Một số yếu tố tác động đến tâm lý các thành viên tổ chức xã hội với việc tham gia giám sát thực hiện quyền trẻ em

MOT SO YEU TO TAC DONG
DEN TAM LY CAC THANH VIEN
TO CHQC XA HOI
VOI VIEC THAM GIA G I A M SAT
THUC HIEN QUYEN TRE EM

Nghidn cOu niy duoc tii tni bdi Quy Phat triln Khoa hoc vS CSng nghd Qufic gia
(NAFOSTED) ttong de tai: figNen cOu tam If cOa cSc thanh vien ttong cict6 chitc xa
hoi Viet Nam lam viec ve tre em doi vdi viec giim sit thuc hiSn quyen tie em ttong qu
trinh hoi nhap quocte; Ma sfi: VI1.1-2013.14; TS. Nguyin Thi lUIOi lim chd nhidm.
TS. 06 Thi Ngoc Phuong
Pbd Viin nudng Vien Ddn sd, Gia dinh vd Tie'em.

T6M TAT
Sal viel ndy phdn tich mgi sd yeu li ldc ddng din Idm ly cua cdc li chic xd
hdi khl lham gia gidm sdt thgc hiin quyin tri em nhu: Tdm ly bdn khodn. e nggi vi
tinh phdp ly: Tdm ly la nggi vi Ihliu thong tin khdng di chirng cu: Tdm ly bdn khodn.
sg ngudi ddn vd cdc Id chuc xa hgi khdc khdng ung hd: Tdm ly chua ddm mgnh dgn
vd khdng du lu lin. Kel qua khdo sdi cho thdy, yiu Id lal chinh, vdi luc cita Id chic xd
hgi cd lac ddn^ nhiiu nhit din tdm ly thdnh viin Irong ti chuc ddi vdi vlfc gidm sdt
Ihuc hifn quyin tri em. Yiu Id giai linh vd dja bdn khdo sdi cd dnh hudng den Idm ly
cia edc Id chtic xd hgi khl lham gia giam sal Ihuc hiin quyin Ire em.
Tiy khda: To chic xd hdi; Quyin tri em: Gidm sdt quyin tre em.
Ngdy nhdn bdi: 10/8/2016; Ngdy duyil ddng bdi: 25/8/2016.
1. B i t v i n de
6 cic nude kdm phit ttien v i eic nude dang phit trien, trd em Ii nhttng
Ainh vidn de bj ton Auong, ydu thd v i thidt thdi nhit trong x i hdi. Cic em
thudng Ii nan nhin cfla sy sao nhing, l t a dyng, bjo Iyc, ngheo ddi mu chft
vd gia eu, xung ddt vu tt^g, bj bdc Ipt kinh te v i tinh dye. Vui chai, giii ui d i
ttd Ainh udc mo cfla phin ddng tre em d cic nude dang phit tridn, djc biet
vdi cic em d nhftng nude kdm phit ttidn. Nhiiu gia dinh khdng cdn Ii mdi

82

T^CHfTAMLyHOC,Stf9(2IO),9-20l6


»

hTong an toin. hii hda cho ttd cm vi ngay cang cd nhidu thich Aire ma cic
gia dmh phai ddi mat p i i quydt. Hing ttim ttieu ttd em mi phin Idn Ii d cic
nude dang phat ttidn van chua bidt hoic chua 4ipc hudng diy du cic quydn
cua cac em mic du cac nha hoach dinh chinh sich d nhidu nude ddu cdng khai
Aua nhan nguydn tic dao due ring, mpi ttd em ddu duoc chta sdc sue khde,
dupc giao due vi cd cic co hdi khic dd phat ttidn vi duac bao vd chdng su bdc
Ipt, lam dung. Dd lim dupc didu dd, ddi hdi mdi qudc gia cin tang cudng nhidu
bipn phap dd Aye hidn eic quydn cfla cac em mdt each hidu qui han cung nhu
can co nhung giai phap hidu qui cho vide giim sit qui ttinh Auc Ai Cdng udc
dam bao quydn eho mpi tte em.
Nghidn cflu nhta hudng ddn l t a rS mdt sd Auc ttang hoat dpng Aam
gia giam sat Auc hidn quydn ttd em ciia cic td ehue xi hdi l t a vidc vi ttd em
hien nay. Nhftng khd khin, bit eip vd nhin Auc vi die bidt li khd ichan vd t t a
ly va cac yeu td inh hudng ddn t t a ly cua nhftng ngudi linh dao vi nhin vidn
cac to chuc xi hpi, cic to chuc phi Chinh phfl (NGOs); nhttng nhu ciu, mong
muon cua hp ttong vipc phit huy dupc vai ttd gita sit Auc Wpn quyin ttd em
Tu do, de xuat mdt sd giai phip hd ttp t t a ly cho cic td chuctt-ongqui ttinh
Aam gia giam sit Aye hidn quydntt-dem. Trong bii vidt niy, chflng tdi chi sfl
dyng mpt vai kdt qui ttung ciu y kidn cfla dd tii nghidn cflu dd phin tich mpt
soyeu to tac dpng den t t a ly cfla cic Ainh vidn ttong eac td chflc xi hpi vdi
viec giim sit Aye hidn quydn tte em.
2. Khich the va phmmg phap ngfaien c*u

