Nhìn nhận của học sinh trung học phổ thông về tiêu điểm kiểm soát trong học tập và trong cuộc sống

NHIN NHAN CUA HOC SINH
TRUNG HOC PHO THONG
VE TIEU DIEM KIEM SOAT
TRONG HOC ikP
VA TRONG CUOC SONG
Bai Viet nay sir dung sd lieu khao sat cua de tai cap co scf: 77eu diem kiem soiit\
tinh tich cue hoc tap eda ihoc sinh tmng hoc pho thong d Ha Noi do Vi6n T§m lyRoc"
chij tri, ThS. Tran Anh Chau lam chu nhiem.
PGS.TS. L6 Thi Thanh Huong
ThS. Tran Anh Chau
Vien Tdm ly hoc.

^

T6M TAT

Khdo .sal tren I "-I hpc sinh THPT thdnh phd Hd Npi cho thdy, hpc sinh de cao_
vai Ird cd linh quyet dinh cua cdc yeu Id ben Irong bdn thdn moi ngudi ddi vdi ^ H B
thdnh cong hay that bgi Irong cupc song ndi chung, trong hpc lap ndi rieng ciia cdc
em. song cdc yeu Id ben ngodi vdn cd su chi phdi d mire dp nhdl dinh. Cd nhirng khde
biel Irong nhin nhdn cua hpc sinh THPT ve lieu diem kiem sodt khi xet theo Idp hpc
ciia cdc em, trinh dp hpc vdn/ddo lao ciia ho. me, mde song gia dinh, theo thuc te cdc
em ua thich hay hpc gioi logi mdn hpc ndo vd theo nhin nhgn ciia cdc em vi su dnh
hudng ciia viec lich cue hpc tap den cupc song sau ndy.
Tir khda: Tieu diem kiem sodt: Hpc sinh THPT: Tieu diem kiim sodt Irong
hpc Igp.
.\'gdy nhgn bdi: \7/»/20\6; Ngdy duyit dang hai: 25/11/2016.
I. Dat van de
v i n dg tigu digm kigm soat da dugc nhigu nha tam Iy hpc nude ngoai
quan lam nghign cim tir iihOmg nam 1950 cua thg ky Irudc. Cac nghign ciiru chu
ygu lap trung tim higu vg nhihig vin dg nhu md hinh ligu di^m kigm soat, cac

thang do, nhin nhan vg tigu digm kigm soat ddi vdi thinh cdng hay thit bai ciia
ca nhan ttx)ng mgt sd ITnh vyc cupc song. Kgt qui ciia nhigu nghien curu cho
thiy, nhin nhan cua ea nhan vg ligu digm kiem soil cd tac d^ng kha manh dgn

14

TAPCHlTAMiyHOCSd 12 (213), 12-2016


hanh vi eua moi ca nhan. Vi va\. lir gdc dp tam ly hpc, hudng ddn nang cao
tinh lich eye hanh ddng cua ca nhan. day la mgt \ an de rat can dugc quan lam
nghign ciiu.
Tigu diem kigm soat la thuat ngir diing dg do nigm lin ciia ca nhan vg \ ice
anh la cd kigm soat duge kgt qua/hau qua cua cae hanh ddng. sy kien xay ra
ttong cupc sdng eua ban than hay anh la bi kigm soat bdi cac ygu Id bgn ngoai
(Corsini R.J.. 1999). Ndi ham thuat ngir na\ da dugc Julian B. Rotter phat trign
tir nam 1954 va bat dau lir dd nd ttd thanh mdt khia canh dugc cac nha tam ly
hgc quan lam trong nhihig nghign ciru vg nhan each. Ca nhan cd tigu digm kigm
soat bgn trong, khi tin rang cd thg kigm soat dugc cude sdng cua minh, hoac cd
tigu digm kigm soat bgn ngoai. khi anh ta tin rang cac quvgt dinh \ a cude ddi eiia
anh ta duge kiem soat bdi cac ygu td mdi trudng ma anh ta khdng the tac dgng
vao, bdi su may nii hay sd phan cua anh la (Rotter J.B., 1966). Nhigu nghign
cim cho thay ring, nigm tin ciia mdt ca nhan vg vai trd quygt dinh ciia nhumg ygu
Id bgn trong hay ben ngoai ddi vdi thanh cdng hay that bai trong cude sdng la kgt
qua cua hpc tap xa hdi. la sy due kgt cac kinh nghigm ma ca nhan da trai qua,
khai quat hda cac kinh nghiem dd. Dgn lue nao dd. sy khai quat hda cdc kinh
nghiem cd thg tao ra sy quy gan chu quan cua ca nhan \ e cac nguyen nhan cua
thanh cdng hay that bai. Ca nhan cd thg quy gan cho thanh cdng hay that bai
theo nhOmg each khae nhau, luy thudc vao vi tti cua cae nguygn nhan ma ca
nhan quy gan (nguygn nhan nim trong ban than mdi ca nhan hay nguygn nhan

