Lời mở đầu
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu về kiểm toán, với lợng kiến thức về lý
thuyết tơng đối đầy đủ, mỗi sinh viên chúng ta cần tiến tới tìm hiểu sự vận dụng
những lý thuyết đó trong thực tế công việc tại các công ty kiểm toán. Gắn lý thuyết
với thực tế, so sánh giữa lý thuyết và thực tế, tìm hiểu việc áp dụng các chuẩn mực
kiểm toán quốc tế và chuẩn mực kiểm toán Việt Nam vào thực tiễn các cuộc kiểm
toán cụ thể nh thế nào... việc đó sẽ giúp mỗi sinh viên củng cố đợc kiến thức, mở
rộng hiểu biết, linh hoạt hơn trong học tập và công tác sau này.
Để đáp ứng yêu cầu trên và cũng để có cơ hội để tìm hiểu sâu hơn về nghề
kiểm toán, đặc biệt là khi kiểm toán là một lĩnh vực vẫn còn hết sức mới mẻ, em đã
thực tập chuyên ngành tại Công ty Kiểm toán Việt Nam. Trong giai đoạn thực tập
tổng hợp, do mới bớc đầu tiếp cận và tìm hiểu hoạt động kiểm toán tại Công ty, báo
cáo thực tập tổng hợp chỉ đề cập tới đặc điểm chung về cơ cấu tổ chức, qui trình hoạt
động, hệ thống phơng pháp kiểm toán và hồ sơ kiểm toán chung của Công ty Kiểm
toán Việt Nam. Báo cáo thực tập tổng hợp đợc nghiên cứu dựa trên phép duy vật biện
chứng với cách thức tiếp cận trực tiếp thực tế các hoạt động của Công ty, đồng thời
sử dụng các sơ đồ, bảng biểu, đồ thị để trình bày các vấn đề nghiên cứu.
Báo cáo gồm những phần cơ bản sau :
Phần I : Một vài nét đặc trng về Công ty kiểm toán Việt Nam.
Phần II : Hệ thống phơng pháp kiểm toán và hồ sơ kiểm toán.
Em xin chân thành cảm ơn Công ty Kiểm toán Việt Nam - VACO đã tạo điều
kiện cho em thực tập và hoàn thành báo cáo thực tập tổng hợp này.
1
Phần I : Một vài nét đặc tr ng về Công ty kiểm toán việt nam
I.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty:
I.1.1. Sự hình thành của Công ty :
Trớc thập kỷ 90 của thế kỷ 20, thuật ngữ kiểm toán còn hết sức mới lạ đối
với Việt Nam. Vào năm 1991, đợc phép của Hội đồng Bộ trởng (nay là Chính phủ),
Bộ trởng Bộ Tài chính đã ký Quyết định số 165 TC/QĐ/TCCB ngày 13/05/1991 về
việc thành lập Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO). Đây chính là sự kiện đánh dấu
sự ra đời và phát triển của ngành kiểm toán của Việt Nam, và Công ty Kiểm toán
Việt Nam trở thành công ty kiểm toán đầu tiên và lớn nhất của Việt Nam.
Công ty Kiểm toán Việt Nam là doanh nghiệp nhà nớc trực thuộc Bộ Tài
chính, hoạt động kinh doanh dịch vụ trong lĩnh kiểm toán và t vấn tài chính kế toán,
quản trị cho mọi loại hình doanh nghiệp trong cả nớc. Công ty có t cách pháp nhân,
có điều lệ tổ chức và hoạt động, có vốn và tài sản, chịu trách nhiệm đối với các
khoản nợ trong phạm vi số vốn do Công ty quản lý. Khi mới thành lập, VACO chỉ có
văn phòng chính tại Hà Nội với 3 cán bộ đầu tiên của Bộ Tài chính chuyển sang.
Vạn sự khởi đầu nan, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn trong những năm đầu, nhng
nhờ có sự phấn đấu, nỗ lực hết mình của các thành viên trong Công ty, VACO ngày
càng trởng thành và lớn mạnh.
I.1.2. Quá trình phát triển :
10 năm hoạt động và phát triển, VACO đã đạt đợc nhiều thành tựu, có những
bớc tiến vợt bậc, hoàn thành xuất sắc kế hoạch kinh doanh đề ra và trở thành lá cờ
đầu của ngành kiểm toán Việt Nam.
2
* Về tổ chức :
Chỉ sau 2 năm hoạt động, Công ty đã thành lập thêm các chi nhánh tại thành
phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Hải Phòng. Hoạt động cung cấp dịch vụ của VACO
trải rộng trên cả 61 tỉnh thành của cả nớc. Năm 1995, theo chủ trơng của Bộ Tài
chính và nhu cầu mở rộng hoạt động, hai chi nhánh của VACO tại thành phố Hồ Chí
Minh và Đà Nẵng đã tách ra thành công ty độc lập. Chi nhánh VACO tại thành phố
Hồ Chí Minh đợc tái thành lập năm 1996 và không ngừng phát triển. Hiện nay Công
ty có Văn phòng chính đặt tại Số 8 Phạm Ngọc Thạch-Hà Nội, và hai chi nhánh tại
Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh.
