nữa. Mía là cây ưa
ẩm và cần nhiều nước để sinh trưởng và phát triển. Năng suất và chất lượng
mía phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên, giống, khả năng tưới tiêu
cũng như trình độ thâm canh…Những đặc điểm sinh học trên của cây mía
không chỉ ảnh hưởng đến việc bố trí sản xuất của vùng nguyên liệu mía mà
còn ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất của vùng mía đó.
Tuy có biên độ rộng hơn một số cây trồng khác về các điều kiện sinh
trưởng và phát triển, nhưng sự sinh trưởng và phát triển của cây mía chỉ
cho hiệu quả kinh tế cao khi các điều kiện này được đáp ứng ở những mức
độ hợp lý nhất. Những điều kiện này lại tùy thuộc vào những điều kiện tự
nhiên, kinh tế và xã hội của từng vùng. Vì vậy, không phải vùng đất nào
cũng có thể đáp ứng yêu cầu sinh trưởng và phát triển của cây mía với tư
cách là vùng nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến một cách tối ưu
nhất. Đây là vấn đề rất quan trọng cần lưu ý khi bố trí sản xuất mía.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
8

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
-Đặc điểm mía nguyên liệu: Mía thuộc loại nguyên liệu tươi, nếu sau
khi thu hoạch không kịp thời đưa vào chế biến sẽ bị ảnh hưởng đến số
lượng và chất lượng nguyên liệu như: giảm trọng lượng, giảm tỷ lệ đường
trong mía, ảnh hưởng đến chất lượng đường sản xuất ra. Nhiều thí nghiệm
cho thấy lượng đường trong mía bị hao hụt nhiều sau khi chặt, chậm vận
chuyển về nhà máy. Khoảng thời gian cho phép là trong vòng 48 giờ. Có
nhiều chỉ tiêu để đánh giá chất lượng mía như độ chin, độ đồng đều, ít tạp
chất nhưng quan trọng nhất là chỉ số đánh giá về chữ đường (CCS), tức là
hàm lượng đường có thể thu hồi thực tế trong sản xuất. Chữ đường được
xác định theo công thức sau:
CCS=






+
−×−






+
−×
100
3

1
2
1
100
5
1
2
3 F
B
F
Pol
Trong đó: Pol:Percent first expressed juice- Độ đường tương đối
có trong nước mía đầu.
F: Fibre percent cane- Tỷ lệ sơ mía
B:Brix percent first expressed juice- Hàm lượng chất
khô có trong nước mía đầu.
Để xác định chữ đường thực tế của từng khối lượng mía nhất định thì
mỗi nhà máy được trang bị một cầu mía để lấy mẫu và một phòng thí
nghiệm phân tích các mẫu mía. Việc lấy mẫu và phân tích có thể được tự
động hóa với sự giúp đỡ của máy tính, hoặc bằng thủ công theo phương
pháp phân tích truyền thống.
Tỷ lệ sản phẩm đường trên nguyên liệu mía rất thấp, trung bình
khoảng 10%. Do khối lượng nguyên liệu mía lớn, chi phí vận chuyển
nguyên liệu từ nơi sản xuất đến cơ sở chế biến chiếm tỷ trọng lớn trong giá
thành. Chính vì vậy cơ sở chế biến phải được xây dựng gần các vùng
nguyên liệu mía tập trung chuyên canh, thường khoảng cách xa nhất phải
dưới 50km. Ngoài ra, đặc điểm này cũng yêu cầu hệ thống giao thông vận
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

chuyển mía phải đủ sức đáp ứng yêu cầu vận chuyển khối lượng lớn và kịp
thời.
Nguyên liệu mía mang tính thời vụ rất cao do nó là sản phẩm của
nông nghiệp. Do điều kiện khí hậu, thời tiết, do đặc điểm, tính chất của cây
mía, nên việc trồng và thu hoạch mía mang tính chất thời vụ. Thời vụ trồng
và thu hoạch mía thường bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4, tức là trong
vòng 6 tháng mùa hanh khô.
Mặt khác, mía là nguyên liệu thực vật, trong điều kiện khí hậu nhiệt
đới ở nước ta, quá trình biến đổi chất diễn ra rất nhanh, nếu sau 48 giờ kể
từ lúc thu hoạch mà chưa đưa vào sản xuất thì nguyên liệu mía xuống cấp
rất nhanh, hiệu quả sản xuất giảm đáng kể.
Chất lượng nguyên liệu mía phụ thuộc rất lớn vào giống mía, điều
kiện thời tiết, khí hậu, kỹ thuật canh tác mía và công tác thu hoạch, vận
chuyển mía.
Nguyên liệu mía được trồng phủ trên diện tích không gian rộng, khi
thu hoạch có khối lượng lớn và rất cồng kềnh, tỷ lệ tiêu hao khoảng 10 tấn
mía chế biến được 1 tấn đường, chi phí vận tải nguyên liệu mía thường
chiếm từ 10-15% giá mía nguyên liệu. Do vậy, các nhà máy đường muốn
giảm chi phí vận tải nguyên liệu phải đặt tại trung tâm vùng nguyên liệu
mía.
1.1.2. Sự cần thiết phải hình thành vùng nguyên liệu mía cho công
nghiệp chế biến đường
Trong quá trình phát triển, ngành sản xuất nông nghiệp từ hai
ngành cơ bản là trồng trọt và chăn nuôi đã tách ra thành các ngành chuyên
môn hóa như: Ngành trồng trọt tách thành các ngành sản xuất lương thực,
ngành sản xuất nguyên liệu chế biến công nghiệp, ngành cây thực phẩm,
cây ăn quả…Ngành chăn nuôi tách thành ngành chăn nuôi đại gia súc, gia
súc, gia cầm…Tiếp đó, từng ngành chuyên môn hóa lại tách thành các
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
10

