Những biến đổi của “đạo hiếu” trong gia đình việt nam hiện nay

Nghi§n ciiu
Gia d i n h va G i 6 i
S6 2
2019

Nhimg bien floi cua dao Hieu'
trong gia dinh Viet Nam hien nay
Ph^m Thj Khanh
Hgc vien Cong ngh| Buu chinh Viln ti

Tom tat: Bai viet phan tich nhung bien doi ciia dao Hieu trong gia
dinh Viet Nam hien nay. Theo tac gia, dao Hieu la mgt trong nhirng
gia tri dao diic tot dep, la sol day hen ket cac thanh vien trong gia
dinh, qua nlii^u the he. La bo phan cua y thiic xa hoi, dao Hieu ciing
thay doi truac bien doi ciia t6n tai xa hoi, dac biet sir tac dong ciia
qua trinh toan cSu hoa, bung no thong tm va internet. Sir bien ddi
nhanh chong cua dao Hi^u tac dong den manh me den tat c^ cac
thanh vien ciia gia dinh, dac biet voi nhirng ngircn Idn tuoi. De gia
dhih bmh yen va hanh phuc, gia dinh can nang cao vai tro ciia minh
trong vi§c giir gin va phat huy nhimg gia trj tot dep, nhan van cua
dao Hieu.
Tii khoa: Gia dinh ViSt Nam; Dao Hieu; Quan he gia dinh.
Ngay nhan bai: 18/3/2019; ngay chinh siia: 29/3/2019; ngay duyet
dang: 5/4/2019.

LDatvande
Trong suot chieu dai lich sii dan tgc, dao Hieu dong vai tro nen tang ciia
ddi song tinh than, giii vi tri quan trgng va quyet dinh quan he gia dinh,
quan he xa hgi. Theo ddng chay ciia thdi gian, nhihig gia tri truyen thong
ciia ngudi Viet, trong dd c6 dao Hiau dang cd nhirng thay ddi, gan vdi sir
thay ddi ciia tdn tai xa hgi.

38 Nghien cO-u Gia dinh vi Gidi. Quy4n 29, sd 2, tr. 37-44

Bai viat tap trung phan tich nhihig bien ddi ciia dao Hieu trong gia dinh
Viet Nam hien nay d 2 ngi dung chinh: (1) Quan niem ve dao Hiau; (2) Su
bien doi cua dao Hiau trong gia dinh ngudi Viet, trong do tap trung xem
xet vao cac ngi dung va hinh thiic thuc hanh dao Hiau, phuang dien con
chau nu6i dudng, vang Idi, thd ciing dng ba, cha me.
2. Quan niem ve dao Hieu
Dao Hieu dugc xem la gia tri dao diic can ban ciia ngudi Viet Nam, tha
hien sau sic nhat moi quan he giiia cac thanh vien trong gia dinh, dac biet
la moi quan he giira con chau vdi ong ba, cha me. Mac dii bi anh hudng tir
Nho giao hay Phat giao, nhung qua lang kinh ciia ngudi Viet, qua thuc tian
xa hgi Viet Nam, dao Hieu ciia ngudi Viet cung co nhiing net dac sac
riang.
Gia dinh Viet dugc vi nhu cai n6i, dugc xem nhu truong hgc dau tien
giao due dao diic va nhan each cho moi thanh vien ciia gia dinh. Cha me co
cong sinh thanh, nudi nang, cham soc, day bao. Cong lao cCia cha me dugc
con cai ghi nhd va den dap. Viec ghi nhd va dan dap chinh la viec thuc
hanh dao Hieu. Trong bai viet nay, dao Hieu dugc hilu theo ba nghTa can
ban: Ddi xii tot vdi cha me, dng ba, to tien; Giii vung va phat huy nh nep
gia phong; Giii tang la cho diing each. Nhu vay, Hieu khong chi the hien d
sir cham soc chu dao, ma con la d thai do tinh cam, tham chi cdn la tin
ngudng, tam linh.
Theo tir dian tieng Viet, "Hiiu la long biet on doi vai cha me; co long
kinh yiu, het long cham soc cha me" (Hoang Phe, 2011).
"£><3'o Hiiu la mot nguyen tac dao dire rat duac coi trong trong gia dinh
truyen thong, la cot loi cua luan ly gia dinh" (Le Nggc Van, 2012). Gia
dinh Vi?t Nam truyen thong cd cac uu diem nhu: cd su gan bo cao ve tinh

