Bàn về đối tượng của hợp đồng nhựng quyền thương mại trong pháp luật thương mại việt nam

S(i 6 (339) - 2020

(XiAv^ diing. pkAfi luM

BAN ri o i l TUDNG ClIA H0P BONB NHllONG QUYEN
THUDNG HUI TRUNG PHAP LUAT THUDNG IHAI VIET NAM
• ThS. S6 PHlfaNG THAO '
Tdm tdt: Bdi viet ndy phdn tich cdc quy dinh cua phdp lugt thucmg mgi Viei Nam ve doi tuong cua App
ddng nhugng quyen thuong mgi. tir dd chi ra nhimg hgn chi, bdt cap, ddng thdi de xudt mot sd kien nghj
nhdm hodn thi$n phdp ludt.
Abstract: This article analyzes the provisions of Vietnamese commercial law on the subject of a
franchise contract, thereby pointing out the limitations and shortcomings, and raising some
recommendations to improve the law.
I. S^ cSn thi^t phdi nghien cihi nhirng van de

hoan toan khac bipt mang ten nhugng quyen thuong

phdp 1;^ v^ d6i tirgnng ciia hgp dong nhirgng

mai. Diing nhu ten gpi, khi l\ra chpn nhupng quyen

quy^n thuvng msii
Sau khi Vipt Nam trd thdnh thdnh vien thu 150

thuang mai hie la cac thuong nhdn nhupng quyen
ddng y chuyen giao cho cac thuang nhan khdc toan

ciia Td chijtc Thuang m^i Th8 gidi (WTO), cac hoat

bp phuong diiic kinh doanh da tgo nen ehd dung vd

dpng thuong m^i dugc ghi nhan va tao dieu kipn

danh tieng cua minh tren thi trudng. Md hinh kinh

phdt hien. Trong vdng xody cua s\r phdt trien dd, vdi

doanh thdnh cdng ma thuong nhan nh^n quyen phdi

tu each la mpt ho^t dpng thucmg mai dpc lap,

bd ra mpt sd tien khdng nhd frd cho ben nhupng

nhupng quyen thucmg m^i cung da chumg td nhung

quyen de dupe su dung hpp phap do chinh la quyen

budc tien vupt b^c cua minh. Th\rc tien cho thay,

thuang mai. Day la ket qua ciia su nd li;c sdng t^o

ho^t dpng nhupmg quyen thuong mai cd rat nhieu uu

khong ngimg ciia ben nhupng quyen nham muc dich

diem, nhu: Han che nii ro cho cdc chii the mdi gia tao ra mdt dau dn trong tam tri ngudi tieu dung ve
nh^p thj tnrdng; han che cdc chi phi ddu tu; kha mpt su trai nghiem san pham dpc dao, hodn todn
nang thdnh cong cao do kinh doanh dudi ten mot

khac biet vdi cac san pham cung loai hodc tuong tu

thuong hipu, mpt phuong thuc kinh doanh da cd su

cua cac thuong nhan khac tren thi trudng.

kiem nghipm fren thvc te...

Do do, cdc yeu td chii yeu cau thdnh ciia quyen

Nhupng quyen thuang mai bat ngudn tir nhu cau thucmg mai ma cdc ben trong quan he nhupng quyen
mong mudn md rpng mang ludi kinh doanh ciia cac trao cho nhau la cac ddi nigng cua quyen sd hiiu tn
thuong nhan tren thi trudng. Nham khac phuc nhirng

