Tải bản đầy đủ (.pdf) (2 trang)

Lễ cúng cơm mới của người Ê đê ở Tây Nguyên pptx

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (156.62 KB, 2 trang )

Tap chi Cong tac Ton giao
VAN HOA OAO
DLTC
TON GIAO
f
f
in
n
7
n
LE am COM MOI CUA ivGUDi E DE 0 TAY mmm
NGUYEN TRONG DONG
ay
Nguy6n (cao nguy6n Nam Trung Bd
gdm cac tinh: Kon Turn, Gia Lai, Dak
Lak, Dak Ndng, Lam Ddng) vdn la
mai nha chung cua cac dan tdc thilu sd:
E
D6,
Gia Rai, Xu Dang, M' Ndng Tay Nguy6n
ttr hang ngan nam nay ciing la nai luu giii cai
kho tang van hpc dan gian dac sic, phong
phii
ma ndi tieng
la
sir thi Dam San, Xinh Nha
Ttr cpi ngudn van hoa truyln thdng, tpc ngudi
E D6 da bill hun
hiic
va
Iiru


giii nhilu phong
tuc,
tap quan
16
hdi dac sic cua dan tpc
minh,
ma trai qua hang ngan nam lich sir
van
dugc
bao tdn nhirng net van hoa dam da ban sic
dan tdc
Sdng gan
gui
vdi thien nhiin, dua vao thiin
nhien hoang da ttr hang ngan nam nay, trong
tam thiic
cLia
ngudi E D6
vSn
cdn
hinh
iinh vl
thi6n nhi6n vii tru
huyin
bi, rai xa ma cting rat
gan. Mot trong nhung hinh anh vii tru ti6u bieu
trong ciim quan
ciia
ngudi E De
la

Giang hay
la cac than linh (thiin sdng, thiin niii, than mat
trang ).
Tir quan niem va
ciim
nhan hdn
nhidn
a'y, cting vdi cupc sdng noi niii rung
hiing vT, hoang so ma hinh thanh trong ddi
sdng
ciia
tdc ngudi E De d Tay Nguyen nhilu
phong tue, tap quan, II hpi dac sic mang diim
ban sic van hoa cdng ddng va \'an minh liia
nude (hay
liia
ray).
Mdt trong nhung
11
hpi dac
sic ay la ll ciing com mdi. Tuc
11
nay cd le
xuai phat ttr thue tl khi hau thdi tilt vdi hai
mua mua-ning rd ret d Tay Nguy6n va tap
quan canh
t<ic liia rSy ciia
cac tpc ngudi nai
day Ll ciing com mdi thudng dugc td chiic
vao cudi

mtia
khd, dau
mtia
mua (khoiing diiu
thang
3
am
lich). Nhai
lii
khi trdi khd mua hoiic
mua mua d6'n mudn. Dia dilm td chiic
11
thudng dat
tiii
nha
chii
b6'n nude Trude khi
td chii:c 16, ddng
biio
trong budn
thudiig biin
bac thdng nhai vl
each
thirc, ndi dung td chiic.
Vai trd
ciia
giii
liing
la rat quan trpng. Ll vat
Le cung cam mdi a Tay

Nguyen
Anh:
TL
thudng la heo, rugu, thit Theo tuc
11
nay,
ngudi ta thudng
lam
mot md dai trude nha
chii
ben nude va xung quanh md diit hp xep xa gac,
chen
nude
Theo
quiin
niem cua ngudi E D6
thi lam nhu the vdi muc dich
la
ciiu nguyen trdi
dai cho
lam
mua dugc dl dang Nlu dugc
tham du ll hpi,
thi
ngudi ta khd ma quen dugc
cai
kliong
khi vui say cua mdt
16
hdi dan gian

CLia
tdc ngudi E D6. Va dac biet gay an tuong
la
tieng chieng ngan vang nhu thao thirc
Idng
ngudi, lai diu dat, tram bdng cai am hudng
ciia
cupc sdng
lao
dpng nai niii rirng hoang so, cd
le ai da mot Ian nghe thi khd cd
thi
qu6n dugc.
Theo gia lang
Y
Duan
Bkiong
d budn Buon Hd
A (Eahd, Krong Nang, Dak Lak) cho bilt
"ngay budn lang
lam
16 ciing cam mdi thi ca
budn
diu
nao
niie,
phan chan; ai cung
m.udn
cting chung
\aii,

gdp phan vao ll hpi, khdng chi
bing
sir
ddng gdp vat chai Song nlu ai dd vi
li
do nay khac ma khong tham du, thi td chirc
hdi
11
xong, ngudi ta cung chia phan vl diiy
du ". Cd
thi
ndi ring,
16
ciing com mdi
ciia
ngudi E D6 d Tay Nguyen la ngay hdi
ciia
ca
(xem tiep trang 36)
So
3
-2011
81
THl/ONG THirC
VE TON GIAO
Tap Chi Cong tac Ton giao
gdp,
cdng
dire,
tiln

