(Luận văn thạc sĩ) thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện tại bảo hiểm xã hội huyện điện biên, tỉnh điện biên

BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƢ
HỌC VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ PHÁT TRIỂN

BÙI NGỌC TRUNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐIỆN BIÊN
TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUN NGÀNH CHÍNH SÁCH CƠNG

HÀ NỘI - 2019

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƢ
HỌC VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ PHÁT TRIỂN

BÙI NGỌC TRUNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐIỆN BIÊN
TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUN NGÀNH CHÍNH SÁCH CƠNG
MÃ SỐ: 8340402

Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. TRẦN TRỌNG NGUYÊN

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Hà Nội, năm 2019

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học
thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực
hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Tác giả luận văn cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu riêng của bản
thân dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Trần Trọng Nguyên, Học viện Chính

sách và phát triển. Các dữ liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn trích
dẫn rõ ràng. Kết quả nghiên cứu là sản ph m có sự tin cậy của chính tác giả.
Kết quả luận văn là những đóng góp mới chưa đư c trình bày

những nghiên

cứu khác.
Tác giả luận văn

BÙI NGỌC TRUNG

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

ii

LỜI CẢM ƠN
ể hoàn thành luận văn thạc s , bên cạnh sự c g ng, n lực của bản
thân c n có sự ch bảo, hướng dẫn nhiệt tình của các thầy, cô c ng như sự
đ ng viên, ủng h của gia đình và bạn b trong su t th i gian học tập, nghiên
cứu và thực hiện luận văn thạc s .
Trước hết tôi xin chân thành cảm n tồn thể các Thầy, Cơ trong Học
viện Chính sách và Phát triển đã tận tình ch bảo, truyền đạt những kiến thức
qu báu và tạo điều kiện cho tôi trong su t th i gian học tập, nghiên cứu.
Xin bày t l ng biết n sâu s c đến P S.TS. Trần Trọng Nguyên đã
dành rất nhiều th i gian và tâm huyết để hướng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu
và hoàn thành luận văn này.

Xin gửi l i cảm n ban lãnh đạo cùng toàn thể đồng nghiệp BHXH
Huyện

iện Biên, gia đình, bạn b đã ln quan tâm, giúp đỡ tơi trong su t

q trình thực hiện luận văn này.
Do về mặt kiến thức và th i gian cịn hạn chế, luận văn cịn nhiều
khiếm khuyết. Tơi mong đư c sự đóng góp ý kiến của các thầy cơ và tồn thể
đồng nghiệp để luận văn hồn thiện h n.
Hà nội, ngày

tháng

năm 2019

TÁC GIẢ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ASXH

An sinh xã h i

BHXH

Bảo hiểm xã h i

BHYT

BHYT

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BHXHBB

Bảo hiểm xã h i b t bu c

BHXHTN

Bảo hiểm xã h i tự nguyện

NL

Ngư i lao đ ng

NSDL

Ngư i sử dụng lao đ ng

L TBXH

Lao đ ng thư ng binh xã h i

BL TBXH

B lao đ ng thư ng binh xã h i

NTG

Ngư i tham gia

UBND

Ủy ban nhân dân

H ND

H i đồng nhân dân

TNL -BNN

Tai nạn lao đ ng – bệnh nghề nghiệp

KT-XH

Kinh tế - xã h i

CNTT

Công nghệ thông tin

KHCN

Khoa học công nghệ

L L

Liên đoàn lao đ ng

MTTQ

Mặt trận tổ qu c

NSNN

Ngân sách nhà nước

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

iv

DANH MỤC BẢNG, HÌNH
Bảng 1.1: S ngư i tham gia BHXHTN trên địa bàn huyện Mư ng Chà, t nh
iện Biên giai đoạn 2016-2018 ..............................................................................29
Bảng 1.2: S ngư i tham gia BHXHTN trên địa bàn huyện Mư ng Ẳng, .........30
t nh iện Biên giai đoạn 2016-2018.......................................................................30
Bảng 1.3: S thu BHXHTN tại huyện Mư ng Ẳng t nh iện Biên ....................30
giai đoạn 2016-2018 ................................................................................................30
Bảng 2.1: Tình hình nhân sự của BHXH huyện iện Biên t nh iện Biên ........38
Bảng 2.2. Kế hoạch thu BHXHTN và phát triển đại l thu BHXHTN tại BHXH
huyện iện Biên giai đoạn 2016 – 2018 ................................................................41
Bảng 2.3. S liệu về công tác tập huấn tuyên truyền BHXHTN tại BHXH ........42
Huyện iện Biên giai đoạn 2016 – 2018 ...............................................................42
Bảng 2.4. Tổng h p truyền thơng chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện ...........45
Bảng 2.5. Tổng h p chi tuyên truyền BHXHTN, BHYT tại BHXH huyện iện
Biên giai đoạn 2016 – 2018.....................................................................................47
Bảng 2.6. Tổng h p kết quả thu bảo hiểm xã h i tự nguyện trong tổng s thu
BHXH của BHXH huyện iện Biên từ 2016 – 2018 ...........................................54
Bảng 2.7. Tổng h p chi lư ng hưu và tr cấp BHXH hàng tháng BHXH huyện
iện Biên 2016 - 2018.............................................................................................56
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: S đồ mục tiêu và tiêu chí đánh giá thực thi chính sách BHXHTN của
BHXH Huyện...........................................................................................................14
Hình 1.2: S đồ các giai đoạn của q trình thực thi chính sách bảo hiểm xã h i
tự nguyện của BHXH cấp Huyện ...........................................................................15