me - nhiing ddi higng tai san v6 hinh, de dang bj

nhupc diem ciia viec li;a chpn each thiic hr minh dau

xam pham nhung lai khd de cd the kiem soat. Ngoai

tu vdn de hinh thdnh kenh phan phdi ban le hodc

ra, tinh chdt ddc lap ve von ciing nhu hoat dpng kinh

thdng qua hp thdng d^i ly thucmg m^i, cac thucmg

doanh ciia ben nhan quyen da lam cho ben nhdn

nhan da sang tpo ra mpt phuong thuc kinh doanh

quydn luon cd xu hudng mudn dugc thuc hipn cdc

Ddn chCi & Phdp ludt l O


S
CUdg dung, fihiifi. ludi
hoat ddng thuang mai mpt cdch ddc lap, thodt ly
khdi su kiem sodt ciia ben nhugng quyen. Trong khi
do, de duy tri s^ v ^ hanh dn dinh ciia he thdng
nhugng quyen vd bdo ve tdi da cac quyen sd hiiu tri
tup cua minh, ben nhugng qu\ en ludn phai thuc hien
vipc giam sdt chat che ddi \di todn bg he thdng
nhupng quyen ma cy the la cdc ben nhdn quyen.
Chinh vi v^y, mdi quan h? dugc ket ndi bdi su hgp
tdc giira cdc ben nhupng quyen va nhan quyen lai Id
mdi quan hp chiia di;ng nhieu kha nang phat sinh
nhimg mdu thuan, tranh chap tren th\rc te. Trong khi
dd, phap lu^t Vipt Nam hipn hdnh \ e quyen thuang
mai ndi rieng cung nhu ho^t dpng nhupng quyen ndi
chung chua thi;c sg hodn lhi?n, vira thieu vd vua yeu
d^c bipt trong van de ghi nhdn va bao hd ddi tugng
ciia ho^t dpng thuang m^i d^c thii nay.
Thgc te ndy ddi hoi Vipi Nam phai thiet lap mpt
hdnh lang phap ly an todn vd hieu qua trong viec xac
djnh, ghi nhdn ve quyen thuong mai, ciing nhu xdy
dgng mpt co che bao vp ddi mpng dac bi?t nay trudc
nguy CO bi xam pham bdi chinh ben nhan quyen
ho^c cdc chii the bat ky trong xa hpi. Tir dd, gdp
phan bao ddm cho su tdn tai vd phat trien cua hoat
dpng nhugng quyen thuang mai trong qua trinh van

hanh ciia nen kinh te.
2. Thyt: trang phap luat thinmg mai \ iet Nam
ve doi tupTig cua hpp dong nhugmg quyen tbirtmg
mai
Ve ban chat, quyen thuang mai la yeu td cdt ldi
ma cac ben hudng tdi trong quan he nhugng quySn
thuang mai. Trong quan he nay. ben nhugng quyen
phai chuyen giao cho ben nhdn quyen "quy6n tign
hanh ho^t ddng mua bdn hang hda, cung ung dich vu
theo each thuc td chirc kinh doanh do ben nhugng
quyen quy dinh vd dugc gan vdi nhan hieu hang hda,
ten thuong mai, bi quyet kinh doanh, khau hieu kinh
doanh. bieu tugng kinh doanh, quang cao ciia ben

D l Ddn chu & Phdp ludt

nhupng quy^n" (Di^u 2S4 Lu?t Thuong m?' "^"^
2005).
Cd th^ thdy. vdi cdch quy djnh nlur tren. Uat
Thuong m^ii nam 2005 da khdng d^ cap mpt c c
trvc ti^p \h doi hrgng dugc chuyen giao trong quan
hp nhugng quyIn chinh Id "quy^n thuong mai
Idng ghep mpt each gidn tiep doi tugng nay vai
hoat dpng cung img san phdm ciia ben nhugng
quydn. Vi?c lipt ke cdc yku td dugc chuyen giao cho
ben nh^n quySn khi rign hanh ho^it dpng sdn xuat,
kinh doanh theo phuong thiic ciia ben nhupng quyen
Q-ong khai nipm hoat dpng "nhugng quyen thuang
m?i" dan d^n hp qua Id khdng khai quat dugc ddy dii
cdc ygu td md ben nhugng quySn chuyen giao cho