cam, theo huyat thdng, bao luu cac truyan thdng van hda, tap tuc nghi ll,
phat huy gia phong, gia le, gia dao. Cac thanh vien gia dinh gan ket, giiip
dd nhau vS vat chat va tinh than, cham soc ngudi gia va giao due tha he tre.
Trach nhiem, nghTa vu va bon phan ciia con cai the hien trong dao Hiau.
M§i ca nhan phai tuan thii cac quy tac, chuan muc dao diic cua gia dinh,
gia tgc, gia phong "tren kinh dudi nhudng", dan dap cong lao sinh thanh
dudng due ciia cha me. Doi vdi ngudi Viet Nam, Hiau la tieu chi dao diic
g6c.
Trong gia dinh, quan ha giiia cha me va con cai dugc xap d vi tri hang
dau. Tuy mdi quan he do luon co xu hudng bian ddi theo hoan canh xa hgi,
nhung cdt loi vln khong thay ddi dd la sir bilt on, kinh trgng, vang Idi,
phung dudng, cham soc nhiing ngudi da sinh thanh, dudng due minh. Dao


Phgim Thj Khanh

39

Hieu the hien da dang, phong phii trong cac phong tuc truyan thong nhu
trong hon nhan, ll mimg thg, ll, tat, gi§ chap. VI tha, dao Hieu vira mang
chiic nang giao due xa hgi, vua hudng dan dao ly uong nude nhd nguon.
Trong van hda Viet Nam, dao Hilu dugc xem la mgt di san quy bau giiip
ngudi Viet lam nan van hda ciia dan tgc trong qua khii, hien tai va tuong
lai. Dao Hiau de cao van hda gia dinh va cgng ddng lang xa d Idng tu hao
la dong gidng con rdng chau tien va d y thiic vk hiau hanh, dat nhn tang
xay dung dao dire xa hgi. Dao Hieu mang din gia trj hudng thien, y nghTa
sau sac qua su dung hoa giira tinh than vi tha, xa t6i vong nhan va giai
thoat ciia Phat giao. Dao Hi6u Viet Nam la toan bg tu tudng ma ngudi Viet
tiep thu tu nhiau nen van hda khac nhau va img dung phii hgp vao hoan
canh, cung each ling xii tren phuang dien gia dinh, lang xa, dan tgc.

3. Bl§n ddi cua dao Hi§u trong gia dinh ngu'O'i Viet
Gia dinh Viet Nam hien nay dang bien ddi ve cau triic, quy md, quan he
giifa cac thanh vian. Su thay ddi md hinh va phuong thiic san xuat, diau
kien song d nong thdn da lam thay d6i nhan thiic va quan niem truyan
thong ve gia dinh, quan niem song va loi s6ng, phuang thiic ling xii vdi tu
nhian va xa hgi. Net chu dao trong su bian doi dd la xa dan, hien dai hda,
"lam mdi" cac gia trj truyen th6ng da tiep can cac gia tri mang sac thai
cong nghiep, nang dgng sang tao, thich nghi vdi tha gidi hien dai va xa hgi
dich vu, tiau diing, kinh ta thi trudng va xu hudng toan cau hda.
Ngay nay, lop tre san sang thoat ly td am gia dinh, que hucmg, to quoc
than yau di tim mien dat hiia d cac quoc gia giau co, de khdi nghiep va
sang tao, hudng thu cac gia tri ddi sdng tien nghi, djch vu hien dai. Theo
Tong cue Thong ke nam 2009, "Dan so di cu tir nong thon ra thanh thi se
dat 5 trieu nguai, nhieu hon ddng ke so vai dan so di cu tie thanh thi den
nong thon voi 1,4 trieu nguai di cu vao nam 2019. Du bao cho thay ty le
ddn so di cu nong thon ra thanh thi tren tong so dan thanh thi se tang tic
8,9% nam 2009 len 11% nam 2019" (Tdng cue Thdng ka, 2009). Nhung su
thay d6i do da lam d6i trong cau triic gia dinh, lam Idng leo cac moi quan
he giua cac thanh vien va keo theo sir bien doi dao Hiau trong gia dinh Viet
Nam.
Su bien doi ngi dung va hinh thiic thuc hanh dao Hieu
Xa hgi hien nay dang co nhirng bian ddi tren tat ca cac ITnh vuc kinh te xa hgi va van hda, gia dinh la mgt ta bao xa hgi nen cung nam trong ddng
bian ddi dd. Hinh thiic gia dinh truyen thdng "tam, tir, ngu dai ddng
dudng" cd xu hudng thu hep, nhudng cho cho gia dinh hat nhan hien dai.
Theo nghian ciiu ciia Vien Nghian ciiu Gia dinh va Gidi, hien nay co


