Báo cáo " Về bản chất và những nét đặc trưng của hoạt động công chứng" potx

nghiên cứu - trao đổi
54
Tạp chí luật học số 5/2006



ThS. Tuấn Đạo Thanh *
c dự cụng chng vi t cỏch l mt
th ch phỏp lớ ó hỡnh thnh
nc ta khỏ lõu, t nhng nm 1930 di
thi Phỏp thuc (by gi c gi l
chng kh) nhng mói n nm 1987 thỡ
thut ng phỏp lớ cụng chng mi bt
u c s dng mt cỏch rng rói.
Vic xỏc nh chớnh xỏc khỏi nim cụng
chng cú vai trũ lớ lun cng nh thc tin
vụ cựng quan trng, nú khụng nhng nh
hng n mụ hỡnh t chc, c ch hot
ng m cn c vo nú ngi ta cũn cú th
xỏc nh c phm vi, ni dung cụng
chng v thm chớ n c cỏc quyn v
ngha v ca nhng cỏ nhõn, t chc c
Nh nc giao cho quyn nng ny. Theo
Quy ch cụng chng s 1801, 1833, 1834
ca vng quc Anh thỡ Cụng chng viờn
l cụng chc c b nhim thc hin
cỏc hnh vi cụng chng sau: Son tho,
chng nhn hoc xỏc lp chng th v cỏc
giy t khỏc cú liờn quan n vic: Chuyn

nhng bt ng sn v ti sn cỏ nhõn,
giy u quyn liờn quan n bt ng sn
v ti sn cỏ nhõn Anh, x Wales, cỏc
nc khỏc thuc khi cng ng Anh hoc
nc ngoi; chng nhn hoc xỏc nhn
cỏc vn bn giao dch, son tho di chỳc
hoc cỏc giy t liờn quan n di chỳc, lp
khỏng ngh hng hi v s c xy ra i
vi tu v hng hoỏ trờn tu trong thi
gian tu i trờn bin. Cũn theo iu 1 Sc
lnh s 45-2390 ngy 02/11/1945 ca Cng
ho Phỏp thỡ Cụng chng viờn l viờn chc
c b nhim tip nhn cỏc vn bn v
hp ng m cỏc bờn ng s phi, hoc
mun to cho chỳng tớnh xỏc thc ging nh
cỏc vn bn ca chớnh quyn v m bo
ỳng ngy, thỏng, nm, lu gi cỏc vn bn,
hp ng v cp cỏc bn sao vn bn v hp
ng ú. Ti Hp chng quc Hoa Kỡ thỡ
"Cụng chng viờn l cụng bc (public servant)
do chớnh quyn bang b nhim lm chng
(chng kin) vic kớ kt cỏc ti liu (vn kin)
quan trng v lm l tuyờn th" (theo khỏi
nim cụng chng viờn ca Hip hi cụng
chng quc gia - National Notary Association
- NNA). Nh vy, qua vic tỡm hiu khỏi nim
cụng chng ca cỏc quc gia núi trờn, cú th
nhn thy tuy ni dung cỏc quy nh c th cú
khỏc nhau nhng nhỡn chung bn cht phỏp lớ
ca hot ng cụng chng l ging nhau, ú l

to lp nờn mt loi vn bn cú du n cụng
quyn do mt viờn chc c nh nc b
nhim chuyờn thc hin hot ng ny.
Vit Nam, tri qua gn 19 nm thnh lp v
phỏt trin, chỳng ta vn cha cú khỏi nim
nht quỏn v cụng chng. Cho n nay, chỳng
ta ó cú ti bn khỏi nim khỏc nhau v cụng
chng trong cỏc vn bn quy phm phỏp lut
ca Nh nc. C th nh sau:
M

