Vướng mắc trong thụ lý, giải quyết các vụ vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ

NGHIÊN CỨU - TRAO Đối

VNG MẮC TRONG THỤ LÍ,

GIẢI QUYẾT CÁC VỤ VI PHẠM QUY ĐỊNH
VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐUỜNG BỘ
LÊ VÀN QUANG
*
NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN
**

6/

_

_

_

,..............

_ ,

,

,

w ■ Thực tiên giải quyêt các vụ án vi phạm quy định vê tham gia
giao thơng đường bộ cịn gặp một số vướng mắc trong việc áp dụng
quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và Thơng tư số
63/2020/TT-BCA về quy trình thụ lý, tiếp nhận nguồn tin, điều tra,

giải quyết tai nạn giao thông đường bộ; vấn đề bồi thường thiệt hại
đối với các vụ án tai nạn giao thơng có yếu tố nước ngồi...

!
\

Từ khóa: Vỉ phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; bồi thường
thiệt hại.
Nhận bài: 13/6/2021; biên tập xong: 18/6/2021; duyệt bài: 21/6/2021.

1. Vướng mắc trong việc áp dụng
pháp luật
Ngày 19/06/2020, Bộ Cơng an ban hành
Thơng tư số 63/2020/TT-BCA quy định
quy trình điều tra, giải quyết tai nạn giao
thông đường bộ của lực lượng Cảnh sát
giao thơng (Thơng tư số 63), có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/01/2021.
Theo khoản 5 Điều 5; khoản 4 Điều 6;
khoản 7 Điều 7 và khoản 1, 2 Điều 9
Thông tư số 63 thi trường hợp nếu phát
hiện vụ tai nạn giao thơng có một trong các
dấu hiệu về hậu quả như: Có người chết tại

40

Tạp chí
KIÉM SÁT_/ Số 03/2022

hiện trường; chết trên đường đi cấp cứu;

đang cấp cứu mà chết; có người bị thương
dập, nát, đứt, rời tay, chân, bị mù hai mắt;
võ nền sọ; có từ 03 người bị thương gãy

tay, chân trở lên hoặc có căn cứ thiệt hại tài
sản từ 100 triệu đồng trở lên thì Cảnh sát
giao thơng Cơng an cấp huyện báo cáo
Trưởng Công an cấp huyện phân công
*Thạc sĩ, Trưởng phịng 9, Viện kiểm sát

nhân dân tỉnh Bình Phước.
** Kiểm sát viên trung cấp, Viện kiểm sát
nhân dân tỉnh Bình Phước.


NGHIÊN cuu - TRAO DỔI

Cảnh sát điều tra tiếp nhận điều tra, giải
quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng
hình sự (BLTTHS). Trong trường hợp này,
Cơ quan điều tra (CQĐT) phải thông báo
cho Viện kiểm sát cùng cấp biết để cử
Kiểm sát viên, cùng Điều tra viên khám
nghiệm hiện trường theo quy định của
BLTTHS.
Các vụ tai nạn giao thông như va chạm
hoặc khơng có thương tích nặng, hoặc ban
đầu xảy ra chưa xác định được có người
chết hay khơng hoặc ba người bị thương trở