bgn ngoai). vao linh chat eua cac nguygn nhan dd (nguygn nhan cd linh dn djnh
hay khdng dn dinh: cd tinh kigm soat dugc ha>- khdng kigm soat duge bdi chu
thg quy gan). Sy quy gan nhChig nguygn nhan cua thanh cdng hay that bai, den
lugt nd, cd thg se tac dpng dgn hanh \ i cua ca nhan (dan theo Peter D. Spear,
Steven D. Penrod, Timothy B. Baker. 1988: Robert S. Fcldman, 2003).
Dimg trgn quan diem eua Tam ly hpc nhan thirc, dg cao vai trd ciia hpc
l|ip xa hpi, Bandura dua ra khai niem "ky vpng \ e linh hieu qua ban than" cd npi
ham va vai ttd rat gan vdi khai niem ligu digm kigm soat ma cae tac gia khae sur
d^ng. Theo dng, ca nhan cd mdi he thdng ban ihan anh hudng manh dgn hanh
vi. He thdng nay la lap hgp cac co cau nhan thirc va cac chirc nang phu ciia tri
giac, sy danh gia, tir dd d ca nhan hinh thanh ngn ky vpng vg linh hieu qua ban
than - miic dp ma ca nhan tin ring minh cd thg dat dugc kgt qua dang mong dgi
ttong mpt linh hudng nhat dinh. Theo quan digm cua Bandura, ky vgng vg tinh
hieu qua eiia con ngudi dugc nhan bigt ttong mdt tinh hudng dinh sin cang Idn
bao nhieu thi ca nhan cang dan than vao tinh hudng dd biy nhieu va cac no luc
se dugc thyc hien bgn bi hon (Barry D. Smith va Harold J. Vetter, 2005).
O nude la, da cd mpt sd tac gia quan tam dgn van dg tigu digm kigm soat.
Nghign cim ciia Lg Thj Thanh Huong va cdng sy (2013) cho thiy, nhigu doanh

TAPCHlTAMiyHOCSd 12(213), 12-2016

15


nhan va cdng nhan nude ta cho rang hp la ngudi chju trach nhiem chinh ttong
nhimg thanh cdng hay that bai ciia minh. nghTa la hp dg cao vai trd cua nhiing
ygu td bgn ttong. Nhumg nguygn nhan dan dgn thanh cdng dugc hg ly giai trude
hgt la do nhimg ygu Id ben ttong xuat phat lit ban than hp ma hp cd the kigm soat
dugc hoac do nhumg nguygn nhan bgn ngoai ma trong ehimg myc nhat djnh.
ciing cd thg kigm soat dugc. Nhirng nguygn nhan dan den that bai trude het cung

la nhdm cac ygu id cd ciing linh chat nhu vay nhung vg mat ndi dung cd chigu
hudng ngugc lai, chang han, do nhumg nguygn nhan khach quan khdng cd tinh
dn dinh va cd thg khae phue dugc hoac do nhihig nguygn nhan bgn trong nhung
cd tinh khdng dn dmh. Tim higu nhin nhan ciia nhumg ngudi dan viing ven bign
Bac Trung Bd \e ligu digm kigm soat Lg Van Hao (2014) cung cho thay d nhihig
ngudi na\. ligu digm kigm soat bgn trong cao hon han so vdi tigu digm kigm soat
bgn ngoai. Trong qua trinh itng phd \di nhiing khd khan trong cude sdng ndi
chung, thign tai bao lut ndirigng.hp lin rang nhimg nd lyc, cd gang ciia con ngudi
la ygu Id quygt dinh nhieu hon. Nhung mat khae, hp cung dg cao dang kg vai ttd
kigm soat cua nhimg ygu Id ben ngoai nhu sd phan, trdi dat, may nii.
xa hdi truygn thdng d nude ta vdn dg cao chuyen hpc hanh, thi cii, do dat,
dg cao tinh eham chi. can eu cua con ngudi, song trong dan gian vin cd cau
"hpc tai thi phan" vdi ham y ring cupc ddi ndi chung, viec hpc hanh, thi cii ndi
rigng cua mdi ngudi cung chiu tic ddng ciia sd phan, cua nhumg digu may, rui
ma mdi ngudi khdng kigm soat dugc. Trong xa hdi hien nay, vin tdn tai hien
lugng cd nhihig hpc sinh da eham chi hpc lap va dat kgt qua tdt trong sudt nam
nhung lai bj digm kem hoac khdng nhu ky vpng trong cac ky thi quan trpng.
NhOmg hipn tugng nhir vay lieu ed dugc phan anh trong danh gia ciia hpc sinh
THPT \c nhiing ygu td cd vai trd quygt djnh doi vdi cude sdng ndi chung hay
kgt qua hpc t|ip ciia ckc em ndirignghay khdng? Nghign ciiu nay dugc thue hien
mgt phan nham tra ldi cho cau hdi nay.
II. Mau va phtfong phap nghien cuu
MSu nghien ciru
Do nhiing digu kien han chg eua de lai ngn nhirng ngudi thyc hien ehi chpn
nghign ciru d 2ttudngthupe loaittungbinh ttong thanh phd 1 la Ndi. Dd la Trudng
THPT Tran Nhan Tdng \a Trudng HIPT Doan Ket thudc quan Hokng Mai.
Mau nghign cim gdm 200 hpc sinh khoi Idp 10 (2 Idp) va khdi lap 12 (3
Idp) tai hai tnrdng ngu trgn. Cac hpc sinh tham gia tra ldi bang hdi. Tuy nhign,
ed tnpt sd phigu khdng dap img ygu ciu vg linh diy du thdng tin ngn chi cd 174
phigu dugc dua vao xii Iy. Cac hpc sinh ihupc miu nghign cim cd mpt sd dac