2.1. Khdeh the nghien ciru
Nghidn cuu tidn hinh khio sit ttdn 1.000 ngudi, ttong dd cd 800 ngudi li
linh^o, nhin vidn cie td chflc xi hpi, td chfle pW Chinh phu l t a vide vi ttd em
va 200 nguoi li can bp cie ban, nginh, doin Ad lidn quan tai dja bin nghien cflu.
Bdng 1: Cdc td chtic lham gia khdo sdt
To chuc
To chuc xi hdi
To chiic phi Chinh phi (NGOsi

HiiNfi

Hai
Phong

Ho CU
Minh

12

7

24

3

Thin Thifa

Ting

12

3

34

8

6

Co sd chfim soc tre em

1

1

8

1

Ban, ngMh, doan the

7

6

5

8

TAPCHlTAMLyHOC,Sd9(210),9-2016

26

83


2.2. Phirtmg phdp nghien ciru
Cac phuong phip nghidn cflu chinh li phuang phap didu tra bing bang
hdi, Aio luin nhdm, phdng vin siu chuyen gia.
3. Ket qua nghien eiru
O Viet Nam, cic td chuc xa hpi li tdn gpi chung dd chi cic td chuc ty
nguypn cua nhin din. Cac td chuc xi hdi cd nhidu ten gpi khic nhau ttiy Aeo
tinh chit, tdn chi, myc dich, diiu Id cfla td chfle xi hdi do nhu: Hpi, Lidn hipp
cic hdi, Hdi lien hipp, Tdng hpi, Lidn doin, Hipp hpi... Die didm chung cua
eic td chflc xi hdi la: cic td chflc ngoii Nhi nude, ty nguydn, tu quin I^, ty
chju ttich nhidm, ty trang ttii vd kinh phi, hoiit ddng phi Ipi nhuan. Cic td
chflc xi hdi Ita vide vd ttd em thudng cd cic vai trd sau diy: 1) Vgn dgng xdy
dung, hodn thiin, phdn bien chlnh sdch, lugt phdp vi ttd em; 2) Theo dot, gidm
sal. bdo cdo vipc Aye hidn Lujt vi eic chuang trinh cfla Chinh phfl nhim thflc
day hon nfta cam kit vi vide Aye Ai ttich nhipm giiitt-inhcfla Chinh phfl vd
vin de tte em; 3) Cung cip djch vg cho trd em, die bipt Ii nhftng djch vy cho
nhdm trd em khd tidp can nhit; 4) Ndng cao ndng luc (kidn thuc, thii dp, hinh
vi) cfla xa hpi, nhftng ngudi cd ttich nhidm vi ci cho ttd em vi Aye hien quydn
tte em.
Dd tim hidu cic yiu td tic dpng din tim Iy cfla cic thanh vidn td chflc
xi hpi ttong i/ipc giim sit Aye hidn quydn ttd em, dd tai di khio sit cic ydu td
sau: 1) Cic ydu td chfl quan: khdng dfl ning lyc, khdng du nhin vidn, khdng du
lai ehmh va vit lye, khdng dfl ty tta. 2) Cie ydu t6 khich quan nhu: khdng cd
quy Anh trong luit; khdng cd ca chd; khdng dupc cic ca quan Nhi nude flng
hp: khdng dfl Adng tta, bing chflng; khdng dupc ngudi dan ung hp; cic td