Hình 1.3 - S đồ c cấu b máy thực thi chính sách BHXHTN ..........................16
của huyện ..................................................................................................................16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


v

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................... ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................................iii
DANH MỤC HÌNH - BẢNG BIỂU ............................................................................... iv
TÓM TẮT LUẬN VĂN .................................................................................................viii
LỜI MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC THI CHÍNH
SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP
HUYỆN ................................................................................................................................ 7
1.1 TỔN QUAN VỀ CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ N UYỆN ................. 7

1.1.1 Khái niệm về bảo hiểm xã h i tự nguyện ..................................................7
1.1.2. Vai tr của chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện ..................................8
1.1.3. ặc điểm của bảo hiểm xã h i tự nguyện ................................................9
1.1.4.

i tư ng áp dụng bảo hiểm xã h i tự nguyện ......................................10

1.1.5. Các chế đ bảo hiểm xã h i tự nguyện ..................................................11
1.1.6. Qu bảo hiểm xã h i tự nguyện .............................................................11
1.1.7. Quản l và tổ chức thực thi bảo hiểm xã h i tự nguyện ........................12
1.2 .CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ N UYỆN TẠI BHXH CẤP HUYỆN .. 13

1.2.1. Khái niệm thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện ....................13
1.2.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá thực thi mục tiêu thực thi chế đ chính
sách bảo hiểm xã h i tự nguyện. ...............................................................................13
1.2.3. Q trình thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện ......................14
1.2.4. Các yếu tổ ảnh hư ng đến quá trình thực thi chính sách bảo hiểm xã h i
tự nguyện ...................................................................................................................27
1.2.5. Kinh nghiệm thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện của m t s
BHXH huyện và bài học rút ra cho BHXH huyện iện Biên. .................................28
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI
TỰ NGUYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐIỆN BIÊN............................. 33

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vi
2.1. TỔN QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN IỆN BIÊN ............................ 33

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của BHXH huyện iện Biên ...........33
2.1.2. Mơ hình tổ chức b máy của c quan BHXH huyện iện Biên ............33
2.1.3. Chức năng và quyền hạn của BHXH huyện iện Biên .........................35
2.2. KHÁI QT Q TRÌNH THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIEMR XÃ HỘI
TỰ N UYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN IỆN BIÊN ....................................... 39

2.2.1. Quá trình chu n bị triển khai chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện trên
địa bàn huyện iện Biên ...........................................................................................39
2.2.2. Quá trình ch đạo triển khai chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện trên
địa bàn huyện iện Biên t nh iện Biên ..................................................................43
2.2.3. Q trình kiểm sốt sự thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện
của BHXH huyện iện Biên .....................................................................................50

2.3. KẾT QUẢ THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ N UYỆN CỦA
BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN IỆN BIÊN ....................................................................... 53
2.4. ÁNH IÁ THỰC TRẠN THỰC THI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ
N UYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN IỆN BIÊN ............................................. 57

2.4.1. ánh giá thực thi mục tiêu chế đ chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện

...................................................................................................................................57
2.4.2. ánh giá thực thi chính sách BHXHTN thơng qua phiếu điều tra. .......58
2.4.3.

ánh giá điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân những điểm yếu trong

thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện của BHXH huyện iện Biên..........60
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN THỰC THI CHÍNH
SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI
HUYỆN ĐIỆN BIÊN ...................................................................................................... 65
3.1. HỒN THIỆN THỰC THI CHÍNH SÁCH BHXH TỰ N UYỆN TẠI BHXH
HUYỆN IỆN BIÊN........................................................................................................... 65

3.1.1. Hồn thiện cơng tác thực thi kế hoạch ..................................................65
3.1.2. Hồn thiện cơng tác kiểm tra, giám sát ..................................................65
3.2. MỘT SỐ

IẢI PHÁP HOÀN THIỆN THỰC THI CHÍNH SÁCH BHXH TỰ

N UYỆN TẠI BHXH HUYỆN IỆN BIÊN ..................................................................... 67

3.2.1. Hoàn thiện chu n bị triển khai chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện .67

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vii
3.2.2. Ch đạo thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện ........................70

3.2.3. Hồn thiện kiểm sốt sự thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện
...................................................................................................................................77
3.3. MỘT SỐ KIẾN N HỊ Ể THỰC HIỆN CÁC IẢI PHÁP .................................. 80

3.3.1. Kiến nghị với chính quyền huyện iện Biên .........................................80
3.3.2. Kiến nghị với BHXH t nh iện Biên. ....................................................81
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 85
PHỤ LỤC........................................................................................................................... 87

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


viii

TĨM TẮT LUẬN VĂN
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Vấn đề ASXH đư c xem là m t trong những nền tảng vững ch c cho sự
phát triển kinh tế và ổn định xã h i

mọi qu c gia trên thế giới. Với tư cách

là m t trụ c t trong hệ th ng chính sách ASXH, Bảo hiểm xã h i (BHXH) đã
tr thành công cụ giúp cho Nhà nước điều tiết xã h i trong nền kinh tế thị

trư ng, g n kết giữa phát triển kinh tế với thực hiện công bằng, tiến b xã h i,
nâng cao chất lư ng cu c s ng của ngư i dân và phát triển xã h i bền vững.
Bên cạnh BHXHBB đ i với ngư i lao đ ng và ngư i sử dụng lao đ ng.