* Phũng cụng chng s 2
Thnh ph H Ni

nghiên cứu - trao đổi

Tạp chí luật học
số 5/2006


55

Theo Thụng t s 574/QLTPK ngy
10/10/1987 ca B t phỏp hng dn
cụng tỏc cụng chng nh nc thỡ Cụng
chng nh nc l mt hot ng ca Nh
nc nhm giỳp cụng dõn, cỏc c quan, t
chc lp v xỏc nhn cỏc vn bn, s kin
cú ý ngha phỏp lớ, hp phỏp hoỏ cỏc vn
bn, s kin ú, lm cho cỏc vn bn, s

kin ú cú hiu lc thc hin. Bng hot
ng trờn, cụng chng nh nc to ra
nhng bo m phỏp lớ bo v quyn v
li ớch hp phỏp ca cụng dõn, cỏc c
quan, t chc phự hp vi Hin phỏp v
phỏp lut ca nc Cng ho xó hi Ch
ngha Vit Nam, ngn nga vi phm phỏp
lut, giỳp cho vic gii quyt cỏc tranh
chp c thun li, gúp phn tng cng
phỏp ch xó hi ch ngha.
iu 1 Ngh nh s 45/HBT ngy 27/02/1991
ca Hi ng b trng v t chc v hot
ng cụng chng nh nc quy nh:
Cụng chng Nh nc l vic chng nhn
tớnh xỏc thc cỏc hp ng v giy t theo
quy nh ca phỏp lut nhm bo v quyn,
li ớch hp phỏp ca cụng dõn v c quan
nh nc, t chc kinh t, t chc xó hi
(sau õy gi chung l cỏc t chc), gúp
phn phũng nga vi phm phỏp lut, tng
cng phỏp ch xó hi ch ngha.
Cỏc hp ng v giy t ó c cụng
chng cú giỏ tr chng c.
iu 1 Ngh nh s 31/CP ngy 18/5/1996
ca Chớnh ph v t chc v hot ng
cụng chng nh nc quy nh Cụng
chng l vic chng nhn tớnh xỏc thc ca
cỏc hp ng v giy t theo quy nh ca
phỏp lut nhm bo v quyn, li ớch hp
phỏp ca cụng dõn v c quan nh nc, t

chc kinh t, t chc xó hi (sau õy gi chung
l t chc), gúp phn phũng nga vi phm
phỏp lut, tng cng phỏp ch xó hi ch ngha.
Cỏc hp ng v giy t ó c cụng
chng nh nc chng nhn hoc u ban
nhõn dõn cp cú thm quyn chng thc cú
giỏ tr chng c, tr trng hp b to ỏn
nhõn dõn tuyờn b l vụ hiu.
iu 2 Ngh nh s 75/2000/N-CP ngy
08/12/2000 ca Chớnh ph v cụng chng,
chng thc quy nh:
1. Cụng chng l vic phũng cụng chng
chng nhn tớnh xỏc thc ca hp ng c
giao kt hoc giao dch khỏc c xỏc lp
trong quan h dõn s, kinh t, thng mi v
quan h xó hi khỏc (sau õy gi l hp ng,
giao dch) v thc hin cỏc vic khỏc theo quy
nh ca Ngh nh ny.
Qua nghiờn cu cỏc khỏi nim v cụng
chng nờu trờn chỳng tụi thy:
- Ti Thụng t s 574/QLTPK ch th ca
hnh vi cụng chng khụng c nờu ra mt
cỏch c th, ni dung hnh vi cụng chng bao
gm vic lp, xỏc nhn v hp phỏp hoỏ cỏc
vn bn, s kin phỏp lớ lm cho cỏc vn bn,
s kin phỏp lớ ny cú giỏ tr thc hin. Ti
Ngh nh s 45/HBT ch th ca hnh vi
cụng chng vn khụng c xỏc nh mt
cỏch c th v ni dung hnh vi cụng chng
cng ch l vic chng nhn tớnh xỏc thc ca

cỏc hp ng v giy t. V c bn khỏi nim
cụng chng ny vn c gi nguyờn ti Ngh
nh s 31/CP tr vic ch th thc hin hnh
vi cụng chng c xỏc nh mt cỏch c th
l c quan cụng chng nh nc v u ban
nhõn dõn cp cú thm quyn. n Ngh nh
s 75/2000/N-CP thỡ vic phõn nh ch th
ca hnh vi cụng chng v chng thc ó c


nghiên cứu - trao đổi
56
Tạp chí luật học số 5/2006
th hin mt cỏch khỏ rừ nột. C quan cụng
chng l ch th duy nht ca hnh vi cụng
chng (chng nhn) trong khi u ban nhõn
dõn cp huyn, xó l ch th ca hnh vi
chng thc. Nh vy, nu ti Ngh nh s
31/CP ln u tiờn chng nhn v chng
thc c s dng ch hai hnh vi ca
hai loi c quan khỏc nhau ú l phũng
cụng chng nh nc v u ban nhõn dõn
cp cú thm quyn (c th hoỏ cỏc quy nh
ca B lut dõn s nc Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam c thụng qua ngy
28/10/1995) thỡ n Ngh nh s
75/2000/N-CP, vic phõn bit ch th ca
hnh vi cụng chng, chng thc c y
lờn mt cp cao hn. Núi cỏch khỏc l
ch n khi Ngh nh s 75/2000/N-CP ra