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
ngành chuyên môn hóa hẹp như ngành sản xuất nguyên liệu chế biến của
nông nghiệp lại tách thành các ngành chè, cà phê, cao su, mía đường…
Đây là cơ sở quan trọng để hình thành nên các ngành công nghiệp chế
biến nông sản, một bộ phận trong hệ thống công nghiệp ở các nước, nhất
là các nước có điều kiện phát triển nông nghiệp như nước ta.
Lịch sử phát triển của ngành sản xuất mía đường trên thế giới và ở
Việt Nam đã chứng minh hiệu quả của công nghiệp chế biến đường tỷ lệ
thuận với quy mô sản xuất và điều này chỉ giới hạn khi sự tiết kiệm về chi
phí cố định cho việc sản xuất một tấn đường không còn bù đắp được chi
phí nguyên liệu tăng lên do khoảng cách vận chuyển xa hơn. Theo tính toán
của cá chuyên gia Anh và Pháp, quy mô của các cơ sở chế biến đường ở
Việt Nam hiện nay vào khoảng 6.000-8.000 tấn mía/ngày là có hiệu quả
nhất, trong khi đó ở Thái Lan công suất này là 16.000-20.000 tấn mía/ngày.
Thực tế ở Việt Nam, các cơ sở chế biến đường thủ công quy mô nhỏ có
công suất từ 20-30 tấn mía/ngày, hao phí nguyên liệu 15-16 tấn mía cho
sản xuất 1 tấn đường, trong khi các nhà máy chế biến công nghiệp quy mô
lớn chỉ hao phí bình quân 10 tấn mía cho một tấn đường.
Như vậy, tính chất khách quan của việc hình thành các vùng nguyên
liệu mía cho công nghiệp chế biến đường được xem xét và chứng minh cả
về logic và lịch sử. Nó bắt nguồn từ những vấn đề có tính chất chung như
phân công lao động xã hội đến các hình thức biểu hiện cụ thể của chuyên
môn hóa.
1.2 VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA
1.2.1. Khái niệm vùng nguyên liệu mía
Vùng nguyên liệu mía là vùng quy hoạch sản xuất nông nghiệp với
sản phẩm là cây mía phục vụ chế biến đường, là vùng có những điều kiện
tự nhiên, kinh tế và xã hội phù hợp với sự phát triển của cây mía. Vùng
được quy hoạch và tập trung đầu tư phát triển sản xuất mía nhằm đáp ứng
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A

11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
nhu cầu về nguyên liệu cho các nhà máy đường thường có quy mô diện tích
tự nhiên tương đối lớn, phù hợp với quy mô công suất của các nhà máy
đường có tính đến các yếu tố biến động về năng suất và sản lượng mía hàng
năm.
1.2.2. Đặc điểm điểm của vùng nguyên liệu mía
1.2.21. Vùng sản xuất tập trung chuyên canh mía nguyên liệu thường có
diện tích tương đối lớn.
Đặc điểm này của vùng nguyên liệu mía bắt nguồn từ đặc điểm sinh
học của cây mía và tính chất của hoạt động chế biến. Mía là loại cây có
khối lượng lớn, một ngày trung bình nhà máy chế biến 5.000 tấn mía
nguyên liệu thì vùng nguyên liệu phải có diện tích trồng mía khoảng
10.000 ha, với lượng mía lớn như vậy thì không thể vận chuyên từ xa do
chi phí vận chuyển lớn, hệ thống giao thông khó đáp ứng. Hơn nữa cây mía
là loại cây thay đổi chất lượng rất nhanh, tốt nhất phải chế biến trong vòng
48 giờ sau khi chặt. Như vậy tất cả những yêu cầu trên tạo nên quy mô về
diện tích cho vùng nguyên liệu mía.
1.2.2.2. Tính thời vụ ở vùng mía nguyên liệu
Thời vụ thu hoạch mía cũng là mùa vụ chế biến đường, mùa thu
hoạch mía hàng năm kéo dài khoang 5 tháng, tùy theo điều kiện về tự
nhiên, giống mía và kỹ thuật chăm sóc của từng vùng mà thời điểm bắt đầu
và kết thúc có thể khác nhau. Thời gian thu hoạch mía khi mía chin chỉ
được phép dưới một tháng, trong khi đó có rất nhiều yếu tố tác động đến
việc có thu hoạch mía kịp thời hay không như: nguồn lao động, đường giao
thông, phương tiện vận chuyển, khả năng tiêu thụ của cơ sở chế biến. Đặc
điểm này phải có sự phối hợp giữa các bộ phận, các ngành trong vùng mía.
1.2.2.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng vùng nguyên liệu mía
- Hạ tầng về giao thông ở các vùng nguyên liệu mía là một trong
những yếu tố tạo động lực cho việc phát triển sản xuất nguyên liệu mía.Với

Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
12
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
khối lượng nguyên liệu cần vận chuyển lớn, quãng đường vận chuyển xa,
chi phí vận chuyển mía nguyên liệu thường chiếm từ 10-15% giá thành
nguyên liệu. Vì vậy, cơ sở giao thông từ vùng nguyên liệu về nhà máy và
giao thông nội đồng có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm chi phí cho cả
người trồng mía và cơ sở chế biến.
- Thủy lợi phục vụ vùng mía, đặc điểm sinh học của cây mía là loại
cây tạo sinh khối lớn, cần nhiều nước để sinh trưởng và phát triển. Khối
lượng nước tiêu hao phụ thuộc vào các yếu tố độ ẩm không khí, sức gió và
điều kiện canh tác ở mỗi vùng. Để bảo đảm đủ nước cho mía, lượng mưa
cần thiết tối thiểu phải ở mức 1.500 mm/năm và phân bố tương đối đều
trong năm. Do đặc điểm sinh học này, đối với các vùng mía đồi và ruộng
cao, tiềm năng tăng năng suất và chất lượng mía thông qua đầu tư tưới cho
mía còn rất lớn. Thực tế đã rút ra kết luận về hiệu quả cụ thể của việc tưới
nước cho mía sẽ làm tăng năng suất mía từ 15-20 tấn/ha.
- Ngoài ra sự phát triển của hệ thống thông tin liên lạc, cung cấp
điện, xăng dầu, phân bón, thuốc trừ sâu, kho tang, bến bãi vật tư và mía
nguyên liệu trong vùng cũng phải đảm bảo đáp ứng yêu cầu phát triển của
vùng mía.
1.2.2.4. Sự phụ thuộc chặt chẽ của vùng mía nguyên liệu tập trung với cơ
sở chế biến đường
Do khối lượng sản phẩm cần vận chuyển lớn, chi phí vận chuyển
cao nên thông thường mỗi vùng mía nguyên liệu chỉ có thể bán mía cho
một hoặc một số cơ sở chế biến cố định. Việc xây dựng các cơ sở chế biến
công nghiệp đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy, trong mỗi vụ thu hoạch, việc
tiêu thụ sản phẩm của vùng mía tập trung chỉ có thể dựa vào các cơ sở chế
biến hiện có. Mọi sự thay đổi về tình trạng sản xuất kinh doanh của cơ sở
chế biến đều tác động trực tiếp đến vùng nguyên liệu. Đây là căn cứ đòi hỏi

sự gắn kết của các cơ sở chế biến công nghiệp với những cơ sở trồng mía
nguyên liệu.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
13
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Mía là loại không thể thay thế đối với cơ sở chế biến đường. Sản
xuất nguyên liệu mía lại có tính thời vụ cao, vì vậy, mối quan hệ phụ thuộc
của các cơ sở chế biến vào vùng mía nguyên liệu cũng rất lớn. Mặt khác,
do đặc điểm về công nghệ của sản xuât đường là thiết bị chuyên dùng và
công nghệ phức tạp, các nhà máy đường không thể lợi dụng dây chuyền
công nghệ hiện có để có thể sản xuất các sản phẩm từ nguyên liệu khác như
cá nhà máy chế biến hoa quả, nước giải khát. Do vậy, hoạt động của cơ sở
chế biến đường phụ thuộc rất lớn và khả năng đáp ứng nguyên liệu cả về số
lượng, chất lượng, thời gian cung cấp.
1.2.2.5. Tính đa dạng của vùng nguyên liệu mía
Cây mía có chu kỳ sinh trưởng bình quân là một năm. Trong quá
trình sinh trưởng và phát triển thì thời gian đầu mức độ chiếm đất và độ che
phủ của cây mía không lớn, như vậy có thể trồng xen canh các loại cây
trồng khác để năng cao hiệu quả sử dụng đất, mặt khác còn cải tạo được đất
trồng mía. Mía là một loại cây có sinh khối lớn, lá mía có thể làm thức ăn
cho gia súc, do vậy có thể kết hợp chăn nuôi trâu bò để tận dụng thân, lá
mía bị loại bỏ trong quá trình chăm sóc canh tác. Mía là loại cây cần rất
nhiều phân bón, đặc biệt là các loại phân hữu cơ vi sinh, vì vậy cần kết hợp
các loại phân bón từ nguồn phế thải của chăn nuôi và của các loại phế thải
của việc chế biến mía. Để cung cấp đầu vào cho việc sản xuất mía, cần rất
nhiều dịch vụ cung cấp đầu vào như phân bón, thuốc trừ sâu…như vậy
muốn canh tác chuyên canh tốt mía phải kết hợp và tận dụng các nguồn lực
về đất đai, lao động và các nguồn lực khác. Tất cả những điều đó hình
thành nên tính đa dạng của vùng mía nguyên liệu.
1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá về vùng nguyên liệu mía