BHXHTN là m t trong những cơng cụ góp phần giữ vững sự ổn định xã h i
là nền tảng cho sự phát triển kinh tế. Chế đ chính sách BHXH ngày đem lại
nhiều quyền l i h n cho ngư i dân đặc biệt là chính sách BHXHTN m t
trong những chế đ chính sách quan trọng trong hệ th ng chính sách BHXH.

Tham gia BHXHTN là ngư i lao đ ng đã tự lo cho mình khi về già. Với
những l i ích thiết thực ấy, BHXHTN càng đư c nhiều ngư i quan tâm.

ây

là nhu cầu chính đáng và thiết thực cần đư c Nhà nước và xã h i quan tâm
thực hiện.
Mục tiêu của ảng và Nhà nước ta là tiến tới BHXH toàn dân. Tuy nhiên
đến th i điểm này, tại huyện iện Biên s ngư i tham gia BHXHTN cịn q
ít so với tổng s ngư i lao đ ng chưa tham gia BHXHBB. Tỷ lệ ngư i lao
đ ng hiểu biết về BHXHTN c n thấp.
Xuất phát từ nhận thức về nhu cầu nói trên, với mong mu n đóng góp
m t phần cơng sức của bản thân vào việc đánh giá thực thi chính sách về

BHXHTN. Từ đó đưa ra m t s giải pháp hồn thiện thực thi chính sách
BHXHTN trên địa bàn huyện iện Biên nên tác giả lựa chọn đề tài: “Thực thi

chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại bảo hiểm xã hội huyện Điện Biên,
tỉnh Điện Biên” làm luận văn thạc s của mình.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

ix

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

- Xác định khung nghiên cứu về thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH
cấp huyện;

- Phân tích thực trạng thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH huyện
iện Biên;

- ề xuất m t s định hướng và giải pháp hồn thiện thực thi chính sách
BHXHTN tại BHXH huyện iện Biên.
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
Luận văn nghiên cứu gồm có 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH cấp
Huyện
BHXH là m t trong những chính sách xã h i quan trọng của

ảng và

Nhà nước. Chính sách BHXH đã đư c thể chế hoá và thực hiện theo Luật
BHXH là sự chia sẻ rủi ro và các nguồn qu nhằm bảo vệ ngư i lao đ ng khi
họ không c n khả năng làm việc. Ngày nay, bên cạnh BHXHBB đ i với
ngu i lao đ ng và đ n vị sử dụng lao đ ng, đư c sự lãnh đạo của

ảng và

nhà nước BHXH Việt Nam đã phát triển thêm BHXHTN nhằm huớng tới

ngư i nông dân, ngu i lao đ ng tự do, nhóm ngu i lao đ ng thu c khu vực
khơng chính thức. óp phần bảo đảm ASXH, phát triển KT-XH bền vững cho
nước nhà.
“Bảo hiểm xã h i tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã h i do Nhà nước tổ
chức mà ngư i tham gia đư c lựa chọn mức đóng, phư ng thức đóng phù h p
với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách h tr tiền đóng bảo hiểm
xã h i để ngư i tham gia hư ng chế đ hưu trí và tử tuất” – khoản 3 điều 3
luật s 58/2014/QH13.
Khái niệm về thực thi chính sách BHXHTN nói gọn lại như sau: Thực thi

chính sách là giai đoạn thứ hai trong q trình chính sách sau giai đoạn hoạch
định, nhằm biến chính sách BHXHTN thành những hoạt đ ng và đạt đư c kết

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


x

quả trong thực tiễn. B máy hành chính Nhà nước chịu trách nhiệm chính đ i
với thực thi chính sách BHXHTN. Như vậy, thực thi chính sách BHXHTN là
q trình biến chính sách BHXHTN thành những kết quả trong thực tế thơng
qua các hoạt đ ng có tổ chức trong b máy Nhà nước, nhằm hiện thực hóa
những mục tiêu mà chính sách BHXHTN đã đề ra.
Q trình thực thi chính sách BHXHTN là q trình đưa chính sách

BHXHTN vào thực tế, đư c cu c s ng chấp nhận thơng qua các hoạt đ ng có
tổ chức trong b máy hành chính của c quan BHXH các cấp, nhằm hiện thực
hóa các mục tiêu mà chính sách BHXHTN đã đề ra.

Quá trình này bao gồm ba giai đoạn: Chu n bị triển khai chính sách

BHXHTN, Ch đạo triển khai chính sách BHXHTN, Kiểm sốt sự thực thi
chính sách BHXHTN.
Chương 2: Thực trạng thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH BHXH
huyện Điện Biên
BHXH huyện iện Biên là c quan trực thu c BHXH t nh iện Biên đặt
tại huyện, có chức năng giúp giám đ c BHXH t nh

iện Biên tổ chức thực

hiện chế đ chính sách BHXH, BHYT; quản l thu, chi BHXH, BHYT trên
địa bàn huyện

iện Biên theo phân cấp quản l của BHXH Việt Nam và quy

định của pháp luật.
BHXH huyện

iện Biên hiện nay đư c c cấu thành 4 tổ nghiệp vụ: tổ

tiếp nhận và quản l hồ s (b phận m t cửa), tổ thu – sổ thẻ – kiểm tra, tổ
chế đ chính sách, tổ kế toán - giám định - chi trả trong đó có 7 b phận chức
năng gồm: B phận tiếp nhận và quản l hồ s , b phận kế toán, b phận
giám định, b phận thu, b phận cấp sổ thẻ, b phận CNTT, b phận chế đ

chính sách.
Chuẩn bị triển khai chính sách BHXHTN:
BHXH huyện

iện Biên xây dựng chư ng trình kế hoạch và các giải

pháp triển khai chính sách BHXHTN, ch đạo ph i h p giữa các ngành trong

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


xi

việc thực thi chư ng trình, kế hoạch đề ra; Ch đạo, kiểm tra, đôn đ c, hướng
dẫn các b phận, đại l triển khai thực hiện Nghị định, thông tư các văn bản
hướng dẫn của Chính phủ, BHXH Việt Nam, BHXH t nh ban hành. Tổng h p
tình hình và kết quả triển khai chính sách BHXHTN trên phạm vi huyện iện