40 Nghidn ciiu Gia dinh vi Gid'i. Quy^n 29, sd 2, tr. 37-44
65,8% gia dinh cd hai tha he ciing chung sdng, kiau gia dinh "tii dai ddng
dudng" (bdn tha he) chilm 0,6% (Tran Thi Minh Thi, 2019). Gia dinh hat

nhan thuong tap trung nhiau d cac khu do thi, cong nghiep, dich vu dap
ling nhu cau "quan tu" (mgt phan do ca che xay dung khu dan cu) va nhip
s6ng ciia xa hgi hien dai. Th^rc ta cho thay, tat ca cac gia dinh tri thiic, vien
chtic nha nude, cong nhan cong nghiep, dich vu, lire lugng vii trang deu la
gia dinh hat nhan. Tuy nhien cac gia dinh hat nhan van giO' mgt sd net dac
trung ciia gia dinh truyan thdng. Cac thanh vian van nhan dugc sir quan
tam cham soc ciia dai gia dinh (dng ba, chu, bac, di, cau rugt). Dii d riang
hay d xa, cac thanh vien trong gia dinh hat nhan van hudng va gia dinh
truyin thong d qua huang, nhat la cac dip gio, tet. Theo thong tin ciia bao
Lao dgng, trong mdi ng^y giap tit Nguyan Dan nam 2016, chi rieng d
thanh phd Hd Chi Minh cd khoang 200.000 ngudi vl qua an tit (Minh
Quan, Tran Phan, 2016). Da phan cac gia dinh cd goc thoat ly tir nong thon
dau va don tat nguyan dan cCing cha, me, hg hang d que cha dat td - do la
mgt net dep van hda ma dng ba, cha me cd duy tri lam gia dd va tam guong
song trong viec giao due long nhan ai cho con chau.
Khong nhiing thi, trong thdi dai ngay nay, dao Hilu khong chi bo hep
trong pham vi gia dinh ma cdn md rgng ra cac td chiic xa hgi nhu Mat tran
Td quoc, Doan Thanh nian, Hgi Ngudi cao tuoi, Hgi Cuu chien binh, Hgi
Phu nii. Thdng qua cac chinh sach xa hgi cu the va hoat ddng, cac td chiic
chinh quyan, doan the, hudng dan, ddng vian, giao due tha he tre tich cue
tham gia phong trao "Den on dap nghTa", "Uong nude nhd nguon", "Miia
he xanh - Thanh nien tinh nguyen", v.v. quan tam cham sdc than nhSn gia
dinh thuong binh, liet s j , ngudi cd cong vdi each mang, gia yiu, neo dan.
Mudn thuc hien dugc diau dd, gia dinh phai nang cao vai tro ciia giao due
Dao Hiau. Trong xa hgi ngay nay, neu ling dung trgn ven "Dao Hieu" vao
suy nghT va hoat ddng cua tudi tre thi se mang lai nhihig y nghTa nhan van
sau sac.
Su bien doi ve phuong dien con chau vang loi ong ba, cha m^
Nau trong truyen th6ng, do anh hudng cua quan niem Nho giao, tuyet
ddi hoa vai tro ciia cha me, nen con cai phai song theo theo nguyen tac, khi

con nhd thi "Phu xir tir vong, tir bat vong, bat hilu", khi dan tuoi dung vg
ga chdng thi "cha me dat dau con ngoi day". Thuc ta nay phan anh ro net
trong van hoa dan gian, hau nhu ai cung thuoc cau ca: "Ca khong an mudi
ca uan/ Con khdng nghe Idi cha me, tram dudng con hu", thi ngay nay,
trong cu6c sdng hien dai, dudi anh hudng ciia dieu kien kinh te, ciia su giao
thoa nhilu ludng van hoa, con cai da cd quyen tu do, tu lua chgn ngha
nghiep, tu quylt dinh so phan va tuang lai ciia minh. Nha tSm ly hgc Hd


