Ngữ văn 9 tiết 49 chủ đề hình tượng người lính trong kháng chiến chống pháp và mĩ cứu nước qua các tác phẩm thơ hiện đại

1


Tiết 49:
Chủ đề hình tượng người lính trong
kháng chiến chống Pháp và Mĩ cứu
nước qua các tác phẩm thơ hiện đại


BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Khơng có kính khơng phải vì xe khơng có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
Khơng có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Khơng có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tn, mưa xối như ngịai trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khơ mau thôi.

Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới

Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hồng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Khơng có kính, rồi xe khơng có đèn,
Khơng có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.


BÀI TẬP THẢO LUẬN NHĨM
Hình thức: 6 nhóm - Thời gian: 4 phút
ĐIỀN NỘI DUNG THÍCH HỢP VÀO BẢNG SAU:
VẺ ĐẸP CỦA NGƯỜI LÍNH TRONG THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
QUA “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH”

Khổ
thơ

Từ ngữ, hình ảnh thơ gợi
tả vẻ đẹp của người lính

Nghệ thuật

Vẻ đẹp của
người lính

1+2
3+4

5+6
Nhóm 1, 2: Trình bày vẻ đẹp của người lính trong khổ 1 và khổ 2
Nhóm 3, 4: Trình bày vẻ đẹp của người lính trong khổ 3 và khổ 4
Nhóm 5, 6: Trình bày vẻ đẹp của người lính trong khổ 5 và khổ 6


Bài thơ về tiểu đội xe
không kính
Khụng cú kớnh khụng phải vì xe khơng
kính
Ph¹mcó
TiÕn
Dtvỡ đi rồi
Bom giật, bom rung kính
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
5


Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Con đường Trường Sơn
Con đường

Con đường cách mạng

Con đường giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

luôn ở trong trái tim người chiến sĩ.


Khơng có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Khơng có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tn, mưa xối như ngồi trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khơ mau thôi.

7


Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hồng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.

8


Thương nhau tay nắm lấy bàn tay

Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi

(Đồng chí – Chính Hữu)

(Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính –
Phạm Tiến Duật)


- Lại đi, lại đi

điệp ngữ

Đồn xe khơng ngừng tiến tới

- Trời xanh thêm

Màu của bầu trời xanh
Ẩn dụ

Màu của niềm tin hy vọng

10


Khơng có kính, rồi xe khơng có đèn,
Khơng có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.

11

Những chiếc xe khơng kính

12


Bài tập 2:
Viết một đoạn văn ngắn từ 9 đến 12 câu nêu cảm nghĩ của em về hình
tượng người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước
qua các tác phẩm thơ hiện đại?


HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ:
- Hoàn thành bài tập viết đoạn.
- Học thuộc lòng bài thơ, học bài.
- Soạn bài: Tiết 50 – Nghị luận trong văn bản tự sự.


BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Khơng có kính khơng phải vì xe khơng có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
Khơng có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già

Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Khơng có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tn, mưa xối như ngịai trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khơ mau thôi.

Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hồng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Khơng có kính, rồi xe khơng có đèn,
Khơng có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.


Võng mắc chông chênh đ
ờng xe chạy
16


Khổ
thơ

Từ ngữ, hình ảnh

thơ gợi tả vẻ đẹp
của người lính

Biện pháp
nghệ thuật

Vẻ đẹp của người lính

7

- Xe vẫn chạy vì
miền Nam phía
trước
- Chỉ cần…có một
trái tim.

- Biện pháp tu
từ: kết cấu
đối lập, điệp
ngữ, liệt kê,
ẩn dụ, hốn
dụ.

-Ý chí chiến đấu vì miền
Nam thân yêu, vì một
ngày mai thống nhất
đất nước.

17

VẺ ĐẸP CỦA NGƯỜI LÍNH TRONG THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
QUA “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH” (PHẠM TIẾN DUẬT)
Khổ
thơ

Từ ngữ, hình ảnh thơ gợi tả vẻ đẹp của
người lính

Biện pháp nghệ thuật

Vẻ đẹp của người lính

1+2

- Ung dung…Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng
- Nhìn thấy gió…xoa mắt đắng
- Thấy con đường chạy thẳng vào tim
- Thấy sao trời…đột ngột cánh chim…sa…ùa…

-Sử dụng từ láy, đảo ngữ.
- Nhịp thơ 2/2/2
- Biện pháp tu từ: Điệp ngữ,
nhân hóa, so sánh.

- Tư thế ung dung, bình tĩnh, tự
tin…
- Thái độ thản nhiên, đàng hoàng,
biến những hiểm nguy trên đường
trở thành niềm vui thích.

3+4

- Khơng có kính, ừ thì…bụi...tóc trắng như người già
- Chưa cần rửa phì phèo…cười ha ha
- Khơng có kính, ừ thì …mưa tn mưa xối…
- Chưa cần thay …khô mau thôi

- Điệp cấu trúc câu.
- Sử dụng từ láy, động từ
mạnh.
- Biện pháp tu từ: so sánh,
điệp từ.

- Bất chấp mọi khó khăn gian khổ
bằng tinh thần quả cảm, thái độ
ngang tàng, thách thức
- Tâm hồn sôi nổi, tinh nghịch, trẻ
trung, yêu đời.

5+6

- Những chiếc xe…họp thành tiểu đội
- Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi
- Bếp Hồng Cầm…chung bát đũa…là gia đình…
chơng chênh…lại đi, lại đi trời xanh thêm

- Sử dụng từ láy.
- Biện pháp tu từ: điệp từ.

- Tình đồng chí, đồng đội gắn bó sâu
sắc.
- Tinh thần lạc quan, tin tưởng vào
ngày mai chiến thắng.

- Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
- Chỉ cần…có một trái tim.

Biện pháp tu từ: ẩn dụ,
hốn dụ

- Ý chí chiến đấu vì miền Nam
thân u, vì một ngày mai thống
nhất đất nước.

7

Ghi - Khai thác chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống ở chiến trường,
nhớ ngơn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khỏe khoắn
- Qua hình ảnh chiếc xe khơng kính, nhà thơ làm nổi bật vẻ đẹp của người
lính lái xe ở Trường Sơn trong thời chống Mỹ với tư thế hiên ngang, tinh
thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, tâm hồn sơi nổi,
trẻ trung và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.


Bài tập 2:
Viết một đoạn văn ngắn từ 9 đến 12 câu nêu cảm nghĩ của em về hình
tượng người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước
qua các tác phẩm thơ hiện đại?

HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ:
- Hoàn thành bài tập viết đoạn.
- Học thuộc lòng bài thơ, học bài.
- Soạn bài: Tiết 50 – Nghị luận trong văn bản tự sự.