Soạn bài: Cách thành phần biệt lập (tiếp theo)

Soạn bài: Cách thành phần biệt lập (tiếp theo)
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Thành phần gọi – đáp
a) Trong các từ ngữ in đậm ở những trích (từ truyện ngắn Làng của Kim Lân) sau đây, từ ngữ nào được
dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?
(1) – Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
(2) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
Gợi ý: Từ Này dùng để gọi, cụm từ Thưa ông dùng để đáp.
b) Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác như trong các câu trên có tham gia diễn
đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
Gợi ý: Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác không tham gia diễn đạt nghĩa sự
việc của câu. Nội dung sự việc của câu (1) nằm ở phần “bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà
nghe rát thế không?”; ở câu (2), nằm ở “chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.”.
c) Trong các từ ngữ in đậm ở những câu trên, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại?
Gợi ý: Từ Này.
d) Trong các từ ngữ in đậm ở những câu trên, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?
Gợi ý: Từ Thưa ông.
2. Thành phần phụ chú
a) Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm trong những câu sau và cho biết nghĩa sự vật của các câu này có thay
đổi hay không. Vì sao?
(1) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
(2) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
Gợi ý: Nghĩa sự vật của các câu trên không thay đổi khi lược bỏ phần từ ngữ in đậm. Đây là thành phần
phụ chú của câu, một trong những thành phần biệt lập. Nội dung chính của câu không nằm trong thành
phần này. Thành phần phụ chú chỉ có vai trò bổ sung ý nghĩa cho thành phần chính.
b) Các từ ngữ in đậm ở câu (1) bổ sung nghĩa cho cụm từ nào?
Gợi ý: Cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho cụm từ “đứa con

gái đầu lòng”.
c) Cụm chủ – vị làm thành phần phụ chú trong câu (2) bổ sung ý nghĩa gì cho câu?
Gợi ý: Câu này là lời độc thoại nội tâm của nhân vật người kể chuyện xưng “tôi”. Cụm chủ – vị “tôi nghĩ
vậy” có tác dụng báo cho độc giả biết rằng nhận định “Lão không hiểu tôi” diễn ra trong suy nghĩ của
riêng “tôi”, là suy đoán chủ quan của “tôi”, chứ chưa hẳn đã đúng.
d) Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, dấu gạch ngang và dấu phảy, hai dấu
phảy hoặc hai dấu ngoặc đơn.
II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG
1. Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây:
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại
đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn
suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Gợi ý: Các từ Này, Vâng
2. Ở thành phần gọi – đáp trong đoạn trích trên, từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp? Hãy
nhận xét về quan hệ giữa người gọi và người đáp.
Gợi ý:
- T Ny dựng gi, t Võng dựng ỏp.
- Quan h gia ngi gi vi ngi ỏp l quan h gia ngi trờn (nhiu tui) vi ngi di (ớt tui).
3. Xỏc nh thnh phn gi ỏp trong cõu ca dao sau v cho bit li gi ỏp ú hng n ai.
Bu i thng ly bớ cựng,
Tuy rng khỏc ging, nhng chung mt gin.
Gi ý:
- Thnh phn gi ỏp: Bu i
- Lời gọi đáp trong câu ca dao này không hớng đến một ngời hay riêng một đối tợng cụ thể nào. Hình
ảnh bầu và bí mang ý nghĩa ẩn dụ.
4. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau đây:
a) Chỳng tụi, mi ngi k c anh, u tng con bộ s ng yờn ú thụi.
(Nguyn Quang Sỏng, Chic lc ng)

