Bài giảng:Ngân sách nhà nước pot

1
Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
NSNN ở Việt Nam được quản lý và điều hành
theo Luật NSNN được Quốc hội nước Cộng hòa
XHCN Việt Nam thông qua ngày 20/3/1996.
Mọi sự thu chi của NSNN đều được thể hiện
qua kế hoạch thống nhất từ trung ương đến cơ sở.
Kế hoạch ngân sách do Quốc hội thông qua hàng
năm.
2
1. Những nguyên nhân cơ bản dẫn
đến thâm hụt ngân sách nhà nước
- Hiệu quả thấp của nền sản xuất xã hội và sự
kém hiệu quả của các mối quan hệ kinh tế với bên
ngoài.
- Cơ cấu không hợp lý của các khoản chi NS.
- Cơ chế quản lý ngân sách kém hiệu quả.
Tăng thâm hụt NSNN sẽ gây áp lực lạm phát.
3
Để cân đối NSNN,
cần phải hiểu rõ những vấn đề sau:
- Thâm hụt NS là không mong muốn nhưng phải có
chính sách khắc phục phù hợp với điều kiện của đất
nước.
- Không nên xem cân đối NS, ngay cả trong trường
hợp thu vượt chi là đặc trưng của một nền kinh tế
đang phát triển tốt. Ở những giai đoạn riêng biệt của
sự phát triển XH, trong những điều kiện đặc thù đối
với mỗi nước, thâm hụt NS hoàn toàn được phép.
4
Để cân đối NSNN,

cần phải hiểu rõ những vấn đề sau:
- Mức thâm hụt ngân sách không được
vượt giới hạn cho phép, từ 2 – 3% tổng sản
phẩm quốc nội. Tình trạng thâm hụt ngân
sách vượt mức giới hạn được phép đòi hỏi
phải thực hiện các biện pháp để giảm nhanh
chóng mức thâm hụt.
5
Để cân đối NSNN,
cần phải hiểu rõ những vấn đề sau:
- Để trang trải thâm hụt NSNN có thể sử dụng những
hình thức khác nhau của tín dụng nhà nước. Vay nợ chủ
yếu vay trong nước, chỉ vay nước ngoài ở chừng mực
nhất định. Không phát hành tiền để bù đắp thâm hụt.
Cần phải thực hiện các biện pháp làm giảm thâm hụt
NSNN, vừa có tác dụng kích thích tăng thêm nguồn thu
cho NSNN, vừa có tác động đến việc giảm chi tiêu của
nhà nước.
6
2. Các biện pháp giảm thâm hụt NS
- Thay đổi hướng đầu tư vốn ngân sách
vào các ngành kinh tế quốc dân nhằm nâng
cao hiệu quả tài chính của đồng vốn đầu tư
từ ngân sách. Điều chỉnh tỷ lệ phân phối
nguồn lực tài chính giữa trung ương và địa
phương, sử dụng công cụ thuế để tăng thu
NSNN.
7
2. Các biện pháp giảm thâm hụt NS
- Sử dụng rộng rãi các biện pháp thưởng

phạt tài chính, cho phép tính toán đầy đủ các
điều kiện kinh doanh và kích thích tăng sản
xuất xã hội.
- Cải tổ khu vực kinh tế nhà nước, xác định
phạm vi cấp phát của nhà nước và giảm các
khoản trợ cấp tài chính không cần thiết.
8
2. Các biện pháp giảm thâm hụt NS
- Giảm chi phí quốc phòng, thực hiện XH
hóa giáo dục, y tế. NSNN chỉ cấp phát cho
những chương trình xã hội quan trọng, khuyến
khích và hướng dẫn sự góp vốn của XH.
- Ngân hàng trung ương cấp tín dụng cho các
cơ quan chính phủ phải làm thủ tục nợ nhà
nước.
9
2. Các biện pháp giảm thâm hụt NS
- Sử dụng rộng rãi các hình thức thu hút
vốn nước ngoài, nhằm làm giảm thâm hụt
ngân sách, tăng chi ngân sách cho đầu tư cơ
bản, mở rộng cơ sở sản xuất hàng hóa, dịch
vụ. Từ đó tăng thu ngân sách do xuất hiện
những người nộp thuế mới, cải thiện tình
hình cán cân thanh toán.
10
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Trong quản lý ngân sách, cần hướng tới một NSNN
“cân bằng thu, chi” (thu không bao gồm các khoản vay
nợ).
Thứ nhất, nguyên tắc thực hiện cân đối NSNN (Theo