Pham Thj Khanh

41

Nggc Dai trong cac bai viet "Quan he cha me - cac con", "Dam hdn", "Tre
c6 quyan sai", "Tha nao la hdn" (Ho Nggc Dai, 2000) da chiing minh va ly
giai rang, quan he giira cha - me va con cai trong xa hgi hien dai la quan he
song phuang, binh dang can co nhau nhu hai mat ciia mgt ddng tian, cha
me nuoi dudng con cai khi chiing cdn nhd, roi sau dd den lugt minh, con
cai lai phai co trach nhiem nudi duang cha me khi cha me gia nua, nan dan
gian mdi c6 cSu: "Tich coc phong co, tich y phong han, duong tie phong
lao", Thuc ra, quan niem nay trong truyan th6ng khdng phai khong de cap
dan, nhu cau noi: "Tre so cha, gia sa con". Chii' "sg" d day co nhieu nghTa,
trong do cd ca su nghe Idi, tuan phuc y kiln ciia nhau. Bang nhiing thuc te
sinh ddng, dng cho rang: "Trong xa hoi hien dgi, cau noi "cd khong an
mudi cd ucm " khong hoan toan dung, vi trong thuc te "cd khong an mudi
md van khong uan " bang each cho vao tii Ignh. Noi nhu vay la noi vui thoi,
chu su ly gidi do ham nghTa Id ngay nay con cai duac hoc hanh tic te, lai
duac di day di do, nin nhiiu ITnh vuc co the hieu biet hon cho me, do vdy,
ho CO the tu lua chon nhiing phuong an kha tru cho doi song cua minh"
(Ho Nggc Dai, 2000). Ngay nay, con cai da thuc hien quyen hon nhan tu

do dua tran ca sd t\r minh tim hieu "ban ddi" roi "thua chuyen" vdi cha me
de doi ban quyet dinh lam la thanh hdn. O diem nay, su quyat dinh ciia cha
me chi la thii yeu, la khau cudi ciing, cdn con cai la budc khdi dau, la ca
ban. Nhu vay, trong giao due gia dinh hien dai, van da ton trgng con tre da
dugc chu y, giira cha me va con cai da cd quyan tu do - binh dang, cha do
gia trudng theo tinh than Nho giao da timg budc nhudng quyen cho quan
dilm tu do dan chii ngay trong ITnh vuc gia dinh.
Sy bien doi ve phuvng dien con chau nuoi dudng ong ba, cha me
N I U ngay xua con cai phai true tiep hay tu minh cham soc cha me khi
dau 6m, gia yiu thi ngay nay viec do da co su thay doi trong nhan thirc
cung nhu trong hanh vi img xii ciia con cai doi vdi cha me. Theo diau tra
ciia Vien Nghian ciiu Gia dinh va Gidi, hien nay cd 4,8% so ngudi dugc
hoi khdng dong y sdng ciing bd me khi hg gia yeu; 10,4% sd ngudi ludng
lu "niia ding y, nira khdng ddng y". (TrSn Thi Minh Thi, 2019). Viec cham
sdc b6 me khi gia yiu da dugc thi trudng hda ciing vdi sir ra ddi cua cac
Trung tam bao trg xa hgi va dich vu thue ngudi giup viec chuyan nghiep
hoac nhd ngudi than thich giiip rdi tra tiln thii lao theo ca che thi trudng.
Ban dau Trung tam bao trg xa hgi cd chiic nang, nhiem vu cham soc ngudi
gia CO don, khdng nai nuong tua nhung sau do do nhu cau, mgt sd con cai
vi nhilu ly do khac nhau da giri cha me vao thue ngudi cham sdc. Viec lam
nay xet ve mat y tudng la tdt, dang hoan nghenh, song xet phuang dien tam
ly - xa hgi thi cung dang ban, xa hgi chua hoac khdng dong tinh.


42 Nghien cii'u Gia dinh vi Gidi. Quy^n 29, sd 2, tr. 37-44
Thua ngudi giiip viec cham sdc cha me cung dang la mgt cai "mdt thdi
thugng" doi vdi nhiing gia dinh cd diau kien kinh te hien nay. Viec lam nay
biau hien su quan tam cua con cai dan cha me, song chi la ve phuang dien
"dich vu" dap ling nhiing nhu cau tdi thiau ciia ngudi gia ma khdng thay
thi dugc con cai ve mat tinh cam, tam ly. Trong thuc te, nhieu ngudi con y

