Giáo trình Lắp đặt hệ thống cấp điện (Nghề Điện công nghiệp Cao đẳng)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (877.15 KB, 51 trang )
BỘ XÂY DỰNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ XÂY DỰNG
GIÁO TRÌNH
MƠ ĐUN: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CẤP ĐIỆN
NGÀNH/NGHỀ: ĐIỆN CƠNG NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Quảng Ninh, năm 2021
1
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được phép dùng
nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
Giáo trình Lắp đặt hệ thống cấp điện được biên soạn theo chương trình khung của
nghề điện cơng nghiệp đã được thơng qua. Nội dung các bài thực hành được xây dựng
sát với thực tế. Các kỹ năng được mô tả và hướng dẫn cụ thể, dễ hiểu phù hợp với đối
tượng học sinh học nghể
Khi biên soạn giáo trình này chúng tơi đã bám sát vào chương trình khung đã được
xây dựng và nhận thấy tầm quan trọng của môn học Lắp đặt hệ thống cấp điện là mô đun
thực hành chuyên môn gắn liền với thực tiễn trong việc thi công đấu nối lắp đặt hệ thống
thiết bị điện cấp điện phục vụ cho sản xuất và nhu cầu dân sinh.
Nội dung của giáo trình được biên soạn với thời gian là 92 giờ bao gồm:
Bài 1: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu nổi
Bài 2: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu ngầm
Bài 3: Lắp đặt tủ điện điều khiển
Bài 4: Lắp đặt hệ thống bảo vệ nối đất
Bài 5: Lắp đặt hệ thống chống sét
Trong quá trình biện soạn giáo trình này với sự đóng góp những ý kiến quý báu từ
các thầy cô trong khoa Điện- Điện tử và các thầy, cô đồng nghiệp tôi đã cố gắng để đưa
những phần kiến thức phù hợp và kỹ năng cần thiết cho người học. Tuy nhiên khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong sự đóng góp ý kiến từ đọc giả để giáo trình được
hồn thiện hơn
Quảng Ninh , ngày……tháng……năm………
Biên soạn
Khoa Điện - Điện tử
3
MỤC LỤC
Nội dung
Trang
Bài 1: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu nổi.........................
6
Bài 2: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu ngầm.....................
17
Bài 3: Lắp đặt tủ điện điều khiển.......................................................................
24
Bài 4: Lắp đặt hệ thống bảo vệ nối đất..............................................................
33
Bài 5: Lắp đặt hệ thống chống sét......................................................................
40
Tài liệu tham khảo...................................................................................
51
4
GIÁO TRÌNH MƠN HỌC/MƠ ĐUN
Tên mơ đun: Lắp đặt hệ thống cấp điện
Mã mơ đun: MĐ15
I. Vị trí, tính chất của mơ đun:
- Vị trí: Mơ đun được bố trí học song song với các mô đun: Trang bị điện; Bảo dưỡng,
sửa chữa máy điện …
- Tính chất: Là mơ đun chun mơn bắt buộc tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng.
II. Mục tiêu của mô đun:
- Kiến thức:
+ Trình bày được các yêu cầu kỹ thuật, quy trình thực hiện lắp đặt hệ thống cấp điện
trong nghề điện công nghiệp.
- Kỹ năng:
+ Lắp đặt được tủ điện, hệ thống điện chiếu sáng, hệ thống chống sét, bảo vệ nối đất đúng
quy trình bảo yêu cầu kỹ thuật.
+ Sửa chữa được một số sai hỏng thường gặp trong quá trình lắp đặt tủ điện, hệ thống
điện chiếu sáng, hệ thống chống sét, bảo vệ nối đất.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Củng cố khả năng làm việc độc lập, rèn luyện khả năng làm việc nhóm, khả năng
hướng dẫn, đánh giá công việc được giao.
III. Nội dung của mô đun:
5
BÀI 1: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG CÔNG NGHIỆP KIỂU NỔI
1. Mục tiêu của bài:
- Kiến thức:
+ Lập được bảng trang bị điện, trình bày được quy trình thực hiện lắp đặt hệ thống điện
chiếu sáng công nghiệp kiểu nổi.
- Kỹ năng:
+ Lắp đặt được hệ thống điện chiếu sáng cơng nghiệp kiểu nổi đúng quy trình đảm bảo
yêu cầu kỹ thuật.
+ Sửa chữa được một số sai hỏng thường gặp trong quá trình lắp đặt hệ thống điện chiếu
sáng công nghiệp kiểu nổi.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Nghiêm túc trong học tập, phát huy sáng tạo, kỷ luật.
+ Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an toàn trong quá trình
luyện tập.
2. Nội dung bài: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu nổi
2.1. Lắp đặt hệ thống máng, đường ống, gá lắp thiết bị
Khi thi công các hệ thống điện sẽ có rất nhiều những vật liệu phụ trợ cần đến.
Thang máng cáp là thành phần khơng thể thiếu để ta có một hệ thống điện tối ưu.
Hình 1.1: Các loại thang-máng cáp điện
Hệ thống máng cáp điện là hệ thống các máng đỡ làm bằng tôn, dùng cho việc
chứa, đưa dẫn và bảo vệ các loại dây, cáp điện, cáp mạng trong các tòa nhà và khu cơng
nghiệp. Mục đích là bảo vệ dây cáp điện, cáp mạng khỏi tác động của yếu tố bên ngoài,
đồng thời đảm bảo an toàn cho người sử dụng cũng như cơng trình, đem lại sự gọn gàng
và tăng tính thẩm mỹ cho cơng trình.
