Sơ lược về ngành thuỷ tinh việt nam

Phần mở đầu
Chúng ta đang sống trong thời đại của nền công nghiệp quảng cáo. Đi
bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì chúng ta cũng đều bắt gặp những hình
ảnh, âm thanh của quảng cáo. Vậy liệu nó có đem lại sự nhàm chán đối
với công chúng? Điều này phụ thuộc rất nhiều vào tài năng của ngời hoạ sĩ
quảng cáo trong việc đa ra những hình ảnh cuốn hút. Nhìn lại những năm
80 trớc đây, ở Việt Nam với cơ chế bao cấp tem phiếu, ngời tiêu dùng
không có điều kiện chọn lựa vì hàng hoá lúc đó rất khan hiếm. Khi đó họ
chỉ cần đủ cơm ăn áo mặc và yếu tố thẩm mỹ cha đợc đề cập đến. ta có thể
thấy rõ điều này thông qua các kiểu dáng hình thức mẫu mã bao bì sản
phẩm thời kì này. bởi vì khi đó bao giờ cầu cũng lớn hơn cung chính điều
này đã dẫn đến sự độc quyền. Các cơ sở kinh doanh không cần quảng cáo
mà vẫn tiêu thụ hết sản phẩm. Nhng kể từ khi chuyển đổi sang nền kinh tế
thị trờng, các công ty đã phải đối mặt với sự cạnh tranh lớn và họ đã phải
liên tục thay đổi để phù hợp với yêu cầu của thị trờng trong đó vai trò của
đồ hoạ quảng cáo là không thể thiếu.
Nếu ta ví nền mỹ thuật nói chung nh một viên kim cơng với nhiều
thiết diện thì mỹ thuật ứng dụng hay còn có một cái tên khác là mỹ thuật
công nghiệp chính là một trong những thiết diện đó. Mỹ thuật không thể
thiếu mỹ thuật công nghiệp và ngợc lại mỹ thuật công nghiệp cũng không
thể tách rời khỏi mỹ thuật nói chung. Mỹ thuật công nghiệp nh cầu nối
giữa của mỹ thuật với đời sống con ngời và nó đã khiến cho cuộc sống
thêm phong phú hơn, đa dạng hơn. Mỹ thuật công nghiệp mang tính ứng
dụng cao phục vụ con ngời ở mọi nơi, mọi lúc bằng rất nhiều hình thức
- 1 -
khác nhau và đồng thời nó cũng gây ra ảnh hởng trực tiếp đối với đời sống
con ngời. Do đó sự ra đời và phát triển của mỹ thuật công nghiệp là không
thể thiếu. Mỹ thuật công nghiệp thúc đẩy tính cạnh tranh trong nền kinh tế
hàng hoá đem lại không chỉ lợi nhuận về doanh thu mà cả về giá trị tinh
thần.
1. VAi TRò CủA Đồ HOạ TRONG QUảNG CáO Nói CHUNG:

Đồ hoạ là một mặt thể hiện của mỹ thuật ứng dụng. Do đó lịch sử của
đồ hoạ cũng là lịch sử của mỹ thuật ứng dụng đồ hoạ mang tính khái quát
và xúc tích. Sự sáng tạo của nó chỉ có một mục đích duy nhất là gây chú ý
và đem lại hài lòng cho khách hàng khi chọn mua sản phẩm. Đồ hoạ
quảng cáo là một mặt thể hiện tích cực của ngành đồ hoạ nói chung và nó
ngày càng tạo đợc những ảnh hởng mạnh mẽ giờ đây từ bà nội trợ cho đến
ông giám đốc đều phải chịu nhữngtác động sâu sắc của các hoạt động
quảng cáo và sự đòi hỏi của họ ngày càng cao. Đồ hoạ quảng cáo đã xuất
hiện từ rất lâu trên thế giới nhng nó chỉ đặc biệt phát triển nhanh sau cuộc
cách mạng công nghiệp. Cuộc cách mạng này đã đẩy sự cạnh tranh giữa
các nhà sản xuất và kinh doanh lên cao. Nó đặt khách hàng trớc rất nhiều
sự lựa chọn. Lúc này nhiệm vụ của ngành đồ hoạ đợc đặt ra rất lớn: đó là
phải làm cho khách hàng biết và quan tâm đến sản phẩm mình quảng cáo.