i thỡ chng thc mi chớnh thc c
s dng mt cỏch c lp. Xột v mt ng
ngha, chng nhn v chng thc u cú
ni dung ging nhau nờn thc cht vic phõn
bit chng nhn (ca phũng cụng chng) v
chng thc (ca u ban nhõn dõn cp cú
thm quyn) ch nhm phõn bit ch th
thc hin hnh vi m thụi. Tuy nhiờn, vn
cũn tn ti õy l ch th c nờu ra
ti iu 2 Ngh nh s 75/2000/N-CP ch
n thun l cỏc ch th thc hin cỏc hnh
vi cụng chng v/hoc chng thc trong
nc. Ti iu 24 Phỏp lnh lónh s ngy
24/11/1990 ca Hi ng nh nc quy nh
vic Thc hin cụng chng ca c quan
lónh s nc Cng ho xó hi ch ngha
Vit Nam ti nc ngoi v cỏc iu 19
Ngh nh s 45/HBT, iu 16 Ngh nh
s 31/CP v iu 25 Ngh nh s 75/2000/N-
CP cng quy nh v chc trỏch thc hin
cỏc yờu cu cụng chng ca cụng dõn Vit
Nam ti nc ngoi ca h thng cỏc c quan
ny. Nh vy c quan lónh s, mc dự khụng
phi l c quan cụng chng chuyờn trỏch
nhng hot ng ca h liờn quan n lnh
vc ny nờn vn c gi l cụng chng
thay vỡ dựng t chng thc. Do ú, vic quy
nh ch th hnh vi cụng chng, chng thc
ch l phũng cụng chng v u ban nhõn dõn
cp cú thm quyn thụi l cha y .

- Nh trờn ó trỡnh by, do hin nay chỳng
ta vn cha tỏch hot ng chng thc, th
thc mang tớnh cht qun lớ hnh chớnh ca u
ban nhõn dõn cp cú thm quyn ra khi hot
ng cụng chng nờn vn xy ra tỡnh trng
nhm ln v ch th cng nh tớnh cht ca
hot ng ny. Cn c vo khỏi nim cụng
chng v khỏi nim chng thc nờu ti iu 2
Ngh nh s 75/2000/N-CP chỳng ta cú th
d dng nhn thy s khỏc bit v c bn gia
chỳng. Nu nh bn cht hnh vi cụng chng
l chng nhn tớnh xỏc thc ca hp ng thỡ
ni dung ch yu ca hnh vi chng thc li
ch l vic xỏc nhn sao y giy t, hp ng,
giao dch v ch kớ ca cỏ nhõn. Nh vy,
theo hai khỏi nim nờu trờn thỡ hnh vi cụng
chng chớnh l vic xỏc lp giỏ tr phỏp lớ cho
vn bn, hp ng cũn hnh vi chng thc li
ch n thun l vic sao li cỏc vn bn, hp
ng ú m thụi. Nh vy, hnh vi chng thc
ca u ban nhõn dõn cp huyn, cp xó khụng
to ra bt kỡ mt giỏ tr phỏp lớ no cho cỏc
vn bn m h chng thc (tr trng hp xỏc
nhn ch kớ ca cỏ nhõn). Tuy nhiờn, sau khi
nghiờn cu cỏc quy nh v thm quyn, phm
vi cụng chng, chng thc ca phũng cụng
chng, u ban nhõn dõn cp huyn, cp xó
cng c nờu ra ti Ngh nh s
75/2000/N-CP, chỳng tụi nhn thy khỏi