Có nhiều tiêu chí để phân loại thang máng cáp:
Phân loại theo chất liệu: thông thường, vật liệu làm thang máng cáp là tôn cán,
nhôm hoặc thép khơng gỉ, có độ dày thích hợp để tạo độ cứng. Vật liệu sẽ theo yêu cầu
6
cách điện hay không mà được sơn tĩnh điện hoặc chỉ cần mạ kẽm là có thể phù hợp với
cơng trình.
Phân loại theo kích thước: hệ thống thang máng cáp có nhiều kích thước khác nhau,
được phân loại thành máng tổng hay máng nhánh. Thông thường, các loại thang máng
cáp có kích thước tiêu chuẩn, máng tổng lớn nhất có lịng máng khoảng 400mm, các loại
máng cịn lại có lịng máng nhỏ hơn. Tuy nhiên, tùy vào điều kiện thực tế cơng trình,
máng cáp, thang cáp có thể được đặt hàng theo từng kích thước riêng biệt.
Phân loại theo đơn vị sản xuất: máng cáp trên thị trường hiện nay có 3 xuất xứ:
nhập khẩu, sản xuất bởi các doanh nghiệp uy tín trong nước hoặc được gia cơng tại các
xưởng cơ khí. Mỗi loại thang máng cáp có xuất xứ khác nhau đều có một số ưu nhược
điểm khác nhau.
Bên cạnh những tiêu chí phân loại này, cũng có thể cịn một số tiêu chí khác như: màu
sắc, chức năng (dùng trong nhà hay ngồi trời)...
Thơng số kỹ thuật thang máng cáp:
- Vật liệu được sử dụng làm thang máng cáp chủ yếu là: Nhôm, tôn mạ kẽm, tôn
đen sơn tĩnh điện, tơn mạ kẽm nhúng nóng, inox 201, 304.
- Thang cáp, máng cáp: 500×100, 400×100, 300×100, 200×100, 150×100,
100×50,…
- Độ dày: 0.8mm, 1.0mm, 1.2mm, 1.5mm, 2.0mm,…
- Màu sắc: Ghi, trắng, vàng kem, cam.
- Có nắp và khơng nắp.
- Phụ kiện thang máng cáp điện
Hình 1.2: Sơ đồ thang-máng cáp điện tại các nhà cao tầng
7
Ưu điểm của thang máng cáp:
Hệ thống thang cáp, máng cáp dùng để sắp xếp và quản lý những loại dây cáp điện
của cơng trình nhằm tối ưu hóa chất lượng hệ thống. Đồng thời, mang lại sự an toàn cho
dây cáp, loại trừ được những rủi ro xước, rách vỏ cáp cũng như không gây tổn thương
cho người thi công, lắp đặt và sử dụng. Giúp tiết kiệm không gian và thời gian, tiết kiệm
chi phí: tiết kế, nguyên vật liệu, lắp đặt, bảo dưỡng, sửa chữa,…
Rút ngắn thời gian thi công và lắp đặt bởi công cụ để thi cơng đơn giản (tơ vít, kìm
cắt thép, chìa vặn đai ốc), phụ kiện đa dạng, thao tác chỉ cần bằng tay, dễ tháo lắp,…
So với những kiểu đi dây truyền thống bằng ống ghen, bắt trực tiếp hoặc đi dây âm
tường, thang máng cáp khi áp dụng tại các cơng trình lớn cho thấy nhiều ưu điểm vượt
trội.
Tính thẩm mỹ cao: hệ thống thang máng cáp có một ưu điểm là gọn gàng nên tạo
tính thẩm mỹ cao trong các cơng trình, bên cạnh đó, cịn có thể tiết kiệm chi phí làm trần
giả trong một số trường hợp. Trong nhiều cơng trình, thang máng cáp cịn được kết hợp
cùng với một số vật liệu khác để phối cảnh, trở thành một vật liệu cho cơng trình đó.
Tiết kiệm chi phí thiết kế:
Sử dụng thang máng cáp cho hệ thống dây dẫn giúp đơn giản hoá việc thiết kế hệ
thống dây dẫn tổng. Thiết kế hệ thống ống dẫn cáp có thể sẽ tương đối phức tạp do những
hộp nối cáp hộp, kéo cáp và những giá đỡ cho hệ thống ống dẫn cáp.
Hình 1.3: Hình ảnh thang cáp lắp đặt hoàn thiện
8
Tiết kiệm chi phí mua sắm vật liệu:
Chi phí những thành phần cần thiết để lắp đặt hệ thống thang máng cáp thấp hơn rất
nhiều so với hệ thống ống dẫn cáp. Ít các thành phần khác nhau hơn sẽ giúp làm tiết kiệm
được nhiều chi phí hơn trong việc xác định, đặt hàng, tiếp nhận, lưu trữ cũng như phân
phối những thiết bị này trong suốt quá trình thiết kế, mua nguyên vật liệu và lắp đặt.
