THỰC TRẠNG VỀ VẬN DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ.DOC

LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay nước ta đang hội nhập theo nền kinh tế Thế giới với chính
sách mở cửa hợp tác với các nước. Ngay từ đầu, Đảng ta đã đưa ra quan
điểm rõ ràng "Một nền kinh tế phát triển theo mô hình nền kinh tế nhiều
thành phần, theo định hướng xã hội chủ nghĩa và dưới sự quản lý của nhà
nước". Trong quá trình phát triển nền kinh tế nước ta chiụ tác động của
nhiều nhân tố khách quan, một trong những nhân tố khách quan chủ yếu là
quy luật giá trị. Đó là một quy luật kinh tế căn bản nó tác động vào nền kinh
tế như một tất yếu khách quan, ở đâu có hàng hoá và sản xuất hàng hoá thì
quy luật giá trị còn tồn tại và phát sinh tác dụng, thông qua đó ta thấy vai trò
to lớn của quy luật giá trị nó duy trì và mở rộng sản xuất của xí nghiệp và
của xã hội. Việc phân phối thu nhập quốc dân và theo đó đạt những cân đối
cần thiết của nền kinh tế theo hình thức giá trị, mặt khác nó còn kích thích
sản xuất dựa vào hao phí lao động xã hội cần thiết, đồng thời tính toán kinh
tế để bố trí lực lượng sản xuất trong cả nước nhằm thực hiện tốt yêu cầu của
quy luật phát triển kinh tế có kế hoạch. Với những vai trò đó quy luật giá trị
tác động mạnh trong phân phối xã hội chủ nghĩa: Phân phối theo lao động
thông qua giá cả, tiền tệ... nó có tác động đẩy nhanh hoặc kìm hãm tốc độ
thực hiện kế hoạch lưu thông, hoàn thiện hoặc phá vỡ kế hoạch đó.
Nhưng trong đó nhân tố giá cả là yếu tố biểu hiện cơ bản của quy luật
gía trị. Trong thực trạng nước ta hiện nay nó đang biểu hiện nhiều mặt tích
cực, kích thích lưu thông nâng cao hiệu quả sản xuất, nhưng bên cạnh nó
những biểu hiện nhiều mặt tiêu cực... Hạn chế rất lớn đối với sự phát triển
của nước ta hiện nay vì vậy cần phải nghiên cứu kỹ quy luật giá trị để có
những hiểu biết thêm về những biểu hiện mới của nó từ đó có những chính
sách và hướng đi rõ ràng cụ thể để nước ta ngày càng phát triển đi lên.
BỐ CỤC ĐỀ ÁN GỒM CHƯƠNG I VÀ CHƯƠNG II.
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUY LUẬT GIÁ TRỊ.
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VỀ VẬN DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ
VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỂ VẬN DỤNG TỐT.
NỘI DUNG:

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUY LUẬT GIÁ TRỊ
VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG.
1.1. Tính tất yếu khách quan.
1.1.1. Lý thuyết giá trị khách quan.
Quan điểm khách quan về giá trị là lý thuyết cho rằng giá trị tức là cái
cơ sở, cái quyết định trong quan hệ trao đổi, không phải gì khác là gía trị sử
dụng của vật được hiểu như chất tự nhiên tồn tại trong vật, thực chất của
quan điểm này là đồng nhất giá trị và giá trị sử dụng. Đó chính là gía trị về
kinh tế của vật. Đó là cơ sở để xem xét quá trình sản xuất như quá trình tạo
ra giá trị sử dụng và đó là cơ sở để phân tích sự gia tăng của của cải xã hội.
1.1.2. Lý thuyết giá trị chủ quan.
Lý thuyết giá trị chủ quan đồng nhất giá trị với giá trị sử dụng của vật
với tính hữu ích của vật, nhưng cách hiểu "tính hữu ích" đối lập nhau và
quan điểm giá trị chủ quan đã cường điệu một trong những nhân tố ảnh
hưởng lên giá trị trao đổi của hàng hoá là ý thức, tâm lý chủ quan của cá
nhân.
1.1.3. Lý luận giá trị lợi ích biên.
Nội dung cơ bản của học thuyết này là: Đối với những hàng hóa cùng
loại thì giá trị, giá cả của chúng không nhất thiết phải bằng nhau. Sự khác
biệt nhau về giá trị do chúng được hướng tới để thoả mãn các nhu cầu khác
nhau. Nhu cầu càng cấp thiết thì giá trị, giá cả của hàng hoá càng cao. Một
hàng hoá có thể thoả mãn nhiều nhu cầu nhưng nhu cầu thực tế nó sẽ thoả
mãn mới quyết định đến giá cả. Nói cách khác "giá trị của vật được đo bằng
lợi ích cận biên của vật đó".
1.2. Quan điểm của các nhà kinh tế học hiện đại phương tây.
1.2.1. Quan điểm của Smit và Ricardo .
Các nhà kinh tế học hiện đại phương tây đề cao quy luật cung cầu coi
quy luật đó là quy luật tạo thế cân bằng sản xuất chi phối quyết định giá
(ngược với Mác) và lảng tránh quy luật giá trị. Theo Smit người đầu tiên đề
cập đến lao động xã hội với tư cách thước đo giá trị hàng, ông đề cao tính tự