Sự phát triển của vùng nguyên liệu mía là một trong những nhân tố
vô cùng quan trọng, ảnh hưởng rất lớn tới quá trình chế biến đường, đến
hiệu suất tổng thu hồi, đến chi phí sản xuất và hiệu quả sản xuất kinh doanh
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
14
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
của doanh nghiệp. Sự phát triển của vùng nguyên liệu mía thường được
đánh giá thông qua rất nhiều các chỉ tiêu, trong đó có những chỉ tiêu như:
a. Các chỉ tiêu đánh giá quy mô vùng mía nguyên liệu
- Sản lượng mía: Sản lượng mía bao gồm toàn bộ khối lượng sản
phẩm mía tạo ra trong năm của toàn vùng mía nguyên liệu. Sản lượng mía
hàng hóa là toàn bộ khối lượng mía hàng hóa được thu mua tại các cơ sở
chế biến không kể đến những hao hụt trong quá trình thu hoạch và thu mua.
- Cơ cấu giá trị tổng sản lượng vùng mía nguyên liệu: Là tỷ lệ phần
trăm giá trị sản lượng mía nguyên liệu của vùng so với giá trị tổng sản
lượng sản xuất nông nghiệp trong toàn vùng.
- Diện tích đất trồng mía: Là diện tích đất nông nghiệp dùng để trồng
mía của toàn vùng
- Cơ cấu diện tích mía: Là tỷ lệ phần trăm diện tích mía so với tổng
diện tích đất nông nghiệp hoặc đất canh trong vùng.
- Số lượng lao động, giá trị máy móc, nông cụ và tư liệu sản xuất
khác tham gia vào sản xuất mía
- Số hộ hoặc cơ sở sản xuất kinh doanh tham gia vào sản xuất mía
trong vùng.
b. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất và sự phát triển của vùng
mía nguyên liệu
- Năng suất bình quân của toàn vùng mía: Là khối lượng trung bình
mía sản xuất được trên 1 ha của toàn vùng nguyên liệu mía.
- Mức đáp ứng công suất chế biến của vùng nguyên liệu mía: Là sản
lượng mía mà vùng nguyên liệu cung cấp cho nhà máy so với công suất

thiết kế của nhà máy.
- Chất lượng nguyên liệu mía: Bao gồm chữ đường(CCS) và phần
trăm thu hồi của mía nguyên liệu.
- Hiệu quả tài chính của việc trồng mía nguyên liệu đối với từng hộ
sản xuất hoặc cơ sở kinh doanh sản xuất mía nguyên liệu trong vùng.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
15
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Hiệu quả kinh tế xã hội của toàn vùng mía nguyên liệu: Là hiệu quả
tổng hợp về những ngoại ứng mà vùng mía nguyên liệu tao ra cho toàn
vùng.
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN
VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA CHO NHÀ MÁY ĐƯỜNG
1.3.1. Các nhân tố về điều kiện tự nhiên
Các điều kiện tự nhiên như khí hậu, đất, nước, có ảnh hưởng lớn đến
việc hình thành các vùng nguyên liệu mía tập trung chuyên canh.
Ảnh hưởng của khí hậu: Bao gồm các yếu tố ảnh hưởng như nhiệt
độ, độ ẩm, mưa, gió, bão, ánh nắng ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của
cây mía trong từng thời kỳ. Các yếu tố này có biều hiện khác nhau theo
từng vùng, từng địa phương trong nước ta. Do vậy, khi lựa chọn vùng trồng
mía nguyên liệu cần lựa chọn những vùng có điều kiện thuận lợi cho sự
sinh trưởng và phát triển của cây mía mới có thể có vùng mía năng suất,
chất lượng cao.
Ảnh hưởng của đất: Đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu và đặc biệt
của sản xuất nông nghiệp.Đối với nông nghiệp thì đất đai vừa là chỗ dựa,
vừa là nơi để canh tác, diễn ra các hoạt động sản xuất nông nghiệp; vừa là
nơi cung cấp các chất dinh dưỡng cho cây trồng. Vì vậy chất lượng đất có
chứa các thành phần chất dinh dưỡng cung cấp cho cây mía có vai trò hết
sức quan trọng đảm bảo cho cây mía phát triển. Vì vậy khi lựa chọn vùng
nguyên liệu trồng mía phải quan tâm đến đất có phù hợp cho cây mía phát