digm dugc trinh bay d bang 1 dudi day.

'6

TAPCHfTAMiyH0CS6'l2(2l3), 12-2016


\

Bdng 1: Mdt sd ddc diem eiia mdu nghien ciru
Bien so dac diem

Ty le

Bien so dac diem

Gioi tinh

Hoc lire

Nam

38,5

Nu

61,5

Gioi

19,4

Kha

65,0

Trung binh

14,4

Yeu

1,2

Tyle

%

%
Khoi Idp

Mirc song
gia dinh

Lap 10

45.4

Lap 12

54,6

Kha, giau

9,4

Trung binh

83,6

Kho khan

7,0

Cd thg nhan thay ty le % sd khach the Iheo cac ligu ligu ehi ttong timg
ligu chi khdng can bing nhau. cd nhumg tidu tigu chi cd ly le rat Ihap. Vi vay,
nhihig sd lieu thu dugc trong phan tich so sanh chi ngn xem la nhimg sd lieu cd
tinh tham khao va cd y nghTa ggi y nhiing digu cin quan lam.
Phuffng phdp nghien ciru
Phuomg phap nghign ciru chinh la khao sat bing bang hdi. Trong bang
hdi. bgn canh thang do vg tigu digm kigm soat cua hpc sinh THPT ddi vdi cupc
song va viec hpc tap cua ca nhan. cdn cd mdt sd cau hdi md va mdt sd cau hdi
vg dac digm nhan khau cua ban than hpc sinh.
Thang do tigu digm kigm soat gdm 32 menh dg, dugc xay dyng ttgn co
sd tham khao 2 thang do ve cung van dg nay ciia Julian Rotter va cua Terry
Pettijohn. Mdi sd menh dg da duge nhihig ngudi nghign ciru thich nghi cho
phu hgp vdi hgc sinh TI IPT. Trong thang do cua nghign ciru nay, moi menh dg
cd 4 phuong an tta ldi, luong iing vdi 4 digm sd nhu sau: I digm - khdng diing;
2 digm - khdng dung lim; 3 digm - ve co ban la dung; 4 digm - hoan loan diing.
Xif ly kit qud khdo sdt

Cac du Ii?u thu dugc tir khao sat thyc lien dugc xir Iy bing phin mgm
SPSS. Mdt sd phep phan lich md la va phan lich suy luan sau day da dugc su
dung: Phan tich ygu Id, phan tich do lin ca>. phan lich md la (%, DTB), phan
tich so sanh khae biel.
Sau khi loai bd nhihig menh dg ed he so luong quan thip vdi nhiing menh
de cdn lai, thang do ligu diem kigm soat eiia hgc sinh THPT gdm 21 menh dg, cd
dp tin ca\ Alpha cua Cronbach chuin hda la 0,827. Theo kgt qua phan lich ygu
to, thang do chung nay dugc phan thanh 2 tigu thang do la ligu thang do tieu