b) Giỏo dc tc l gii phúng. Nú m ra cỏnh ca dn n ho bỡnh, cụng bng v cụng lớ. Nhng ngi
nm gi chỡa khoỏ ca cỏnh ca ny cỏc thy, cụ giỏo, cỏc bc cha m, c bit l nhng ngi m
gỏnh mt trỏch nhim vụ cựng quan trng, bi vỡ cỏi th gii m chỳng ta li cho cỏc th h mai sau
s tu thuc vo nhng tr em m chỳng ta li cho th gii y.
(Phờ-ờ-ri-cụ May-o, Giỏo dc chỡa khoỏ ca tng lai)
c) Bc vo th k mi, mun sỏnh vai cựng cỏc cng quc nm chõu thỡ chỳng ta s phi ly y
hnh trang bng nhng im mnh, vt b nhng im yu. Mun vy thỡ khõu u tiờn, cú ý ngha quyt
nh l hóy lm cho lp tr nhng ngi ch thc s ca t nc trong th k ti nhn ra iu ú,
quen dn vi nhng thúi quen tt p ngay t nhng vic nh nht.
(V Khoan, Chun b hnh trang vo th k mi)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cng vo du kớch
Hụm gp tụi vn ci khỳc khớch
Mt en trũn (thng thng quỏ i thụi).
(Giang Nam, Quờ hng)
Gi ý:
- (a): k c anh
- (b): cỏc thy, cụ giỏo, cỏc bc cha m, c bit l nhng ngi m
- (c): nhng ngi ch thc s ca t nc trong th k ti
- (d): cú ai ng; thng thng quỏ i thụi
5. Cỏc thnh phn ph chỳ trong nhng on trớch trờn liờn quan n nhng t ng no trc ú v chỳng
b sung iu gỡ.
Gi ý:
- (a): k c anh - gii thớch cho cm t mi ngi; chỳ thớch phm vi bao quỏt ca cm t ny.
- (b): cỏc thy, cụ giỏo, cỏc bc cha m, c bit l nhng ngi m gii thớch cho cm t Nhng ngi
nm gi chỡa khoỏ ca cỏnh ca ny; c th hoỏ ý ngha cho cm t ny.
- (c): nhng ngi ch thc s ca t nc trong th k ti chỳ thớch cho cm t lp tr, m rng ng
thi nhn mnh ý ngha v vai trũ ca lp tr i vi tng lai ca t nc.
- (d): cú ai ng; thng thng quỏ i thụi chỳ thớch v thỏi ca ngi núi i vi s vic c núi
n.

6. Vit mt on vn ngn trỡnh by suy ngh ca em v vic thanh niờn chun b hnh trang bc vo th
k mi, trong ú cú cõu cha thnh phn ph chỳ ng.
Gi ý:
- V ni dung: chỳ ý mi quan h gia thnh phn ph chỳ ng vi nhng t ng ng trc nú.
- V hỡnh thc: chỳ ý s dng du gch ngang, du phy hoc du ngoc n ỏnh du ranh gii gia
thnh phn ph chỳ ng vi cỏc t ng khỏc trong cõu.
Cỏc t khúa trng tõm " cn nh " ca bi vit trờn hoc " cỏch t bi " khỏc ca bi vit trờn:
son bi cỏc thnh phn bit lp tip theo
suy nghi vờ viờc thanh niờn chuõn bi hanh trang vao thờ ki mi trong o co cha thanh phõn phu
chỳ
cỏc thnh phn bit lp tip theo
viet doan van ngan trinh bay suy nghi cua em ve viec thanh nien chuan bi hanh trang buoc vao the
ki moi trong do co cau chua thanh phan phu chu
viet mot doan ngan trong do co su dung cac thanh phan biet lap
• viet mot doan van co su dung thanh phan phu chu va biet lap
• viet mot doan van ngan co cau biet lap ngu van 9
• viet mot doan van ngan trinh bai suy nghi cua em ve viec thanh nien chuan bi hanh trang buoc qua
the ki moi trong do co cau chua thanh phan phu chu
• viết một đoạn văn ngăn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước
vào thế kỉ mới có sử dụng thành phần phụ chú
• Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước
vào thế kỉ mới trong đó có câu chứa thành phần phụ chú
• các thành phần biệt lập (tiếp theo)
• soan cac thanh phan biet lap tiep
• soan bai thanh phan biet lap tiep theo
• soan bai ngu van cac thanh phan biet lap ( tiep theo )
• soan bai Cac thanh phan biet lap (tiep theo) ,