chuc xi hpi khic khdngflnghd.
_
3.1. Ddnh gid chung cdc yeu li ldc dpng den tdm ly ctia cdc thdnh vten
lo chuc xd hpi Irong vipc gidm sdt Ihuc hien quyin Iri em
Kdt qui khio sit cic ydu td tic dpng den tim Iy cfla cic Ainh vidn t6
chuc xi hpi ttong vide giam sit thyc hipn quyin ttd em dupc phin inh qua bins
sp lieu sau.
*
^ Kdt qui khio sit d bing 2 eho Aiy, trong 10 ydu t6 dupc khio sit Ai
ydu to khong du tii chinh, vit Iyc chidm vi tti cao nhit (72,3%) Diiu niy cd
nghTa li vin dd tii ehinh, vit Iuc cua Id chuc xi hdi cd tic dpng nhidu nhit ddn
tam Iy cua cic Ainh vidn trong td chuc ddi vdi vipc gita sit Auc hidn ouvdn
tte em. Qua khao sit Aye tiln cho Aiy, khi to chuc cd tidm luc tii chinh nhin
sy tot Al cac Ainh vidri cd nhieu ty tin hon, cd khi ning chfl dpng hon Irane vidc
gita sat Aye hidn quydn ttd em.
°

8"

T/«'CHfTAMLyHOC,Stf9(2I0),9-2016


Bdng 2: Cdc yiu Id tdc ddng din Idm ly cia cdc thdnh viin td chtrc xd hgi
Cic yen to

Mte dfi tac ddnp
So Immg

Thii tir

Tyl?%

I. Khong du tai chinh, vat Iuc

723

72,3

2. Khong dli ihdne dn. bing chung

660

66,0

3. Khdng coca chd

652

65,2

3

4. Khong dii nhan vien

610

61,0

4

5. Khdng du nang lire

602

60,2

6. Khong dtroc co quan Nha nude ling ho

535

53,5

7. Khdng cd quy dinh trong luat

495

49,5

8. Khdng tu tin

416

41,6

9. Khong dirge ngudi dan ing hd

281

28,1

10. T6 chftc xa hpi khic khong hgt, tac

213

1

21,3

8
10

"kli/inJi"/.,^-*^-'"'?'* * "' ã"ã **; ''^ '* ã=*ã= n^to "ôn -^na td chuc xi hdi
khong du Aong ttn, bing chflng" dd gita sit Auc hidn quydn tte em Div li
yeu to quan ttong. Bdi vi, khi eic Ainh vidn cfla td chuc x'i hpi cd drAdng'tta
tn tip se ty m han ttong vice gita sit Aye hidn quydn tre em Trii Iai cic
fi^Sill h"- f " '^ '? " ^ " " **'" """"^ ""• '^™8 dfl Chung cfl di g m si
Ih,-^ 1. *;? °"^ " ' ' ^''"l ' " '^"'^ '"^" '"'>'^" « ™. Khdng phii Iuc nio
A^p'ri ^ ' " " "^? ^' '° ''•*' " ' "*' "^O-S c6 Ad tidp ein dupc nhftng
Aong tai hen quan den vide Aye hidn eic ijuydn ciia ttd em, die bidt Adng ti^
tfl cac CO quan quan Iy Nhi nude vi d ci d p dja phuang vi ly do khdng ed ea
che lu,, quy dit*. Khdng phii cip nio cung siS sing'cung cip d^dfl e c
Aong ttn ve nguon Iyc, vide Au ehi vi phin phdi ngudn lue vi cic Adng tin
hen quan den cac muc tteu vi ddi mpng ttong ITnh vyc bio vp, chta sdc, giio
dye tte em cho nhftng ngud, gita sit biit. Trong khi mudn gita sit, Aani vin
phM bipn cae thanh vien td chuc xi hpi phii cd Adng tta, bing chflng chtah
Auc. Dieu do cung la mpt ttong nhftng ly do tic dpng ddn t t o ly cfla ci? Ainh
vten ttong eac to chflc xi hpi. Kdt qui nghidn cuu d! chi ra cd 61,6% ngudi
I'^J'-^i^t
I *,o * ^^'' '^•"'° " 8 " ^ ° ™ Phdng, 64,3% ngudi d Ainh
phoHo a i Mmh, 79,2% nguoi d Thua Thidn - Hui cho bidt khdng du bing