do, trật tự, tự nhiên "sản phẩm được chế tạo ra thông thường trong hai ngày
hoặc hai giờ sẽ có giá trị gấp đôi sản phẩm được chế tạo ra thông thường
trong một ngày hay một giờ". Ông không thấy được quy luật giá trị là trung
tâm, của cánh tay vô hình. Theo quan điểm của Ricardo ông cho rằng giá trị
của hàng hoá được xác định bởi lượng lao động cần thiết để chế tạo ra hàng
hoá trong những điều kiện xấu nhất. Giá trị của hàng hoá bị điều tiết bởi
lao động thủ công, ông chưa thấy rõ vai trò to lớn của quy luật giá trị.
1.2.2. Quan điểm của Mác.
1.2.2.1. Yêu cầu, nội dung của quy luật giá trị.
Ông cho rằng lao động với tư cách là thước đo giá trị, đó là lao động
của xã hội như một chỉnh thể, trong đó các lao động tư nhân chỉ là "khí
quan" của một sức lao động thống nhất, là những "khâu" của lao động tổng
thể. Do đó lao động tư nhân chỉ là hình thức biểu hiện của lao động tổng thể
này. Trong nền sản xuất hàng hoá thì mối quan hệ giữa lao động tư nhân và
lao động xã hội bị che dấu đi và mang tính tự phát. Vì vậy Mác cho rằng
không bao giờ gía trị (chính xác là gía trị kinh tế) cũng do điều kiện trung
bình quyết định. Khi số lượng không đủ thì hàng hoá sản xuất ra trong điều
kiện bất lợi nhất điều tiết giá trị thị trường, khi sản phẩm nhiều quá thì giá
trị thị trường được điều tiết bởi hàng hoá sản xuất ra trong điều kiện thuận
lợi nhất. Tức là giá trị hàng hoá đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết
để tái sản xuất ra hàng hoá tương tự, hoặc cùng loại và nó được quyết định
với điều kiện tái sản xuất có thể tốt hơn hay xấu hơn.
Về tính cần thiết đối với lao động xã hội làm thước đo giá trị thì chỉ
được hiểu về khả năng sản xuất: cần bao nhiêu thời gian để hoàn thành ra
sản phẩm, đối với giá trị kinh tế thì tính cần thiết được hiểu theo nhu cầu xã
hội, xã hội cần hay không cần. Do "tính cần thiết" được hiểu cả về khả năng
sản xuất và nhu cầu Xã hội như vậy nên khi khả năng sản xuất của xã hội
biến đổi tương ứng thì giá trị sản phẩm sẽ biến đổi theo. Với cách hiểu của
Mác thì chúng ta có thể hoàn toàn giải thích được bằng nguyên tắc nhất
quán về quy luật giá trị (giá trị kinh tế).