nghiên cứu - trao đổi

Tạp chí luật học
số 5/2006


57

nim trờn khụng c vn dng trit
vo trong cỏc quy nh ny.
- Qua nghiờn cu khỏi nim cụng
chng nờu trờn, chỳng ta thy nhim v
ca hnh vi ny ch yu ch l vic xỏc
nhn tớnh xỏc thc ca hp ng, giao
dch. Nhn mnh yu t ny, cú tỏc gi cho
rng cụng chng viờn chớnh l nhng th
kớ ca lch s. Theo ý kin riờng ca chỳng
tụi thỡ õy mi ch l mt na nhim v
ca hnh vi cụng chng m thụi. Trờn c
bỡnh din lớ lun v thc t thỡ s vic xỏc
thc khụng cú ngha l s vic ú hp
phỏp. Vớ d: ễng Nguyn Vn A mua mt
chic xe mỏy ti mt ca hng chuyờn mua
bỏn xe mỏy. Tuy cha ng kớ chic xe núi
trờn nhng ụng Nguyn Vn A ó bỏn nú
cho ụng Nguyn Vn B. Vic mua bỏn
chic xe mỏy gia ụng Nguyn Vn A v
ụng Nguyn Vn B l xỏc thc nhng li
khụng hp phỏp. Núi cỏch khỏc tớnh "xỏc
thc" mi ch l yu t "cn" trong khi tớnh

"hp phỏp" chớnh l yu t "" ca mt
vn bn cụng chng. V nh vy, vic xỏc
nhn tớnh hp phỏp ca giao dch, hp
ng chớnh l mt trong nhng nhim v
hng u ca ngnh cụng chng.
- Tuy bn khỏi nim cú khỏc nhau
nhng mc ớch ca hnh vi cụng chng
thỡ khụng thay i. Tt c u nhm bo v
quyn v li ớch hp phỏp ca cỏc cỏ nhõn
v t chc trong v ngoi nc, ngn
nga vi phm phỏp lut v tng cng
phỏp ch xó hi ch ngha.
- Mt vn cn phi bn n trong cỏc
khỏi nim ny chớnh l giỏ tr phỏp lớ ca vn
bn cụng chng. Ti Thụng t s
574/QLTPK thỡ vn bn c cụng chng
cú hiu lc thc hin, ti Ngh nh s
45/HBT thỡ vn bn cụng chng cú giỏ tr
chng c trong khi ú, theo quy nh ca Ngh
nh s 31/CP thỡ vn bn cụng chng cú giỏ tr
chng c, tr trng hp b to ỏn nhõn dõn
tuyờn b l vụ hiu. Riờng trong Ngh nh s
75/2000/N-CP thỡ giỏ tr vn bn cụng chng
c quy nh riờng ti iu 14. Theo ú, vn
bn cụng chng (k c bn sao) cú giỏ tr chng
c, tr trng hp c thc hin khụng ỳng
thm quyn hoc khụng tuõn theo quy nh ti
Ngh nh ny hoc b to ỏn nhõn dõn tuyờn b
l vụ hiu v cỏc hp ng c cụng chng cú
giỏ tr thi hnh i vi cỏc bờn giao kt.

Nh vy, qua cỏc giai on khỏc nhau thỡ
khỏi nim v cụng chng cú nhng thay i
nht nh. S thay i ny th hin quan im
ca nh nc v cụng chng cng nh trỡnh
phỏt trin kinh t, vn hoỏ, xó hi nhng
xột v bn cht v mc ớch ca cỏc hnh vi
ny thỡ vn khụng thay i.
Theo chỳng tụi mc dự cỏc khỏi nim trờn
ó th hin mt cỏch c bn nht, ngn gn
nht v cụng chng nhng do nhiu yu t
khỏch quan cng nh ch quan nờn cỏc khỏi
nim ny vn cha lt t c bn cht ca
hot ng cụng chng di dng khỏi quỏt
nht. C th nh sau:
- Vic phõn bit ch th ca hot ng cụng
chng xột di gúc phỏp lớ l cha cn thit,
bi vỡ, dự l c quan no thc hin, tin hnh
hot ng ny u phi tuõn th theo nhng
trỡnh t do phỏp lut quy nh. Thờm vo ú, cỏc
khỏi nim trờn cng cha xỏc nh rừ ch th
ca hot ng cụng chng l cỏ nhõn hay l c
quan ch qun ca cỏc cỏ nhõn ú. Vn ny
cú ý ngha quyt nh trong vic t chc hot
ng cng nh trong vic xỏc nh trỏch nhim


nghiên cứu - trao đổi
58
Tạp chí luật học số 5/2006
phỏp lớ m nhng cỏ nhõn trc tip thc