Biên. Phát hiện và đề xuất kịp th i những vướng m c khó khăn trong q
trình triển khai thực thi

địa phư ng; Hàng năm tiến hành tổng kết, báo cáo

BHXH t nh về kết quả công tác triển khai chính sách BHXHTN; thực hiện
các nhiệm vụ khác liên quan do BHXH t nh giao.
Các tổ nghiệp vụ do tổ trư ng tổ nghiệp vụ quản l giúp Ban giám đ c
triển khai, thực thi chính sách BHXHTN. Là đầu m i ph i h p công việc liên
quan, triển khai tới các đại l thu BHXHTN trên địa bàn. Có trách nhiệm đề
xuất, tham mưu, kiến nghị về chính sách, mục tiêu, phư ng hướng hoạt đ ng

cho Ban giám đ c BHXH huyện iện Biên.

Chỉ đạo triển khai chính sách BHXHTN:
C ng như các chính sách KT-XH khác, chính sách BHXHTN mu n áp

dụng thành cơng cần phải đư c đông đảo các tầng lớp dân cư trong xã h i

thừa nhận, ủng h và nhận thức đúng về bản chất của nó. Do đó, cần tăng
cư ng công tác tuyên truyền, vận đ ng sâu r ng trên phạm vi tồn huyện
iện Biên về chính sách BHXHTN, đặc biệt là bản chất, chức năng, vai tr ,

mục tiêu và các n i dung chủ yếu của chính sách BHXHTN m t cách đ n
giản và dễ hiểu. Cơng tác tun truyền và giải đáp chính sách BHXHTN cần
diễn ra thư ng xuyên, liên tục và dưới nhiều hình thức khác nhau để chính
sách BHXHTN đư c thực hiện m t cách đồng b , nhất quán ngay trong toàn
ngành BHXH đến ngư i tham gia BHXH.
BHXH huyện iện Biên đã tổ chức tuyên truyền chính sách BHXHTN sâu
r ng tới NL trên địa bàn huyện iện Biên m t cách đa dạng về cả n i dung và
hình thức. ồng th i triển khai kế hoạch, giao ch tiêu cụ thể tới từng ại lý thu
BHXHTN cấp xã phu ng, Bưu iện, h i nông dân huyện iện Biên.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


xii

Tổ chức các tổ nghiệp vụ đ y mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính,
trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính theo hướng đ n giản, gọn nhẹ; đồng
th i nâng cao trách nhiệm,

thức phục vụ đ i tư ng tham gia và thụ hư ng

BHXHTN, nhất là thực hiện t t c chế m t cửa trong tiếp nhận hồ s và giải
quyết các chế đ BHXHTN cho NL .

iảm thiểu s gi giao dịch với ngu i

lao đ ng và đ n vị sử dụng lao đ ng theo nghị định của chính phủ về cải cách
thủ tục hành chính.
Kiểm sốt sự thực thi chính sách BHXHTN:
Với sự ch đạo sát sao của BHXH T nh

UBND huyện
huyện

iện Biên, Huyện ủy, H ND,

iện Biên và Ban giám đ c BHXH huyện. C quan BHXH

iện Biên đã thư ng xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát đánh giá trong

q trình thực thi chính sách BHXHTN.

Tăng cư ng cơng tác kiểm tra, giám sát thực thi chính sách BHXHTN.
Hàng tháng chủ đ ng đôn đ c các ại l thu BHXH, BHYT để kiểm tra, đôn
đ c thu n p BHXHTN. Thư ng xuyên theo dõi đ i tư ng đến hạn thu

BHXHTN, nh c nh , xử l các

ại l thu chậm n p tiền thu BHXHTN của

ngư i dân.
BHXH huyện
hướng dẫn các

iện Biên tổ chức thực thi t t công tác kiểm tra, ch đạo,

ại l thu BHXHTN thực thi nghiêm túc văn bản chính sách

của nhà nước. Cùng với đó theo dõi việc quản l BHXHTN, m r ng các
nhóm đ i tư ng trên địa bàn.
ịnh kỳ hàng năm, BHXH huyện

iện Biên đã tổ chức h i nghị đánh

giá kết quả thực hiện triển khai chính sách BHXH nói chung và BHXHTN nói
riêng. Các n i dung chủ yếu đánh giá kết quả đạt đư c so với kế hoạch đư c
giao hàng năm, so với cùng kỳ năm trước, so với tổng s thu của toàn huyện.
Chương 3: Một số giải pháp hồn thiện thực thi chính sách BHXHTN tạ i
BHXH huyện Điện Biên