vao ngudi giiip viec, nan it tham hdi cha me, lam cha me tu ai, mSc cam, cd
dan, dan den suy sup tinh than, anh hudng siic khoe.
Tha he cha me ngay nay co trinh do hgc van tuong doi cao, hg chiem
ITnh nhiau ITnh vuc khoa hgc va dgc nhilu sach vd, hgc triet hgc va thong
hiau phep bien chiing, dac biet la quan he nhan qua. Do vay, hg y thiic
dugc rang, neu ddi xir tdt vdi cha me thi se lam gucmg cho con cai doi xir
tdt vdi minh khi ve gia. Day la mgt suy nghT tich cue tac ddng tot tdi vice
giao due dao hilu, giao due Idng nhan ai cho con cai. Vay la, d day trong
Dao hieu hien dai co su dan xen giiia "Danh" va "Lgi", chii khSng thuan
tiiy trong sang, "vd tu" nhu ngay trudc.
Ban canh dd, trong nhung nam gan day, hien tugng vi pham dao Hieu
da xudt hien trong cac gia dinh Viet Nam. Dudi tac ddng cua mat trai ciia
kinh te thi trudng, qua trinh toan cau hda, loi song dl cao tian bac, danh
vgng, chii nghTa ca nhan, thuc dung len loi vao moi gia dinh Viet, "tinh cd
nhan da thong tri truac tinh cong dong vd tap the" (Tran Thi Minh Thi,
2017). Bao luc gia dinh gia tang, bao luc vdi ngudi cao tudi, nhung hanh vi
di ngugc lai vdi dao dire, dac biet da vi pham nghiam trgng dao Hiau.
Theo ket qua dieu tra qudc gia ve ngudi cao tuoi Viet Nam, din so Viet
Nam dang "gia hda". Ty le ngudi tren 60 tudi du bao se chiam 20,7% dan
so vao nam 2040, so vdi 10,2% nam 2014. Ban canh dd, cau triic gia dinh
Viet Nam dang thay ddi rd ret, neu nam 1993 cd tdi 80% ngudi cao tu5i
song vdi con cai thi nam 2010, ty le nay chi cdn 69,5% (Ngo Thj Phuong
Le,2018).
Theo TS. Nguyen The Hue, Vien trudng Vien Nghien ciru Ngudi cao
tuoi Viet Nam, trudc khi tham muu cho Qu6c hgi xay dung Luat Ngudi
cao tudi, Vien da tian hanh mgt cudc nghian ciru vl thuc trang bao luc gia
dinh doi vdi ngudi cao tuoi tai 3 tinh Phii Yan, Quang Tri va Dak Lak. Kit
qua, phan Idn sd ngudi dugc hdi cho bilt da timg bi con chau bd rai, khdng
dugc cham sdc (Lam Vu, 2011).
Sir bien ddi ve phuang dien con chau thd ciing dng ba, cha m^.

Trong truyin thong, "Dam tang" la ca hdi da con cai tha hien rd nhat su
hieu thao ciia minh vdi cac hanh vi mang tinh biau cam nhu than khdc,
ciing bai, thi ngay nay con cai it khdc 16c tham thiet, thay vao dd la djch vu
"Phudng bat am". Viec thd ciing cha me khi hg da "khuat niii" cung khac


Ph?m Thi Khanh

43

nhieu so vdi trudc. Tuy cd giam bdt sd la, song lai phat sinh phong trao
dua hdn ngudi chet lan chiia, giri anh nhd nha chiia huang khdi, thd ciing
vTnh vien. Thuc ta nhilu "chua thieng" da va dang qua tai ve dich vu "thd
mudn" huang hdn nay.
Le vat thd ciing dng ba, cha me ngay nay cung khac xua, tao nan "tinh
huong cd van da". Triet ly dan gian Viet Nam co cau "duang sao, am vay",
nghTa la "thi hiau, khau vi" cha me khi con s6ng thi nao thi khi chit con cai
cung phai dua vao dd ma thd ciing. Nhung con cai ngay nay khdng da y
den diau nay, cii dat ll theo sd thich ca nhan, vi nghT mgt each dan gian (cd
khi cdn do sT dien) la le vat cang nhiau, cang "co gia dat" thi cang the hien
Idng hieu thao. Day that su khong phai la mgt suy nghT diing dan theo
nguyen tac thd ciing cua dng ba la "le bac, Idng thanh" - nghTa la viec thd
Cling chii yau d tam long thanh that chii khong nam d le vat hay minh dat
len ban thd cai gi.
Vang ma diing da thd ciing ngay nay cung cd nhieu diam khac xua.
Trudc day, vang ma dugc lam bang giSy va ciing chi dcm gian la quan ao,
mu non cung vai dd dimg ca nhan can thiet, lam theo phuong thiic each
dieu hoa do that, trdng rat dan gian, gia ca vira phai, phu hgp vdi diau kien
kinh te mgi gia dinh. Con ngay nay, vdi trinh do cong nghe cao, vat lieu
"composit" thi hang ma trd nen tinh xao va vd ciing da dang, tir quan ao,