ben nhan quyen trong cdc dirdng hpp cu the tren
thgc ti Bdi le, d^ dat dugc myc tieu toi da hda Igi
nhudn, cac thuang nhan se khdng ngirng sang tao ra
cac phuong thirc kinh doanh hay md hinh cung ling
sdn phdm mang tinh dpc dao, khdc bipt. Sau khi dp
dpng thdnh cdng phuong thirc kinh doanh nay se
ti6n hanh chuySn giao lai nd cho cdc thuong nhan
khac d6 thu v^ mpt khodn Igi nhuan ddng thdi md
rpng quy md kinh doanh. Chinh vi vay, quyen
thuang mai ma cac ben chuyen giao cho nhau trong
boat ddng nhugng quyen hodn todn phu thupc vdo
su sang tao cua thuang nhan nhugng quyen, chimg
ndo cac thucmg nhan nhugng quyen cdn tiep hie
sang tao thi cac y6u td cdu thdnh nen quyen thuang
mai cdn ti6p tuc cd su bien doi vd phdt trien. Hay ndi
each khac, quyIn thuang mai trong quan he nhugng
quyIn la mdt y^u td ddng vdi npi ham khai niem cd
tinh chdt md va do ben nhugng quygn xac dinh. Do
dd, viec lua chpn phuong phap liet ke cdc yeu td cdu
thanh nen quy6n thuong mai de md ta boat dpng
nhugng quy^n Id mpt phuong phap chua thuc sir phii
hgp vdi ban chdt ciia hoat dpng thuong m^i dac thu
nay.


(X}dg difttg phdp. laM
Trong bdi canh dd, Nghj dinh sd 35/2006/ND-CP
ngdy 31 /3/2006 cua Chinh phu hudng dan chi tiet thi
hdnh Luat Thuong m?i (Nghj dinh sd 35/2006/NE)CP) da de cap mgt cdch tryrc tiep hay ndi each khdc
da dinh danh quyen thuang mai trong boat dpng

nhugng quyen tpi khodn 6 Dieu 3. Tuy nhien, Nghi
djnh nay ciing nhu Lu|t Thuang mai nam 2005 van
cdn ton t^i nhiing han che, vudng mac nhdt dinh, cu
the nhu sau:
Mpt Id, Lu^t Thuang mai nam 2005 khdng gpi
doi tugng chuyen giao cua cac ben trong quan he
nhugng quy6n bang mpt ten ggi chinh thiic la
quyen thuang m^i. Trong khi dd, Nghi dinh sd
35/2006/ND-CP mac dii da ly giai quyen thuong
m^i nhu la ddi tugng cua hgp ddng nhugng quyen
md cac ben chuyen nhugng cho nhau nhung thuc
te npi dung cua khai nipm nay lai dugc trien khai
mpt each chua hgp ly, chua mang tinh khoa hgc,
chua the hien dugc dac diem mang tinh ban chat
cua hgp ddng nhugng quyen. Theo tac gia, "quyen
thuong m?i" dugc de cap trong Nghi dinh sd
35/2006/ND-CP chinh la ddi tugng ma cdc ben
chuyen giao cho nhau khi kinh doanh bang phuong
thiic nhugng quyen vd nhu vay, de dam bao dugc
ban chat cua hoat dpng nay thi ddi tugng do phai
dugc md ta theo phuong phap khai quat. Vdi each
djnh nghia ciia Nghi dinh sd 35/2D06/ND-CP dudng
nhu cac nha lam luat dang nham Ian va chua phan
tdch dugc ddi tugng chuyen giao trong quan he
nhupng quyen thuang mai (quyen thucmg mai) vdi
vi?c phan lopi cac phuong thiic nhugng quyen. Do
dd, ben canh viec djnh nghia ddi tugng ciia boat
dpng nhugng quyen chinh la "quyen thuong mai"
bao gdm cdc yen td hen quan den sd hiru tri me ma
ben n h u ^ g quyen chuyen giao cho ben nhan quyen

khi tien hdnh hoat dpng cung ling dich vu va mua
ban hang hda (khodn 6 Di^u 3 Nghi dinh sd