Tiết kiệm chi phí lắp đặt:
Việc lắp đặt hệ thống thang máng cáp sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian và chi phí
hơn nhiều so với hệ thống ống dẫn cáp tương đương. Đồng thời, yêu cầu về kinh nghiệm
của thợ điện lắp đặt máng cáp cũng khơng địi hỏi q cao như với hệ thống ống dẫn
thơng thường.
Tiết kiệm chi phí trong việc bảo trì:
Sự hư hỏng của lớp vỏ cách điện của dây dẫn bên trong hệ thống dây điện máng cáp
rất ít khi xảy ra. Trong khi đó dây dẫn trong hệ thống ống dẫn cáp có thể bị hư hỏng
trong quá trình kéo vào đường ống dẫn. Nguyên nhân của việc này hầy hết là do lực kéo
quá mạnh hay kích cỡ của ống dẫn chưa đủ đáp ứng, dẫn đến hiện tượng tắc nghẽn dây
dẫn. Điều này sẽ dẫn đến hư hỏng lớp vỏ cách điện của cáp.
ng dụng của thang máng cáp:
- Hệ thống thang máng cáp thường được dùng trong hệ thống dây, hệ thống cáp
điện trong các xưởng sản xuất, tòa nhà, chung cư…
- Hệ thống thang máng cáp thường dùng để lắp đặt và bảo vệ các loại dây cáp
chuyên phân phối điện hoặc dây cáp tín hiệu truyền thơng.
Thang máng cáp áp dụng cho việc quản lý dây cáp trong xây dựng thương mại và
cơng nghiệp. Chúng đặc biệt hữu ích khi thay đổi cả một hệ thống dây điện, vì chúng
được đặt trong thang cáp.
2.1.1. Sơ đồ lắp đặt
Hình 1.4: Mạng điện lắp đặt nổi trong máng cách điện
9
Hình 1.5: Sơ đồ mạch điện chiếu sáng 2 vị trí
Hình 1.6: Sơ đồ nối dây mạch điện chiếu sáng tại 2 vị trí
2.1.2. Bảng trang bị điện
Tên thiết bị, khí cụ
TT
Số lượng
Đơn vị
1
Áp tơ mát 1 pha 20A/250V
1
Chiếc
2
Cầu chì10A/250V
1
Chiếc
3
Cơng tắc 3 cực
2
Chiếc
4
Đèn chiếu sáng
1
Bộ
5
Dây điện mềm 1x1mm2 (đỏ, đen)
40
m
6
Đế nổi
2
Chiếc
7
Bảng điện nổi (180x200) mm
1
Chiếc
8
Bảng điện nổi (180x100) mm
1
Chiếc
10
Ghi chú
9
Máng nhựa PVC 20x10 mm
5
m
10
Nguồn điện xoay chiều 1 pha
1
Bộ
11
Panel thực hành
1
Chiếc
2.1.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
Hệ thống máng, đường ống (nhựa, thép mạ kẽm) luồn dây cáp điện là hệ thống các máng,
ống sử dùng để đỡ, chứa và bảo vệ các loại dây, cáp điện. Mục đích là bảo vệ dây cáp
điện, cáp mạng khỏi tác động của yếu tố bên ngoài, đồng thời đảm bảo an toàn cho người
sử dụng cũng như cơng trình, đem lại sự gọn gàng và tăng tính thẩm mỹ cho cơng trình.
Hình 1.7: Một số loại ống, máng nhựa cách điện
Khi lắp đặt hệ thống máng, đường ống cần đảm bảo một số yêu cầu:
- Lựa chọn hệ thống máng, đường ống để đi dây điện nên chọn những loại ống có khả
năng chịu lực, chịu nhiệt, chống thấm, chống cháy, ống phải có độ cứng chắc nhất định.
- Lựa chọn kích thước phù hợp với số lượng dây điện. Dây điện chỉ được chiếm đến 75%
tiết diện của hệ thống máng, tổng tiết diện của dây dẫn trong ống không vượt quá 40%
tiết diện đường ống.
- Lắp đặt hệ thống máng, đường ống luồn dây điện ở những nơi có nhiệt độ phù hợp,
tuyệt đối tránh xa những nơi mà nguồn nhiệt lên đến 70 độ C.
- Việc cắt ống, luồn dây điện hay uốn cong cần phải sử dụng dụng cụ chuyên dụng (cưa
sắt, dao cắt ống, máy cắt).
- Hệ thống máng, đường ống luồn dây điện đi nổi trên tường cần phải cố định vào một vị
trí nhất định. Khoảng cách giữa những điểm cố định ống luồn dây bằng kẹp
phải từ 0,7 cho đến 1 mét. Khi dây dẫn đổi hướng hoặc phân nhánh phải tăng thêm
kẹp đỡ ống.
- Nếu hệ thống dây điện có nối đất cần dùng những loại ống có màu dễ nhận biết. Ví dụ
như màu xanh sọc xanh hoặc màu xanh sọc vàng.
11
- Hệ thống máng, đường ống sau khi lắp đặt phải đảm bảo chắc chắn, đảm bảo tính thẩm
mỹ,...
2.1.4. Trình tự thực hiện
a. Vạch dấu
- Xác định chính xác vị trí đặt các thiết bị điện bao gồm ổ cắm, bóng đèn, tủ điện và các
thiết bị điện cần lắp đặt.