Trên thực tế họ đã đạt đợc những thành công lớn và có lẽ chúng ta không
ai không biết đến biểu trng của những tập đoàn lớn nh Honda, Mecedec,
Kia... những mẫu biểu trng này đã trở nên mẫu mực và nó trở thành một
cái đích để tất cả các sáng tác đồ hoạ sau này dựa vào đó mà đánh giá.
Trong tất cả các tác phẩm này hoạ sĩ đã thể hiện đợc hình ảnh đặc trng của
công ty cần quảng cáo và truyển tải tới khách hàng một lợng thông tin cơ
bản, cần thiết. Đối với một công ty nếu muốn đạt đợc thành công trong
kinh doanh thì ngoài việc liên tục đầu t nâng cao chất lợng sản phẩm thì
- 2 -
họ phải đặc biệt chú ý tới những thiết kế mỹ thuật của sản phẩm bởi nó giữ
một vai trò rất quan trọng. Những thiết kế đó phải gây nơi ngời xem sự
chú ý phù hợp, liên quan đến tính chất riêng của từng sản phẩm và của
từng công ty. Điều này nhiều khi còn quan trọng hơn chức năng thực sự
của nó.
Trong những năm bao cấp trớc đây, ở Việt Nam khi mà một công ty
cũng có thể tự thiết kế mẫu mã kiểu dáng cho sản phẩm mình làm ra mà
không cần đến hoạ sĩ đồ hoạ ứng dụng. Chính điều này đã kìm hãm ngành

đồ hoạ ứng dụng Việt Nam tụt hậu sau thế giới nhiều thập kỉ. Nhng cùng
với sự phát triển của xã hội, mỹ thuật công nghiệp ngày càng trở thành
một nhu cầu cấp thiết của đời sống xã hội bởi lẽ vơn tới cái đẹp và thể
hiện cái đẹp là đòi hỏi cố hữu và đặc trng của con ngời. Các mác đã từng
nói con ngời nhào nặn vật chất theo quy luật của cái đẹp .
Vấn đề giải quyết chất lợng thẩm mỹ cho các sản phẩm công nghiệp
không chỉ đóng khung trong những bài viết thiết kế phòng nghiên cứu,
phòng trng bày của mỹ thuật công nghiệp mà còn trở thành những hoạt
động cụ thể tại các nhà maý, xí nghiệp, cơ sở sản xuất từ trung ơng đến địa
phơng... mỹ thuật công nghiệp và đồ hoạ quảng cáo là hoạt động sáng tạo
có mục đích nhằm thiết lập một môi trờng đồ vật hài hoà, thoả mãn hai
nhu cầu cố hữu của con ngời đó là tinh thần và vật chất. Mỹ thuật công
nghiệp hiểu chung là sáng tạo, giải quyết các vấn đề thẩm mỹ kỹ thuật và
tình tiết, cũng nh phù hợp với ứng dụng trong cuộc sống.
ở đây chúng ta có thể kể đến sự đóng góp không nhỏ của khoa đồ hoạ
trờng đại học mỹ thuật công nghiệp. Ra đời năm 1962, ban đầu chỉ là một
lớp trung cấp với tên gọi đồ hoạ thơng hiệu với hệ thống bài học chỉ quanh
quẩn với một vài loại nhãn hiệu, bao bì hàng hoá nghèo nàn nh xà phòng,
thuốc lá... bởi lúc đó, đối với ngời dân thì đây cũng là những sản phẩm xa
- 3 -
xỉ rồi. Tuy nhiên, cần phải thấy rằng sự đề xuất cho ra đời một ngành học
nh vậy là cả sự sáng tạo có tầm nhìn xa trông rộng. Công lao tạo dựng
ngành đồ hoạ ứng dụng của trờng Đai học Mỹ thuật công nghiệp thuộc về
các hoạ sĩ bậc thầy Nguyễn Khang, Lê Quốc Lộc, Lu Công Nhân, Lê
Vinh... Cả nửa đầu thập kỉ 60 là sự lặn lội, tìm tòi của thầy và trò cho
những phơng pháp giảng dạy và học tập của một chuyên ngành đầy mới
mẻ. Vợt qua hàng loạt khó khăn do hoàn cảnh lịch sử và sự thiếu thốn vật
chất đặt ra, hệ thống giáo dục của trờng đã trở nên phong phú hơn và đỉnh
cao của giai đoạn này là ngôn ngữ đồ hoạ đã rõ nét dần trong thể loại tranh
cổ động chính trị. Các thầy Đờng Ngọc Cảnh, Xuân Hồng, Thanh Ngọc đã

có một dấu ấn đậm nét trong sự hình thành các cá tính nghệ sĩ của một lớp
sinh viên mới ra trờng mà sau này sẽ trở thành những ngời thành danh
trong xã hội.