^ B A d n g ttn Ii mdt khd khin tic ddng ddn su m tin cfla hp. Cd 65 4%
^ W i a m pa khao sit d eic co quan, ban, nginh, doin Ai vi 66,1% niidi
| H . a khao sit d eie td chflc xi hdi ddng y vdi y kiin niy. Vd ty I p ^ m
TAP CHf TAM LyHOC, Stf 9 (210), 9 - 2016

85


(64,6%) vi nu (66.6%) la khdng chdnh nhau nhidu. Kit qua dd cho Aiy, vice
Aieu Adng tta. bing chung la mdt ydu td tic ddng khdng nhd ddn t t a Iy cua
cic Ainh vidn cic td chflc xa hdi.
Mdt ydu td ed tic ddng ldn ddn t t a 1^ cfla cic thinh vidnttxmgtd chflc
ddi vdi vipc giam sit thyc hidn quyin ttd em li Aidu ea chd cho hoat dpng gita
sit nay. Mac dfl mdt sd vin bin phip luit Nhi nude cd quy dinh vai trd cua eic
td chuc xi hdi lien quan ddn vin di bio vd quydn ttd em vi gita sit Auc hipn
quydn ttd em, nhu: Lugt Bdo ve, Chdm sdc vd Gido due Ire em: Nghi dinh 71/
2011/ND-CP ngdy 22/8/2011 Quy dinh chi tiit vd hudng ddn ihi hdnh md, sd
diiu cia Lug, Bdo vi. Chdm sdc vd Gido dvc h-e em vi mpt sd vin ban khic...
Tuy nhidn, nhflng vin bin nij; chi iihic din cum tCr td chuc xa hpi ndi chung
vi thudng duoc mpi ngudi ngim hidu dd Ii chi ndi tdi 6 td chuc chinh ttj - xi
hdi (Mat ttin Td qudc, Hdi Lien hiep Phu ntt, Doin Thanh nidn COng sin Hd
Chi Minh, Tdng Lidn doin Lao ddng, Hpi Ndng dgn, H§i Cyu chidn binh) Ii
nhung td chfle duoe Nhi nude quy djnh dupc tham gia giim sat, phin bidn xi
h^i ddi vdi cic hojt dpng cfla Nhi nude. Cic vin bin phip luit Nhi nude chua
dd cip ra rang vd dja vj phip Iy, ning lyc cua to chuc, ngudn kinh phi vi d}c
biet la CO chd tham gia cfla eic td chflc xi hpi din sy trong vidc giim sit quyin
tte em, eung nhusu flng hp cfla cic ca quan Nhi nude ddi vdi vin di niy Cic
vin bin hudng din Aye hidn Luit Bip vd, Chim sdc vi Giio due trd em ttiide
diy cung nhu cic quy djnh trong vipc phdi hpp Aye hidn quydn trd em, die
bidt Ii giam sat Aye hidn quydntt-dem khdng cd cic diiu, muc quy dinh cic id

chuc xi hpi ey Ad nio cd chuc ning, nhidm vy hay quydn ban Aye iiidn ph6i
hpp vi hpp tic vdi cic CO quan Nhi nude dd td chflc Auc hidn hoic giim sit
thyc hidn quydn ttd em. Didu do Ita khd khin cho cic td chflc xi hpi lim vide
it^Z^ =ni khi mudn dupe Aam gia qua trinh giim sit Aye hidn quyin tre em
Miftng kho khin dd cd Ad bit diu ngay tfl tinh phip ly vi hinh Iang phip I«
de cic to chuc xi hdi hoat ddng trong khudn kh6 hpp tie vi phdi hpp vdi cic
td chuc va CO quan Nhi nude cflng nhu vdi cic ti chflc qudc td. Hp cung Ip
nm khl nhan tten cua cic td chfle qudc td dd Aye hipn cic dy in cd ttah nhay
c t a ve chinh tn lidn quan den Auc hidn quydn trd em, diiu dd tao tam K
khong tin mdng vio vj Ad cua hp ttong qui ttinh hop tie dd. Diy Ii mdt trong
nhOn| vin de giy tim Iy e dd nhit, khd khin nhit ddi vdi cic thinh vidn cflf
eic td chuc xi hpi tam ly Io ngai vd sy Aidu hinh Iang phip Iy trong ph6i hap
cflng nhu sy hpp tic vdi eie ea quan Nhi nude vi eic ti chflc qu6c td.
. . . ^'^' '''"'^'^"S<="'<:i':y^i>liaintdmlyciacdclhdnh
viin ti chtrc xd
hgt trong viec giim sdt thtfc hipn quyin tri em so sdnh theo cdc biin si
3.2.1. Cdc yeu Id chi quan tdc dpng din tdm ly cia cdc thdnh viin ti
chuc xa hpi
'"