TAPCHlTAMiyHOCSd'12(213), 12-2016

17


digm kigm soat bgn trong %a lieu thang do lieu digm kiem soal ben ngoai. Neu
dya vao ndi dune cac menh dg. cd thg tach thang do nhin nhan chung cua hpc
sinh TUP I", v c ligu digm kigm soat thanh hai lieu thang do: lieu thang do tieu
digm kigm soat lign quan dgn cude sdng (cd dp tin ca> Alpha ciia Cronbach
ehuin hda bine 0,764) \a ligu thang do tigu diem kigm soat hen quan den ket
qua hgc lap (cd^dd lin cay Alpha eiia Cronbach ehuan hda bang 0.674).
Cdeh ddnh gid
Khi tinh DTB thang do. digm ciia cac phuong an tra ldi ddi \m nhihig
mgnh dg ttong ligu thang do lieu digm kigm soat bgn ngoai da dugc doi ngugc
diim Vi vav. ddi vdi thang do tigu digm kiem soat, ligu thang do ticu diem kiem
soat trong hoc tap va ligu thang do tigu digm kigm soat trong cupc sdng. v c K
thuygi. DTB cao nhit = 4 va thip nhit = 1. DTB tharig do cang cao phan anh
hpc sinh cang dg cao vai trd quygt dinh cua cac ygu td ben trong. DTB d timg
menh dg ttong cac thang do cang cao thi ndi dung duge do dugc xem la cang
dugc khing djnh vai ttd.
III. Ket qua nghien ciru thuc tien

3.1. Thuc trgng nhin nhgn eda hoc sinh THPT ve tieu diim kiim scat
Kgt qua khao sal thyc tien cho cau tra ldi khing dinh ddi vdi cau hdi ma
chiing tdi da neu d tren. Nhin tdng thg, hpc sinh trong miu nghign ciru dg cao
vai ttd cua cac >gu id bgn trong (ching han, sy ty chii, su nd lye trong cupc
sdng va trong hpc tap cua ca nhan) trong vice quyet djnh nhirng thanh cdng
ha> thit bai trong cupc sdng ndi chung hay trong hoc tap ndi ridng cua cac em.
Song, trong nhin nhan cua cac em. cac v eu Id bgn ngoai (sy may nii hay nhOmg
vgu Id bgn ngoai khae) vin cd su chi phdi d mire dp nhat djnh (DTB eda thang
do chung vg tigu digm kigm soat = 2,96: DLC = 0,41). Sy phan bd gia in DTB
ciia mau khach thg nghien cim cho thay rd digu nay. Chi cd 1,1% sd hpc sinh
hiu nhu phu nhan lac ddng eua nhiing ygu td ben trong (cd DTB nhd hon 2)
nhung cd tdi 44.3°o s6 em dg cao vai trd cua cae ygu td bgn trong (cd DTB Idn
han 3). DTB thang do chung thip nhit bing 1,76 va cao nhit la 3,81 cho thiy,
khdng ed hpc sinh nao hoan loan lin vao vai trd cd linh quygt djnh cua sy may
nii hay cac v cu id ben ngoai, song cung khdng ed em nao hoan loan lin ring sy
no lyc, cd ging ciia moi ngudi chic chin se dem lai cho hp nhirng kgt qua tdt.
Phan Idn cac cm khing djnh con ngudi phai ty quygt dinh sd phan cua
minh (91.4°o). tin rang v iec phd mac cho sd phan se khdng dem lai kgt qua tdt
bing \ ice ty quygt dinh cupc sdng cua minh (82,7%)). su kign tri va eham chi
thudng dan den thanh cdng trong hgc lap (86,8%)... Nhung ciing cd 54.6% sd
hpc sinh trong mau nghien ciru cam thay cude sdng nhu mdt trd choi may rui
ddi vdi hau hgt mpi ngudi. 42.0" o sd em cho ring hgc cung vd ich vi nhidu khi
18

TAPCH(TAMLyHOC,Sdl2(2l3), 12-2016


cae cau hdi ttong bai thi khdng lign quan dgn bai hpc \ a 41.4° o sd em khdng
tin ring cac thiy cd giao thudng eham digm dung vdi chat lugng lam bai thi
ciia hgc sinh... Rd rang, trong nhin nhan cua hgc sinh. nhimg yeu Id chu quan

thudc \ g ban than mdi ngudi \ a nhiing ygu td bgn ngoai dgu cd nhiing tac ddng
nhit dinh dgn cude sdng ndi chung \ a kdt qua hpc tap ndi rigng cua ca nhan. dii
cae em \ an dg cao hon vai trd cua cac > gu td bgn Irong.
Bdng 2: Nhin nhdn ciig hoe sinh THPTve tieu diem kiem sodt ddi vdi
cupc sdng ndi chung vd kit qud hoe lap ndi rieng
Cac phiromg an tra loi

DTB

DLC

62,1

3.4

0,89

51.2

22.4

2,89

0,83

10,3

38,5

46,0

3.25

0,84

5.2

19,0

34.5

41,3

3.12

0,90

2,3

13.8

29.3

54,6

3,36

0.81

6. Mpi trong nhumg Iv do chinh cua that bai

\i do con nguori chua co gSng het sue.