lên hoặc trị giá thiệt hại về tài sản dưới 100
triệu đồng thì thuộc trường hợp giải quyết
của Cảnh sát giao thông, không thuộc thẩm
quyền giải quyết của CQĐT. Thông tư số 63
không quy định bắt buộc Cảnh sát giao
thông phải báo cáo cho Trưởng Công an cấp
huyện để phân công Cảnh sát điều ưa tiếp
nhận giải quyết, cho nên rất nhiều vụ tại nạn
giao thông khi xảy ra, ban đầu chưa xác định
được thương tích hoặc thiệt hại về tài sản
dẫn đến Cảnh sát giao thông trực tiếp tiến
hành khám nghiệm hiện trường và thụ lý
giải quyết. Do vậy, biên bản khám nghiệm
hiện trường khơng có Điều tra viên và Kiểm
sát viên tham gia khám nghiệm.
Trên thực tế, nhiều nạn nhân ngã do tai
nạn giao thơng bị bầm tụ máu não chưa có
biểu hiện về chấn thương sọ não, nhưng
sau một thời gian điều trị mới phát hiện bị
chấn thương sọ não dẫn đến tử vong.
Nhưng do ban đầu chưa xác định được
thương tích và thiệt hại về tài sản nên Cảnh
sát giao thông trực tiếp khám nghiệm hiện
trường, mà khơng có Điều tra viên và Kiểm
sát viên tham gia. (Theo quy định của
BLTTHS khi khám nghiệm hiện trường
Điều tra viên chủ trì tiến hành khám
nghiệm nơi xảy ra, nơi phát hiện tội phạm

để phát hiện dấu vết của tội phạm, thu giữ

vật chứng, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử
khác liên quan và làm sáng tỏ những tình
tiết có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ
án. Trước khi tiến hành khám nghiệm hiện
trường, Điều tra viên phải thông báo cho
Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian,
địa điểm tiến hành khám nghiệm để cử
Kiểm sát viên kiểm sát việc khám nghiệm
hiện trường. Kiểm sát viên phải có mặt để
kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường).
Từ đó, dẫn đến nhiều vụ tai nạn giao thơng
khơng có Điều tra viên và Kiểm sát viên
tham gia khám nghiệm hiện trường.
Vấn đề đặt ra là biên bản khám nghiệm
hiện trường theo quy định của BLTTHS
khơng có Điều ưa viên và Kiểm sát viên
tham gia nên khơng có giá trị pháp lý để
đưa vào thủ tục tiếp nhận, thụ lý, giải quyết
tin báo, tố giác về tội phạm. Thực tiễn cho
thấy, phần lớn các vụ tai nạn giao thơng xảy
ra ban đầu khơng có người chết mà chỉ bị
thương tích và thiệt hại về tài sản, nhưng
chưa xác định được thương tích là bao
nhiêu phần ưăm và tài sản bị thiệt hại,
muốn xác định được tỉ lệ thương tích, thiệt
hại về tài sản thì phải trưng cầu giám định
thương tích và yêu cầu cơ quan định giá tài
sản, mới có cơ sở để xem xét có dấu hiệu tội
phạm xảy ra hay khơng. Điều đó, dẫn đến
nhiều vụ tai nạn giao thông sau khi xác định

được thương tích, thiệt hại về tài sản, có dấu
hiệu của tội phạm, Cảnh sát giao thông
chuyển hồ sơ cho CQĐT thụ lý, giải quyết
tố giác, tin báo về tội phạm thì việc khám
nghiệm hiện trường khơng có Điều ưa viên
và Kiểm sát viên tham gia nên khơng có giá
trị pháp lý.
Hiện nay, các vụ tai nạn giao thông mà
tỉ lệ thương tích nhẹ, tài sản bị thiệt hại dưới
Tạp chí
số 03/2022 \_KIÈM sát

41


NGHIÊN CỨU - TRAO DỔI

100 triệu đông chỉ xử lý vê dân sự và hành
chính. Đối với các vụ tai nạn mà các đương
sự tự thỏa thuận bồi thường thiệt hại về
thương tích và tài sản thì Cảnh sát giao
thơng lập biên bản thỏa thuận, sau đó
chuyển hồ sơ để xử lý hành chính.
Tuy nhiên, nhiều vụ việc tỉ lệ thương
tích và thiệt hại về tài sản tuy khơng đủ định
lượng để xử lý về hình sự nhưng các bên
(người gây tai nạn, người bị tai nạn) không
thỏa thuận được với nhau về phần bồi
thường dân sự. Vì vậy đã khởi kiện yêu cầu
Tòa án giải quyết bồi thường thiệt hại ngoài