- Định vị và đánh dấu vị trí các hộp nối dây và ra dây, đánh dấu vị trí các bảng điện, tủ
điện. Định tuyến ống giữa các hộp nối dây theo bản vẽ thi công. Với trường hợp ống
thép, đánh dấu vị trí các điểm treo/ lắp giá đỡ ống bằng phương pháp hàn hoặc khoan vào
kết cấu.
b. Lắp đặt máng, giá đỡ
- Xác định vị trí lắp đặt các thiết bị: công tắc, ổ cắm, đèn... Định vị chính xác và căn cứ
vào vị trí cơng tắc, ổ cắm để căn chỉnh toàn bộ hệ thống máng, đường ống luồn dây một
cách hợp lý.
- Xác định đường đi của dây dẫn. Sử dụng máy Laser và thước mét xác định tọa độ tuyến
ống luồn. Căn cứ vào bản vẽ triển khai để định vị tuyến đi của hệ thống ống luồn dây.
- Chọn kích thước nẹp cần đi.
- Dùng nivo căn chỉnh hệ thống máng, nẹp, đường ống chính xác.
- Tháo nắp nẹp và đặt thân nẹp vào vị trí đánh dấu
- Dùng đinh thép để giư cố định nẹp trên tường
- Khi rẽ nhánh T cần dùng dao cắt một bên cạnh của thân nẹp.
12
- Khi rẽ nhánh L cần dùng dao cắt 2 đầu nẹp thẳng đứng và nằm ngang. Khi đi nẹp ở hai
mặt phằng khác nhau cần dùng dao cắt 2 đầu nẹp ở mặt phẳng thứ nhất và thứ hai.
c. Lắp đặt đế thiết bị, tủ điện
Lắp đặt đế thiết bị, tủ điện, bảng điện vào Panel
d. Kiểm tra, hiệu chỉnh
Căn chỉnh các thiết bị, tủ điện, bảng điện đảm bảo yêu cầu thẩm mỹ, đảm bảo kỹ thuật.
2.1.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
Trong quá trình thao tác lắp đặt, có thể xảy ra những hư hỏng. Dưới đây trình bày những
sai phạm thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục:
TT
SAI PHẠM
NGUYÊN NHÂN
BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
1
Vị trí các thiết bị - Xác định vị trí đặt các - Xác định vị trí đặt các thiết
điện, bảng điện, tủ thiết bị điện, bảng điện, tủ bị điện, bảng điện, tủ điện cân
điện chưa thẩm mỹ
điện chưa khoa học.
đối, tuyến đi dây gọn.
2
Hệ thống đường - Đặt hệ thống đường máng - Sử dụng thước Nivo, máy đo
máng lệch, thẳng không không thẳng hàng.
nivo để điều chỉnh đặt hệ
hàng
thống đường máng thẳng
hàng.
- Đóng đinh, khoan bắt vít
khơng thẳng làm lệch hệ - Đóng đinh, khoan bắt vít
chắc chắn, tránh làm lệch hệ
thống đường máng.
thống đường máng
3
Vị trí rẽ nhánh không - Cắt, ghép các đầu máng - Xác định điểm cắt, cắt ghép
vng góc, hở vị trí khơng đũng kỹ thuật
các đầu máng không đũng kỹ
nối máng
thuật
13
2.2. Lắp đặt hoàn thiện đường dây, thiết bị chiếu sáng công nghiệp kiểu nổi
2.2.1. Nguyên tắc lắp đặt
- Lắp đặt các hệ thống dây điện trong nhà để an tồn và hiệu quả cần tính tốn cơng suất
sử dụng điện để lựa chọn loại dây có tiết diện phù hợp. Đồng thời cần lựa chọn các loại
dây dẫn có chất lượng tốt nhằm tránh sự cố không mong muốn.
- Đường dây phải song song với vật kiến trúc (tường nhà, cột, xà…), cách mặt đất ít nhất
từ 2,0 m trở lên và cách vật kiến trúc không nhỏ hơn 10mm.
- Bảng điện cần phải cách mặt đất từ 1,3 đến 1,5m.
- Không đấu tắt dây dẫn trong ống luồn dây.
- Không luồn các đường dây khác cấp điện áp vào chung một ống.
- Đường dây dẫn đi xuyên qua tường hoặc trần nhà phải luồn dây qua ống sứ, mỗi ống
chỉ được luồn một dây, hai đầu ống sứ phải nhô ra khỏi tường 10mm.
- Không nên đi dây điện nổi tại nơi ẩm thấp, ướt nước: Tại các khu vực gần đường
ống dẫn nước hay những không gian có độ ẩm cao như bếp, nhà tắm và nhà vệ sinh.
- Khi đặt ống ở những nơi ẩm ướt cần đảm bảo độ dốc để nước có thể thốt ra ngồi.
Khơng cho phép nước thấm vào & đọng lại trong ống. Không nên đặt đường ống luồn
dây điện song song với đường ống nước, do hơi nước có thể tích tụ bên trong ống luồn
dây điện.