hin hnh vi cụng chng phi gỏnh chu.
- Tt c cỏc khỏi nim trờn u cha
xỏc nh c rừ nột ni dung ca hnh vi
cụng chng. Theo chỳng tụi, hot ng
cụng chng khụng ch bao gm cỏc hnh vi
lp v xỏc nhn cỏc s kin, cỏc hp ng
hay hp phỏp hoỏ chỳng m cũn bao gm
cỏc hnh vi khỏc m ngi trc tip thc
hin cỏc hnh vi chng nhn phi thc hin
trc v sau khi lp v xỏc nhn cỏc s
kin phỏp lớ, cỏc vn bn, hp ng nh:
Th lớ h s (bao gm vic nhn h s,
kim tra h s v yờu cu ngi yờu cu
chng nhn b sung, hon chnh h s)
hoc lu gi vn bn ó c chng nhn
hoc cp ra cỏc bn sao cỏc giy t vn bn
ó c chng nhn m mỡnh lu gi.
- V mt nguyờn tc, vn bn do phũng
cụng chng chng nhn trong v ngoi
nc lp, chng nhn u cú giỏ tr phỏp lớ
nh nhau. Vn t ra õy l xỏc nh
mc giỏ tr phỏp lớ ca cỏc vn bn ó
c chng nhn, trỏnh tỡnh trng hoc quỏ
cao hay quỏ xem thng giỏ tr ca cỏc
loi vn bn ny. Vic quy nh cỏc vn bn
ó c chng nhn cú hiu lc thc hin
hoc cú giỏ tr chng c hoc cú giỏ tr thi
hnh i vi cỏc bờn giao kt u khụng
phn ỏnh ỳng, mc ớch cng nh bn
cht ca hot ng cụng chng. Cỏc bờn khi

tham gia giao kt hp ng, giao dch c
chng nhn khụng nhm mc ớch to ra
chng c m h mong mun quyn v li
ớch hp phỏp ca h c m bo. Nh
nc khi thnh lp h thng c quan cụng
chng cng khụng ch nhm mc ớch to ra
chng c khi xy ra tranh chp gia cỏc bờn
tham gia giao kt hp ng, giao dch dõn s,
kinh t, thng mi m kim soỏt, m
bo cỏc hp ng, cỏc giao dch ny c giao
kt, thc hin mt cỏch ỳng phỏp lut. Hn
na, vn bn, giao dch ó c chng nhn
khụng ch xỏc lp quyn v ngha v cho cỏc
bờn tham gia giao kt m nú cũn cú hiu lc thi
hnh i vi cỏc c quan nh nc hu quan.
Vớ d: Khi ụng Nguyn Vn A lp hp ng
mua nh ca ụng Nguyn Vn B thỡ hp ng
ny khụng ch lm phỏt sinh quyn v ngha v
ca ụng Nguyn Vn A v ụng Nguyn Vn B
m nú cũn cú hiu lc i vi cỏc c quan nh
nc khỏc nh c quan thu, c quan ti
nguyờn, mụi trng v nh t.
T s phõn tớch trờn, theo chỳng tụi, khỏi
nim cụng chng nờu ti Ngh nh s
75/2000/N-CP l cha hon ton chun xỏc.
Trong lun ỏn tin s lut hc vi ti
Nhng vn lớ lun v thc tin trong vic
xỏc nh phm vi, ni dung hnh vi cụng
chng v giỏ tr phỏp lớ ca vn bn cụng
chng nc ta hin nay, tỏc gi ng Vn

Khanh ó a ra khỏi nim cụng chng nh
sau: Cụng chng l vic cụng chng viờn,
ngi cú thm quyn cụng chng to lp ra
nhng vn bn, hp ng m ng s phi
hoc mun to cho chỳng cú giỏ tr phỏp lớ
nh nhng vn bn ca cỏc c quan nh nc
thụng qua vic lp, chng nhn v lu gi cỏc
vn bn, hp ng ú.
Theo chỳng tụi, khỏi nim trờn ó th hin
ỳng bn cht ca hot ng cụng chng, nờu
rừ c ch th, mc ớch ca hot ng ny
cng nh cỏc hnh vi m ch th tin hnh khi
thc hin hot ng cụng chng, xỏc nh
c giỏ tr phỏp lớ ca vn bn cụng chng.
c bit khỏi nim ny cũn th hin c ý