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


xiii

Trong giai đoạn tới, mục tiêu về thu BHXHTN phải đảm bảo đạt ch tiêu

và vư t mức ch tiêu BHXH t nh giao. M r ng phát triển đ i tư ng tham gia
BHXHTN trên địa bàn.
ổi mới mạnh mẽ chất lư ng công tác phục vụ, nâng cao chất lư ng thực

thi chế đ BHXHTN, tăng cư ng phục vụ đ i tư ng tham gia BHXHTN.
y mạnh cơng tác cải cách thủ tục hành chính, trọng tâm là cải cách thủ
tục hành chính theo hướng đ n giản, gọn nhẹ; đồng th i nâng cao trách
nhiệm,

thức phục vụ đ i tư ng tham gia và thụ hư ng BHXHTN, nhất là

thực hiện t t c

chế m t cửa trong tiếp nhận và giải quyết các chế đ

BHXHTN cho NL .
ể tăng cư ng đư c hiệu quả quản l BHXHTN thì việc thực thi chính

sách BHXHTN c ng phải đư c sửa đổi, hoàn thiện.
Trước những mục tiêu ấy về BHXHTN, BHXH huyện

iện Biên cần

phải có những giải pháp để thực thi chính sách BHXHTN. Từ đó man g chính
sách BHXHTN đến ngu i lao đ ng để BHXHTN ngày m t thiết thực h n
trong cu c s ng.
4. KẾT LUẬN
BHXHTN là m t trong những chính sách mới đã và đang đư c hồn
thiện phát triển trong hệ th ng chính sách BHXH. Nó đóng vai tr quan trọng
trong hệ th ng ASXH của m t qu c gia trong điều kiện kinh tế thị trư ng,
nhất là những qu c gia đang phát triển có lực lư ng lao đ ng làm việc trong
khu vực phi chính thức như nơng dân, NL tự do chiếm m t tỷ lệ lớn. Vì vậy,
cần từng bước m r ng vững ch c hệ th ng BHXH và ASXH, tiến tới áp
dụng chế đ BHXH cho tất cả mọi ngư i. Có thể nói việc quy định và tổ chức

thực thi BHXHTN là m t chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm đến đ i
s ng NL . Nhu cầu đư c chăm lo cu c s ng khi hết tuổi lao đ ng là cần thiết
và chính đáng đ i với tất cả mọi ngư i khơng phân biệt giới tính, dân t c và
n i cư trú. iều này đặc biệt có

nghĩa đ i với những ngư i có mức thu nhập

trung bình và thấp.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


xiv

Trên thực tế vẫn có những khó khăn khi triển khai loại hình BHXH này.
Hiện nay, tỷ lệ ngư i tham gia BHXHTN trên cả nước nói chung và BHXH
huyện

iện Biên nói riêng c n thấp so với tổng s lao đ ng có nhu cầu tham

gia. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả cơng tác thực thi chính sách BHXHTN là
việc làm quan trọng và cần thiết.
Theo đó thực thi chính sách về BHXHTN cần đư c hồn thiện, phù h p
với chính sách và định hướng phát triển của

ảng và Nhà nước. Thực hiện

m r ng dần các chế đ BHXHTN, đồng th i

giai đoạn đầu Nhà nước cần

có sự h tr tài chính nhất định cho Qu BHXHTN. Các quy định của pháp

luật về BHXHTN cần quy định thêm các chế đ ng n hạn như chế đ thai

sản, TNL -BNN để đảm bảo quyền l i cho ngư i lao đ ng; quy định sự h
tr đóng phí của Nhà nước đ i với các trư ng h p thu c diện chính sách.
Ngồi ra, cần thực hiện m t s giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác
thực thi BHXHTN như đ y mạnh tuyên truyền phổ phiến pháp luật dưới nhiều
hình thức, tạo mọi điều kiện cho ngư i lao đ ng dễ dàng tiếp cận và tham gia
loại hình BHXH này. Thêm vào đó cần đổi mới mạnh mẽ cơng tác dịch vụ, nâng
cao nghĩa vụ của cán b , viên chức thực thi BHXHTN và tăng cư ng áp dụng
các ứng dụng CNTT vào công tác thực thi BHXHTN tạo ra sự thuận tiện, dễ
dàng cho ngư i tham gia. ây là những giải pháp quan trọng và có

nghĩa thiết

thực đ i với sự phát triển chế đ BHXHTN tại Việt Nam hiện nay.
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn tác giả đã đi sâu vào phân tích
tình hình thực tế về thực thi chính sách BHXHTN của BHXH huyện

iện

Biên. Từ đó đánh giá đư c thực trạng thực thi chính sách BHXHTN, các
nguyên nhân, các yếu t ảnh hư ng đến việc tham gia BHXHTN. Qua những
phân tích, đánh giá tác giả đưa ra các giải pháp hoàn thiện thực thi BHXHTN
nhằm đảm bảo tính hiệu quả của loại hình BHXH hết sức thiết thực này.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Vấn đề ASXH đư c xem là m t trong những nền tảng vững ch c cho sự
phát triển kinh tế và ổn định xã h i

mọi qu c gia trên thế giới. Với tư cách

là m t trụ c t trong hệ th ng chính sách ASXH, Bảo hiểm xã h i (BHXH) đã
tr thành công cụ giúp cho Nhà nước điều tiết xã h i trong nền kinh tế thị
trư ng, g n kết giữa phát triển kinh tế với thực hiện công bằng, tiến b xã h i,
nâng cao chất lư ng cu c s ng của ngư i dân và phát triển xã h i bền vững.
Bên cạnh BHXHBB đ i với ngư i lao đ ng và ngư i sử dụng lao đ ng.