1.2.2.2. Tác dụng của quy luật giá trị.
1.2.2.2.1. Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá.
Trong sản xuất, quy luật giá trị điều tiết việc phân phối tư liệu sản
xuất và sức lao động giữa các ngành sản xuất thông qua sự biến động của
hàng hoá như đã nói trên. Do ảnh hưởng của quan hệ cung cầu , giá cả hàng
hoá trên thị trường lên xuống xoay quanh giá trị của nó. Nếu có ngành nào
đó cung không đáp ứng cầu, giá cả hàng hoá nên cao thì người sản xuất sẽ
đổ xô vào ngành đó và ngược lại. Nếu cung vượt quá cầu, giá cả sản xuất
xuống thấp thì người sản xuất phải chuyển bớt tư liệu sản xuất sang ngành
khác.Vì vậy, sự biến động về giá cả xung quanh giá trị không những chỉ rõ
sự biến động về kinh tế, mà còn có tác dụng hầu hết nền kinh tế. Trong lĩnh
vực lưu thông, quy luật giá trị có tác dụng điều tiết nguồn hàng từ nơi giá
thấp đến nơi giá cao.
1.2.2.2.2. Kích thích lực lượng sản xuất phát triển.
Trong nền kinh tế hàng hoá, người nào có hao phí lao động cá biệt ít
hơn hoặc hao phí lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hoá thì người
đó có lợi còn người nào có hao phí lao động cá biệt nhiều hơn thì sẽ bị thiệt
vì đã không thu được toàn bộ lao động đã hao phí. Muốn đứng vững và
thắng trong cạnh tranh, mỗi người sản xuất đều luôn tìm cách rút xuống tới
mức tối thiểu, hao phí lao động cá biệt. Vì vậy, họ phải cải thiện kỹ thuật,
tăng năng xuất lên trong nền kinh tế hàng hoá, lực lượng sản xuất được kích
thích và phát triển nhanh hơn nhiều so với nền kinh tế tự cung tự cấp, tuy
nhiên quy luật giá trị một mặt, yêu cầu phải chú ý hạ thấp mức hao phí lao
động cá biệt, mặt khác do chạy theo sản xuất những hàng hoá có giá cả cao,
cho nên xẩy ra tình trạng có một loại hàng hoá được sản xuất ra quá nhiều,
dẫn đến hiện tượng dư thừa, lãng phí lao động xã hội.
1.2.2.2.3. Thực hiện sự bình tuyển tự nhiên và phân hoá người sản
xuất thành kẻ giàu người nghèo.
Trong cuộc cạnh tranh chạy theo giá trị lao động cá biệt của người sản
xuất có thể không nhất trí với lao động cần thiết. Những người làm tốt làm

giỏi có hao phí lao động cá biệt thấp hơn hao phí lao động xã hội cần thiết.
Nhờ đó phát tài, làm giàu, mở rộng quy mô sản xuất, bên cạnh đó có những
người làm ăn thua kém có hao phí lao động cá biệt cao hơn hao phí lao động
xã hội cần thiết nên bị lỗ vốn có thể dẫn đến phá sản. Vì vậy nó mang lại
phần thưởng cho những người làm ăn tốt và hình phạt cho những người làm
ăn thua kém.
1.3. Yêu cầu, nội dung của quy luật giá trị.
1.3.1. Yêu cầu, nội dung của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng
hoá Tư bản chủ nghĩa.
Trong Chủ Nghĩa Tư Bản tự do cạnh tranh quy luật giá trị biểu hiện
thông qua quy luật giá cả sản xuất . giá cả của hàng hoá xoay quanh giá trị
và nó chính bằng giá trị cộng với phần giá trị thặng dư, đó là lấy sự bù đắp
ngang giá làm chuẩn mức trong trao đổi vì cho rằng sự trao đổi những lượng
lao động bằng nhau là lợi ích cơ bản của những người sản xuất hàng hoá.
Còn trong Chủ Nghĩa Tư Bản độc quyền quy luật giá trị biểu hiện thông qua
quy luật giá cả độc quyền trong đó giá cả độc quyền bằng chi phí sản xuất tư
Bản Chủ Nghĩa cộng với lợi nhuận độc quyền, giá cả độc quyền xoay quanh
giá cả thị trường. Vì vậy trong Chủ nghĩa tư bản những tỉ lệ cơ bản của nền
sản xuất được quy định bởi quy luật giá trị thặng dư còn cái điều tiết thực
hiện tỷ lệ cơ bản ấy là quy luật giá trị. Vì vậy trong nền sản xuất hàng hoá
dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, những người sản xuất tách với
nhau mặc dầu được liên kết với nhau do sự phân công lao động xã hội - có
sự đối kháng về lợi ích giữa họ với nhau, cũng như giữa họ với toàn xã hội.
Trong điều kiện đó, trao đổi những lượng lao động bằng nhau là phương
thức duy nhất để thực hiện lợi ích kinh tế của người sản xuất.
1.3.2. Yêu cầu, nội dung của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng
hoá xã hội chủ nghĩa.
Giá trị hàng hoá xét về mặt lượng là do lực lượng sản xuất quyết định,
xét về mặt chất là do quan hệ sản xuất của những người sản xuất hàng hoá
quyết định.