triển hay không. Vì vậy, đây là một trong các nhân tố quan trọng ảnh
hưởng đến sự hình thành vùng mía nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế
biến đường.
Ảnh hưởng của nguồn nước: Nước cung cấp cho các hoạt động sản
xuất nông nghiệp nói chung. Tuy mía là loại cây trồng cạn, nhưng trong
quá trình sinh trưởng và phát triển mía cần nhiều nước và nhu cầu nước
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
16
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
trong từng giai đoạn là khác nhau. Một vùng có các nguồn nước cung cấp
đủ cho cây mía sẽ là yếu tố tạo nên năng suất và chất lượng mía của vùng
đó cao. Xem xét các yếu tố về nguồn nước cung cấp cho mía cũng là một
trong những yếu tố quan trọng để hình thành vùng nguyên liệu mía.
1.3.2. Về kinh tế-xã hội
a. Nhân tố về kinh tế: Bao gồm nhiều nhân tố ảnh hưởng đến sự hình
thành và phát triển của vùng nguyên liệu mía tập trung như:
- Nguồn lao động: Nguồn lao động phải được xem xét đến mức độ
đáp ứng cho sản xuất về số lượng và chất lượng của lao động. Số lượng
nguồn lao động là tất cả những người lao động có khả năng tham gia lao
động và những người ngoài độ tuổi thực tế có tham gia lao động. Chất
lượng nguồn lao động bao gồm trình độ văn hóa, chuyên môn, sức khỏe, ý
thức…
- Quy hoạch phân bố xây dựng các cơ sở chế biến đường: Xem xét
vấn đề này đảm bảo mía nguyên liệu sản xuất ra phải được tiêu thụ hết,
không gây ra sự mất cân đối giữa các cơ sở chế biến đường và vùng
nguyên liệu. Thông thường thì mỗi nhà máy có một vùng nguyên liệu mía
cung cấp cho nhà máy hoạt động tránh gây ra hiện tượng tranh chấp
nguyên liệu giữa các nhà máy hay nguyên liệu mía sản xuất ra không tiêu
thụ được.
- Giá mía và ảnh hưởng của việc sản xuất kinh doanh mía đối với

vùng kinh tế: Nếu giá mía cao, mang lại hiệu quả kinh tế lớn hơn những
cây trồng mà người dân trong vùng đang canh tác thì họ sẽ chuyên đổi sang
trồng mía, và ngược lại, nếu hiệu quả kinh tế từ trồng mía không cao thì
người dân sẽ quay lưng lại với cây mía. Như vậy, các chính sách về giá của
cơ sở chế biến để cho người trồng mía yên tâm sản xuất lâu dài là rất quan
trọng.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
17
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Khả năng huy động vốn để đầu tư cho cây mía: Yếu tố này làm
tăng năng lực sản xuất và quy mô sản xuất của vùng mía.
b. Các nhân tố về điều kiện xã hội:
Để hình thành các vùng sản xuất mía thì yếu tố truyền thống cần cù
trong lao động, tập quán canh tác của nhân dân trong vùng và tính năng
động dám mạo hiểm của người dân có ảnh hưởng lớn đến việc hình thành
và phát triển của vùng mía nguyên liệu.
1.3.3. Về trình độ kỹ thuật và công nghệ
Hiện nay trang thiết bị, công nghệ chế biến đường không ngừng thay
đổi, ngày càng hiện đại hơn, đẩy mạnh tự động trong một số công đoạn,
nâng cao hiệu suất thu hồi, dây chuyền sản xuất ngày càng có công suất
lớn, do vậy, việc sản xuất chế biến đường ngày càng có hiệu quả. Tuy
nhiên, điều này cũng đòi hỏi mía nguyên liệu phải đáp ứng về cả số lượng
và chất lượng, quy trình sản xuất và thu hoạch mía phải ngày càng được cải
tiến phù hợp với công nghệ chế biến.
1.3.4. Về các chính sách của nhà nước và địa phương
Chính sách của Nhà nước là sự can thiệp của Nhà nước đến các hoạt
động kinh tế xã hội theo những mục tiêu nhất định trong những điều kiện
nhất định. Đối với sản xuất nông nghiệp nói chung, trồng mía nói riêng, do
đặc điểm sản xuất và vai trò sản phẩm, các chính sách thường theo hướng
khuyến khích. hỗ trợ phát triển trực tiếp về vật chất, kỹ thuật hoặc hỗ trợ