Sau năm 1975, khi đất nớc thống nhất, cùng với sự phát triển của toàn
trờng, đồ hoạ đã trở thành một khoa lớn của trờng Đại học mỹ thuật công
nghiệp. Những năm đổi mới là giai đoạn sôi động nhất của ngành Đồ hoạ
ứng dụng. Đây là giai đoạn phát triển rực rỡ với năm hệ đào tạo: chính
quy, cao đẳng, tại chức, trung cấp và địa phơng. Giai đoạn này đã đào tạo
ra những thế hệ sinh viên u tú, nhiều kiến thức thu nhập từ nhà trờng đợc
đa vào cuộc sống. Nhiều ngời trong số họ đã lập nên các doanh nghiệpcó
tiếng vang, các trung tâm đồ hoạ ứng dụng, đóng góp vào sự phát triển của
ngành Đồ hoạ và kinh tế đất nớc.
ii. Một số phơng pháp tạo ấn tợng của đồ hoạ:
ở mục này chủ yếu tập trung vào chủ đề thiết kế sản phẩm đồ hoạ tạo
ra ấn tợng thị giác mạnh, gây sự chú ý cao Tìm hiểu cách thức mà thiết kế
tối u hoá việc giới thiệu sản phẩm và dịch vụ của một công ty thông qua
biểu trng, bao bì, graphic, cách trng bày sản phẩm cũng nh việc sáng tạo ra
- 4 -
những quảng cáo trên báo, tạp chí, truyền hình, quảng cáo ngoài trời, tờ
rơi, catalogue, và các phơng pháp khác tạo sự chú ý với khách hàng.
Nói một cách cụ thể, một thiết kế đồ hoạ ứng dụng tạo ra hình tợng
nổi bật chính là đã gây đợc án tợng thị giác. Sau đây xin trình bày một số
phơng pháp thiết kế đồ hoạ chính.
1. Biểu trng:
Đây chính là hình thức cô đọng nhất của đồ hoạ ứng dụng. Nhiệm vụ
của ngời hoạ sỹ thiết kế là phải đa ra đợc một biểu trng đơn giản nhng phải
mang tính đặc trng cao cho một công ty mình quảng cáo.
Nếu đi ngang qua một cái chai có dán nhãn in hình đầu lâu và xơng
chéo thì chắc chắn chúng ta sẽ không muốn xem trong đó có gì. Đèn đỏ
làm ta phản ứng đạp phanh ngay... biểu tợng chính là công cụ đồ hoạ gây

cho ta những phản ứng nhanh. Những biểu tợng sẽ vợt qua các hàng rào
ngôn ngữ và ngay lập tức làm chúng ta hiểu ra
Các loại cờ cũng là một dạng biểu trng. Vòng tròn màu đỏ là nớc
Nhật, sao và vạch là nớc Mĩ, sao vàng của Việt Nam... Sự nguy hiểm trong
việc sử dụng các biểu tợng là sự sáo rỗng, rập khuôn những biểu tợng dã
thành công và đợc nhìn thấy nhiều lần trớc đó.
Biểu trng đó có thể sử dụng chữ hoặc hình tuỳ theo ngời hoạ sỹ. Cùng
một mục đích với nhau nhng sự sáng tạo ở mỗi ngời lại rất khác nhau. Ta
có thể thấy rõ đơc điều này khi đi sâu phân tích một số biểu trng của các
công ty thuỷ tinh lớn trên thế giới.