2,9

13.2

39,1

44.8

3.26

0.80

7. Nhihig ngircri co diem so cao la nguai hpc
l|p chim chi.

5.2

24,1

43,7

27,0

2,93

0,85

8. Con ngudi can phai lu quyet dinh so ph^n

ciia minh.

4,6

4.0

29.9

61.5

3,48

0,78

9. Cac thay co giio thir6ng eham diem dung
vai chal lupng lam l>ai thi cua hpc sinh.

16.1

.25,3

33.9

24.7

2,67

1,02

10. Di d^t dupe (hanh cong thi no lire la

chinh. may min chi la phv, th^m chi khong
dang ke.

5.7

20,1

29.4

44,8

3,13

0,93

11. Svr kien tri v i chim chi thudng din den
thinh cong trong hpc t|p.

3,4

9,8

42.0

44,8

3,28

0,78

Cae y kien/nhan dinh

1

2

3

4

1. Viec pho mic so phan khdng tot bang tu
quyet dinh cupc song cua minh.

5,2

12,1

20.6

2. Khi d3 hpc hanh, on t|ip kT luong thi gan
nhu mpi ki thi deu co ket qua tot.

6.9

19,5

3. Neu th|t sir no lire, chung ta co the ngan
ngira duac tc nan x3 hpi.

5,2

4 That b^i la do thieu ning l(rc, thieu hieu
biet hojc lirai bieng.

Tieu thang do tieu diem kiem soat ben Irani r

\

5. Co lam dupe hay khong mpi v ice gi do,
la php thupe vao kha ning cua ban than,
mav man chi la ph\f ho$c khdng dang kc.

TAPCHfTAMiyHOCSd 12(213), 12-2016

19


12. D6i vai toi. y^u to may man it anh
huong den viec tdi co dat dupe dieu minh
mudn hav khdng.
Tieu thang do
DTB thap nhit = /, 75; DTB cao nlial = 3,92

6.4

42,5

36.2

14.9

2,60

0,82

3,11

0,47

2.24

0,79

Tiiu thang do tieu diem kiem soat ben ngoii
8,6

\. Nhieu viec khdng nhu v mudn trong cupc
sdna la do van rVii dem lai.

13.3

58.6

19.5

2. Tdi thudng hay hpc "Vii".

26.4

40.8

25,3

7.5

2.14

0.90

3. Tdi hay phu thudc vao may man hay rui
ro khi hpc hanh. thi cu.

25.3

48,9

20,7

5.1

2.06

0.82

4. Tdi thudng bo qua neu gap bai tap khd.

10.3

45,4

28,7

15.6

2.49

0.88

5. Nhieu khi. cac cau hdi trong bai thi khong
lien quan den bai hgc. hpc ciing v6 ich.

20.1

37,9

24.2

17.8

2.40

1,00

6. Phan Idn nhirng thanh cdng cua tdi la do
may min.

37,4

47,1

12,6

2.9

1.81

0.76

7. Cupc sdng phy thupe phan Idn vao cac
vcu td may rui.

31,6

46,0

19.0

3.4

1.94

0.80

8. Khd cd the kiem scat hay ngin ngira dupe
cac t( n^n xi hdi.

13.2

31,6

38,5

16.7

2.59

0.91

9. Cupc sdng gidng nhu la mpi trd chai may
rui ddi vdi hau het moi ngudi.

12.1

33,3

38,5

16.1

2.59

0.90

Ticu thang do
BTB thap nhat = 1.22; BTB cao nliat = 3,56

2,25

0,48

Thang do chung ve lieu diem kiem sodt
BTB thap nh& = 1,76; BTB cao nhat = 3,HI
Thang do lieu diem kiem soil trong cupc song
DTB thap nhat = 1,69; DTB cao nhat = 3,92

2,96

0,41

3,03

0,43

2,82

0,48

Thang do lieu diem kiem soat trong hpc tjp
DTB thap nhat = 1.76; DTB cao nhit = 3,88

Ghi chu: Khi linh DTB thang do chung vS lieu diem kiem sodt thi cdc menh cle ihupc lieu
thang do tieu diem kiem sodt ben ngodi dd dmrc doi ngmrc diem.