gián tiếp thông qua tạo lập môi trường pháp lý, kinh tế.
Đối với vùng nguyên liệu mía tập trung thì các chính sách hỗ trợ của
Nhà nước và địa phương đóng vai trò là động lực cho phát triển.Nó liện
quan đến tất cả các yếu tố của quá trình sản xuất mía nguyên liệu như quy
hoạch sử dụng đất đai, lao động và nguồn nhân lực, vốn đầu tư, tín dụng,
phát triển cơ sở hạ tầng, khoa học công nghệ, tiêu thụ sản phẩm.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.4. NỘI DUNG CỦA QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU MÍA
1.4.1. Lập kế hoạch vùng nguyên liệu mía
Lập kế hoạch là quá trình xác định các mục tiêu và lựa chọn các
phương thức để đạt được các mục tiêu đó. Nếu không có các kế hoạch,
nhà quản lý có thể không biết tổ chức và khai thác con người và các
nguồn lực khác của tổ chức một cách hiệu quả, thậm chí không có được
một ý tưởng rõ ràng về các họ cần tổ chức và khai thác. Không có kế
hoạch nhà quản lý và các nhân viên của họ có rất ít cơ hội để đạt được
mục tiêu của mình, không biết khi nào, ở đâu, phải làm gì. Lúc này việc
kiểm tra sẽ trở nên rất phức tạp. Ngoài ra, trong thực tế, những kế hoạch
tồi cũng thường ảnh hưởng xấu đến tương lai của toàn bộ tổ chức.
Để quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía có hiệu quả đòi hỏi
bắt buộc là phải lập kế hoạch. Lập kế hoạch là bước đầu tiên và rất quan
trọng trong quá trình quản lý. Lập kế hoạch về vùng nguyên liệu gồm có
hai loại đó là lập kế hoạch chiến lược và lập kế hoạch tác nghiệp.
Lập kế hoạch chiến lược để phát triển vùng nguyên liệu mía là quá
trình xác định làm sao đạt được những mục tiêu dài hạn trong việc phát
triển vùng nguyên liệu mía của công ty với các nguồn lực mà công ty có
thể huy động được. Lập kế hoạch chiến lược là quá trình xây dựng chiến
lược và không ngừng hoàn thiện bổ sung chiến lược khi cần thiết.
Lập kế hoạch tác nghiệp liên quan đến các hoạt động hàng ngày của

công ty về phát triển vùng nguyên liệu. Có thể nói rằng mỗi nhân viên của
công ty đều là nhà quản lý tác nghiệp, do vậy đều lập kế hoạch tác nghiệp
để thực hiện công việc, nhiệm vụ của mình, từ đó tiến đến thực hiện
những mục tiêu chung của công ty về phát triển vùng nguyên liệu. Kế
hoạch tác nghiệp phải phù hợp với kế hoạch chiến lược, phục vụ cho việc
thực hiện kế hoạch chiến lược.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
19
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.4.2. Tổ chức thực hiện triển khai thực hiện kế hoạch vùng nguyên
liệu mía
Quá trình tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch vùng nguyên liệu
mía bao gồm quá trình tổ chức và quá trình lãnh đạo.
Công tác tổ chức được bắt đầu từ việc phân tích mục tiêu chiến
lược về phát triển vùng nguyên liệu của công ty, sau đó là xác định và
phân loại các hoạt động cần thiết để thực hiện mục tiêu, phân chia thành
các bộ phận để thực hiện các hoạt động, xác định vị trí của từng bộ phận
nhỏ và cá nhân trong đó bao gồm cả vấn đề phân cấp, phân quyền và trách
nhiệm của từng bộ phận, đảm bảo các nguồn lực cho từng bộ phận và tổ
chức. Trong công tác tổ chức thì yêu cầu phải phân công rõ ràng, chỉ rõ
quyền hạn, trách nhiệm và nhiệm vụ của từng cấp, phải có sự phối hợp
nhịp nhàng giữa các bộ phận.
Lãnh đạo là việc định ra chủ trương, đường lối, mục đích, tính chất,
nguyên tắc hoạt động của một hệ thống trong các điều kiện môi trường
nhất định. Sau khi tổ chức xong, tiếp theo trong quá trình quản lý là lãnh
đạo. Để tiến hành công việc cụ thể trong quá trình quản lý và phát triển
vùng nguyên liệu thì cần có sự lãnh đạo, mỗi bộ phận, mỗi cấp có vai trò
lãnh đạo khác nhau. Cấp trên lãnh đạo cấp dưới trong quyền hạn và nhiệm
vụ của mình, chỉ đạo, đôn đốc cấp dưới thực hiện thực hiện những yêu
cầu, nhiệm vụ mà người cấp trên giao phó.

