Thuốc diệt virut gây độc cho thận? pdf

Thuốc diệt virut gây độc cho thận?
Trong những năm gần đây, rất nhiều loại thuốc diệt virut mới mạnh mẽ và hiệu
quả hơn đã ra đời. Tuy nhiên, các thuốc này đều có nguy cơ gây độc cho thận, nhất
là khi được dùng phối hợp ở những bệnh nhân phức tạp (như các trường hợp
nhiễm HIV/ AIDS hoặc suy giảm miễn dịch sau ghép tạng). Thận là nơi chủ yếu
bài tiết các thuốc diệt virut nên thường xuyên phải tiếp xúc với nồng độ cao của
các thuốc này cũng như các chất chuyển hoá của chúng. Ngoài ra, do cấu trúc và
hoạt động chức năng của thận cũng làm cho nó dễ bị tích tụ các độc tố.
Nhiễm độc ống thận cấp: Nhiễm độc ống thận trực tiếp có thể gây suy thận cấp và
rối loạn chức năng ống thận do làm thoái hoá và bong tróc các tế bào biểu mô.
Dạng tổn thương này có thể gây ra do nhóm giống acyclic nucleotide
phosphonates, acyclovir và một số thuốc diệt virut khác. Tổn thương có thể từ
mức độ nhẹ khu trú ở ống lượn gần đến hoại tử ống thận cấp nặng đòi hỏi phải lọc
máu. Các tổn thương nặng thường xảy ra ở những bệnh nhân có bệnh thận từ trước
hoặc dùng thuốc diệt virut cùng với các thuốc khác gây độc thận.
Cidofovir: Là một chất tương tự nucleotide với tác dụng rất tốt chống lại
cytomegalovirus (CMV). Tác dụng gây độc thận của thuốc này phụ thuộc liều
dùng và chủ yếu gây rối loạn chức năng ống lượn gần của thận. Nhiễm độc thận
do cidofovir gây xuất hiện protein trong nước tiểu, suy thận, suy chức năng ống
lượn gần và viêm thận kẽ mạn tính. Các rối loạn này thường hồi phục khi giảm
liều hoặc ngưng dùng thuốc. Để giảm bớt nguy cơ xảy ra các biến chứng này, cần
giảm liều dùng cidofovir ở những bệnh nhân có suy thận và các tổn thương khác ở
thận và tránh dùng thuốc này cùng với các thuốc có khả năng gây độc cho thận
như foscarnet, amphotericin B, gentamycin …
Adefovir dipivoxil: Tác dụng gây độc thận của thuốc này cũng phụ thuộc vào liều
dùng. Ở liều 120mg/ngày, 22-32% bệnh nhân sẽ xuất hiện các biểu hiện suy chức
năng ống lượn gần. Các biểu hiện này thường nhẹ và ít gặp hơn ở liều 30mg/ngày
và không xảy ra ở liều 10mg/ngày.
Tenofovir disoproxil fumarate: Là một chất ức chế men sao chép ngược được
dùng trong điều trị HIV, thuốc này có nguy cơ gây độc ống thận tương đối thấp.
Biểu hiện sớm thường gặp là xuất hiện đường, protein trong nước tiểu ở mức độ

nhẹ, thường xảy ra sau điều trị khoảng 20 tuần và hồi phục sau khi ngưng dùng
thuốc 1 – 10 tuần.
Foscarnet: Là một chất tương tự pyrophosphate, chủ yếu dùng trong điều trị các
trường hợp nhiễm CMV. Foscarnet có thể gây nhiễm độc thận ở khoảng 27% số
bệnh nhân với các mức độ khác nhau, truyền dịch tích cực giúp giảm rõ rệt nguy
cơ này. Nhiễm độc thận do foscarnet có thể xảy ra ở bất cứ thời điểm nào của quá
trình điều trị và thường hồi phục trong vòng 1 tuần sau khi giảm liều hoặc ngưng
thuốc.
Bệnh thận do tinh thể:
Sự lắng đọng các tinh thể ở thận có thể gây ra suy thận, tổn thương thận do tinh
thể chủ yếu xảy ra do các tinh thể kết tủa ở ống lượn xa. Hầu hết các trường hợp
bệnh thận do tinh thể sau dùng thuốc diệt virut xảy ra ở những người không được
cung cấp đủ nước, có suy thận tiềm tàng, dùng thuốc quá liều hoặc có các rối loạn
chuyển hoá.
Acyclovir: Thuốc này ít tan trong nước tiểu nên dễ có nguy cơ kết tủa thành các
tinh thể ở trong ống thận và gây tắc ống thận, nhất là ở trong những trường hợp
truyền nhanh tĩnh mạch liều cao và lưu lượng nước tiểu quá ít. Suy thận do
acyclovir xảy ra ở 12-48% số người dùng thuốc, đa số ở mức độ nhẹ, không triệu
chứng và thường sau dùng thuốc 24-48 giờ. Khoảng một nửa số trường hợp chức
năng thận có thể trở về bình thường mà không cần ngưng thuốc, số còn lại thường
hồi phục khi ngưng thuốc và cung cấp đủ dịch. Để tránh tai biến này nên tránh
dùng acyclovir ở những người đã bị suy thận, tránh dùng liều cao tiêm tĩnh mạch
và phải cung cấp đủ dịch.