BHXHTN là m t trong những cơng cụ góp phần giữ vững sự ổn định xã h i
là nền tảng cho sự phát triển kinh tế. Chế đ chính sách BHXH ngày đem lại
nhiều quyền l i h n cho ngư i dân đặc biệt là chính sách BHXHTN m t
trong những chế đ chính sách quan trọng trong hệ th ng chính sách BHXH.
Tham gia BHXHTN là ngư i lao đ ng đã tự lo cho mình khi về già. Với
những l i ích thiết thực ấy, BHXHTN càng đư c nhiều ngư i quan tâm.

ây

là nhu cầu chính đáng và thiết thực cần đư c Nhà nước và xã h i quan tâm
thực hiện.
Mục tiêu của ảng và Nhà nước ta là tiến tới BHXH toàn dân. Tuy nhiên
đến th i điểm này, tại huyện iện Biên s ngư i tham gia BHXHTN c n quá
ít so với tổng s ngư i lao đ ng chưa tham gia BHXHBB. Tỷ lệ ngư i lao
đ ng hiểu biết về BHXHTN c n thấp.
Xuất phát từ nhận thức về nhu cầu nói trên, với mong mu n đóng góp
m t phần cơng sức của bản thân vào việc đánh giá thực thi chính sách về
BHXHTN. Từ đó đưa ra m t s giải pháp hồn thiện thực thi chính sách
BHXHTN trên địa bàn huyện iện Biên nên tác giả lựa chọn đề tài: “Thực thi

chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại bảo hiểm xã hội huyện Điện Biên,
tỉnh Điện Biên” làm luận văn thạc s của mình.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2

2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Ở nước ta, BHXH đư c biết đến hầu như ch là BHXHBB cho nhóm đ i
tư ng cán b , cơng chức viên chức và ngư i lao đ ng làm việc tại các doanh
nghiệp, h p tác xã, h kinh doanh cá thể. Cùng với sự phát triển KT-XH của
đất nước, đ i h i phải đổi mới và hoàn thiện hệ th ng BHXH theo cả hai hình
thức là BHXHBB và BHXHTN. Chính vì vậy những năm qua đã có m t s
cơng trình nghiên cứu tiêu biểu như sau:
ề tài nghiên cứu khoa học cấp b “Cơ sở khoa học của việc xây dụng,
hồn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hội ở nước ta giai đoạn 2007 2015”, của tác giả Mai Ngọc Cư ng – Trư ng
tài này nghiên cứu tổng thể hệ th ng ASXH

ại học Kinh tế qu c dân, đề

nước ta.

ề tài nghiên cứu khoa học về “Thực trạng pháp luật về BHXHTN ở Việt
Nam” của tác giả. Võ Lan Anh (2015) chuyên ngành luật kinh tế - Khoa Luật
ại học qu c gia Hà N i đã khái quát đư c thực trạng các quy định của pháp
luật Việt Nam hiện nay về BHXHTN.

ề xuất những giải pháp hoàn thiệ n

pháp luật và tổ chức thực thi hiệu quả các quy định của pháp luật về
BHXHTN trong thực tế.
Cơng trình nghiên cứu của tác giả Phạm

Nhật Tân: “Đề xuất hồn

thiện chính sách BHXHTN" trên tạp chí BHXH Việt Nam s 256, kỳ 2 tháng
08/2014. Nghiên cứu đã đánh giá về thực trạng BHXHTN và đưa ra những đề
xuất hồn thiện chính sách BHXHTN trong giai đoạn hiện nay.
Cơng trình nghiên cứu của tác giả Phạm Trư ng

iang, Mai Thị Hư ng

(2015), Nghiên cứu trên tạp chí BHXH Việt Nam kỳ 01, tháng 11/2015 s

285 trang 23: “Vai trị của cơng tác tun truyền BHXHTN – từ lý luận đến
thực tiễn” đã nêu lên vai tr , tầm quan trọng của công tác tuyên truyền

BHXHTN từ l luận đến triển khai tuyên truyền BHXHTN trong thực tiễn.
Ngồi những cơng trình nghiên cứu đã kể trên, c n rất nhiều tác giả
c ng quan tâm, nghiên cứu chuyên sâu về các khía cạnh khác nhau về chính

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3

sách BHXHTN. Tuy nhiên, m i th i kỳ nghiên cứu khác nhau thì các tiêu chí
đánh giá, các yếu t ảnh hư ng c ng có sự khác nhau nhất định; đồng th i,
m i cơng trình đều có m t phạm vi nghiên cứu nhất định, tuy có thể tham

khảo nhưng khơng có sự trùng lặp. Song từ trước tới nay chưa có bài nghiên
cứu nào về thực thi chính sách BHXTN tại BHXH huyện

iện Biên t nh

iện Biên. Chính vì vậy, học viên đã lựa chọn đề tài này để tiến hành nghiên
cứu với mục tiêu phân tích thực trạng thực thi chính sách BHXHTN tại
BHXH huyện iện Biên t nh iện Biên từ đó đưa ra những giải pháp phù h p
để tăng cư ng thực thi chính sách BHXHTN .
3. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

- Làm rõ c s l luận và thực tiễn về thực thi chính sách BHXHTN tại
BHXH cấp huyện;

- Phân tích thực trạng thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH huyện
iện Biên

-

ề xuất m t s giải pháp hoàn thiện thực thi chính sách BHXHTN tại

BHXH huyện iện Biên
4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

-

i tư ng nghiên cứu: đ i tư ng nghiên cứu của luận văn là q trình

thực thi chính sách BHXH tự nguyện tại Bảo hiểm xã h i huyện

iện Biên,

t nh iện Biên.

- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về n i dung: thực thi chính sách bảo hiểm xã h i tự nguyện cho NL
trên địa bàn huyện

iện Biên t nh

iện Biên đư c xem xét theo 3 giai đoạn

bao gồm: giai đoạn chu n bị triển khai, ch đạo thực thi và kiểm sốt sự thực
thi chính sách BHXHTN.
+ Về khơng gian: Nghiên cứu thực thi chính sách BHXHTN trên địa bàn
huyện iện Biên, t nh iện Biên.
+ Về th i gian: Nghiên cứu thực trạng giai đoạn 2016 – 2018, đề xuất
giải pháp đến năm 2020.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


4

5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

5.1. Khung lý thuyết:
Điều kiện để thực
thi
chính

sách
BHXHTN

Nội dung thực thi
chính
sách
BHXHTN

Mục tiêu của q trình
thực thi chính sách
BHXHTN

- Chính sách h p l ;

- Chu n bị triển khai

- Tăng lư ng ngư i

- Tổ chức hành chính

chính sách BHXHTHN;

tham gia BHXHTN

sóc khách hàng;

- Ch đạo thực thi

- Sự quan tâm của

chính sách BHXHTN;

- ảm bảo quyền l i,
chế đ cho NL tham
gia BHXHTN

- Kiểm soát sự thực thi

- Ngư i dân n m b t
và hiểu đư c chính

chính sách BHXHTN.

sách BHXHTN

cơng và hệ th ng chăm

lãnh đạo các cấp;
- Có niềm tin và sự ủng
h của đa s ngư i dân.

5.2. Quy trình nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu đề tài tác giả sử dụng phư ng pháp nghiên
cứu định tính kết h p với phư ng pháp nghiên cứu định lư ng theo các bước:
Bước 1: Nghiên cứu m t s n i dung l thuyết c bản về thực thi

chính sách để xây dựng khung l thuyết về thực thi chính sách BHXHTN
của BHXH huyện

iện Biên. Tác giả sử dụng phư ng pháp tổng h p mơ

hình hóa.
Bước 2: Thu thập dữ liệu
Thu thập dữ liệu thứ cấp: thông qua các văn bản ch đạo điều hành cơng
tác thực thi chính sách BHXHTN của BHXH huyện

iện Biên. Căn cứ vào

chức năng nhiệm vụ của từng ph ng ban, b phận tác giả thu thập s liệu, báo
cáo, đánh giá của các phòng, các b phận thu c BHXH huyện iện Biên.
ể phân tích thực trạng cơng tác thực thi chính sách BHXHTN trên địa

bàn huyện iện Biên giai đoạn 2016-2018. Tác giả sử dụng các công cụ thực
hiện chủ yếu là th ng kê, so sánh s liệu qua các năm.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


5

Thu thập dữ liệu sơ cấp: thông qua bảng câu h i điều tra.

i tư ng

đư c h i là ngư i hư ng chính sách BHXHTN, m t s đ n vị sử dụng lao
đ ng trên địa bàn huyện iện Biên và cán b quản l chế đ chính sách. Bảng
câu h i điều tra đư c thiết kế nhằm tìm hiểu về q trình thực thi chính sách

BHXHTN của BHXH huyện

iện Biên như: ngư i lao đ ng có đư c tun

truyền về chính sách BHXHTN; có kiến thức c

bản về chính sách

BHXHTN; sự nhận thức về tầm quan trọng của chính sách BHXHTN qua
kênh thơng tin gì; sự h tr của c quan BHXH trong quá trình thực thi chính

sách BHXHTN…
Bước 3:

ánh giá thực thi chính sách BHXHTN qua các mục tiêu; phân

tích các điểm mạnh, điểm yếu theo n i dung thực thi chính sách BHXHTN
của BHXH huyện iện Biên.
Bước 4: Phân tích những nguyên nhân c bản dẫn đến những điểm yếu
trong thực thi chính sách BHXHTN của BHXH huyện
s các yếu t ảnh hư ng đã xác định
Bước 5:

ề xuất m t s

BHXHTN của BHXH huyện

iện Biên dựa trên c

chư ng 1.

giải pháp hồn thiện thực thi chính sách

iện Biên dựa trên những điểm yếu, đồng th i

đề xuất m t s điều kiện để thực hiện giải pháp dựa trên những nguyên nhân
đã xác định

chư ng 2.

5.3. Phƣơng pháp thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu.
- Về số liệu: Luận văn sử dụng các dữ liệu, s liệu thứ cấp, s cấp như

báo cáo th ng kê, khảo sát thực tế, thu thập s liệu;
Phư ng pháp thu thập s liệu s cấp: thực hiện thu thập các s liệu về
thực thi chính sách BHXHTN từ ph ng vấn điều tra thông qua phiếu h i, xin
kiến trực tiếp của 100 ngư i bao gồm: 50 cán b , viên chức; 50 lao đ ng
tự do.
Phư ng pháp thu thập s liệu thứ cấp: Thông qua s liệu báo cáo th ng
kê tại huyện các năm, các nghiên cứu có liên quan,… Ngoài ra, dữ liệu c n

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


6

đư c thu thập từ sách báo, tạp chí, internet và các cơng trình nghiên cứu của
các tác giả trong nước; Thông qua quy định về chức năng, nhiệm vụ của c

quan BHXH.
- Phương pháp xử lý số liệu: luận văn sử dụng phư ng pháp phân tích
thực chứng, phư ng pháp phân tích th ng kê, phư ng pháp phân tích tổng
h p, phư ng pháp phân tích so sánh để đánh giá phân tích thực trạng thực thi

chính sách BHXH tự nguyện qua các năm. Luận văn c ng tiếp thu, kế thừa có
chọn lọc kết quả nghiên cứu của m t s cơng trình liên quan đã đư c công b .