Tiếp theo sự ra đời của VACO, một số công ty kiểm toán độc lập khác của
Việt Nam cũng ra đời nh ASC, AFC ... VACO không chỉ hợp tác kinh doanh với các
công ty kiểm toán trong nớc mà đã sớm hòa nhập, hợp tác với tất cả các kiểm toán
lớn trên thế giới nhằm tiếp thu những kiến thức kiểm toán quốc tế cũng nh phơng
pháp kỹ thuật, kinh nghiệm kiểm toán của thế giới. Từ năm 1993, VACO đã ký kết
hợp đồng hợp tác với Hãng Deloitte Touche Tohmatsu (DTT) - một trong những
hãng kiểm toán hàng đầu thế giới, và đến tháng 4 năm 1994 VACO đã liên doanh với
DTT để thành lập công ty liên doanh VACO-DTT. Ngày 1/10/1997, một bộ phận của
VACO đã đợc DTT công nhận là thành viên của Hãng. Việc VACO đợc công nhận
là thành viên chính thức của Hãng Deloitte Touche Tohmatsu đã đa VACO trở thành
công ty kiểm toán đầu tiên của Việt Nam đạt trình độ quốc tế, mở ra thời kỳ phát
triển vợt bậc về chuyên môn nghề nghiệp của Công ty nói riêng và của ngành kiểm
toán độc lập ở Việt Nam nói chung.
* Về đội ngũ nhân viên và công tác đào tạo :
3
Đội ngũ nhân viên của Công ty không ngừng phát triển cả về số lợng và chất
lợng. Với 3 cán bộ đầu tiên của Công ty khi mới thành lập thì nay VACO đã có hơn
320 nhân viên . 99% số nhân viên của Công ty có trình độ đại học và trên đại học,
60% số nhân viên sử dụng thành thạo ngoại ngữ trong công việc, 36% nhân viên đợc
cấp chứng chỉ kiểm toán viên quốc gia (CPA), 40% số nhân viên đã đợc đào tạo và
khảo sát kế toán, kiểm toán ở nớc ngoài. Ngay từ ngày đầu thành lập, VACO luôn
đặt mục tiêu đào tạo và phát triển nhân viên là mục tiêu chiến lợc hàng đầu. Với ph-
ơng châm Chất lợng nhân viên là chất lợng dịch vụ, từ năm 1997, Công ty đã bắt
đầu triển khai chiến lợc Quốc tế hóa đội nhũ nhân viên. Hiện tại, Công ty có hơn
30 nhân viên chuyên nghiệp tham gia học chơng trình kiểm toán viên công chứng
Anh (ACCA), 7 cán bộ đang đợc đào tạo tại Mỹ.
Năng lực lãnh đạo của đội ngũ quản lý của VACO đã tạo cho Công ty một sắc
thái riêng biệt và nổi bật là năng động, sáng tạo, trẻ trung, đoàn kết. Đó là một
trong những bí quyết để Công ty có thể thu hút nhân tài, cạnh tranh với các hãng
kiểm toán quốc tế khác.
* Về khách hàng và doanh thu :
Trong 10 năm qua, Công ty đã thực hiện trên 5000 hợp đồng dịch vụ kiểm
toán, t vấn tài chính-kế toán cho mọi đối tợng khách hàng trong nớc và quốc tế.
Khách hàng của VACO là các doanh nghiệp Nhà nớc, các hợp đồng hợp tác kinh
doanh, các dự án quốc tế, doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài ... Một số khách hàng
thờng xuyên của Công ty là : Tổng công ty Hàng không dân dụng Việt Nam
(Vietnam Airlines), Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN), VietComBank, Procter
& Gamble (P&G), Khách sạn Thống Nhất Sem Metropole ...
Doanh thu của VACO cũng tăng không ngừng. Năm1991 tổng doanh thu của
Công ty mới đạt 260 triệu đồng, nhng với sự mở rộng lĩnh vực dịch vụ và khách
hàng, doanh thu của Công ty ngày càng tăng nhanh, đặc biệt là vài năm gần đây.
Năm 2000 doanh thu đạt 24 tỷ đồng, năm 2001 là 30,5 tỷ đồng. Cùng với sự tăng lên
của doanh thu, thu nhập bình quân của nhân viên trong Công ty cũng đợc nâng dần
lên 1,8 triệu đồng lên 2 triệu đồng, 2,2 triệu đồng một tháng.