S6 6 (339) - 2020
35/2006/ND-CP) thi dinh nghia con chi ra cdc cap
dp nhupng quyen (nhugng quyen so cap, nhugng
quyen thir cap). Vi \ ay. each xdy dgng khai nipm
quyen thuang mai trong Luat Thuong mai nam 2005
hay each chi tiet hda ddi hrgng quyen thuang m^i
0-ong Nghi dinh sd 35/2006/ND-CP d8u khdng phan
dnh dugc bdn chat ciia phuong thirc kinh doanh
nhugng quyen.
Hai Id, ve phucmg phap xay dung khdi niem
"quyen thuong mai" trong Luat Thuong m&i nam
2005 va Nghi dinh sd 35/2006/ND-CP chua th\rc su
hgp ly va mang tmh khoa hpc. Cp the, trong Dilu
284 Luat Thuong mai nam 2005 va klioan 6 Di^u 3
Nghj dinh sd 35/2006/ND-CP da sir dpng phuong
phap liet ke cdc ddi tugng ciia quyen sd huu tri tup
de md td ve khdi niem quyen thuong mai. Do dd,
khdng trdnh khdi viec khong day dii, khdng bao quat
het dugc cac tinh hudng phat sinh tren thgc td.
Ben canh dd, Luat Thuong mai nam 2005 va
Nghj djnh s6 35/2006/ND-CP ciing thdng nhdt trong
viec li?t ke cac bd phdn ciia quyen thuong mai chi
bao gdm: Quyen ddi vdi nhan hieu, ten thuang mai,
bi quyet kinh doanh, khau hieu kinh doanh, bieu
tugng kinh doanh va quang cao ciia ben nhugng
quyen, Tren thuc le, quyen thuong mai md cac ben
nhugng quyen vd ben nhan quyen chuyen giao cho

nhau cd ddi tugng da dang va phong phu hon rai
nhieu. Ddi tugng do cd the la ban quyen ddi vdi cac
tai lieu hudng ddn each thirc van hanh he thong dudi
dang van ban, bang dia hoae cd the Id quyen ddi vdi
kieu dang cdng nghiep ciia san pham dugc cung cap
bdi he thdng nhugng quyen hay la bi mat kinh
doanh, cdch thiic bdi tri, cung each phuc vu eiia nhan
vien trong toan he thdng... Nhiing ddi tugng nay
khdng dugc dh cap trong khai niem quyen thuang
mai theo quy dinh ciia Luat Thuong mai nam 2005
va Nghi dinh sd 35a006/ND-CP. Vd hinh chung,

Ddn chii & Phdp ludt ES


^CAg dung phdp. bidl
thieu sdt nay dd tao ra mgt he qud la giiia phdp ludt
dieu chinh hoat dgng nhugng qu> en va thuc tien ctia
hopt dpng ndy cd su khap khieng. khdng tucmg ximg
vdi nhau. Vd su khdng mang xiing nay ldm cho ddi
tugng cua hgp ddng nhugng quyen chinh la quyen
thuang mai khdng cd co che de phap luat bdo \ e mpt
cdch day dii vd hoan chinh hay ndi cdch khac. quyen
ddi vdi quyen thuong mpi cua ben nhupng quyen ddt
trudc nguy co bj xam pham boi mpt ben thii ba bdt
ky hoae bdi chinh ben n h ^ quyen. Do dd. khdng tao
ra sg an todn cho cac thuang nhan khi kinh doanh
bdng phuong thiic nhugng quyen vd nhu \ a\ se anh
hudng den sg tdn tai \a phat uien cua hoat dpng
thucmg mai dpc bipt nay.

Ba Id, trong boi cdnh ho^it dgng nhugng quyen
la mpt boat dgng mang tinh dgng vd npi dung ciia
quyen thuong mai se ludn thay ddi theo sg sang tao
ciia ben nhugng quyen. do dd, %'ipe xay dung mgt
khdi nipm ve quyen thuang mai theo phuong thiic
liet ke mang tinh tinh md phap lupt Vi?t Nam sir
dyng se cd the khdng bdo hp dugc sy sang tao trong
vi?c xdc dinh cac yeu td dugc chuyen giao (quyen
thucmg mai) ciia ben nhugng quyen. Ben canh dd,
quy djnh ve khai nipm quyen thuang mai bdng
phuong phdp lipt ke cdc yeu to bao ham trong dd chi
the hipn dugc "quyen thuong mai" la mot phep cpng
don gidn ciia quyen sd hihi tri tue vdi cdc ddi tugng
nhan hipu. ten thuang mai. bieu hrgng kinh doanh,
khdu hipu kinh doanh... ma khdng the hien dupe mdi
lien hp chat che. khdng the tdch rdi ciia cdc y6u td
ndy - mpt dac trung mang tinh ban chdt ciia quan he
nhugng quyen.
3. IVlpt so kien nghi mang tinh nguyen tac di
xay dyng khai nipm doi tugng cua hgp dong
nhupng quyen thuong mai
De khac phuc nhung thieu sdt cua phdp ludt hien
hdnh trong vipc dieu chinh ddi tugng ciia hgp ddng