nghiªn cøu - trao ®æi

T¹p chÝ luËt häc
sè 5/2006


59

muốn chủ quan của đương sự trong hoạt
động công chứng. Theo đó, kể cả trong các
trường hợp mà pháp luật không yêu cầu
nhưng đương sự “muốn” thì các văn bản,
hợp đồng đó vẫn được công chứng (tất
nhiên là với điều kiện không trái pháp luật

và đạo đức xã hội). Cụ thể, khái niệm trên
đã chỉ rõ chủ thể của hành vi công chứng
chính là các cá nhân được Nhà nước giao
quyền trực tiếp thực hiện các hành vi đó
chứ không phải là cơ quan chủ quản của
các cá nhân đó. Đó chính là công chứng
viên chứ không phải là phòng công chứng;
là cán bộ của lãnh sự quán, cơ quan đại
diện ngoại giao tại nước ngoài chứ không
phải là lãnh sự quán, cơ quan đại diện
ngoại giao tại nước ngoài. Điều này hoàn
toàn phù hợp với nguyên tắc chung là tự
chịu trách nhiệm cá nhân trước pháp luật
về việc công chứng do mình thực hiện
(Nguyên tắc này được quy định tại khoản 3
điểm 5 Phần I Thông tư số 574/QLTPK;
Điều 16, Điều 21 Nghị định số 45/HĐBT;
khoản 3 Điều 21 Nghị định số 31/CP;
khoản 2 Điều 6 Nghị định số 75/2000/NĐ-
CP). Về khách thể của hành vi công chứng,
khái niệm trên cũng đã chỉ rõ đó chính là
các văn bản, hợp đồng mà đương sự phải
hoặc muốn tạo cho chúng giá trị pháp lí.
Tuy nhiên, những văn bản này phải do
công chứng viên lập, chứng nhận và lưu
giữ. Đây chính là phạm vi của hoạt động
công chứng. Điều đáng chú ý ở khái niệm
này chính là việc, mặc dù không trực tiếp
quy định hình thức và giá trị của văn bản
công chứng (hay còn được gọi là các công

chứng thư) nhưng bằng việc so sánh giá trị
của các văn bản này với những văn bản của
cơ quan nhà nước khác, tiến sĩ Đặng Văn
Khanh đã thể hiện quan điểm hết sức đúng đắn
về giá trị pháp lí của văn bản công chứng. Và
như vậy để sửa đổi, bổ sung hay huỷ bỏ một
văn bản công chứng, người ta phải tuân thủ
theo những trình tự rất chặt chẽ do pháp luật
quy định như đối với bất kì văn bản do các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền khác ban hành.
Từ lịch sử hình thành và phát triển của
công chứng, chúng tôi cho rằng nghề công
chứng chỉ xuất hiện và tồn tại trong điều kiện
lịch sử xã hội đã phát triển đến một trình độ
nhất định. Nếu khởi thuỷ thì công chứng viên
(những người hành nghề công chứng) chỉ là
những tu sĩ (những người có trình độ học vấn
cao ở thời bấy giờ) chuyên làm công tác ghi
chép các sự kiện thì sau này việc hình thành,
tồn tại và phát triển của công chứng là nhằm
đáp ứng sự phát triển của thương mại (cả nội
thương lẫn ngoại thương). Nói cách khác, khi
các giao dịch dân sự, kinh tế… phát triển đến
một trình độ nhất định thì nó đòi hỏi phải có
những người có trình độ (được đào tạo chuyên
trách), được bổ nhiệm (được cơ quan nhà nước
có thẩm quyền trao cho quyền năng) để thực
hiện một cách chuyên nghiệp việc lập, lưu giữ
các văn bản liên quan đến các giao dịch (trong
cả lĩnh vực công lẫn lĩnh vực tư). Trong những

giai đoạn lịch sử nhất định, ở một số quốc gia
các công chứng viên còn phục vụ trong các toà
án tôn giáo và quyền lực của các công chứng
viên có được là từ phía giáo hội (có màu sắc
của thần quyền) nhưng càng về sau khi mà
công quyền dần tách ra khỏi thần quyền thì vai
trò của giáo hội đối với hệ thống cơ quan công
chứng ngày càng giảm sút. Đến lúc này hệ
thống công chứng đã dần chuyển sang phục vụ
lợi ích của các công dân khi tham gia các giao