Biêủ trng củacác công ty này rất khác nhau: nh ở biểu trng của công
ty thuỷ tinh pha lê AnchoR HOCKING của Mĩ là sự thể hiện với hình tợng
của chiếc mỏ neo tợng trng cho sự phát triển của công ty. Còn của công ty
CRISTAL DARQUES của Pháp thì biểu tợng lại là sự thể hiện một cách
- 5 -
bay bổng thông qua cả hình và chữ với những nét chữ mềm mại mang
đậm tính thuỷ tinh. Hay nh của công ty ROYAL COPENHAGEN của
Denmark đó là sự thể hiện với hình ảnh sóng nớc gợi sự trong trẻo cùng
hình ảnh chiếc vơng miệng một sự khẳng định về chất lợng. Hay độc
đáo hơn đối với biểu trng của công ty pha lê WATERFORD CRYSTAL
hoạ sỹ đã có sự sáng tạo lớn khi cho gắn liền với hình ảnh của loài cá
ngựa. Còn ở biểu trng của công ty pha lê IITALA-Finland thì đó lại là sự
thể hiện một cách không cầu kỳ của chữ I gợi nhắc tới hình ảnh của một
chiếc ly thuỷ tinh.
2. Ngôn ngữ graphic:
Trong một cụm bài quảng cáo thơng mại thì graphic chiếm một vị trí
rất quan trọng. Nó chính là điểm nhấn cho cả cụm bài kèm theo sự thành
công hay thất bại. Đối với một graphic đợc gọi là thành công khi mà ở đó
vẻ đẹp của màu sắc và hình ảnh hoà quyện với nhau trong một bố cục hài
hoà để tạo ra một sự quyến rũ, quý phái cuốn hút khách hàng, tạo cho họ

sự yên tâm về kiểu dáng, chất lợng của sản phẩm đợc quảng cáo. Đây
chính là sự thể hiện của ngôn ngữ graphic. Vậy ngôn ngữ graphic là gì ?
Đó chính là nghệ thuật thông qua chữ, màu sắc, hình ảnh, bố cục để thể
hiện những tính chất khác biệt của sản phẩm này với sản phẩm khác nhằm
tôn vinh nó lên thêm một lần nữa.
A. Chữ:
Đây là phần rất quan trọng trong ngôn ngữ graphic. Trong đồ hoạ ứng
dụng hiện đại chữ chính là tín hiệu quan trọng để đa dến cho ngời xem
những cảm nhận, thông tin về sản phẩm và công ty đợc quảng cáo. chữ là
sự kết nối giữa ngôn từ và hình ảnh. Mẫu chữ là thông điệp gần gũi đến
ngời quan sát thông qua hình ảnh cụ thể. Mẫu chữ có thể cấu thành một
thiết kế thông qua hai cách: cách thứ nhất bản thân mẫu chữ tạo thành yếu
- 6 -
tố minh hoạ. Cách thứ hai mẫu chữ thể hiện ý tởng văn học dới dạng biểu
tợng.
Đôi khi chỉ riêng một kiểu chữ đã thành một dạng thiết kế, sự diễn tả
bằng chính diện mạo vật chất của nó hỗ trợ cho những thông tin quảng
cáo, thông điệp văn học. ai mà chẳng thích những kiểu chữ Nhật trong
cuốn sách nhỏ của công ty Hon da bởi vì phần lớn mọi ngời không hiểu đ-
ợc những chữ này, chúng ta chỉ thấy chúng đẹp do cách cấu tạo chữ đẹp và
kiểu dáng thẩm mỹ.
Cách giải quyết thiết kế mà trong đó hiệu quả gây án tợng chính là do
bản thân mẫu chữ đã truyền đạt đợc những thông điệp văn học sẽ tạo ra sự
thu hút. mẫu chữ có một tiềm năng rất lớn khi ta nhân nhiệm vụ của nó
lên gấp đôi.