luy nhign, neu so sanh nhin nhan cua hpc sinh ve tigu digm kigm soil
ttong cupc sdn| va trong hpc tap thi thiy ring, du each nhin nhan cua cae em
\ e tigu diein kiem soat ttong hai ITnh vuc nay cd tuong quan thu|n chat chg vdi
nhau (he sd tuong quan pearson r -• 0,562; p < 0,01) va dgu dg cao han vai trd
20

TAPCHlTAMiyHOCSd 12 (213), 12-2016

cua nhihig ygu td bgn trong mdi ngudi. song xu hudng nigm lin dd cua cac em
khi dg cap ddn cude sdng ndi chung the hien rd hon so vdi khi dg cap dgn
nhiing \ iec lign quan den hoat ddng hpc lap (vdi cac gia tri DTB la 3.03 so vdi
2,82). Thyc trang nay da gian tigp phan anh hai hien tugng. Thir nhat, dii ttong
xa hdi hien nay cdn nhigu hien lugng tigu eye, song hgc sinh ttong mau nghign
cim \ an kha ty lin vao ban than, tin vao kha nang quyet djnh cua ban than ddi
vdi cude sdng cua cac em. Thii hai, cac kgt qua thu dugc ciing phan anh rang
trong mdi trudng hep lign quan dgn hoat ddng hpc tap ciia hpc sinh da va dang
xa\ ra nhigu hien tucmg lam giam nigm lin ciia cac em ve ban than. Vi vay ma
vai trd quygt dinh eua nhiing \gu td bgn ttong nhu sy nd luc, eham chi hoc tap
ddi vdi kgt qua hoc tap cua hpc sinh da bj giam xudng ttong su> nghT cua cac
em. thay vao dd, miic dp chi phdi ciia nhirng ygu td bgn ngoai lai tang len.
3.2. Khde biet trong nhin nhgn cua hgc sinh THPT ve tieu diem kiem
sodt khi so sdnh theo mpt sd biin so
Bdng 3: Nhin nhdn ciia hpc sinh THPT vi lieu diem kiem sodt ddi vdi
cupc sdng hay kit qud hpc tdp ciig cdc em - so sdnh theo mdt sd bien sd
Bien so
Khoi Idp

Thich loai
mdn hpc nao

Gioi mdn
hoc nao

D T B chung ve tieu
diem kiem soat

Khae biet ve D T B chung ve
ticu diem kiem soat

Ldp 10

3.12

Ldp 12

2.82

Tir nhien

2.98

- T u nhien > khae; p = 0,052

Xihpi

3.01

- X i h d i > k h a c ; p = O.OI3

Ca hai

3.03

- Ca hai > khic; p = 0,014

Khic

2.78

T\f nhien

3,06

Xihpi

2,98

Ca hai

2,85

Khic

2,84

Tich circ hoc tap ed anh huvng
den cupc song sau nay khong?

Ldp 10 > Idp 12: p = 0,000

- Tir nhien > khae; p = 0,017

Cd

3.04

Khdng

2.76

- Cd > khdng; p = 0,000

Cihi chii: Trong bang so li^u chi hien Ihi nhOng khde biit cd y nghia thong ke hogc gdn cd y
nghia thdng ke.

Vi ttong bien sd hpc lyc cd lieu nhdm cd ty le sd ngudi qua nhd, ngn
\ iec so sanh nhin nhan ciia hpc sinh THPT ve tigu digm kigm soat chi dugc
TAP CHI TAM ly HOC, Sd 12 (213), 12 - 2016

21


thyc hien theo mdt sd bign sd nhu gidi linh, khdi ldp, loai mdn hpc dugc hpc
sinh ua thich hay hpc gidi, nhin nhan ciia hpc sinh vg vai trd ciia viec lich eye
hpc tap ddi vdi cude sdng sau nay. Kgt qua phan tich so sanh cho tha> mpi sd
xu hudng sau day:
- Hiu nhu khdng cd khae biel trong nhin nhan cua hpc sinh vg ligu digm
kigm soat khi so sanh theo gidi tinh ciia cac em.
Xet theo khdi ldp: Trong mau nghign cim cd hai khdi Idp: hpc sinh khdi
Idp 10 va hpc sinh khdi Idp 12. Nhin chung. hpc sinh ldp 10 de cao \ai trd cd tinh
quygt djnh ciia cac >gu td bgn ttong han hpc sinh ldp 12 (p < 0,001). Cac em hoc
sinh Idp 10 vira mdi trki qua mdt khoang thdi gian kha dai nd lyc hpc lap dg thi
vao mdt trudng THPT ma cac em mong mudn va da dat dugc thanh cdng do su
nd lyc ciia ban than. Vi \a\. cae em cam nhan rd rang ve vai ttd ciia sy no lyc,
eham ehi va bigu Urgng \c nhumg gi lign quan den digu nay cdn in dam ttong lain
tti cac em. Digu dd ed thg da lam cho hpc sinh ldp 10 de cao hon ^•ai ttd cua sy nd