1.4.3. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch
Kiểm tra là chức năng quan trọng của nhà quản lý. Tính chất quan
trọng của kiểm tra thể hiện ở hai mặt. Một mặt, kiểm tra là công cụ quan
trọng để nhà quản lý phát hiện những sai sót và có biện pháp điều chỉnh.
Mặt khác, thông qua kiểm tra, các hoạt động sẽ được thực hiện tốt hơn và
giảm bới được sai soát có thể nảy sinh.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Nhiệm vụ kiểm tra trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp để
phát triển vùng nguyên liệu là phải xác định được những sai lệch trong quá
trình hoạt động quản lý vùng nguyên liệu, từ đó sửa chữa được những sai
lệch đó trong quá trình hoạt động so với mục tiêu, kế hoạch đã đặt ra đối
với việc phát triển vùng nguyên liệu, và tìm kiếm các cơ hội, tiềm năng có
thể khai thác để hoàn thiện và cải tiến, đổi mới không ngừng các yếu tố liên
quan đến việc phát triển vùng nguyên liệu. Việc thiết lập hệ thống kiểm tra
phải đảm bảo cung cấp đầy đủ các thông tin phản hồi về các hoạt động một
cách nhanh chóng, kịp thời là công việc rất khó khăn, hơn nữa công việc
kiểm tra cũng khá phức tạp và tốn kém, do vậy việc kiểm tra đòi hỏi phải
phù hợp với thực tế.
1.5. CÁC YÊU CẦU ĐỐI VỚI VIỆC QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG
NGUYÊN LIỆU MÍA CHO NHÀ MÁY ĐƯỜNG
1.5.1. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía dựa trên cơ sở phát
huy tiềm năng lợi thế về điều kiện tự nhiên và xã hội của vùng
Khai thác mọi tiềm năng đất đai, lao động và nguồn vốn để phát triển
nông nghiệp hàng hóa đa dạng, bền vững đáp ứng nhu cầu trong nước và
xuất khẩu là quan điểm và phương hướng phát triển nông nghiệp nước ta
theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phát huy tiềm năng, lợi thế so
sánh kết hợp với phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững là quá trình tập
trung sản xuất những cây trồng, vật nuôi có những ưu thế nhất của vùng.

Bên cạnh những cây trồng, vật nuôi đã phát huy và duy trì cần phải nâng
cao hiệu quả của chúng và tìm ra những cây trồng vật nuôi mới hiệu quả
hơn. Trước khi quy hoạch để phát triển vùng mía thì phải tính đến những
yếu tố về lợi thế của vùng, từ đó có quy hoạch cụ thể phù hợp để tận dụng
tối đa những lợi thế này.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
21
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.5.2. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía dựa trên cơ sở giải
quyết hài hòa lợi ích của người trồng mía và người chế biến
Sản xuất, chế biến và tiêu thụ mía là một quá trình thống nhất. Sự
thống nhất biểu hiện ở sự thống nhất giữa các khâu của quá trình tái sản
xuất.
Trong quá trình tái sản xuất, người trồng mía thực hiện khâu sản xuất
nguyên liệu, cơ sở chế biến đường thực hiện khâu chế biến và tiêu thụ. Quá
trình đó đòi hỏi phải có sự thống nhất với nhau. Sự thống nhất đó biểu hiện
ở mục đích của sản xuất nguyên liệu mía và chế biến đường đều nhằm đạt
được năng suất, chất lượng cao, giá thành hạ và cuối cùng là đạt lợi nhuận
tối đa. Trong đó, sản xuất nguyên liệu mía phải dựa trên kết quả và hiệu
quả của chế biến và tiêu thụ; ngược lại chế biến đường và tiêu thụ sản
phẩm phải dựa trên cơ sở của sản xuất nguyên liệu mía có hiệu quả.
Kết hợp hài hòa lợi ích giữa người trồng mía và cơ sở chế biến
đường không chỉ ở việc phân chia lợi nhuận hợp lý, xác định giá cả giữa
các khâu, mà quan trọng hơn nó còn biểu hiện ở việc xác lập hợp lý các
mối quan hệ giữa người trồng mía và cơ sở chế biến; là việc tìm ra các giải
pháp nâng cao hiệu quả của khâu này có xem xét đến hiệu quả của các
khâu khác; là việc tạo cho nhau những điều kiện thuận lợi để nâng cao hiệu
quả sản xuất, nhất là ở vai trò hỗ trợ của cơ sở chế biến đối với người trồng
mía và cùng nhau chia sẻ rủi ro trong quá trình sản xuất.
1.5.3. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải phù hợp với