Trong sản phẩm mình quảng cáo ngời hoạ sĩ sẽ phải tạo một kiểu chữ
phù hợp độc đáo để khi khách hàng nhìn vào đó họ có thể cảm nhận đợc
những tính chất riêng của sản phẩm. Ngoài ra các mẫu chữ còn đợc nhiều
công ty sử dụng để làm biểu trng riêng. ở đây chúng ta có thể kể đến một
số những công ty lớn trên thế giới nh Christian Dior, Lacome, Enchaiteur

hay hãng nớc ngọt nổi tiếng Coca Cola, Sonny...
B. Sự biểu cảm của màu sắc:
Tính biểu cảm của màu sắc rất quan trọng đối với một bài graphic bởi
nó phải thể hiện đợc tính chất của loại sản phẩm đợc quảng cáo. Ví dụ:đối
với loại sản phẩm của bánh kẹo, màu sắc phải nói lên đợc sự thơm ngon,
đối với loại sản phẩm của thời trang thì màu sắc phải nói lên đợc sự quý
phái, thời thợng. Đối với loại sản phẩm nớc giải khát thì màu sắc phải nói
lên đợc sự mát mẻ trong lành... Màu sắc có mối liên hệ mật thiết với tình
cảm. Trong nền văn hoá phơng tây: màu trắng là sự tinh khôi vui trong
sạch thanh cao, màu đen là tợng trng cho sự đen dủi, cho quỷ dữ. màu đỏ
- 7 -
khát vọng, màu xanh lá cây là hi vọng màu xanh da trời với dấu hiệu hạnh
phúc tơng lai...
Các hoạ sĩ thiết kế đổi thay màu sắc cho phù hợp với đối tợng và mục
đích của đối tợng đó. Chính những yếu tố này sẽ góp phần cùng hình ảnh
nâng cao giá trị của một graphic tạo ra một ấn tợng đẹp cho khách hàng
cùng một cảm giác tin tởng. Tuy vậy cách sử dụng màu sắc đối lập lại các
quy tắc thông thờng lại tạo ra những hiệu quả đáng kể đơn cử nh trờng hợp
của công ty Côca cola sử dụng màu đỏ là màu nóng để quảng cáo cho đồ
uống mát của mình. Tuy vậy họ đã thành công vì gây đợc ấn tợng mạnh,
thể hiện sự năng động của sản phẩm.
C. Hình ảnh:
Trong ngôn ngữ graphic hình ảnh đợc thể hiện theo rất nhiều cách
khác nhau. Nó có thể đợc thể hiện dới dạng nét, mảng, cắt trổ giấy... tuỳ
theo yêu cầu của công việc, nhng nhìn chung chúng phải thể hiện dợc hết
sự sang trọng của kiểu dáng sản phẩm và đem lại sự thích thú cho ngời
xem.
D. Bố cục:
Đây cũng là phần quan trọng góp phần làm nên thành công cho một
graphic:Bố cục phải chắc chắn, đầy đủ và đặc biệt phải tạo đợc sự hấp dẫn

lớn đối với ngời xem. Trong một graphic ngời hoạ sĩ có thể hoàn toàn sáng
tạo, tự do trong một bố cục đợc đặt ra từ trớc.
Bí quyết để tạo ra một graphic thành công, hấp dãn ngời xem còn do
chính ý đồ, ý tởng nhiều khi hay đến bất ngờ của ngời hoạ sỹ thiết kế đồ
hoạ ứng dụng.
3. Sự liên kết:
Thiết kế tơng tự nh lập kế hoạch, phơng pháp hiệu quả là kỹ thuật kết
hợp hai hay nhiều các ý nghĩa, ý tởng khác nhau, hoặc liên kết các hình
- 8 -
ảnh với nhau để tạo ra hình ảnh bất ngờ và mới lạ. chúng ta có thể phân
biệt hai thể loại hình ảnh:
Hình ảnh hiện thực: thể loại này có rất nhiều trong các tác phẩm kinh
điển, là nền tảng cho mỹ thuật sau này. đó là kỉ nguyên mà mỹ thuật bắt
đầu toả ánh hào quang của mình, các hoạ sĩ tiêu biểu của phong trào phục
hng nh Leonardo da vinci(1450-1520) với tác phẩm bất tử Monalisa,
MichelAngelo(1475-1564) với tác phẩm David... sự diễn tả những hiện
thực này luôn thay đổi theo cách nhìn của các hoạ sỹ theo phong cách
thịnh hành, theo thời trang, theo kỹ thuật nhng vẫn lu lại dạng gốc của
mẫu vật cho dù đã trải qua sự biến đổi.