họp đồng. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự
(BLTTDS) năm 2015, khi thụ lý giải quyết
các vụ án bồi thường thiệt hại ngồi họp
đồng, Tịa án phải xem xét đơn khởi kiện
trước khi thụ lý. Đối với các vụ tai nạn giao
thơng thì sau khi thụ lý, Tịa án phải có
cơng văn u cầu cơ quan Cơng an đã thụ
lý ban đầu chuyển hồ sơ để Tòa án xem xét,
xác định lồi, xác định thương tích cũng như
thiệt hại về tài sản. Để đảm bảo việc giải
quyết vụ án dân sự đúng quy định của pháp
luật thì CQĐT phải có kết luận sơ bộ ban
đầu, xác định ai là người có lồi, thiệt hại
xảy ra như thế nào và căn cứ vào điều
khoản nào của BLHS, BLTTHS xác định
không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết
định khơng khởi tố vụ án hình sự, từ đó Tịa
án mới có căn cứ để giải quyết vụ án theo
thủ tục dân sự, hành chính.
Khoản 1 Điều 147 BLTTHS năm 2015
quy định:
“1. Trong thòi hạn 20 ngày kể từ ngày
nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến
nghị khởi tố, Cơ quan điều tta, cơ quan được
giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động
điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra một
trong các quyết định:

42

Tạp chí
KIẺM SÁT—/ Sơ 03/2022

b) Quyết định khơng khởi tố vụ án
hình sự”.
Như vậy, nếu CQĐT ra quyết định khơng
khởi tố vụ án hình sự do hành vi khơng cấu
thành tội phạm thì phải áp dụng các thủ tục
thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm, từ đó mới có căn cứ để ra quyết định
khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
Muốn có căn cứ để ra quyết định khơng
khởi tố vụ án hình sự theo quy định của
BLTTHS thì CQĐT phải trưng cầu giám
định và yêu cầu định giá tài sản.
Tóm lại, theo quy định của BLTTHS thì
muốn xác định được tỉ lệ thương tích và
thiệt hại về tài sản thì CQĐT phải thụ lý,
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, từ đó
mới có căn cứ để ra quyết định trưng cầu
giám định để xác định tỉ lệ thương tích
(khoản 4 Điều 206) và yêu cầu cơ quan
chuyên môn xác định giá trị thiệt hại về tài
sản. Đồng thời, nếu các bên không thỏa
thuận được về bồi thường dân sự, mà khởi
kiện ra Tịa án, thì phải có quyết định khơng
khởi tố vụ án làm cơ sở để Tòa án thụ lý.
Thực tiễn hiện nay, khi thụ lý giải quyết tố
giác, tin báo về các hành vi vi phạm quy
định tham gia giao thông đường bộ theo

đúng quy trình của BLTTHS, thì các quy
định của Thơng tư số 63 là chưa phù hợp.
2. về bồi thường thiệt hại đối với
các vụ tai nạn giao thơng có yếu tố
nước ngồi
Khoản 1 Điều 25 Thơng tư số 63 quy
định: “1. Khi xảy ra vụ tai nạn giao thông
liên quan đến người và phương tiện giao
thông đường bộ của nước ngồi thì thực
hiện theo Chương II Thơng tư này; đồng
thời, áp dụng Thông tư liên ngành số
01/TTLN-KS-NV-TP-NG ngày 08/9/1988


NGHIÊN cứu - TRAO DỔI

của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Nội
vụ (nay là Bộ Công an), Bộ Tư pháp, Bộ
Ngoại giao hướng dẫn việc điều tra, xử lý
các vụ vi phạm luật lệ giao thông đường bộ
do người, phương tiện giao thơng nước
ngồi gây ra hoặc áp dụng theo điều ước
quốc tế hoặc thỏa thuận quốc tế mà Việt
Nam là thành viên hoặc có quy định khác”.
Tại điểm a khoản 2 Phần III của Thông
tư liên ngành số 01/TTLN-KS-NV-TP-NG
nêu trên quy định: “Nếu mức độ thiệt hại về
người và của khơng lớn thì Cơng an cấp
tỉnh, thành sẽ hướng dẫn việc bồi thường
thiệt hại giữa hai bên và lập biên bản về việc