ciia
cho viec xay dung,
m
hanh d chua.
Nha hanh lang d cac ngdi chtia Bic Bd kha
uyen chuyen, cd
thi
la hai day nha chay song
song hai b6n chinh dien, cung cd
thi
cting
chung mai vdi chinh diln. O day thudng bd tri
cac tugng La Han. Cd
chiia
cd du
18
vi La Han
bay d hai
bin,
cd chiia nhilu ban hoac ft ban,
tham chi cd chua cdn cd tdi 500 vi La Han.
Tugng Phat nhin chung dugc che tac theo
khudn
mSu,
cdng thiic quy dinh. Cdn cac tugng
md ta cac vi La Han thi cac nghe nhan
ch6'
tac
cd the giri gim tinh ciim
ciia

minh uong tac
pham di6u khic ay. Chinh vi vay, cac tugng La
Han vdi sic thai, tu
thi
rai da
dang
\'a sinh
dpng. Tinh sinh ddng, linh boat dii dugc nha tho
Cti
Huy Can md ta trong bai tho cac vi La Han
chtia Tay Phuang ndi tiing.
Vao chtia, ta bit gap tugng Quan
Th6'Am;
vay Ngai la ai? Quan The Am
la
mdt trong bdn
vi dai Bd Tat cua Phiit. Sd di ggi la Quan The
Am vi vi Phat da day cdng tu luyen hiing trieu
nam vdi
Idng
ttr bi ciiu khd ma Ngai cd kha
nang nghe dugc tiing keu
thiui
nhd nhiit cua
chiing
suih
diing khd dau d khip mpi noi.
"Quan The Am" nghTa la trong th6'gian d hit cir
noi nao, liic nao cd tiing keu than
ciia

chung
sinh
la
Ngai se san sang den
ciiti
\'dt, giiip dd.
Kinh Phat n6u, Ngai la dim dng cimg cha la
Phat
A
Di Da \a em la Dili
The
Chi Bd Tat d coi
Cue
Lac. Vi vay d chtia Viet Nam, ta thudng
thay Phat A Di Da d giira mpt b6n cd Quan
Thi
Am \'a ben
kia
la Dili The Chi. Vdn cd long tir
bi quang dai vd bien, lai cd phep than thdng
biln hda, Ngai thudng hiln d cac sic tudng
khac
nliau,
khi la dan dng, liic la dan ba, cung
cd khi la nha su, dng
xna,
hoang hau nhtrng
ngudi dire dp ludn
ciai
vdt chiing sinh. Sic

tudng cua Ngai va danh hieu thudng
gap^
la:
Quan am Vd Uy, Nam hiii Quan The Am,
Thi6n thu thien
nlian
Quan am Bd
Tat^
Phat Ba
Quan Am, Quan Am Thi Kinh, Quan
Am
Tdng
Tir Giin day, d nhung ngdi chtia cac tinh
phi'a
Bic,
ngudi ta thay xuat hien kha nhilu tugng
Due Quan The Am tay ciim canh duong li6u dl
ray nude cam Id cho chiing sinh.
Tr6n day
la
phac hga ddi net vl cac tugng
dugc bai tri trong ngdi chtia Dai thira phia Bac.
TrIn thuc te, tugng trong chtia da dang va
phong phii hon rat nhilu. Tinh dung hgp gitra
tin ngudng dan giim vdi Phat giao, hien tugng
phdi thd gitra Phat, Khdng, Lao cung nhu tam
thirc cua ngudi dan d viing canh tac ndng
ngliiep
liia
nude liim

cho tugng thd d ngdi chtia
cang da diing, phong phii hon. Cd le tinh da
diing, phong phii, linh
hoiit
cung la de thda man
nhu Ciiu tiim linh da chilu
ciia
ngudi Viet •
LE
CLIMG C01V1 MUI
(tiep theo trang
31)
budn lang Tay Nguy6n, la mdt ll hdi dan gian
tmyin
thdng mang dam ban sic van hoa cdng
ddng cua mdt tdc ngudi vdn cd
tmyIn
thdng
van hoa lau ddi noi miln dai Tay Nguyen
huyIn
thoai
Dilu mudn ndi,
cQng
theo gia
liing
Y
Duan Bkrdng hiln la phd
chii
tich UBMTTQ
xa EaHd (Krdng Nang, Dak Lak) thi, giin day

11
hpi nay d Tay Nguy6n ndi chung
\ii
d dia
phuang ndi rieng hiiu nhu khdng dugc td chuc
qui md, bai biin nhu
trude
day. Nguyin nhan
thi cd nhilu ma mdt trong nhting nguyin
nhan, dd cd le la do tac ddng cua kinh te thi
trudng, Day cung la dilu
Iran
trd
ciia
cac ca'p
uy Diing, chinh quyln.
Tlieo
dd, cap uy, chinh
quyln xa Ea Hd
vSn
thudng tao mgi dilu kiln
thuan lgi va da cd kl
hoiich
chi
diio
cho khoi
phuc,
duy tn 16 hdi ciing cam mdi cua ngudi
E D6 d dia phuang. Hy vgng ring, trong thdi
gian

klidng
xa,
11
hdi
niiy
se dugc sdm khoi
phuc,
nhim phat huy mat tich
cue
cua mdt li
hpi dan gian, gdp phan xay dung ddi sdng van
hoa d
CO
sd, gdp phan xay dung mdt nen van
hoa Viet
Niim
tiln tien, diim da biin sic dan
tdc,
theo tinh than nghi quyet TW5
(khoii
VIII)
ciia
Diing-
So
3-2011

×