4
Bảng biểu số 1: Doanh thu và số lợng nhân viên của VACO qua các năm
Năm 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Nhân viên
(ngời)
10 75 110 140 150 110 160 170 190 280 320
Doanh thu
(tỷ đồng)
0,63 0,96 1,59
2
3,98 4,85
6
5,5 9,07 17,5 21 24 30,5
* Về các loại hình dịch vụ :
Các loại hình dịch vụ của VACO ngày càng đợc mở rộng để đáp ứng nhu cầu
của khách hàng. Dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất của Công ty là kế toán Báo cáo tài
chính. Theo số liệu năm 2000, doanh thu từ dịch vụ kiểm toán BCTC chiếm 60%
trong tổng doanh thu từ các dịch vụ cung cấp, thì đến nay tỉ lệ này đã lên tới 71%.
Dịch vụ t vấn thuế đặc biệt đợc Công ty quan tâm và mở rộng phát triển. Cơ cấu
doanh thu theo loại hình dịch vụ của VACO đợc biểu hiện theo biểu đồ dới đây:
Với phơng châm hoạt động Vì sự thành công vợt bậc của khách hàng và nhân
viên của chúng tôi, Công ty Kiểm toán Việt Nam đã trở thành địa chỉ tin cậy cho
các doanh nghiệp muốn đợc kiểm toán và t vấn.
I.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của VACO:
Giám đốc đầu tiên của Công ty Kiểm toán Việt Nam là Ông Bùi Văn Mai,
hiện nay đang công tác tại Vụ Chế độ kế toán. Năm 1998, Bà Hà Thị Thu Thanh đợc
bổ nhiệm làm Giám đốc của Công ty. Cơ cấu bộ máy quản lý của Công ty từ khi
thành lập đến nay có nhiều thay đổi, hiện nay sơ đồ cơ cấu tổ chức hoạt động và Ban
quản lý của VACO nh sau (Xem sơ đồ 1 và 2).
5
71%
20%
5%
4%
Kiểm toán BCTC
Tư vấn thuế và tài chính
Kiểm toán XDCB
Các dịch vụ khác
Biểu đồ 1 : Cơ cấu doanh thu theo loại hình dịch vụ
VACO đợc chia làm 9 phòng, các phòng đợc phân công trách nhiệm công việc
theo từng loại hình khách hàng và loại dịch vụ.
Phòng nghiệp vụ I, II, III có nhiệm vụ thực hiện các cuộc kiểm toán cho các doanh
nghiệp nhà nớc, đặc biệt là các Tổng công ty 90, 91.
Phòng nghiệp vụ IV thực hiện kiểm toán các dự án đầu t nớc ngoài, các hợp đồng
hợp tác kinh doanh.
Phòng Đào tạo ngoài việc đào tạo nghiệp vụ cho những nhân viên mới và tổ chức các
khóa học nâng cao kiến thức cho cán bộ công nhân viên Công ty, Phòng cũng thực
hiện kiểm toán chung với các công ty kiểm toán khác cho các doanh nghiệp thuộc
lĩnh vực tài chính (các công ty bảo hiểm, các ngân hàng...) Phòng Dịch vụ quốc tế
(ISD), thực hiện các hợp đồng kiểm toán các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài d-
ới tên của Hãng Deloitte Touche Tohmatsu.
Phòng T vấn và giải pháp tiến hành công việc t vấn cho khách hàng trên nhiều lĩnh
vực nh thuế, t vấn tài chính-kế toán, giải pháp quản lý, giải pháp hệ thống máy tính...
Phòng Kiểm toán xây dựng cơ bản chuyên kiểm toán các doanh nghiệp, dự án hoạt
động trong lĩnh vực xây dựng.
Phòng Hành chính tổng hợp đồng thời là phòng tài chính kế toán của Công ty, là nơi
quản lý nhân sự, các thủ tục hành chính, quản lý sổ sách kế toán của Công ty.
Các phòng nghiệp vụ đợc chuyên môn hóa nhng trong một số cuộc kiểm toán
lớn, có thể sử dụng nhân viên ở nhiều phòng cùng tham gia kiểm toán.
Sơ đồ 1 : Sơ đồ tổ chức hoạt động của VACO
6
ban Giám Đốc
P
h
ò
n
g
d
ị
c
h
v
ụ
q
u
ố
c
t
ế
chi bộ đảng, công đoàn
hội đồng
cố vấn dtt
P
h
ò
n
g
đ
à
o
t
ạ
o
P
h
ò
n
g
t
ư
v
ấ
n
v
à
g
i
ả
i
p
h
á
p
P
h
ò
n
g
n
g
h
i
ệ
p
v
ụ
i
P
h
ò
n
g
n
g
h
i
ệ
p
v
ụ
i
i
P
h
ò
n
g
n
g
h
i
ệ
p
v
ụ
i
i
i
P
h
ò
n
g
n
g
h
i
ệ
p
v
ụ
i
v
P
h
ò
n
g
k
i
ể
m
t
o
á
n
X
D
C
B
b
ộ
p
h
ậ
n
t
h
ô
n
g
t
i
n
chi nhánh Tp hcm, hp