TAP CHf TAM Ly HOC. Stf 9 (210), 9 - 2016


Bang 3: Tdc dgng cia cdc yiu ti chi quan din tdm ly cia cdc thdnh vien
Id chuc xahpi (So sdnh Iheo dia bdn khdo sdt)
Cic yen th

Bia ban khio sat r%l
Ha Noi

Hai
PhAng

Ho Chi
Mnh

I. Khdng dli nang luc

54,4

70,4

61,7

2. Khong dii nhan vien

55,3

74,4

66.7

3. Khong dii tai chfnh va vai Iuc

71,8

80.0

71,0

4. Khdng dii tu tin

41,1

48,0

38,0

Thira Thiln Hue
1

45.6

Niu so sinh Aeo dia ban khio sit, ta A i y cd su khic bidt nhit dinh Tic
^ l i T i n T h J , V ' ^ ' l ' ! " ' ^ " ^^ " ^ ™ ' ? ' ' ™ 8 la cao nhit, d dia f i n H
Npi la A i p ttaat^Ta, dia ban Thua Thidn - H u i v i A i n h phd Hd Chi Minh nim
k h S s T r ^ ^ ' - ^ " . ; ? ' ' •=*' ^=" •" * ' '*' ""•= " i S t . « nhit gifta e i c t a

bt

!:!:ic brdt's"'° '*™'"' * ^"
'•"-' ^' '^'=- ^^" ^ ^™8 la ty t a c
Bdng 4: Tdc dgng ,;uo cdc yiu ti chi quan din tdm ly cia cdc thdnh viin
to chuc xdhpi (So sdnh Ihea gidl tinh)
Cac yen tS

GicI tinb iy„)
Ni>

I. Khong dli nflng luc

61,9

2. Khong di nhan vien

62,6

3. Khong dii lai chinh va vgt luc

73,8

71,7

4. Khong dli tur tin

,3„,

42,2

1^^" so siiA Aeo bidn sd gidi tinh ta Aiy, yiu td gidi tinh cd tic ddng ddn

Nft gidi chiu tac dpng cua eac ydu td tam Iy nhieu han nam gidi.
chuc xd hg]' " " ^ ^ " ' ° '*"'''

" " " ' " " ^ ^ " * ^^" '^"•'y"^

' ^ 'hinh viin ti

dk. r S r ^ t l " * ''*"*• ^ * ° * ^ ^ ' * "^^ ""i^ " ^ ^^^ n t a " 1>i ^ yi" tfi tic ddng
den tam Iy e ngai eua cic Ainh vidn td chfle x i hdi ed khie nhau nhung mfc

T»PCH(TAMLyHpc,SS9(210),9-2016
87


dp chenh Ipch khong nhidu. Thinh phd Hd Chi Minh chiu tic dpng nhiiu nhit,
tinh Thua Thien - Hud chiu tie ddng It nhit. Ydu td khdng cd ca chd tic dpng
nhieu nhat o Hii Phdng vi it nhit d Thua Thidn - Hud. Ydu td khdna dupc cic
CO quan ung hp tic ddng nhidu nhit d Ainh phd Hd Chi Minh vi it nhit d Thfla
I nien - Hue...
Bang 5; Tdc dpng cua cdc yiu Id khdeh quan din tdm ly cua cdc thdnh viin
td chuc xd hdi (Sa sdnh theo dia bdn khdo sdt, %)
Bia biin khan n&t