Quy luật giá trị là quy luật vận động của quan hệ sản xuất giữa những
người sản xuất hàng hoá. Từ những cơ sở trên, nội dung của quy luật giá trị
trong chủ nghĩa xã hội có những phát triển nhất định, chứa đựng thêm nội
dung mới tạo thành một quy luật riêng của nền sản xuất hàng hoá xã hội chủ
nghĩa trong đó nội dung của quy luật cũng giống như trong các nền sản xuất
hàng hoá trước đó có sự giống nhau đó là: Lấy thời gian lao động xã hội
cần thiết làm tiêu chuẩn của sự hao phí lao động(cả lao động vật hoá và lao
động sống) trong sản xuất, không chỉ cho một hàng hoá cá biệt mà cho cả
nhóm sản phẩm của những ngành sản xuất riêng biệt.
Dưới chủ nghĩa xã hội, với chế độ công hữu về tư liệu sản xuất và tính
chất lao động xã hội trực tiếp, người lao động là người trực tiếp sản xuất ra
hàng hoá nhưng là người lao động bộ phận, họ không sở hữu về sản phẩm
mà họ trực tiếp sản xuất ra. Lợi ích của người lao động không đơn thuần gắn
liền trực tiếp với sản phẩm mà họ trực tiếp sản xuất ra, mà còn do nhiều yếu
tố xuất phát từ xã hội tạo thành, giữa những người lao động sản xuất không
có sự trao đổi sản phẩm mà họ sản xuất ra, lợi ích cá nhân được thực hiện
bằng con đường phân phối thu nhập, còn lợi ích xí nghiệp cũng không hoàn
toàn tuỳ thuộc vào sản phẩm mà xí nghiệp sản xuất ra. Do đó không chỉ phụ
thuộc vào sự trao đổi của những sản phẩm xí nghiệp làm ra, xí nghiệp phải
bảo đảm lợi nhuận và tích luỹ cho xã hội. Vì vậy dưới xã hội chủ nghĩa lợi
ích cá nhân, lợi ích tập thể và lợi ích xã hội thống nhất hữu cơ và kết hợp
hài hoà. Sự thống nhất giữa các lợi ích này đã đem lại cho quy luật giá trị
một nội dung mới khác với quy luật trước nó: Đó là sự kết hợp giữa các lợi
ích trong lượng giá trị. Quy luật giá trị dưới chủ nghĩa xã hội yêu cầu sản
xuất và trao đổi hàng hoá phải tiến hành trên cơ sở hao phí lao động xã hội
cần thiết, nhằm bảo đảm thống nhất giữa các lợi ích: lơị ích cá nhân, lợi ích
tập thể, lợi ích xã hội.
Chủ nghĩa xã hội có thể kế hoạch hoá việc hình thành thời gian lao
động xã hội cần thiết, đó là thời gian lao động cần thiết được tính trên điều
kiện kỹ thuật trung bình, và giữa các lợi ích phải phù hợp với điều kiện kinh

tế của xã hội trong từng thời kì, trong thực tiễn có những xí nghiệp có giá trị
cá biệt cao hơn giá trị xã hội đó là những xí nghiệp cần thiết đáp ứng nhu
cầu xã hội nên được bảo hộ bằng cách bù lỗ, sự bù lỗ đó là sự khẳng định
giá trị hàng hoá do lao động xã hội cần thiết chứ không phải thời gian lao
động cá biệt. Vì vậy quy luật giá trị dưới chủ nghĩa xã hội đòi hỏi việc trao
đổi hàng hoá phải tiến hành trên cơ sở giá trị tức là lấy giá trị xã hội làm cơ
sở cho giá cả hàng hoá, còn phần giá trị do lao động thặng dư sáng tạo được
phân phối trong giá cả dưới hình thức lợi nhuận không chỉ đảm bảo lợi ích
riêng cho xí nghiệp, người lao động mà phải đảm bảo sự thống nhất giữa ba
lợi ích: Lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội.
Như vậy giá cả của hàng hoá không nhất định phải nhất trí với giá trị
cá biệt hoặc giá trị xã hội của hàng hoá đó, giá cả có khả năng tách rời giá
trị hàng hoá nhưng xét trên toàn bộ tổng giá cả vẫn bằng tổng giá trị.
1.4. Vị trí, tác dụng của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá
Xã hội chủ nghĩa.
Quy luật giá trị là một quy luật kinh tế căn bản trong toàn hệ thống
các quy luật kinh tế. Nó không điều tiết tự phát nên kinh tế quốc dân xã hội
chủ nghĩa, nhưng nó thực hiện những chức năng điều tiết nhất định trong
phạm vi toàn bộ hệ thống điều tiết nên kinh tế quốc dân một cách có kế
hoạch.
Quy luật giá trị kích thích sản xuất dựa vào hao phí lao động xã hội
cần thiết nó thúc đẩy giảm những hao phí đó và phát triển sản xuất trê cơ sở
kỹ thuật ngày càng tiến bộ, việc lựa chọn và áp dụng những thành tựu khoa
học kỹ thuật vào sản xuất đều được tính toán- Hiệu quả kinh tế về mặt giá
trị.
Những tác dụng của quy luật giá trị đối với sản xuất xã hội được thể
hiện, tính toán kinh tế để bố trí lực lượng sản xuất trong cả nước nhằm thực
hiện tốt nhất yêu cầu của quy luật phát triển kinh tế có kế hoạch, quy định
cân đối không cơ bản, tác động đến việc hoàn thiện các cân đối cơ bản đến
sự hình thành cân đối khác trong nền kinh tế. Quy định các phương án kinh