lyc, CO ging cua moi ca nhan ddi vdi cude sdng hay viec hgc tap cua hp.
Xet theo sy ua thich loai mdn hpc hay hpc gidi loai mdn hpc nao:
Nhihig em thich hay hpc gidi nhihig mdn hpc khdng phai la nhiing mdn ty nhign
hay xa hpi theo each phan loai thdng thudng thudng cd xu hudng dg cao hon vai
ttd quyet djnh eiia nhihig ygu bgn ngoai hay may nii so vdi nhiing em thich hay
hpc gidi cac mdn ty nhign. xa hdi hoac ca hai loai dd. Nhihig mdn hpc dd dugc
cac em liet kg ra nhu: tin hpc, thg thao, ngoai ngO, nhac, hpa... Phai chang, dg
cd dugc thanh cdng trong nhimg mdn ma cac em da Ii?t kg ra. bgn canh sy nd
lyc thi nang khigu ca nhan la mdt >gu id cd vai trd rat quan trpng. Trong khi dd,
nang khieu cua mdi ngudi lai chiu sy chi phdi khdng nhd ciia gen di truygn hay
cua nhOmg dac digm ed tinh bam sinh - nhihig digu thudng dugc quy gan cho "sd
phan" Vi \ ay, nhiing hpc sinh ua thich hay hpc gidi nhOmg mdn hpc dd da de
cao hon vai ttd cua nhihig \'gu td bdn ngoai ca nhan.
- Xet theo each nhin nhan cua cac em vg vai trd ciia viec lich cue hpc lap
ddi v di cude sdng sau nay: Nhiing em khing djnh anh hudng cua vi?c lich eye
hpc t$p ddi vdi cupc sdng sau nay ed xu hudng dg cao hon vai trd quygt dinh cua
nhflmg >cu to ben trong (sy no luc, cd ging cua mdi ca nhan Irong hpc tap hay
giai quv ct van dg nao dd) so v di nhiing em khdng thiy dugc vai ttd dd. Kgt qua
phan tich thdng kg md la cho thiy, 72,1% sd hpc sinh trong mau nghign cim
khang djnh anh hudng ciia \ ice tich eye hpc tap ddi vdi cupc sdng sau nay va
27,9% - phu nhan. Tuy nhien, nhihig ly giai ciia cac em vg quan digm cua ban
than rit dang luu lam. Hiu het (97,7%) nhihig em khing djnh anh hudng ciia vi?c
lich cue h(?c lap ddi v di cupc sdng sau nay thi nhan thiy nhieu Igi ich ma viec lich
eye hpc lap dem lai cho cac em nhu: "Hpc lap mang lai tti tu?, ky nang, kign thirc -

22

TAPCHlTAMiyHOCSd 12(213), 12-2016

nhihig thir khdng thg thigu trong cupc s^g"; "Hpc dg cd cai gdc": "Cd hpc van Ihi
| | B d u d n g thanh cdng se dl hon": "Cd bii^ cip thi de kigm viec hoii"... hoac
"Viec tich eye hpc lap se giiip cac em ed nhimg pham chat ldi" nhu: "Bi& lam chii
ttong cupc sdng", "Giiip em cd kinh nghiem ttong cupc sdng"; "Giiip cac em ttd
thanh ngudi cd ich cho xa hpi"... Trong khi dd, nhihig em phu nhan vai trd anh
hudng cua viec tich eye hpc tap lai ngu ra nhiing ly do dudng nhir phin nao phan
anh liliihig hien lugng tigu cue trong xa hdi hien nay hoac cho thay mgt sd em cd
each nhin da chidu hon vg cude sdng. Chang han:
53,0% sd em phu nhan vai ttd anh hudng ciia sy lich eye hpc lap ddi
vdi cupc sdng sau nay nhan thiy ring "Hpc lap chi la mpt phan lao ngn thanh
cdng"; "Hpc la mdt chuygn nhimg quan ttpng la sau nay iing dung kign thirc
vao cupc sdng nhu thg nao" va "Khdng ehi eham chi la dugc, quan ttpng la hpc
cd dung each khdng"..., tham ehi, sy may nii cung cd thg tac ddng dgn cupc
sdng sau nay.
- 33,3% sd em gin kgl vdi nhihig sy kien, nhiing vu viec ma cac em da
bigt trong cupc sdng x§ hpi dg ly giai cho nhan dinh ciia minh. Chang han. cd
em cho ring "Cd nhihig viec khdng cd hpc vin ma vin cd thg lam dugc";
"Thanh cdng trong cude sdng la do ddi nhan xu thg chii khdng phai do viec
hoc": "Cupc sdng sau nay khdng lign quan dgn viec hpc lap"; "Hpc khdng phai
la cupc sdng thyc lg hang ngay". Rd rang, mdt sd hien tugng tieu eye trong xa
hpi, ma cd 16 trude hgt dd la nhimg tigu cue ttong xin viec ciia nhihig ngudi
mdi budc vao nghg va ttong danh gia, binh xet ngudi lao dpng da dugc hpc
sinh THPT ghi nhan va digu dd da anh hudng dgn nhin nhan ciia cac em vg vai
trd eua nhihig ygu td dan den thanh cdng hay that bai cua mdi ca nhan.
11,8% sd em phii nhan vai ttd anh hudn^ ciia viec lich eye hpc tap ddi
vdi cupc sdng sau nay la do cac em nhan thay "Chit lugng giao due cua Viet Nam
cdn lac hau" va "Nhihig thit em dang hpc khdng ap dung dugc nhigu trong cupc
sdng"...
Cd thg thiy, hpc sinh THPT da cd nhihig nhan xdt mang tinh khai quat
cao ddi vdi mdt sd van dg ttong cupc sdng ndi chung va hpc tap ndi rigng. Ngu