2.2.2. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Lắp đặt thiết bị đóng cắt điện đúng cách: Khi lắp đặt phải lắp cầu dao hay aptomat ở
đầu dây cấp điện chính và các nhánh rẽ ở các tầng nhà. Ngồi ra, cũng cần lắp cầu chì ở
trước các ổ cắm điện để ngắt dịng điện khi có ngắn mạch hoặc quá tải, ngăn ngừa cháy
nổ do điện. Thiết bị bảo vệ đóng cắt điện cần được lắp đặt trên dây pha, tốt nhất nên lắp
đặt đồng thời cả dây pha và dây trung tính.
- Lựa chọn thiết bị đóng cắt điện phù hợp: Lựa chọn các thiết bị đóng cắt bảo vệ phải phù
hợp với cơng suất sử dụng, có nắp đậy che kín phần mang điện. Nên lắp thêm thiết bị
chống rò điện để phòng tránh các sự cố điện nguy hiểm, đặc biệt là những vùng ngập
nước.
- Vị trí lắp đặt cầu dao, cầu chì, công tắc, ổ điện: phải là nơi cao ráo, đảm bảo thuận tiện
khi sử dụng. Đối với những hộ gia đình có trẻ nhỏ hoặc nằm trong vùng có thể bị ngập
nước cần lưu ý đặt cao hơn nền và sàn nhà ít nhất 1,3 mét.
2.2.3. Trình tự thực hiện
a. Đi đây theo sơ đồ lắp đặt, ghen máng
- Xác định chính xác số lượng dây dẫn cần dùng trong máng.
- Đặt tất cả số lượng dây dẫn cần đi dây vào máng cùng 1 lúc.
b. Đấu nối, lắp đặt thiết bị: Đấu nối, lắp đặt thiết bị theo sơ đồ, vị trí xác định.
c. Đấu nối, lắp đặt bảng điện: Lắp đặt bảng điện, thiết bị điện vào đế, tủ điện, bảng điện.
d. Kiểm tra, hiệu chỉnh: Kiểm tra lại mạch điện có ngắn mạch hay khơng, các điểm đấu
dây phải chắc chắn, gọn đẹp.
14
e. Hoạt động thử: Đóng áp tơ mát, bật cơng tắc K1 hoặc K2 đèn sáng. Tắt công tắc K1
hoặc K2 bóng đèn tắt.
2.2.4. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
Trong quá trình thao tác lắp ráp mạch, có thể xảy ra những hư hỏng. Dưới đây trình bày
những hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục:
TT
1
SAI PHẠM
Đóng áp tơ mát, bật
cơng tắc K1 hoặc K2
đèn không sáng
NGUYÊN NHÂN
- Chưa cấp nguồn
- Cấp nguồn cho mạch điện
- Công tắc tiếp xúc không
tốt
- Dùng ĐHVN kiểm tra lại
công tắc K
- Dây nối bị đứt
- Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
- Chân đèn chưa vặn sát
với đui đèn
2
3
Bóng đèn sáng yếu
Đóng áp tơ mát, bật
cơng tắc K1 hoặc K2,
đứt dây chảy cầu chì
BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Bóng đèn bị cháy hỏng
- Kiểm tra, văn chặt lại đui
đèn
- Điện áp lưới đặt vào đèn
không đủ (UL
- Kiểm tra điện áp nguồn
bằng ĐHVN thang đo điện áp
- Bóng đèn bị già hố
- Thay thế bóng mới
- Bụi bẩn bám vào thành
bóng đèn
- Vệ sinh bóng sạch sẽ
- Chập mạch
- Dùng ĐHVN kiểm tra lại
mạch
- Kiểm tra, thay bóng mới
CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 1
Câu hỏi lý thuyết
Câu 1: Trình bày nguyên tắc lắp đặt, đường dây, thiết bị chiếu sáng cơng nghiệp kiểu
nổi?
Câu 2: Trình bày trình tự thực hiện khi lắp đặt hoàn thiện đường dây, thiết bị chiếu sáng
công nghiệp kiểu nổi?
Bài tập thực hành
Bài 1: Đấu dây lắp đặt mạch điện chiếu sáng tại 2 vị trí.
15
PHIẾU ĐÁNH GIÁ Q TRÌNH LUYỆN TẬP
Ngành/nghề: Điện cơng nghiệp
MH/MĐ: Lắp đặt hệ thống cấp điện
BÀI 1: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG CÔNG NGHIỆP KIỂU NỔI
Họ và tên học sinh: ………………..
Lớp: …………. Khóa: …………….
Vị trí luyện tập:…………………….
Tiêu chí đánh giá: ………………….
TT
1
2
3
4
Nội dung
đánh giá
Chuẩn bị
Thao tác
Kỹ thuật
Thời gian
Điểm
chuẩn
Tiêu chí đánh giá
- Đủ dụng cụ, vật tư, thiết bị
0,5đ
- Lắp đặt hệ thống máng, thiết bị
điện
1,0đ
- Đấu dây
1,0đ
- Kiểm tra
0,5đ
- Các mối nối an toàn, chắc và đẹp
3,0đ
- Lắp đặt đúng theo sơ đồ
2,0đ
- Sử dụng đúng quy trình, an toàn
1,0đ
- Đấu dây mạch hoàn chỉnh trong
thời gian 60’
1,0đ
Tổng điểm:
Chú ý:
Điểm
đạt
được
Ghi
chú
10 điểm
- Bài làm có thời gian quá 10 phút khơng tính điểm.