bồi thường đó; đồng thời phải kịp thời thông
báo cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp.
Trường họp hai bên đương sự bất đồng về
mức độ bồi thường thiệt hại thì Cơng an cấp
tỉnh, thành chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát
nhân dân cùng cấp nghiên cứu xử lý theo
trình tự tố tụng dân sự. Viện kiểm sát nhân
dân khởi tố vụ án dân sự chuyển hồ sơ với
những tài liệu chứng cứ cần thiết đến Tòa án
nhân dân cùng cấp để xét xử về dân sự.”
Như vậy, trong trường họp vụ tai giao
thông đường bộ do người, phương tiện giao
thơng nước ngồi gây ra thì trình tự tiếp
nhận, xử lý tin báo và giải quyết ban đầu
theo hướng dẫn tại Chương II Thông tư số
63. Đối với phần thiệt hại bồi thường dân sự
thì theo Thông tư so 01/TTLN-KS-NV-TPNG, nếu mức độ thiệt hại về người và tài sản
khơng lớn thì Cơng an cấp tỉnh sẽ hướng
dẫn việc bồi thường thiệt hại giữa hai bên và
lập biên bản về việc bồi thường đó, đồng
thời phải kịp thời thông báo cho Viện kiểm
sát cùng cấp. Trường họp hai bên đương sự
bất đồng về mức độ bồi thường thiệt hại thì
Cơng an cấp tinh chuyển hồ sơ cho Viện
kiểm sát cùng cấp nghiên cứu xử lý theo

trình tự tố tụng dân sự, Viện kiểm sát khởi tố
vụ án dân sự chuyển hồ sơ cùng với những
tài liệu chứng cứ cần thiết đến Toà án cùng
cấp để xét xử về dân sự.

Tuy nhiên, khoản 1 Điều 25 Thông tư
số 63 quy định về phần bồi thường dân sự
do người và phương tiện giao thơng nước
ngồi gây ra nếu trong trường họp hai bên
đương sự bất đồng về mức độ bồi thường
thiệt hại khơng cịn phù hợp với các quy
định của BLTTDS năm 2015. Do Luật tổ
chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 và
BLTTDS năm 2015 quy định Viện kiểm
sát khơng cịn chức năng khởi tố vụ án dân
sự. Đây cũng là vướng mắc trong thực tiễn
áp dụng cần phải có văn bản mới hướng
dẫn thi hành.
Bên cạnh đó, số lượng các vụ án vi phạm
quy định về điều khiển phương tiện giao
thông đường bộ mà người vi phạm khơng có
giấy phép lái xe tương đối nhiều. Tuy nhiên,
q trình điều fra ban đầu khơng thể làm rõ
được hành vi vi phạm của người tham gia
giao thông. Việc chưa xác định được tư cách
tham gia tố tụng trong các vụ án vừa có thiệt
hại về tính mạng, vừa có thiệt hại về sức
khỏe ngay từ ban đầu khi xảy ra tai nạn
khơng tn theo trình tự, thủ tục của
BLTTHS năm 2015, mà chỉ theo thủ tục của
Thông tư số 63, dẫn đến khi phát hiện có
dấu hiệu của tội phạm thì một số chứng cứ
ban đầu khơng được thu thập theo đúng
trình tự nên khơng xử lý được, hoặc làm kéo
dài thời gian giải quyết.

Vì vậy, tác giả kiến nghị cần có văn bản
hướng dẫn chi tiết trình tự, thủ tục đối với
vấn đề bồi thường dân sự đối với các vụ tai
nạn giao thông do người, phương tiện giao
thơng có yếu tố nước ngồi gây ra cho phù
hợp với BLTTDS năm 2015.0
Tạp chí
Sơ 03/2022 \_KIẺM SÁT

43