Hình ảnh không tồn tại trớc một thực thể trọn vẹn. Nó là sự h cấu
hoàn toàn hoặc sự kết hợp của ít nhất hai nguồn hiện thực. Điểm nổi bật
của thể loại này là tổng hợp ý niệm và không cần phải xác định rõ đề tài
minh hoạ thì đối với các loại nghề hoặc biểu trng.
4. Phối cảnh độc đáo:
Phối cảnh là một quy luật thông thờng. Đó là phơng pháp xây dựng
hình ảnh không gian ba chiều trên một mặt phẳng hai chiều (một bản vẽ
một bức tranh, một bức ảnh... ) điểm nhìn kết hợp với ảo tởng về khoảng
cách trên mặt phẳng.
Một phối cảnh thông thờng có thể giới hạn chính xác gần nh những gì
mà mắt thờng nhìn thấy khi quan sát từ một điểm nhìn. Sự cảm nhận về

chiều sâu đợc xác dịnh trên thc tế từ chính đôi mắt của chúng ta. Nghệ
thuật á đông đã đa ra một quy luật khác tạo dựng ảo tởng về độ sâu chủ
thể hoặc phong cảnh đều đợc sắp đặt một cách đơn giản cái nọ đặt sau cái
kia, vật nào đặt gần mắt đợc đặt lên phía trớc, điển hình trong các bức
tranh Nhật vẽ về núi Phú Sĩ.
- 9 -
Sử dụng phơng pháp phối cảnh độc đáo này có thể tuỳ thuộc vào chủ
ý của thiết kế đồ hoạ tạo ấn tợng. chẳng hạn áp phích quảng cáo cho Coca
cola miêu tả một thanh niên cầm chai nớc mát của hãng với cách phối
cảnh tạo cho chai nớc cận cảnh và bàn tay ngời thanh niên trở nên to sát
mắt nhìn. Còn hậu cảnh là khuôn mặt của ngời thanh niên ở tít phía sau.
điều này tạo ra ấn tợng mạnh về đối tợng cụ thể cần quảng cáo. quan trọng
là chủ thể đợc nhìn nhận từ góc độ bất nình thờng hoặc sự biến đổi trong
mối liên hệ với cách quan sát thông thờng, trở nên thi vị và thu hút sự quan
sát hơn.
5. Sự lặp lại:
Phơng pháp này tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố. tuy đã đợc sử dụng nhiều
trong quá khứ song vẫn có hiệu quả quyến rũ thị giác. Ngời xem sẽ bị hút
vào mê cung của những hình ảnh lặp lại, giống nhau.
Hoặc có một phơng pháp hiệu quả thực sự khác hẳn là ống kính vạn
hoa. Thay cho việc lặp lại mà mỗi lần hình ảnh nhỏ dần đi thì nó lặp lại
từng bộ phận một, cạnh tiếp cạnh và tất cả đều cùng một cỡ. Phần kết các
hình ảnh vô vị trở nên thú vị khi đợc khúc xạ, và lặp lại trên tám mảnh
kính nhỏ tạo thành hệ thống lăng kính.
Sự lặp lại là một phơng pháp a thích của quảng cáo. Những quảng cáo
nổi tiếng nh của hãng Coca cola chẳng hạn, vì có sử dụng một khoản tiền
lớn trong ngân sách không cần thiết phải quá sáng tạo trong những mẫu
quảng cáo của họ hoặc những quảng cáo trên ti vi. nhãn hiệu của họ đã ăn
sâu váo tiềm thức họ bằng cách lặp lại mãi.
Hay sự lặp lại có hiệu quả trong lĩnh vực quảng cáo thời trang, ví dụ

cặp song sinh Thuý hằng Thuý Hạnh chẳng hạn, hầu nh bao giờ họ
cũng biểu diẽn cùng nhau, sự lôi cuốn của họ không hẳn là vì họ xinh đẹp,
quyến rũ, mà cái chính là trông họ rất giống nhau.
- 10 -