mu ndn cho den cac do dien tir nhu dien thoai di ddng, laptop, tivi, tii lanh,
xe may tay ga. Theo con sd thdng ke chua day dii, mdi nam ngudi dan Viet
Nam ddt gan 50.000 tdn vang ma. Chi tinh riang d Ha Ngi, sd tien that ddt
cho vang ma lan tdi tren 400 ty ddng/nam (Hue Linh, 2018). Diau nay
khdng chi gay su tdn kem kinh phi, gay d nhilm moi trudng, ma cdn lam
meo mo m6i quan he chan thanh ciia con chau vdi dng ba, cha me khi thuc
hanh dao Hilu.
Phong tuc tao m6 vao tilt thanh minh trong truyen thong nay cung da
dugc hien dai hda din miic khong con mang tinh tam linh nua ma dudng
nhu trd thanh nghTa vu, hoac sg du luan xa hdi nan con chau mdi lam.
NghTa gdc ciia tir "tao mg" la quet sach rac rudi, cSy dai xung quanh, vun
dip, lam mdi mg chi da trai qua mgt nam mua nang, suong gid. Dieu nay
rat diing vdi ngay xua, khi mg chi dugc dap bang dat va nam giira thien
nhian hoang dai. Ngay nay, md chi da dugc "ba tdng hda kian co", nan con
chau cung khdng di ddng, ma chi dai dien theo "gia dinh, chi, nhanh" dan
thap huang.
Rd rang, hien nay, vdi sir thay ddi manh me ciia cac yau td tdn tai xa
hdi, y thiic xa hgi da va dang co su thay dii nhat dinh, keo theo su thay ddi
hinh thiic bieu hien dao Hieu ciia gia dinh Viet Nam.


44 Nghien ciru Gia dinh vi Gidi. QuySn 29, s6 2, tr. 37-44
4. K§t luan
Ddi vdi ngudi A Ddng, trong dd cd ngudi Viet Nam, dao Hieu la gia tri
dao dire cao dep, la nen tang gan ket cac thanh vian trong gia dinh. Dii thdi
dai nao, gia tri do can dugc luu giir va phat trian. Da gia dinh ludn la ta bao
lanh manh cua xa hgi, la bin do binh yan ciia moi ngudi, la nai con ngudi
dugc yeu thuong va thi hien tinh yau thucmg; chung ta can nang cao vai tro
ciia gia dinh trong viec giii gin, phat huy dao Hiau, cd phuang phap giao
due dao Hieu cho the he tre, phii hgp vdi nhiing thay ddi ciia xa hgi hien

nay.B
Tai lifu trich dan
H6 Nggc Dai. 2000. Cdc bai bdo. Nxb. Lao dgng.
Hoang Phe. 2011. Tie diin Tieng Vi$l. Nxb. Da King.
Hue Linh. 2018. Dit vang ma - tap tuc lac hau clin xoa boi Ngudi Ha NOi "dit"
400 ty dong moi nam. Bdo dien tic anninhthudo.vn, ngdy 28/2/2018.
Lam Vu. 2011. Ngugc dSi cha me gia co the bi phat tu den 3 nam. Bdo di^n tic
giadinh net. vn, ngay 10/3/2011.
Le Nggc Van. 2012. Gia dinh vd bien doi gia dinh a Vi?t Nam. Nxb. Khoa hgc xS
hgi.
Minh QuSn.Triin Phan. 2016. Thanh phi H6 Chi Minh 200.000 lugt ngudi vl qu6
an let moi ngay. Bdo Lao dong dien tu, ngay 4/2/2016.
Ngo Thj Phuong Le. 2018. Ngudi gia co don. Bdo di0n tie vnexpress, ngay
25/8/2018.
Tong cue Thong ke. 2009. Di cu do thi hoa a Viet Nam • Thuc trgng, xu hudng vd
nhung khdc biet.
Tran Thi Minh Thi. 2017. "Gia tri gia dinh tir tiep cgn ly thuyet va mgt so van de
dat ra vdi Viet Nam trong boi canh xa hgi dang chuyen doi", Tgp chi Nghien
ciru Gia dinh vd Gidi, So 1, tr.33 - 45.
Trin Thi Minh Thi. 2019. Dk tai cSp Bg, KH-XH/16-19. Mgt s6 gia tri co ban cua
gia dinh Viet Nam hien nay. Vien Nghien ciiu Gia dinh va Gidi.