- Nếu để xảy ra mất an tồn, tai nạn cho người và làm hư hỏng thiết bị thì
khơng tính điểm, khơng đánh giá q trình luyện tập.
Ngày …… tháng …… năm ……
GIÁO VIÊN HD
………………….
16
BÀI 2: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG CÔNG NGHIỆP
KIỂU NGẦM
1. Mục tiêu của bài:
- Kiến thức:
+ Lập được bảng trang bị điện, trình bày được quy trình thực hiện lắp đặt hệ thống điện
chiếu sáng công nghiệp kiểu ngầm.
- Kỹ năng:
+ Lắp đặt được hệ thống điện chiếu sáng cơng nghiệp kiểu ngầm đúng quy trình đảm bảo
u cầu kỹ thuật.
+ Sửa chữa được một số sai hỏng thường gặp trong quá trình lắp đặt hệ thống điện chiếu
sáng công nghiệp kiểu ngầm.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Nghiêm túc trong học tập, phát huy sáng tạo, kỷ luật.
+ Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an toàn trong quá trình
luyện tập.
2. Nội dung bài: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công nghiệp kiểu ngầm
2.1. Lắp đặt hệ thống đi dây và thiết bị ngầm
Hệ thống điện chiếu sáng kiểu ngầm là hệ thống điện có cáp, dây dẫn được đặt trong ống,
trong các rãnh ngầm trong tường, trần, sàn bê tông hoặc dưới đất. Cách lắp đặt này giúp
cho dây điện khơng bị lộ ra bên ngồi đảm bảo được yêu cầu mĩ thuật và cũng tránh được
tác động của môi trường đến dây dẫn.
2.1.1. Sơ đồ lắp đặt
Hình 2.1: Dây dẫn được lắp đặt ngầm trong rãnh của các kết cấu xây dựng
17
Hình 2.2: Sơ đồ nguyên lý mạch điện chiếu sáng sử dụng công tắc 2 cực
2.1.2. Bảng trang bị điện
TT
Tên thiết bị, khí cụ điện
Số lượng
Đơn vị
1
Áp tơ mát 1 pha15A/250V
1
Chiếc
2
Cầu chì 10A/250V
1
Chiếc
3
Cơng tắc 2 cực
1
Chiếc
4
Đui đèn xốy
1
Chiếc
5
Bóng đèn sợi đốt 40W
1
Chiếc
6
Dây điện mềm 1x1.0mm2 (đỏ, đen)
40
m
7
Ống nhựa PVC D16 mm
10
m
8
Đế âm tường
1
Chiếc
9
Tủ điện âm tường
300x200x150mm
1
Chiếc
10
Nguồn điện xoay chiều
1
Bộ
Ghi chú
2.1.3. Tiêu chuẩn kỹ thuật
- Việc chọn phương pháp lắp đặt dây dẫn điện ngầm phải phù hợp với môi trường xung
quanh, với yêu cầu sử dụng và đặc điểm của kết quả, kiến trúc cơng trình và kĩ thuật an
tồn điện.
- Việc lắp đặt ngầm đảm bảo những yêu cầu sau:
+ Việc lắp đặt trong điều kiện môi trường khô ráo. Trong mọi trường hợp đặt dây
dẫn trực tiếp trên rãnh tường hoặc trong ống đều phải dùng hộp nối dây ở chỗ nối đường
ống.
+ Số dây hoặc tiết diện dây dẫn phải dự tính việc tăng thêm nhu cầu tiêu thụ điện
sau này nhưng không được vượt quá 40% tiết diện ống.
18
+ Bên trong ống phải sạch, miệng ống phải nhẵn.
+ Không luồn chung dây dẫn điện xoay chiều, một chiều và các đường dây không
cùng cấp điện áp vào một ống.
+ Bán kính cong của ống khi đặt trong bê tơng khơng được nhỏ hơn 10 lần đường
kính ống.
+ Để đảm bảo an toàn điện, tất cả các ống (kim loại) đều phải nối đất
2.1.4. Trình tự thực hiện
a. Vạch dấu
- Xác định vị trí các thiết bị trong nhà, từ đó, xác định được vị trí của dây điện đi đến các
thiết bị này một cách hiệu quả.
- Lên sơ đồ đi dây điện âm tường, sao cho đường đi phải tối ưu nhất, tránh mất thêm
nhiều chi phí và bị nhầm lẫn khi đang thi công. Chú ý lưu lại bản vẽ để thuận tiện cho
việc sửa chữa sau này nếu không may gặp sự cố.
- Vạch dấu, tạo rãnh tường.
Hình 2.3: Cơng nhân thực hiện tạo rãnh tường
b. Lắp đặt đường ống: Đi đường ống luồn dây điện theo rãnh tường đã tạo.
c. Lắp đặt đế thiết bị, tủ điện: Lắp đặt đế thiết bị, tủ điện vào các vị trí đã đánh dấu.
d. Luồn dây: Sử dụng dây mồi luồn dây điện qua hệ thống đường ống.
e. Kiểm tra, hiệu chỉnh: Căn chỉnh các thiết bị, tủ điện, bảng điện đảm bảo yêu cầu thẩm
mỹ, đảm bảo kỹ thuật.