Luật NSNN)
- NSNN được cân đối theo nguyên tắc tổng số thu từ
thuế, phí và lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường
xuyên và góp phần tích lũy ngày càng cao vào chi đầu
tư phát triển, trường hợp còn bội chi, thì số bội chi phải
nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển, tiến tới cân bằng thu,
chi ngân sách.
11
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
- Vay bù đắp bội chi NSNN phải bảo đảm
nguyên tắc: không sử dụng cho tiêu dùng, chỉ
được sử dụng cho mục đích phát triển. Phải
có kế hoạch thu hồi vốn vay và bảo đảm cân
đối ngân sách để chủ động trả nợ khi đến
hạn.
12
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
- Ngân sách địa phương được cân đối theo nguyên
tắc tổng số chi không vượt quá tổng số thu: Trường
hợp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung
là cấp tỉnh) có nhu cầu đầu tư xây dựng công trình kết
cấu hạ tầng thuộc phạm vi ngân sách cấp tỉnh bảo đảm
vượt khả năng cân đối của ngân sách cấp tỉnh, thì
được phép huy động vốn đầu tư trong nước theo quyết
định của Thủ tướng Chính phủ và phải cân đối ngân
sách cấp tỉnh để chủ động trả hết nợ khi đến hạn.
13
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Thứ hai, thực hiện cân đối NSNN
Một là, dự toán ngân sách của các cấp được tổng

hợp theo từng loại thu, từng lĩnh vực chi, cơ cấu
giữa chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi trả
nợ. Dự toán ngân sách của các Bộ, cơ quan trung
ương, các cấp chính quyền địa phương, các cơ sở
quản lý nhà nước ở địa phương được tổng hợp theo
ngành kinh tế, và địa bàn lãnh thổ.
14
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Trong cân đối ngân sách cần lưu ý:
- Dự toán chi ngân sách trung ương và thu
ngân sách các cấp chính quyền địa phương
được bố trí khoản dự phòng từ 3% - 5% tổng
số chi nhằm đáp ứng các nhu cầu chi phát
sinh đột xuất trong năm ngân sách.
15
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
- Chính phủ, UBND cấp tỉnh được lập quỹ dự
trữ tài chính từ các nguồn: tăng thu, kết dư ngân
sách và bố trí trong dự toán chi ngân sách hàng
năm. Quỹ dự trữ tài chính được sử dụng để đáp
ứng các nhu cầu chi khi nguồn thu chưa tập
trung kịp và phải hoàn trả ngay trong năm ngân
sách, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy
định.
16
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
- Việc ban hành và thực hiện các văn bản
pháp luật mới làm tăng chi hoặc giảm thu
ngân sách trong năm phải có nguồn tài chính
đảm bảo.

- Mọi tài sản được đầu tư, mua sắm từ
nguồn ngân sách nhà nước và tài sản khác
của nhà nước phải được quản lý chặt chẽ
theo đúng chế độ quy định.
17
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Hai là, trong quá trình cân đối NSNN,
quan hệ giữa ngân sách các cấp được thực
hiện theo các nguyên tắc sau:
- Ngân sách trung ương và ngân sách mỗi
cấp chính quyền địa phương được phân định
nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể.
18
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
- Thực hiện việc bổ sung từ ngân sách cấp trên cho
ngân sách cấp dưới để đảm bảo công bằng, phát triển
cân đối giữa các vùng, các địa phương. Số bổ sung này
là khoản thu của ngân sách cấp dưới.
- Trường hợp cơ quan quản lý nhà nước cấp trên ủy
quyền cho cơ quan quản lý nhà nước cấp dưới thực hiện
nhiệm vụ chi thuộc chức năng của mình, thì phải chuyển
kinh phí từ ngân sách cấp trên cho cấp dưới để thực hiện
nhiệm vụ đó, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy
định.
19
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Thứ ba, trách nhiệm các cấp trong thực hiện cân đối
ngân sách
Một là, về thu ngân sách:
Làm tốt công tác giao nhiệm vụ thu cho các đơn vị.

Trong quá trình tổ chức thu, chú trọng tháo gỡ khó khăn
cho doanh nghiệp để đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ hàng
hóa, nâng cao chất lượng công tác kế toán cho các
doanh nghiệp. Tăng cường quản lý thu thuế, quản lý thị
trường, chống buôn lậu, sản xuất và buôn bán hàng giả
20
3. Tổ chức cân đối NSNN theo Luật NSNN
Hai là, về chi ngân sách:
Hết sức coi trọng tiết kiệm và nâng cao hiệu quả
sử dụng công quỹ.
Những khoản chi trong dự toán và có nguồn thu
bảo đảm phải được cấp phát đúng, đủ, kịp thời theo
tiến độ các ngành, không được gây trì trệ, dồn chi
vào cuối quý, cuối năm.
Tiết kiệm cần được quán triệt trong toàn bộ quá
trình thực hiện cân đối ngân sách.
21
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
- Vì được đặt trong bối cảnh chống lạm
- Vì được đặt trong bối cảnh chống lạm
phát nên chính sách ngân sách (hay
phát nên chính sách ngân sách (hay
chính sách tài khóa) của Chính phủ
chính sách tài khóa) của Chính phủ
trong thời gian qua chỉ hướng đến mục
trong thời gian qua chỉ hướng đến mục
đích giảm chi tiêu công (gồm đầu tư