I S Ddn chCi & Phdp lu^t

Sô6(33?):,Z''Ơ^^
nhupng quySn Ihirong mji. cd the xem ^i-''
Iciln nghj cd tinh chii nguyen tac nhu .'Siu:
,

Thir nhk phap lupt Viet Nam hifn hanh can
phai bd sung quy djnh v^ quyen thucmg m»i vol tu
each Id doi myng cua hpp ding nhupng quye" ™
cac ben trong ho?t dong nay da chuyen giad
nhau. Di lam dupe diiu ndy. chung ta phat tra lot
dupe mpt si cau hdi, dd la: Quyin ii«mi m?i diipc
hinh thanh nhu thi nao doi xcri ben nhupng quyen?
Vi sao ben nhupng quyin l?i cd dupe quyen nay?
Quyen thuong mai dupe djc mmg bdi nhimg yeu to
nad? Hipn nay, Nghj djnh si 35/2006/ND-CP da
Idling djnh: Quyin thuong mai id quyen g8n vdi
mpt lopt cac yiu td nhu nhan hieu hang hda, ten
thuong mai, khiu hipu kinh doanh, bieu tucmg kinh
doanh, quang cao cua ben nhupng quyen. Nhu vay,
cd thi hiiu, trudc khi thyc hien viec trao cho ben
nhjn quyin khai thac sii dyng quyin thuang mpi,
ben nhupng quyin bing sy dau tu va sang tao ciia
minh da thiit Ipp dudc quyin sir dung hpp phdp cdc
yiu ti cau thanh nhu nhan hipu hang hoa, ten thuang
mai, khiu hipu kinh doanh, biiu Wong kinh doanh,
quang cdo - cac diu hipu nay cd the gpi la dau hipu
nhan biit thuang nhan hcac dau hieu tap hpp khach
hang. Vay, quyin thuong mai chinh la quyin dupe
khai thac, su dung hap phap cac dau hieu ndi fren.
Thit hai, khai niem quyen thuang mai can phai
de cap din mdi quan he giiia cac yiu td cau thanh
nen no nhu mpt diu hieu nhan biet dac trung. Bdi le,
neu cac yeu td sd hiiu tri tue hipn dien trong quyen
thuang mai mpt each hoan toan dpc lap vdi nhau thi
quan he nhuong quyin thuong mai se khdng khac

biet so vdi quan he chuyen giao cac ddi tupng sd
hiiu cong nghiep hoae quan he chuyen giao cdng
nghe. Cd thi ndi, die diem chinh ciia quyin thuang
mai - ddi nrpng ciia hpp ddng nhupng quyin thuong
mai - chinh la su kit hpp Uong mpt thi thing nhit


GOdg difng phdp lu4l

Sd 6 (339)- 2020

ciia cac yeu td cau thdnh nen nd thi van chua du ma
quan trgng hon Id phai xdc djnh yeu td mang tinh hat
nhan h^ng khai nipm quyen thucmg m^i. Vipc xac
dinh hat nhdn ciia khdi niem quyen thuong mai, hay
ndi each khac, viec xdc djnh yeu td chii yeu nhat
ttong mpt loat cdc yeu td tap hgp khach hang ciing Id
mpt trong nhirng yeu cau can thiet ddi vdi phap luat.
Bdi vi, khdng phdi quan he nhupng quyen ndo ciing
cho ra ddi nhimg san phdm gidng h^t nhau. Tinh
ddng bg vd he thdng ciia boat dpng nhupng quyen
thuang mai Id khdng the phu nhdn, tuy nhien, ddng
bp den mire dp nao cdn phu thupc vdo sy thda thudn
Vi dy: Diing mpt ly ca phe Gloria Jean's d Viet cita cac ben. Xem xet den van de ndy nhdm vach ra
Nam, khach hang khdng chi nhdn thay minh dugc mpt ranh gidi de cd the phan bipt giiia hoat dpng
thudng thiic cimg mgt loai ca phe vdi mpt cimg mdt nhugng quyen thuang mai vd cdc boat dpng thucmg
cdng thiic pha che nhu d Australia md hg cdn cdm mai cimg loai khac nhu li-xang va chuyen giao cdng
thay minh dugc sdng trong khdng kin' ddc trung ciia ngh? la mpt ddi hdi cap thiet. Phdp ludt thuang m^ii
Gloria Jean's. Khdng khi ay dugc tao bdi mdu sac cua Viet Nam diing thuJit ngir "ten thuong mai" cua
trang tri ciia nhiing chiSc 6, nhiing buc tudng ciia ben nhugng quyen nhu mpt yeu td h?t nhan ciia