- Về phư ng pháp phân tích; Phư ng pháp tổng h p, th ng kê, so sánh...
6. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN

Luận văn nghiên cứu gồm 3 chương:
Chương 1: C s l luận về thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH cấp
Huyện
Chương 2: Phân tích thực trạng thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH
huyện iện Biên
Chương 3:

ịnh hướng và m t s giải pháp hoàn thiện thực thi chính

sách BHXHTN tại BHXH huyện iện Biên.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


7

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH

BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP
HUYỆN

1.1 TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ

NGUYỆN
1.1.1 Khái niệm về bảo hiểm xã hội tự nguyện
“Bảo hiểm xã h i là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đ p m t phần thu nhập
của ngư i lao đ ng khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do m đau, thai sản, tai
nạn lao đ ng, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao đ ng hoặc chết, trên c s đóng
vào qu bảo hiểm xã h i” – khoản 1 điều 3 luật s 58/2014/QH13.

BHXH là m t trong những chính sách xã h i quan trọng của

ảng và

Nhà nước. Chính sách BHXH đã đư c thể chế hoá và thực hiện theo Luật
BHXH là sự chia sẻ rủi ro và các nguồn qu nhằm bảo vệ ngư i lao đ ng khi
họ không c n khả năng làm việc.

i tư ng tham gia BHXH bao gồm NL

và NSDL . Tuy vậy, tuỳ theo sự phát triển KT-XH của m i nước mà đ i
tư ng này có thể là tất cả hoặc m t b phận những ngư i lao đ ng nào đó.
Dưới góc đ pháp l , BHXH là m t loại chế đ pháp định bảo vệ ngư i
lao đ ng, sử dụng nguồn tiền đóng góp của ngư i lao đ ng, ngư i sử dụng lao
đ ng và sự tài tr , bảo h của Nhà nước, nhằm tr cấp vật chất cho ngư i
đư c bảo hiểm và gia đình trong trư ng h p bị giảm hoặc mất thu nhập bình
thư ng do m đau, TNL -BNN, thai sản, thất nghiệp, hết tuổi lao đ ng theo
quy định của pháp luật, hoặc chết.
Qu c h i đã thông qua Luật s : 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014., Luật
BHXH ban hành quy định chính sách về BHXHTN và đư c thực hiện từ

01/01/2014.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


8

“Bảo hiểm xã h i tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã h i do Nhà nước tổ
chức mà ngư i tham gia đư c lựa chọn mức đóng, phư ng thức đóng phù h p
với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách h tr tiền đóng bảo hiểm
xã h i để ngư i tham gia hư ng chế đ hưu trí và tử tuất” – khoản 3 điều 3
luật s 58/2015/QH13.

BHXHTN do nhà nước ban hành để đảm bảo thay thế hoặc bù đ p m t
phần thu nhập đ i với ngư i lao đ ng khi họ gặp phải những biến c rủi ro
làm giảm hoặc mất khả năng lao đ ng bằng cách hình thành và sử dụng m t
qu tài chính tập trung do sự tự nguyện đóng góp m t phần thu nhập của
ngư i lao đ ng, ngư i sử dụng lao đ ng, nhằm đảm bảo an toàn đ i s ng cho
ngư i lao đ ng và cho gia đình họ, góp phần đảm bảo an tồn xã h i.
1.1.2. Vai trị của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện
Trong đ i s ng KT-XH, BHXH nói chung và BHXHTN nói riêng đóng
vai tr quan trọng đ i với ngư i lao đ ng c ng như sự phát triển bền vững
của xã h i, đư c thể hiện trên các mặt sau:
Thứ nhất, BHXHTN có vai tr quan trọng đ i với ngư i lao đ ng. Do
đ i tư ng tham gia BHXHTN là những ngư i lao đ ng tự do, hầu như khơng
có quan hệ lao đ ng với chủ sử dụng lao đ ng, thu nhập thư ng thấp, không
ổn định như: nông dân, những ngư i kinh doanh, buôn bán tự do,…
Thứ hai, việc tham gia BHXHTN c n giúp ngư i lao đ ng có

thức

trong việc tiết kiệm đầu tư những khoản nh , đều đặn để có nguồn dự ph ng

cần thiết chi dùng khi già cả, mất sức lao đ ng, góp phần ổn định cu c s ng
cho bản thân và gia đình.
Thứ ba, BHXHTN tạo ra c chế chia sẻ rủi ro, nâng cao tính c ng đồng
xã h i, cùng truyền th ng đoàn kết, g n bó giữa các thành viên trong xã h i
và góp góp phần thực hiện cơng bằng xã h i, phân ph i lại thu nhập xã h i
trên c s sự tư ng tr để thiết lập hệ th ng an sinh xã h i bền vững.
Thứ bốn, BHXHTN góp phần thực hiện cơng bằng xã h i. Phân ph i

LUAN VAN CHAT LUONG download : add