19
Hình 2.4: Cơng nhân thực hiện lắp đặt đế âm tường, luồn dây điện
2.1.5. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
Trong q trình thao tác lắp đặt, có thể xảy ra những hư hỏng. Dưới đây trình bày những
sai phạm thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục:
TT
SAI PHẠM
NGUYÊN NHÂN
BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
1
Vị trí các thiết bị - Xác định vị trí đặt các - Xác định vị trí đặt các thiết
điện, bảng điện, tủ thiết bị điện, bảng điện, tủ bị điện, bảng điện, tủ điện
điện đặt chưa khoa điện chưa khoa học.
thuận tiện cho việc sử dụng.
học.
2
Hệ thống các thiết bị - Căn chỉnh hệ thống các
điện, bảng điện, tủ thiết bị điện, bảng điện, tủ
điện đặt không thẳng điện chưa thẳng hàng.
hàng, thiếu thẩm mỹ.
- Sử dụng thước Nivo, máy đo
nivo để điều chỉnh đặt hệ
thống các thiết bị điện, bảng
điện, tủ điện thẳng hàng, đảm
bảo thẩm mỹ.
2.2. Đấu nối, lắp đặt hoàn thiện thiết bị chiếu sáng công nghiệp kiểu ngầm
2.2.1. Yêu cầu kỹ thuật
- Theo bản vẽ thiết kế, định vị trí lắp đặt dây dẫn và thiết bị. Ống luồn dây phải được
đặt trước khi trát lớp áo ngoài của kiến trúc xây dựng.
- Ống luồn dây có thể là ống kim loại hoặc ống nhựa, được ghim chặt trong cốt tường
trước khi luồn dây.
- Khơng có mối nối hoặc vị trí uốn cong giữa hai hộp nối dây. Đặt ống sao cho tiện lợi
khi luồn dây.
- Các đường dây có nguồn điện áp khác nhau, không luồn chung cùng một ống.
- Ống bằng thép phải được nối đất để đảm bảo an toàn.
20
- Số sợi dây luồn trong một ống có tổng tiết diện (kể cả lớp bọc cách điện) không vượt
quá 40% tiết diện lỗ ống nếu khơng sẽ khó khăn khi kéo dây.
2.2.2. Trình tự thực hiện
a. Đấu nối, lắp đặt tủ điện tổng: Đấu nối, lắp đặt tủ điện tổng theo vị trí đã xác định.
b. Đấu nối, lắp đặt thiết bị chiếu sáng: Đấu nối, lắp đặt thiết bị chiếu sáng theo sơ đồ, bản
vẽ kỹ thuật, theo vị trí đã xác định.
c. Đấu nối, lắp đặt thiết bị điều khiển: Đấu nối, lắp đặt thiết bị điều khiển theo sơ đồ, bản
vẽ kỹ thuật.
Hình 2.5: Cơng nhân thực hiện lắp đặt, đấu nối bảng điện âm tường
d. Kiểm tra, hiệu chỉnh: Kiểm tra lại mạch điện có ngắn mạch hay không, các điểm đấu
dây phải chắc chắn, gọn đẹp.
e. Hoạt động thử
Cấp nguồn cho mạch điện trước khi hoạt động thử, thu dọn gọn hiện trường, đảm bảo an
tồn cho người và thiết bị sau đó tiến hành như sau:
Bật áp tơ mát CB, ổ cắm có điện, bật công tắc K đèn Đ sáng, tắt công tắc K đèn Đ tắt
2.2.3. Sai phạm, nguyên nhân và biện pháp khắc phục
- Quá trình đấu nối, vận hành ln tn thủ nghiêm các quy trình kỹ thuật, tuy nhiên vì
một số nguyên nhân mà mạch điện hoạt động khơng đúng ngun lý, mất an tồn.
- Bảng sai phạm là cơ sở để xác định nguyên nhân gây hư hỏng mạch điện đồng thời đưa
ra cách phòng tránh và khắc phục đảm bảo mạch điện hoạt động đúng yêu cầu.
21
TT
1
SAI PHẠM
Đóng áp tơ mát, ổ
cắm khơng có điện,
bật cơng tắc đèn
không sáng
NGUYÊN NHÂN
- Chưa cấp nguồn
- Cấp nguồn cho mạch điện
- Công tắc tiếp xúc không
tốt
- Dùng ĐHVN kiểm tra lại
công tắc K
- Dây nối bị đứt
- Dùng ĐHVN kiểm tra thông
mạch hoặc từng đoạn
- Chân đèn chưa vặn sát
với đui đèn
2
3
Bóng đèn sáng yếu
Đóng áp tơ mát, bật
cơng tắc, đứt dây
chảy cầu chì
BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
- Bóng đèn bị cháy hỏng
- Kiểm tra, văn chặt lại đui
đèn
- Điện áp lưới đặt vào đèn
không đủ (UL
- Kiểm tra điện áp nguồn
bằng ĐHVN thang đo điện áp
- Bóng đèn bị già hố
- Thay thế bóng mới
- Bụi bẩn bám vào thành
bóng đèn
- Vệ sinh bóng sạch sẽ
- Chập mạch
- Dùng ĐHVN kiểm tra lại
mạch
- Kiểm tra, thay bóng mới
CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 2
Câu hỏi lý thuyết
Câu 1: Trình bày Yêu cầu kỹ thuật khi đấu nối, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng cơng
nghiệp kiểu ngầm?