qudn, ddng phuc cua nhan vien, each bd tri, sap xep quyen thuong mai vd yeu td nay se dugc chuyen giao
ban ghe, dp mat cua may dieu hda nhiet dp, miii vi cho ben nhan quyen. Tuy nhien, tren thuc te, cac
ciia quan, cung each chao hdi ciia nhan vien vd dac thuang nhan nhugng quyen khdng chuyen giao mpt
bi?t nhat la vipc ty phuc vu ciia chinh khach hang, cdch day dii todn bp ten thuong mai ciia minh cho
De c6 dugc khdng khi dac trung nay, vipc chuyen ben nhan quyen, den lugt minh, ben nhdn quyen
giao dan thuan va ddc lap ten thucmg mai, nhan hieu ciing khdng cd nhu cau sir dung het cac yeu td cdu
hdng hda, djch vy va cdng nghe khdng bao gid dugc thanh ten thuong mai ciia ben nhugng quyen. Theo
coi la dii md cao hon nhung sy chuyen giao dpc lap quy dinh cua Bp ludt Dan su nam 2015, yeu td hinh
ay, can phdi co mdt sir ket hgp d mire nhuan nhuyen thuc doanh nghiep (chi ra loai hinh doanh nghiep:
vd tinh te giiia tdt cd cac yeu td nhan biet thuang Doanh nghiep tu nhan, cdng ty trdch nhiem hiiu ban
hay cdng ty cd phan) la mpt yeu td bdt bupc phai c6
nhdn, tap hgp khach hang da de cap d tren.
trong ten thuong mai va tren thuc te, yeu to ndy
Vi v|iy, khi dua ra dinh nghia ve quyen thuang khdng ddng vai trd gi quan trgng ddi vdi cd he thdng
mai, phap luat dieu chinh nhugng quyen thuang mai nhugng quy8n thuang mai. Vay, hat nhan ciia quyen
nhat thiet phai de cap tdi su ket hpp dugc coi la rat thucmg mai cd phdi la ten thuong mai hay khdng,
quan trpng giira cdc dau hieu nhan biet thuang nhan. cdn la mpt cdu hdi ma chua cd phuong dn trd ldi
Thu ba, neu chi dimg Ipi d vi?c giai quyet bdt cap chinh thirc.
ciia phap ludt dieu chinh quyen thuong mai la bd
sung trong khai nipm quyen thuong mai mdi quan he
(Xem tiep trang 24)

ciia cdc dau hipu tpp hgp khach hang. Mdi mdt ddu
hi?u, khi tach rieng diu cd y nghTa va deu cd the
chuyen nhugng dugc thdng qua cac hgp ddng lixSng vd chuyin giao cdng nghe, tuy nhien, khi dimg
mpt each dpc lap, chiing lai khdng he cd y nghia ddi
vdi nhugng quyen thuong mai. Xet ve ban chat, tinh
ddng bp va tinh hp thong cua mang ludi phan phdi
hang hda, djch vu la dac trung quan trpng nhdt ciia
ho^t dpng nhugng quyen thuang mai. Vi vay, mdi

mpt yeu td bdt ky trong cac cac yeu td tap hgp khach
hang deu gdp phan hoan thipn tinh ddng bp vd he
thdng ciia quan hp nhugng quyen.

Ddn ChCi & Phdp ludt I