quy mô, khả năng chế biến của nhà máy chế biến đường
Cũng giống như các vùng nguyên liệu nông sản tập trung chuyên
canh khác, sản phẩm hàng hóa của vùng là để phục vụ chế biến hoặc xuất
khẩu, như vậy tất cả các vùng nguyên liệu nông sản tập trung chuyên canh
đều phụ thuộc nhiều hay ít vào một hay nhiều cơ sở chế biến. Riêng đối với
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
vùng nguyên liệu mía, sự phụ thuộc này là rất chặt chẽ và có quan hệ hữu
cơ với nhau bởi các lý do sau:
- Do khối lượng mía nguyên liệu cần vật chuyển lớn, chi phí vận
chuyển cao nên thông thường mỗi vùng nguyên liệu mía chỉ có thể bán mía
cho một hoặc một vài nhà máy đường nhất định. Việc đầu tư xây dựng các
nhà máy đường đòi hỏi rất nhiều thời gian. Vì vậy, trong mỗi vụ thu hoạch,
việc tiêu thụ mía nguyên liệu mỗi vùng chỉ có thể dựa vào các nhà máy
đường trong vùng hiện có. Mọi thay đổi về tình trạng sản xuất kinh doanh
của nhà máy đường đều ảnh hưởng trực tiếp đến vùng nguyên liệu mía.
Đây là cơ sở đòi hỏi sự gắn kết của các nhà máy đường trong vùng nguyên
liệu mía.
- Mía là loại nguyên liệu duy nhất không thể thay thế đối với công
nghiệp chế biến đường ở nước ta. Sản xuất mía lại có tính thời vụ cao, vì
vậy, mối quan hệ phụ thuộc của nhà máy đường vào vùng nguyên liệu mía
cũng rất lớn. Mặt khác, do đặc điểm về kỹ thuật và công nghệ của công
nghiệp chế biến đường là thiết bị chuyên dùng và công nghệ phức tạp, tính
linh hoạt thấp, các nhà máy đường không thể lợi dụng dây chuyền công
nghệ hiệu có để sản xuất các sản phẩm khác trong thời gian không có mía.
Do vậy, cơ sở chế biến đường phụ thuộc rất lớn vào khả năng đáp ứng
nguyên liệu cả về số lượng, chất lượng và thời gian cung cấp.
Qua phân tích ở trên có thể thấy rằng giữa vùng nguyên liệu mía tập
trung và cơ sở sản xuất đường có mối quan hệ hữu cơ, mật thiết với nhau,

tạo tiền đề, chỗ dựa cho sự tồn tại và phát triển của nhau. Việc xử lý mối
quan hệ trên có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển mía đường,
trong đó người chế biến đường đóng vai trò chủ động.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
23
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.5.4. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải gắn hiệu quả về
kinh tế xã hội với hiệu quả về môi trường để phát triển bền vững
Nền nông nghiệp nước ta hiện nay đang từng bước hướng đến nền
nông nghiệp có hiệu quả kinh tế cao. Chỉ trên cơ sở đạt hiệu quả cao thì
nông nghiệp Việt Nam mới có thể cạnh tranh và xâm nhập vào thị trường
thế giới thành công. Ngành mía đường cũng như vậy, nếu không đạt được
điều đó thì có thể thua ngay trên sân nhà. Tuy nhiên, nếu sản xuất mía
đường mà chỉ quan tâm đến hiệu quả kinh tế, không quan tâm đến hiệu quả
xã hội và hiệu quả về môi trường thì hiệu quả kinh tế rất khó để đảm bảo sự
phát triển bền vững về lâu dài. Hơn nữa, nếu chỉ quan tâm đến hiệu quả
kinh tế của người trồng mía, đến vấn đề lợi nhuận, các vấn đề xã hội và
môi trường bị bỏ qua thì sẽ nảy sinh theo chiều hướng tiêu cực. Việc khắc
phục các ngoại ứng tiêu cực về môi trường cần đến một nguồn lực rất lớn
và như vậy xét đến một cách tổng thể thì hiệu quả lại rất thấp.
1.5.5. Quản lý và phát triển vùng nguyên liệu mía phải phù hợp với
quy hoạch phát triển của ngành và địa phương
Với bất kỳ một nhà máy sản xuất đường nào, trước khi được tiến
hành xây dựng đều phải xem xét đến vấn đề rất quan trọng là quy hoạch
phát triển vùng nguyên liệu của ngành và địa phương đó. Các nhà máy
đường muốn xây dựng được thì cần rất nhiều vốn đầu tư, do vậy thời gian
thu hồi vốn của các nhà máy đường là khoảng thời gian rất lâu. Thời gian
hoạt động của các nhà máy đường thường kéo dài vài chục năm. Hơn nữa,
dây chuyền công nghệ của các nhà máy sản xuất đường thường rất phức tạp
nên không thể dễ dàng di chuyển nhà máy đường đi nơi khác; và dây

chuyền công nghệ cũng không cho phép các nhà máy đường dùng các
nguyên liệu khác để sản xuất ra những sản phẩm khác ngoài sản xuất
đường từ mía. Do vậy có một quy hoạch rõ ràng và cụ thể về vùng nguyên
liệu cung cấp nguyên liệu mía cho các nhà máy hoạt động là một vấn đề
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
quan trọng để đảm bảo sự hoạt động và phát triển bền vững cho các nhà
máy trong một thời gian dài.
Vũ Văn Luân Quản lý kinh tế 47A
25