Câu 2: Trình bày trình tự thực hiện đấu nối, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng công
nghiệp kiểu ngầm?
Bài tập thực hành
Bài 1: Đấu nối mạch điện chiếu sáng sử dụng công tắc 2 cực.
22
PHIẾU ĐÁNH GIÁ Q TRÌNH LUYỆN TẬP
Ngành/nghề: Điện cơng nghiệp
MH/MĐ: Lắp đặt hệ thống cấp điện
BÀI 2: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG CÔNG NGHIỆP
KIỂU NGẦM
Họ và tên học sinh: ………………..
Lớp: …………. Khóa: …………….
Vị trí luyện tập:…………………….
Tiêu chí đánh giá: ………………….
TT
1
2
3
4
Nội dung
đánh giá
Chuẩn bị
Thao tác
Kỹ thuật
Thời gian
Điểm
chuẩn
Tiêu chí đánh giá
- Đủ dụng cụ, vật tư, thiết bị
0,5đ
- Lắp đặt hệ thống máng, thiết bị điện
1,0đ
- Đấu dây
1,0đ
- Kiểm tra
0,5đ
- Các mối nối an toàn, chắc và đẹp
3,0đ
- Lắp đặt đúng theo sơ đồ
2,0đ
- Sử dụng đúng quy trình, an toàn
1,0đ
- Đấu dây mạch hoàn chỉnh trong thời
gian 60’
1,0đ
Tổng điểm:
Chú ý:
Điểm
đạt
được
Ghi
chú
10 điểm
- Bài làm có thời gian quá 10 phút khơng tính điểm.
- Nếu để xảy ra mất an tồn, tai nạn cho người và làm hư hỏng thiết bị thì
khơng tính điểm, khơng đánh giá q trình luyện tập.
Ngày …… tháng …… năm ……
GIÁO VIÊN HD
………………….
23
BÀI 3: LẮP ĐẶT TỦ ĐIỆN ĐIỀU KHIỂN
1. Mục tiêu của bài:
- Kiến thức:
+ Lập được bảng trang bị điện, trình bày được quy trình thực hiện lắp đặt tủ điện điều
khiển.
- Kỹ năng:
+ Lắp đặt được tủ điện điều khiển đúng quy trình đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
+ Sửa chữa được một số sai hỏng thường gặp trong quá trình lắp đặt tủ điện điều khiển.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Nghiêm túc trong học tập, phát huy sáng tạo, kỷ luật.
+ Rèn luyện sự nghiêm túc, tích cực, chủ động, tuân thủ quy tắc an tồn trong q trình
luyện tập.
2. Nội dung bài: Lăp đặt tủ điện điều khiển
2.1. Gia công tủ điện điều khiển, gá lắp thiết bị vỏ tủ
Tủ điện là nơi chứa các thiết bị điện, mạch điều khiển, các đầu nối, cầu dao,… với
vai trò điều khiển hệ thống cung cấp điện cho một hệ thống phụ tải nhất định. Tủ điện có
thể có hình vng hoặc hình chữ nhật. Tủ điện được dùng làm nơi lắp đặt và bảo vệ cho
các thiết bị đóng cắt điện, thiết bị điều khiển và là nơi đấu nối. Nó phân phối điện cho
cơng trình. Đảm bảo cách ly những thiết bị mang điện với người sử dụng điện trong quá
trình vận hành.
Hình 3.1: Hình ảnh tủ điện cơng nghiệp
24
2.1.1. Sơ đồ bố trí thiết bị
Hình 3.2: Sơ đồ bố trí thiết bị trên tủ điện cơng nghiệp
* u cầu:
- Thiết kế bố trí các thiết bị bên trong tủ điện phải đảm bảo đầy đủ các tính năng cần thiết
nhưng cũng phải tối ưu hóa để giảm vật tư và hạ giá thành của sản phẩm chung. Lưu ý tới
quá trình mở rộng hay sự nâng cấp các thiết bị trong tương lai.
- Sau khi gia công cơ khí vỏ tủ, tiến hành lắp đặt thiết bị vào tủ điện theo bản vẽ bố trí đã
được thiết kế từ trước.
- Trường hợp có bản vẽ thiết kế lắp đặt theo bản vẽ thiết kế.
- Trường hợp tủ chưa có bản vẽ thiết kế: nên sắp xếp và lắp đặt sao cho diện tích sử dụng
là ít nhất, tiết kiệm dây dẫn điện và đảm bảo được cả tính thẩm mỹ. Cách sắp xếp hợp lí
nhất được bố trí như sau:
+ Nhóm thiết bị điều khiển thường đặt cùng một bên tránh hiện tượng nhiễu tín hiệu khi
đặt cùng nhóm động lực. Ví dụ ( Các rơ le bảo vệ, rơ le trung gian, bộ điều khiển, cảm
biến).
+ Nhóm khí cụ điện đóng cắt đặt cùng 1 hàng phía dưới (Aptomat, Contactor, khởi động
từ.)
+ Aptomat tổng (Cấp nguồn cho hệ thống) đặt ở trung tâm tủ điện (hoặc đặt ở góc cao
bên trái) sao cho thuận tiện trong quá trình vận hành, thao tác.
+ Cầu đấu đặt ở phía dưới cùng để thuận tiện cho quá trình đấu dây vào/ra tủ điện
25