tế tối ưu trong thực hiện yêu cầu các quy luật kinh tế khác, quy định các
phương tiện kinh tế kích thích nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng sản
phẩm.
Quy luật giá trị điều tiết tiêu dùng xã hội một cách rõ rệt dưới hình
thái giá bán lẻ, nó trở thành công cụ để nhà nhà nước xã hội chủ nghĩa thực
hiện chính sách tiêu dùng phù hợp với điều kiện sản xuất từng thời kì.
Từ những nhận xét trên ta thấy tác dụng của quy luật giá trị cũng như
các quy luật kinh tế khác của chủ nghĩa xã hội đều tuỳ thuộc vào trình độ
phát triển của lực lượng sản xuất, mức độ hoàn thiện của quan hệ sản xuất
xã hội chủ nghĩa, khả năng nhận thức, vận dụng và khả năng tổ chức các
hoạt động kinh tế thực tiễn của nhà nước, những điều kiện tự nhiên, xã hội
và cả những yếu tố phi kinh tế. Do được xã hội chủ nghĩa nhận thức và vận
dụng một cách tự giác nên tác động của quy luật giá trị với sự phát triển của
xã hội chủ nghĩa không gắn liền hữu cơ với sự phân hoá giầu nghèo của
những người sản xuất hàng hoá.
1.4.1. Quy luật giá trị với kế hoạch hoá nền kinh tế quốc dân xã hội
chủ nghĩa.
Nền kinh tế xã hội chủ nghĩa là nền kinh tế kế hoạch hoá, trong chủ
nghĩa xã hội kinh tế hàng hoá còn tồn tại, do vậy kế hoạch hoá xã hội chủ
nghĩa nền kinh tế quốc dân tất yếu bao gồm kế hoạch hoá các quan hệ hàng
hoá tiền tệ. Kế hoạch hoá cả sản xuất và thị trường.
Và trong mọi hình thức kế hoạch hoá dù gián tiếp hay trực tiếp, các
quan hệ hàng hoá và quy luật giá trị đều phải được tính đến và sử dụng một
cách đúng đắn. Vấn đề quan trọng trong kế hoạch hoá trực tiếp về mặt giá
trị là cân đối được nhu cầu xã hội về sản phẩm với thời gian lao động xã hội
để sản xuất toàn bộ khối lượng sản phẩm ấy. Đó là cơ sở phân công lao động
giữa các ngành, phân bố lao động giữa các vùng, nhằm khai thác có hiệu quả
nhất các nguồn tài nguyên đất nước và đưa ra các kế hoạch hoá giá trị ngành
của từng loại hàng hoá, từng loại sản phẩm trong thực tiễn đó chính là kế
hoạch hoá giá thành. Không thể lấy giá trị cá biệt vủa xí nghiệp là cơ sở xây

dựng giá cả được mà phải có giá thành của sản phẩm và đó là bộ phận cơ
bản biểu hiện giá trị xã hội.
Khi kế hoạch hoá giá trị phải tính đến giá trị quốc tế, mối tương quan giữa
giá trị dân tộc và giá trị quốc tế có kế hoạch giải quyết mâu thuẫn này và sự giao
hưởng hàng hoá giữa các nước là điều kiện cho sự phát triển kinh tế của mỗi nước.
Ngoài ra vấn đề có ý nghĩa quyết định trên cơ sở giá trị xã hội đã được kế
hoạch hoá, phải kế hoạch hoá lưu thông hàng hoá tiền tệ trong xã hội, phải đảm
bảo khối lượng tiền tệ cần thiết để thực hiện hàng hoá trong từng thời kỳ và ở đây
là quan hệ hàng hoá - tiền tệ; giá trị không chỉ là hình thái biểu hiện mà còn là
công cụ đo lường, phương tiện thực hiện và là đòn bẩy kích thích lợi ích kinh tế.
1.4.2. Quy luật giá trị và giá cả.
Giá cả là hình thức biểu hiện bằng tiền của giá trị, giá trị là quy luật của giá cả,
giá cả là phương thức vận động của giá trị có nghĩa là quy luật giá trị thông qua sự