Bai giảng chiếu dời đô ngữ văn 8

Tiết 90

Chiếu dời đô
(Thiên đô
chiếu)
Lí Công uẩn


Lý Công Uẩn (974 -1028)
Quê : Từ Sơn - Bắc
Ninh.
- Là ngời thông minh,
nhân ái, có chí lớn.
- Là ngời sáng lập vơng
triều Lý.


Nhµ
vua
chiÕu

ban


? Dựa vào chú thích *, em hÃy nêu những đặc
điểm cơ bản của thể chiếu về:
Mục đích?

Nội dung?
Hình thức?

Mục đích: Do vua dùng để ban bè mƯnh lƯnh.
 Néi dung: ThĨ hiƯn t tëng chÝnh trị lớn lao có ảnh
hởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nớc.
Hình thức: Đợc viết bằng văn xuôi (văn vần) có
xen những câu văn biền ngẫu.

  


Bố cục: 3 phần
ã Phần I: Từ đầu .. -> không thể không dời
đổi
Nêu lí do dời đô
ãPhần II: Huống gì .. -> muôn đời
Nêu lí do chọn thành Đại La làm nơi
định đô
ãPhần III: Còn lại
Khẳng định quyết tâm dời đô




Xa nhà Thơng đến vua Bàn Canh
năm lần dời đô; nhà Chu đến vua
Thành Vơng cũng ba lần dời đô. Phải
đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng
mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì

muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mu
toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho
con cháu; trên vâng mệnh trời, dới theo
ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay
đổi. Cho nên vận nớc lâu dài, phong
tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh,
Lê lại theo ý riêng mình, khinh thờng
mệnh trời, không noi theo dấu cũ của
Thơng, Chu, cứ đóng yên đô thành ở
nơi đây, khiến cho triều đại không đ
ợc lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ
phải hao tốn, muôn vật không đợc
thích nghi. Trẫm thy đau xót về việc
đó, không thể không dêi ®ỉi.


ã Thế mà hai nhà Đinh, Lê
lại theo ý riêng mình,
khinh thờng mệnh trời,
không noi theo dấu cũ
của Thơng, Chu, cứ đóng
yên đô thành ở nơi đây,
khiến cho triều đại
không đợc lâu bền, số
vận ngắn ngủi, trăm họ
phải hao tốn, muôn vật
không đợc thích nghi

...Lấy lý lẽ làm khuôn thớc soi vµo
    

thùc tÕ


T liệu lịch sử về thời gian tồn tại của nhà
Đinh Tiền Lê:
*Nhà Đinh:
- Sau khi dẹp loạn
12 sứ quân(năm
967),Đinh Bộ Lĩnh
lên ngôi vua.Nhng
rồi nội bộ triều
đình lục đục và
Đinh Tiên Hoàng bị
ám sát (năm 979).Nh
vậy triều nhà Đinh
chỉ kéo dài 13 năm
(967-979)

*Nhà Tiền Lê :
-Năm 980, Lê Hoàn đợc
suy
tôn làm vua.Đến cuối
triều Lê,
Lê Long Đĩnh hung tàn
bạo ngợc, sống sa đọa
nên lòng dân vô cùng
oán hận. Năm 1009, Lê
Long Đinh chết, triều
đình tôn Lý Công Uẩn

lên làm vua lËp ra triÒu


Cố đô Hoa L


"Trẫm rất đau xót
về việc đó, không
thể không dời đổi"
ã (Trẫm thậm thống tri , bất
đắc bất tỉ )

    


Trong phần 1, lý do dời đô đợc trình
bày theo trình tự nh thế nào ?
Lý do dời đô đợc lập luận theo trình tự :
ã Lấy sử sách làm chỗ dựa cho lý lẽ