đích giảm chi tiêu công (gồm đầu tư
công và chi thường xuyên) và qua đó
công và chi thường xuyên) và qua đó
giảm tổng cầu.
giảm tổng cầu.
22
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
-
Cụ thể là Chính phủ chỉ thị:
Cụ thể là Chính phủ chỉ thị:
(i)
(i)
Cắt giảm nguồn đầu tư từ ngân sách
Cắt giảm nguồn đầu tư từ ngân sách
và tín dụng nhà nước;
và tín dụng nhà nước;
(ii) Rà soát và cắt bỏ các hạng mục đầu
(ii) Rà soát và cắt bỏ các hạng mục đầu
tư kém hiệu quả của doanh nghiệp
tư kém hiệu quả của doanh nghiệp
nhà nước (DNNN);
nhà nước (DNNN);


(iii) Cắt giảm chi thường xuyên của bộ
(iii) Cắt giảm chi thường xuyên của bộ
máy nhà nước các cấp.

máy nhà nước các cấp.
23
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
- Tổng đầu tư của Nhà nước (từ ngân sách, tín
- Tổng đầu tư của Nhà nước (từ ngân sách, tín
dụng nhà nước và thông qua DNNN) luôn chiếm
dụng nhà nước và thông qua DNNN) luôn chiếm
trên dưới 50% tổng đầu tư của toàn xã hội. Vì
trên dưới 50% tổng đầu tư của toàn xã hội. Vì
vậy, nếu cắt giảm một số khoản đầu tư kém hiệu
vậy, nếu cắt giảm một số khoản đầu tư kém hiệu
quả và có thứ tự ưu tiên thấp thì sức ép gia tăng
quả và có thứ tự ưu tiên thấp thì sức ép gia tăng
lạm phát chắc chắn sẽ nhẹ đi. Cũng tương tự
lạm phát chắc chắn sẽ nhẹ đi. Cũng tương tự
như vậy, lạm phát cũng sẽ được kiềm chế bớt
như vậy, lạm phát cũng sẽ được kiềm chế bớt
nếu các cơ quan nhà nước có thể cắt giảm chi
nếu các cơ quan nhà nước có thể cắt giảm chi
thường xuyên (chiếm 56% tổng chi ngân sách
thường xuyên (chiếm 56% tổng chi ngân sách
năm 2007).
năm 2007).
24
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI

BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
- Chính sách huy động vốn ngước ngoài cần
- Chính sách huy động vốn ngước ngoài cần
chú trọng đổi mới theo những nội dung cơ
chú trọng đổi mới theo những nội dung cơ
bản sau:
bản sau:
+ Vay nước ngoài phải đặt trong tầm
+ Vay nước ngoài phải đặt trong tầm
kiểm soát của chính sách vĩ mô:
kiểm soát của chính sách vĩ mô:
* Vay nợ phải đặt trong quan hệ cân
* Vay nợ phải đặt trong quan hệ cân
đối tiết kiệm – đầu tư và bội chi ngân sách nhà
đối tiết kiệm – đầu tư và bội chi ngân sách nhà
nước.
nước.
*Vay nợ phải phù hợp với khả năng
*Vay nợ phải phù hợp với khả năng
tiếp nhận vốn của nền kinh tế
tiếp nhận vốn của nền kinh tế
25
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
4. TÀI TRỢ THÂM HỤT NGÂN SÁCH
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
BẰNG VAY NỢ NƯỚC NGOÀI
+ Cần chủ động tăng tốc tiến trình ODA:
+ Cần chủ động tăng tốc tiến trình ODA:
*Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa
*Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa

chính phủ và các nhà đầu tư.
chính phủ và các nhà đầu tư.
*Chủ động xác định và xây dựng các
*Chủ động xác định và xây dựng các
chương trình, dự án mới. Để thực hiện được mục
chương trình, dự án mới. Để thực hiện được mục
tiêu này, nhà nước cần thiết lập ban quản lý
tiêu này, nhà nước cần thiết lập ban quản lý
chương trình, dự án trước khi tiến hành đàm phán
chương trình, dự án trước khi tiến hành đàm phán
chính thức với nhà tài trợ.
chính thức với nhà tài trợ.