Cac yeu to
Ha Ngi

Hal
PhJng

1. Khong CO quy dinh trong luat

49,6

44,8

2. Khong c6 CO che

69,3

74,4

68,0

42,4

3. Khdng dugc cic ca quan iing ho

50,2

50,4

63,0

45,6

Chi
Minh

Thira Thiln -

58,0

33,6

H6

Hul

. ^-. ?"* " '"^" ''''™ ™ '-"'' "^ "'"• ™ng nhu Luit Bio vd, Chta sdc
vi Glio due ttd em (2004) ttudc diy chua quy dinh ro vi vai ttd cfla cic td

chuc xi hpi, die bipt vdi vin dd Aam gia giim sit thyc hipn quydn tre em Ai
sy hinh Aanh va boat dpng cda cic to chflc xi hdi nude ta cdn bi han chi bdi
nhieu gdc nhm lAic nhau vd tdn chi, myc dich cung nhu cic bien phip mi cic
to chuc xi hpi Aeo dudi. Didu dd dan ddn cd cic quan didm khic nhau vi ddng
quydn ttd em Cic van de trd em cung nhu vide gita sit Auc hipn quydn trd
em iuon co nhftng diem dan xen nhttng yiu td, m dd din din 'nhftng e ng,! cho
ci nhftng nguo, ra quydt djnh vi nhttng ngudi Aam gia Aye hifn. Didu dd
em M ^ itH T '^u'-^" '*"= * ° "^^ *^^ "'^ '^ '^hflc xi hdi lim vipc vdi ttd
em_Mit khie, ban than cic Ainh vidn ti chflc xa hdi cd luong tam, tam huyit
nhipt tinh cung thay ti chflc mtah cd nhttng h,n ehd nhu khing di ndng luc
khottg du nhdn viin. khdn^ di ,dl chinh, vdt luc di Aam gia giim sit thuf hidn
quyen tre em, m dd din ddn tam Iy khdng thiy lu tin dd tham gia
'
4. Kit luan
.Bii Viet niy phin tieh mdt s6 yiu t6 tic ddng ddn tim IV cua cic Ainh
T k h ! ' "'''-'' ^' ' ' ^ S'^ Siam sit thyc hidn quyin tre em nhu T t a |y
bta khoin, e nga, ve ttnh phip Iy; Tim ij lo ngai vi Aidu Adng tm, khdng dfl
taZ'rT \^'^J^°^''
^ ' "8«M din vi cie ti chuc x! hdi khic khdng
ung hp; Tam Iy chua dim m,nh dan vi khdng dfl ty tta. Kit qui khio sit cto
88

TAP CHf TAM Ly HOC, Stf 9(210), 9 - 2016


thay ydii td tii chinh, v$t Iuc cua td chuc xi hdi cd tic ddng nhiiu nhit ddn
t ^ ly cua cic Ainh vidnttongtd chflc ddi vdi vide giim sit Auc hidn quydn
7, ^^'3^- '^° '*" """^ "^" "f"" '^^y ^ '^ """"^''° t"*" 1"'^ tai chinh nhin
f j ^ q u r i n t f e ^ . " "'' ""•^- "^ * ^ - ' - " - ^ ' - * ' 8 " di ; : i m " :
c a fvil ntt,

c xgitta
^ ' cic
; : dja
; ? ban
t ^ dupc
S S khio
S ^ ^sat'
^ t S^^^'^'""
l r S ^ e *^"^
t S"^^
. i ^^ ^" ^ "* ^
nam
Tii lieu tham khao

i'^'^'fflrd;x'k^^2ttf"*''''^*™^''''*'*^
^ ^ t h l f h t di'e'tid"?fla''^ I r d i n " ; ''^'^'S'^^ P^" t<^ ^ -^ em" - Vin
5/2002, NXB Th£gK6,2«)6
* ™ "^^ * ^ ™ ''* ™ " New York,

5. Luit Tre em nim 2016.
'^^'h^cir^^^^^^r^^^.^^-^^-^^^ruan^.ich^,

Mi!tiJ^l'c!:LfnS^LT

"5^"-- "^ "«° '^"•••^ "^^ 9"^"= ^a Hi Ch,

TAPCH(TAMLyHpc,SS9(2IO),9-20l6

89