ã Lấy lý lẽ làm khuôn thớc soi vào thực tế

ã Dẫn tới khẳng định : Dời đô là
điều cần thiết



Lí do chọn thành Đại la làm kinh đô:
ã "Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ
của Cao Vơng: ở vào nơi trung tâm

trời đất; đợc cái thế rồng cuộn hổ
ngồi. ĐÃ đúng ngôi nam bắc đông
tây; lại tiện hớng nhìn sông dựa núi.
Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao
mà thoáng. Dân c khỏi chịu cảnh
khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất
mực phong phú tốt tơi. Xem khắp đất
Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa.
Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn
phơng đất nớc; cũng là nơi kinh đô
bậc
nhất
của đế vơng muôn ®êi."




Thành Đại La có nhiều lợi thế.
Nơi trung tâm trời đất, có thế rồng cuộn
hổ ngồi
Đúng ngôi nam bắc đông tây, tiện hớng
nhìn sông dựa núi
Địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà
thoáng.
Dân c khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt.
Muôn vật phong phú tốt tơi.
Là thắng địa của đất Việt.
Là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phơng
đất nớc.




Lịch sử:

Kinh đô cũ của Cao Vơng

Vị trí địa lí:

ãNơi trung tâm trời đất, có thế rồng cuộn hổ
ngồi
ã Đúng ngôi nam bắc đông tây, tiện hớng nhìn
sông dựa núi
ã Địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà thoáng.
Chính
trị, văn hoá:

ã Là thắng địa của đất Việt.

ã Là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phơng
đất nớc.

Đời sống dân c:

ãDân c khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập
lụt.
ãMuôn vật phong phó tèt t¬i.

     

2/ Nguyờn nhõn chn i La .
ã

Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao V
ơng: ở vào nơi trung tâm trời đất; đợc cái thế
rồng cuộn hổ ngồi; đà đúng ngôi nam bắc
đông tây; lại tiện hớng nhìn sông dựa núi; địa
thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân
c khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật
cũng rất mực phong phú tốt tơi. Xem khắp đất
Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn
tụ hội trọng yếu của bốn phơng đất nớc; cũng là
nơi kinh đô bậc nhất của đế vơng muôn đời.
ã
Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy
để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?


rẫm muốn dựa vào sự thuận lợi
khanh nghĩ thế nào?
của đất ấy để định chỗ ở Các
.

Trình bày ý muốn khát vọng của
Hỏi ý kiến quần thần
ý Công Uẩn

Đối thoại d©n chđ ,cëi më

IV. Tổng kết
a) Nghệ thuật :
Chiếu dời đô có sức thuyết phục mạnh
mẽ bởi lập luận sắc bén và sự kết hợp hài hoà
giữa lí và tình.
b) Nội dung :
Thể hiện khát vọng của nhân dân về một
đất nớc độc lập thống nhất đồng thời phản ánh
ý chí tự cờng của dân tộc Đại Việt đang trên đà
lớn mạnh.


Gơng sáng đời xa
(Dời đô đúng nên phát triển)

Lý do dời đô cũ
(Hoa L không còn phù hợp)

ý tởng
dời đô

Thực tế triều Đinh Lê

(Định đô cha đúng, khó phát triể

(mệnh lệnh
+
ý kiến)

Lợi thế của Đại La
(Lý tởng về mọi mặt)

ý chí định đô mới
(Đại La mảnh đất lý tởng)

Quyết định của nhà vu
(Quyết định dời đô)


©u hái th¶o ln nhãm
Vì sao nói : “Chiếu dời đơ” ra đời phản ánh ý
chí độc lập tự cường và sự phát triển lớn mạnh
của dân tộc Đại Việt ?
- Triều đình nhà Lí đủ lớn mạnh chấm dứt nạn
phong kiến cát cứ.
- Dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang hàng với
phương Bắc.
- Định đô ở Thăng Long là nguyện vọng của nhân
dân xây dựng một đất nước độc lập, tự cường.



Dấu tích Hồng Thành Thăng Long