nghiên cứu - trao đổi
60
Tạp chí luật học số 5/2006
dch v mang m du n ca cụng quyn.
Mc ớch ca hot ng cụng chng l
nhm to lp, lu gi v cung cp khi cn
thit cỏc chng c di hỡnh thc vn bn
cho cỏc bờn cú liờn quan. Nh vy, t khỏi
nim, bn cht ca hot ng cụng chng
cng nh t lch s hỡnh thnh v phỏt trin
ngnh cụng chng ca mt s quc gia,
chỳng ta cú th nhn thy cụng chng mang
mt s c trng c bn nh sau:
+ Ngh cụng chng mang m tớnh
quyn lc nh nc. Cú th núi õy l c
trng rt c bn ca hot ng cụng chng.
Trong lch s ngnh t phỏp núi chung ó
v ang tn ti rt nhiu dng, hỡnh thc

lm chng nhng ch cú cụng chng viờn l
ngi duy nht c Nh nc b nhim
lm nhim v ny mt cỏch chuyờn nghip.
Nh nc bng vic giao cho cỏc cụng
chng viờn (ch khụng phi bt kỡ mt i
tng no khỏc) mt phn quyn nng ca
mỡnh thay mt Nh nc tham gia cỏc
giao dch m Nh nc bt buc hoc
ng s (ngi yờu cu cụng chng) t
nguyn yờu cu cú s xỏc nhn ca c quan
nh nc cú thm quyn. Bng cỏc hot
ng chuyờn mụn nghip v, cụng chng
viờn vi nhng k nng ngh nghip ca
mỡnh ó to ra nhng vn bn tuy khụng
phi l cỏc phỏn quyt ca to ỏn hay nhng
quyt nh hnh chớnh ca c quan nh
nc cú thm quyn nhng cú tớnh bt buc
thc hin i vi cỏc bờn cú liờn quan (bao
gm c nhng cỏ nhõn, t chc tham gia
giao kt ln nhng c quan nh nc cú
thm quyn). Nh vy, khi khụng chng
minh c cụng chng th (mt sn phm
ca cụng chng viờn vi t cỏch l chng
c cú tin cy cao bng vn bn v rt khú bỏc
b) l gi mo hoc vi phm phỏp lut thỡ cỏc
bờn cú liờn quan phi thc hin cỏc vn bn
ny. Ch to ỏn nhõn dõn cp cú thm quyn l
c quan duy nht cú quyn tuyờn b mt vn
bn cụng chng l vụ hiu (khụng cú giỏ tr bt
buc thc hin nhng vn cú giỏ tr chng c).

+ Ngh cụng chng mang tớnh chuyờn
nghip rt cao. Tớnh chuyờn nghip ca ngh
cụng chng cng ó c hỡnh thnh v phỏt
trin cựng vi lch s hỡnh thnh v phỏt trin
ca ngnh cụng chng. Nu thi kỡ s khai,
nhng ngi lm cụng tỏc cụng chng ch l
nhng ngi bit ch (cú hc) trong xó hi thỡ
v sau, trc khi c b nhim hnh ngh
cụng chng mt cỏch chớnh thc, cỏc cụng
chng viờn phi tri qua hng lot cỏc khoỏ o
to v chuyờn mụn, nghip v (bao gm kin
thc phỏp lớ c bn cng nh kin thc chuyờn
sõu v ngh cụng chng). n nay, nhiu
quc gia trờn th gii, cụng chng viờn u lm
vic chuyờn trỏch khụng kiờm nhim bt kỡ
cụng vic no khỏc (tr vic tham gia nghiờn
cu khoa hc hoc ging dy). Do c o
to v liờn tc hnh ngh cụng chng nờn cỏc
cụng chng viờn l ngi nm vng cỏc quy
nh ca phỏp lut cú liờn quan n nhiu lnh
vc khỏc nhau, cú mt k nng son tho vn
bn hon chnh nhm th hin rừ rng, y ý
nguyn ca nhng ngi cú yờu cu cụng
chng cng nh m bo cho cỏc vn bn ny
phự hp vi cỏc quy nh ca phỏp lut. Ngoi
ra, vi i ng cỏn b v cng tỏc viờn ca
mỡnh cng nh trang thit b, c s vt cht sn
cú, cỏc phũng cụng chng cú y kh nng
ỏp ng cỏc nhu cu cú liờn quan n vic
cụng chng nh: Son tho vn bn, dch thut,

photocopy, in n, ch bn ./.