nhihig nhan xet do la lich eye thi sg cd tac ddng tich cue den cac hoat ddng sdng
ciia cac em. Trong khi dd, mpt sd hign lugng tigu eye trong xa hdi da dugc hpc
sinh ghi nhan va digu dd da anh hudng dgn nhin nhan ciia cac em vg vai ttd cua
nhihig ygu td dan dgn thanh cdng hay that bai cua mdi ca nhan. Dii ly 1^ sd em
phii nhan vai ttd anh hudng cua viec tich eye hpc tap ddi vdi cupc sdng sau nay
khdng chigm da sd nhung ciing rat dang kg. Tir nhimg Iy giai cua ckc em thudc
nhdm dg cao hon vai ttd quv et dinh eiia nhiing > eu td bdn ngoai, nhiing ngudi cd

TAPCHITAMLyHOC.Sd 12(213), 12-2016

23


trach nhiem trong dao tao ngudn nhan lyc ndi rieng, quan Iy xa hdi ndi chung
cin quan tam \ a cd nhiing didu chinh kjp thdi nigm tin eiia cac em.
Tom lai
Nhin tdng thg. hpc sinh trong miu nghign ciiu de cao vai trd ciia cac \ cu
Id bgn trong ttong \ iec quv el dinh ddi vdi nhiing thanh cdng hay that bai trong
cude sdng ndi chung hay trong hgc tap ndi rieng ciia cac em. song, trong nhin
nhan cua cac em, cac > gu td bgn ngoai (sy may rui hay nhiing v cu Id bgn ngoai
khae) cung van cd sy chi phdi d mire dp nhat djnh.
Cd nhumg khae bici trong nhin nhan cua hpc sinh THPT vg tigu digm
kigm soat khi xet theo khdi Idp (Idp 10 hay ldp 12), theo thyc tg cap em ua
thich hay hpc gidi loai mdn hpc nao v a iheo nhin nhan cua cac em v e sy anh
hudng cua viec tich eye hpc tap dgn cude sdng sau nay.

T^i lieu tham khao
1.1.c van Mao, Tieu diem kiem sodt ben Irong hay hen ngodi. Tap chi Tam ly hoc. So
11/2014.
2. Le Thi Thanh Huong, De doanh nhdn vd cong nhdn cimg hudng den thdnh dgt,

NXB Khoa hoc xa hpi. 2013.
3. Barrv D. Smith va Harold J. Vetter. Cdc hpc ihuyil ve nhdn each, NXB Van hoi
thdng tin. 2005.
4. Robert S. Feldman. Nhirng diiu trpng yeu Irong Idm ly hpc, NXB Thdng kg, 2003.

5. Roncr J.B.. Generalized expectancies for internal versus external control ofreinforcemenl.
Psychological Monographs: General & Applied, 80 (I), pp. 1 - 28, 1966.
6. Peter D. Spear. Steven D. Penrod, Timothy B. Baker, Psychology: Perspectives on
behavior. Press: John Wiley & Sons. 1988.
7. Corsini R.J., The dictionary of psychology. 1999.

TAP CHI TAM l y HOC, S